Ho Fela ha Pefo ea Lelapa

“Ho thibeloa ha pefo ka lapeng le ho fokotsoa ha pefo ea lelapa ho akaretsa liphetoho tse khōlō tsa motheo bakeng sa sechaba le lelapa.”—Behind Closed Doors.

POLAO ea pele historing ea batho e ne e ama bana ba motho. (Genese 4:8) Ho theosa le likete tsa lilemo ho tloha ka nako eo, motho o ’nile a hlaseloa ke mefuta eohle ea pefo ea lelapa. Litharollo tse ngata li ’nile tsa hlahisoa, empa tse ngata li na le mathata.

Ka mohlala, ho sokolla motho mekhoeng e mebe ho atleha ho batlōli ba elelloang bothata ba bona. Monna e mong ea hlaphoheloang bothateng ba ho hlekefetsa mosali oa hae o ile a ikoahlaea: “Ho e mong le e mong oa rōna [ea sokolloang mekhoeng e mebe], ho na le banna ba bararo ka ntle ba reng: ‘U lokela ho laola mosali.’” Kahoo ho hlokahala hore motho ea hlekefetsang a ithute ho sebetsana le boemo ba hae. Ke hobane’ng ha a fetohile ea hlekefetsang? Ka ho fumana thuso bakeng sa ho lokisa liphoso tsa hae, ho ka etsahala hore qetellong a hlōle bothata bona.

Empa mananeo a sechaba a na le basebetsi ba fokolang haholo. Kahoo, ho hakanngoa hore karolo ea 90 lekholong ea linyeoe tsa bana ba bolaoang United States le maemo a thata a lelapa li ile tsa tlalehoa pele polao e etsahala. Kahoo, mananeo a sechaba le mekhatlo ea mapolesa li ka etsa se lekanyelitsoeng feela. Ho na le se seng hape se hlokahalang ka matla.

“Botho bo Bocha”

Sehlopha se seng sa bafuputsi se re: “Ho hlokahala se fetang ho lokisa likamano pakeng tsa litho tsa lelapa.” Pefo ea lelapa hase feela bothata ba tlhekefetso ea ’meleng haholo-holo; ke bothata ba kelello. Mohloli oa eona ke tsela eo litho tsa lelapa—molekane, ngoana, motsoali, ngoan’abo motho—ba talimanang ka eona. Ho lokisa likamano tsena ho bolela ho apara seo Bibele e se bitsang “botho bo bocha.”—Ba-Efese 4:22-24, NW; Ba-Kolosse 3:8-10.

Ha re ke re hlahlobeng melao metheo e meng ea Bibele e amanang le lelapa e re thusang hore re apare botho bo bocha ba Bokreste bo ka sebeletsang kamano e molemonyana pakeng tsa litho tsa lelapa.—Bona Mattheu 11:28-30.

Pono ka bana: Ho ba motsoali ho akareletsa ho hongata ho feta ho beleha ngoana. Leha ho le joalo, ka masoabi ba bangata kajeno ba talima bana ba bona joaloka moroalo kahoo ha ba ikitlaetse karolong ea bona ea botsoali. Ho ka etsahala hore bana e be ba hlekefetsang.

Bibele e re bana ke “lefa le tsoang ho Jehova” le “moputso.” (Pesaleme ea 127:3, NW) Batsoali ba ikarabella ho ’Mōpi bakeng sa ho hlokomela lefa leo. Ba talimang bana joaloka tšitiso ho hlokahala hore ba hlaolele botho bo bocha tabeng ena.a

Litebello tsa sebele tsa bana: Phuputso e ’ngoe e ile ea senola hore bo-’mè ba bangata ba hlekefetsang bana ba lebella hore bana ba tsebe ho khetholla se nepahetseng ho se fosahetseng ha ba na le selemo ba hlahile. Karolo ea boraro ea bona eo ho ileng ha buisanoa le eona e ile ea bontša hore ke ha ngoana a le likhoeli tse tšeletseng.

Bibele e bontša hore motho e mong le e mong o hlahile a sa phethahala. (Pesaleme ea 51:5; Ba-Roma 5:12) Ha e bolele hore kutloisiso e fumanoa ho tloha tsoalong. Ho e-na le hoo, e bolela hore “ka ho sebelisoa” matla a motho a temoho a “koetlisoa hore a khetholle se nepahetseng ho se fosahetseng.” (Ba-Heberu 5:14, NW) Ho feta mona, Bibele e bua ka “liketso tsa ngoana,” “booatla” ba boshemane, le “bofeela” ba bocha. (1 Ba-Korinthe 13:11, NW; Liproverbia 22:15, NW; Moeklesia 11:10, NW) Batsoali ba lokela ho utloisisa likhaello, ba se ke ba lebella ho fetang ho loketseng lilemo tsa ngoana le matla.

Ho laea bana: Ka Bibeleng lentsoe la Segerike le fetoletsoeng e le “taeo” le bolela “ho ruta.” Kahoo, pakane ea taeo ha e le hantle, hase ho utloisa bohloko, empa ke ho koetlisa. Se sengata ho sena se ka finyelloa ka ntle le ho shapa, le hoja ho ka ’na ha hlokahala ka linako tse ling. (Liproverbia 13:24) Bibele e re: “Mamela taeo ’me u hlalefe.” (Liproverbia 8:33, NW) Hape, Pauluse o ile a ngola hore motho o lokela ho lula a “itšoere hore a se ke a etsa bobe,” a khalemele ka “mamello.” (2 Timothea 2:24; 4:2, NW) Melao e qhelela ho halefa ka mabifi le tšebeliso ea matla ka thōko esita le nakong eo ka eona ho shapa ho hlokahalang.

Ka baka la melao-motheo ena ea Bibele, ipotse: ‘Na taeo ea ka ea ruta, kapa e mpa feela e laola ka tsela e utloisang bohloko? Na taeo ea ka e kenya melao-motheo e nepahetseng kapa e mpa feela e kenya tšabo?’

Litekanyetso tsa boitšoaro ba batho ba baholo: Motho e mong ea hlekefetsang o boletse hore ho ile ha etsahala feela hore a “hlōlehe ho ithiba” ’me a shapa mosali oa hae. Moeletsi e mong o ile a botsa monna enoa hore na o kile a hlaba mosali oa hae ka thipa. Monna enoa o ile a arabela: “Le ka mohla nke ke ka etsa seo!” Monna enoa o ile a thusoa hore a bone hore o ne a etsa lintho a ipapisitse le litekanyetso tse itseng, empa bothata e ne e le hore e ne e se litekanyetso tse loketseng.

Litekanyetso tsa hao li theiloe hokae? Na u khaotsa pele ho se lumellane ho fetoha tlhekefetso? Kapa na u halefa haholo ’me u qetelle u tlerola, u rohakana, u sututsa, u lahla lintho, kapa u shapa?

Botho bo bocha bo na le litekanyetso tse tiileng, tse beiloeng ka tsela e nepahetseng ka tsela e sa lumelleng ho hlekefetsoa ha kelello kapa ha ’mele. Ba-Efese 4:29 e re: “Polelo e lihlong, leha e le ’ngoe, e se ke ea tsoa melomong ea lōna.” Temana 31 ea phaella: “Tse bohloko tsohle, le bohale, le ho itšena, le komang, le ho seba, le lonya lohle, li falatsoe ho lona.” Lentsoe la Segerike bakeng sa “bohale” le bolela “botho bo mabifi.” Hoa thahasellisa hore ebe buka Toxic Parents e bontša hore tšobotsi e tloaelehileng har’a batho ba hlekefetsang bana ke “ho hlōleha ho tšosang ho laola bohale.” Botho bo bocha bo beha meeli e tiileng tabeng ea bohale, bo bontšoang ka liketso le ka lipuo.

Ho hlakile hore botho bo bocha bo sebetsa ho mosali le ho monna. O lokela ho sebeletsa tabeng ea ho se qholotse molekane oa hae, a ananele boiteko boo a bo etsang bakeng sa ho hlokomela lelapa, a sebelisane le eena. ’Me ha baa lokela ho lebella seo ho seng lea mong ho bona ba le babeli ea ka se finyellang—phetheho. Ho e-na le hoo, ka bobeli ba lokela ho sebelisa 1 Petrose 4:8: “Haholo-holo, le ratane ka phehello, hobane lerato le apesa libe tse ngata.”

Ho hlompha ba hōlileng: Levitike 19:32 (Today’s English Version) e re: “Hlompha batho ba hōlileng ’me u ba tlotle.” Sena e ka ba phephetso ha motsoali ea hōlileng a kula ’me mohlomong a batla lintho tse ngata haholo. Timothea oa pele 5:3, 4 (NW) e bua ka ho fana ka “tlhompho” le “puseletso e ba loketseng” ho batsoali ba bona. Sena se ka akareletsa litokisetso tsa chelete esita le tlhompho. Ha re nahana ka sohle seo batsoali ba rōna ba re etselitseng sona ha re ne re le masea a hlokang thuso, re lokela ho ba nahanela ka tsela e tšoanang ha ho hlokahala.

Hlōla litlhōlisano tsa bana beno: Pele bora ba Kaine bo fella ka hore a bolaee ngoan’abo Abele, o ile a eletsoa: “Sebe se khumame monyakong oa hao. Se batla ho u busa, empa u tlameha ho se hlōla.” (Genese 4:7, TEV) Maikutlo a ka laoloa. Ithuteng ho mamellana, “le ntse le nahanelana hobane lea ratana.”—Ba-Efese 4:2, Phillips.

Ho Ithuta ho Tšepa Motho e Mong

Bahlaseluoa ba bangata ba pefo ea lelapa ha ho motho eo ba mo bolellang ka pefo ena. Empa Dr. John Wright oa phehella: “Basali ba shapuoang ba lokela ho batla tšireletso ea maikutlo le ea ’meleng ho motho ea ka ntle ho lelapa ea nang le litšoaneleho tse loketseng.” Sena se sebetsa ho setho sa lelapa leha e le sefe se hlekefetsoang.

Ka linako tse ling mohlaseluoa o fumana ho le thata ho tšepa motho e mong. Leha ho le joalo, ho tšepa tokisetso e haufi-ufi—lelapa—ho felletse ka bohloko. Leha ho le joalo, Liproverbia 18:24 e re: “Motsoalle e mong o’a khomarele motho ho fetisa ngoan’abo motho.” Ho fumana motsoalle ea joalo le ho ithuta ho mo tšepa ka tieo ke bohato ba bohlokoa tabeng ea ho fumana thuso e hlokahalang. Ho hlakile hore ho hlokahala hore motho ea hlekefetsang le eena a fumane thuso.

Selemo se seng le se seng batho ba makholo a likete ba fetoha Lipaki tsa Jehova. Bana ba amohela phephetso ea ho apara botho bo bocha. Har’a bona ho na le batho ba kileng ba hlekefetsa litho tsa malapa a bona. Ho thibela tšekamelo leha e le efe ea ho khutlela mokhoeng oo, ba tlameha hore ka mehla ba etse hore Bibele e be le “molemo oa ho ruta, oa ho khalemela, oa ho lokisa lintho.”—2 Timothea 3:16, NW.

Bakeng sa Lipaki tsena tse ncha, ho apara botho bo bocha ke mosebetsi o ntseng o tsoela pele, hobane Ba-Kolosse 3:10 e bolela hore boa “nchafatsoa.” Kahoo ho hlokahala boiteko bo tsoelang pele. Hoa thabisa hore ebe Lipaki tsa Jehova li fumana tšehetso ea ‘banab’abo tsona le likhaitseli le bo-’mè le bana.’—Mareka 10:29, 30; bona hape le Ba-Heberu 10:24, 25.

Joale, hape, har’a liphutheho tsohle tse 70 000 tsa Lipaki tsa Jehova lefatšeng lohle, ho na le balebeli ba lerato ba kang “setšabelo moeeng le sebaka sa ho ipatela sefefo. Mahlo [a bona] le litsebe li tla bulehela litlhoko tsa batho.” (Esaia 32:2, 3, TEV) Kahoo Lipaki tsa Jehova tse ncha, hammoho le tse nang le phihlelo e eketsehileng, li na le polokelo e khōlō ea thuso e fumanehang ka phuthehong ea Bokreste ha li ntse li sebeletsa ho apara botho bo bocha.

Balebeli ba Mohau

Ha batho ba tla ho balebeli ba Bakreste ka liphuthehong tsa Lipaki tsa Jehova bakeng sa keletso, balebeli bana ba koetliselitsoe ho mamela bohle ka ho hlokang leeme. Ba khothaletsoa ho bontša mohau le kutloisiso ho e mong le e mong, haholo-holo bahlaseluoa ba tlhekefetso e mabifi.—Ba-Kolosse 3:12; 1 Ba-Thessalonika 5:14.

Ka mohlala, mosali ea shapuoang a ka tsoa kotsi e khōlō. Kajeno linaheng tse ngata, haeba ho ne ho shapuoe motho e mong ea ka ntle ho lelapa, motho ea hlekefetsang o ne a tla kena teronkong. Kahoo ho hlokahala hore mohlaseluoa a tšoaroe ka tsela e mosa haholo, joalokaha ho etsoa bahlaseluoa ba mefuta e meng ea tlhekefetso, e kang ho hlekefetsa ka likamano tsa botona le botšehali.

Ho feta moo, ho hlokahala hore batho ba tlōlang melao ea Molimo ba ikarabelle. Ka tsela ena phutheho e bolokoa e hloekile, le batho ba bang ba se nang molato baa sireletsoa. ’Me habohlokoa haholo, ho phalla ha moea oa Molimo ha ho sitisoe.—1 Bakorinthe 5:1-7; Ba-Galata 5:9.

Pono ea Molimo ka Lenyalo

Ha batho ba fetoha Lipaki tsa Jehova, ba lumela hore ba tla latela melao-motheo ea bophelo ba Bokreste e ka Lentsoeng la Molimo. Ba ithuta hore monna o khethiloe hore e be hlooho ea lelapa, hore a le tataise borapeling ba ’nete. (Ba-Efese 5:22) Empa le ka mohla bohlooho ha bo fane ka tumello ea ho tšoara mosali hampe, ho hatella botho ba hae, kapa ho hlokomoloha litakatso tsa hae.

Ho e-na le hoo, Lentsoe la Molimo le hlakisa hore banna ba lokela ho “tsoela pele ba rata basali [ba bona], joalokaha Kreste le eena a ratile phutheho ’me a iteletse eona . . . Banna ba lokela ho rata basali ba bona joaloka ’mele ea bona. Ea ratang mosali oa hae oa ithata, hobane ha ho motho ea kileng a hloea ’mele oa hae; empa oa o fepa le ho o hlokomela.” (Ba-Efese 5:25, 28, 29, NW) Ka sebele, Lentsoe la Molimo le bolela ka ho hlakileng hore basali ba lokela ho fuoa “tlhompho.”—1 Petrose 3:7, NW; bona le Ba-Roma 12:3, 10; Ba-Filippi 2:3, 4.

Ruri ha ho monna oa Mokreste eo ka tieo a ka bolelang hore o hlile o rata mosali oa hae kapa oa mo hlompha haeba a mo hlekefetsa ka lipuo kapa ’meleng. Seo e ka ba boikaketsi, hobane Lentsoe la Molimo lea bontša: “Banna, ratang basali ba lōna, ’me le se ke la ba halefela.” (Ba-Kolosse 3:19) Ka mor’a nako e khutšoanyane, ha likahlolo tsa Molimo li tla khahlanong le tsamaiso ena e khopo ka Armageddone, baikaketsi ba tla ba le qetello e tšoanang le ea bahanyetsi ba puso ea Molimo.—Mattheu 24:51.

Monna ea tšabang Molimo o lokela ho rata mosali oa hae joalokaha a rata ’mele oa hae. Na o ne a ka shapa ’mele oa hae, a ikotla ka feisi sefahlehong, kapa a hlotha moriri oa hae ka mabifi? Na a ka inyenyefatsa ka ho inyelisa le ka lipuo tse hlabang ka pel’a batho ba bang? Motho ea etsang lintho tse joalo a ka nkoa e le ea sa leka-lekanang kelellong, sena hase ho feteletsa litaba.

Haeba monna oa Mokreste a shapa mosali oa hae, sena se etsa hore mesebetsi e meng eohle ea hae ea Bokreste e se be ea bohlokoa mahlong a Molimo. Hopola, “ea otlang” ha a tšoanelehe bakeng sa litokelo ka phuthehong ea Bokreste. (1 Timothea 3:3; 1 Ba-Korinthe 13:1-3) Ho hlakile hore mosali leha e le ofe ea sebetsanang le monna oa hae ka tsela e tšoanang le ena o tlōla molao oa Molimo.

Ba-Galata 5:19-21 (NW) e beha “lehloeo, ntoa, . . . litlhaselo tse bontšang bohale” har’a mesebetsi ea nama e nyatsoang ke Molimo ’me e bontša hore “ba etsang lintho tse joalo ha ba na ho ja ’muso oa Molimo lefa.” Kahoo, taba ea hore motho a shape mosali oa hae kapa bana ha e lokafatsoe le ka mohla. Hangata e khahlanong le molao oa naha ’me ka sebele e khahlanong le molao oa Molimo.

Molula-Qhooa, e leng makasine o hatisoang ke Lipaki tsa Jehova, o fane ka pono ea Mangolo tabeng ena, ha o bua ka batho ba bolelang hore ke Bakreste empa ba shapa o re: “Mang kapa mang ea ipolelang hore ke Mokreste eo ka nako le nako le ka ho se bake a ineellang bohaleng bo khopo a ka khaoloa,” a khethoa.—November 1, 1975, leqephe 503; bapisa le 2 Johanne 9, 10.

Seo Molao oa Molimo o se Lumellang

Qetellong Molimo o tla ahlola ba tlōlang melao ea hae. Empa nakong ena, ke tokisetso efe eo Lentsoe la hae le e etsang bakeng sa balekane ba Bakreste ba shapuoang ha motho ea hlekefetsang a sa fetohe empa a tsoela pele ka ho shapa? Na bahlaseluoa ba se nang molato ba tlameha ho tsoela pele ka ho pepesetsa bophelo ba bona bo botle ba ’mele, ba kelello, le ba moea, mohlomong esita le bophelo ba bona kotsi?

Molula-Qhooa, ha o bua ka pefo ea ka lapeng, o ngola seo Lentsoe la Molimo le se lumellang. Oa hlalosa: “Moapostola Pauluse oa eletsa: ‘Mosali a se ke a hlala monna oa hae—leha mosali a se a mo hlalile, a itulele, a se ke a nyaloa; kapa a boelane le monna oa hae—le eena monna a se ke a hlala mosali oa hae.’” Sehlooho sena se tsoela pele ho re: “Nakong eo hlekefetso e fetohang e ke keng ea mamelloa, kapa bophelo ka bobona bo le kotsing, molekane ea lumetseng a ka ’na a khetha ho ‘tsamaea.’ Empa maikemisetso e lokela ho ba ho ‘boelana’ hape ka nako e ’ngoe. (1 Ba-Korinthe 7:10-16) Leha ho le joalo, ho ‘tsamaea’ ka bohona ha ho fane ka metheo ea Mangolo ea ho hlala le ho nyala hape; leha ho le joalo, ho hlala ka molao le ho arohana ka molao ho ka ’na ha sireletsa hore lenyalo le se senyehele pele.”—September 1, 1983, maqephe 28-9; bona le tokollo ea November 1, 1988, maqephe 22-3.

Seo mohlaseluoa a khethang ho se etsa boemong bona e tlameha ho ba qeto ea botho. “E mong le e mong o tla jara phahlo ee e leng ea hae.” (Ba-Galata 6:5) Ha ho na motho e mong ea ka mo etsetsang qeto e joalo. ’Me ha ho ea lokelang ho leka ho mo hatella hore a khutlele ho monna ea hlekefetsang moo bophelo bo botle ba hae, bophelo le bomoea li sokeloang. Seo e lokela ho ba khetho ea hae, eo a e etsang ka ho rata, eseng hobane ba bang ba leka ho mo qobella hore a etse thato ea bona.—Bona Filemone 14.

Ho Fela ha Pefo ea Lelapa

Lipaki tsa Jehova li ithutile hore pefo ea lelapa ke seo Bibele e se boletseng esale pele bakeng sa mehla ena ea qetello, eo ho eona ba bangata e tla ba “ba hlekefetsang,” ba “se nang lerato la tlhaho,” le ba “hlaha.” (2 Timothea 3:2, 3, The New English Bible) Molimo o tšepisa hore ka mor’a mehla ena ea qetello o tla tlisa lefatše le lecha la khotso leo ho lona batho ba tla “sireletseha, ho se ea ba tšosang.”—Ezekiele 34:28, NW.

Lefatšeng leo le lecha le hlollang, pefo ea lelapa e tla fella ruri. “Ba bonolo ba tla rua lefatše, ba iketle khotsong e kholo.”—Pesaleme ea 37:11.

Re u khothaletsa hore u ithute ka ho eketsehileng ka litšepiso tsa Bibele tsa nako e tlang. Ruri, u ka kotula melemo esita le hona joale ka ho sebelisa melao-motheo ea Bibele tikolohong ea lelapa la hao.

[Mongolo o botlaaseng ba leqephe]

[Litšoantšo tse leqepheng la 10]

Melao-motheo ea Bibele e thusa ho rarolla liphapang tsa lelapa

[Setšoantšo se leqepheng la 13]

Ho hlokahala hore bahlaseluoa ba tšepe motsoalle ea tšoanelehang