Ho Tobana le Phephetso

HO HLASELOA ha boitšoaro ba botona le botšehali ho qala lilemong tse tlaase tsa bophelo ka lebaka la ho fumaneha ha thelevishene, libuka, limakasine, libaesekopo le ’mino tse totobatsang likamano tsa botona le botšehali. Bacha ba qobelloa ho itšoara joaloka batho ba baholo boitšoarong ba botona le botšehali le hoja ba sa sireletseha ’me ba sa tsitsa maikutlong. Batsoali ba bang ba tlatsetsa khatellong ea ho kopanela likamano tsa botona le botšehali ka ho lumella mohlankana le moroetsana ba lilemong tse tlaase ho intša. Khatello ea lithaka e khothalletsa mohlankana le moroetsana ho intša, ’me ka mor’a nakoana bacha ba bangata ba nang le mohlankana kapa moroetsana ea tsitsitseng ba khaotsa ho ba seli ’me ba kopanela likamanong tsa botona le botšehali. Moprofesa oa mathata a lelapa, Luther Baker, oa hlokomela: “Ke ho tloaelehileng hakaakang . . . hore ngoananyana ea ka tlaase ho lilemo tse 20 ea ikutloang a hloka lerato la botsoali . . . a oele lerabeng la ho kopanela likamano tsa botona le botšehali le mohlankana ka tumelo e fosahetseng ea hore li tla mo tlisetsa lerato le kamano e haufi.”

Bacha ba sekamela ho kena lilemong tsa bona tsa bocha joalokaha eka ke monyetla oa bona oa ho qetela oa bophelo ho e-na le ho phela joalokaha eka ke tsa ho itokisetsa ho kena bophelong. Moprofesa Baker o boletse hore lilemong tsa bona tsa bocha, “ba ba le maikutlo a matla a lerato bocheng ba bona ’me ba kholisitsoe ke lithaka hore tsela ea ho ba monna ke ho ba matla likamanong tsa botona le botšehali, bacha ba bangata ba fetoha ba hlekefetsang ka likamano tsa botona le botšehali.” Lilemong tse ka bang 30 tse fetileng, rahistori Arnold Toynbee o ile a tletleba ka tlōlo ena ea molao e etsoang ke bacha ba rōna, joalokaha a lumela hore histori e bontša hore karolo ea tsoelo-pele matleng a boqapi ka Bophirimela e simolohile bokhoning ba ho liehisa bacha ‘ho kopanela likamanong tsa botona le botšehali’ e le hore ba tsepamise mehopolo ea bona ho fumaneng tsebo.

Batsoali Bao e Leng Tšusumetso e Molemo

Batsoali ba sa lumelleng bacha ho laetsana bakeng sa boikhathollo feela ba bontša kameho ea sebele ka bophelo le thabo tsa ka moso tsa bana ba bona. Ka ho ba le litekanyetso tse phahameng tsa boitšoaro le ka ho boloka mecha ea puisano e bulehile, ba ka ba le tšusumetso bophelong ba bana ba bona. Ho ea ka Journal of Marriage and the Family, phuputso ea boitšoaro ba botona le botšehali ho bacha e bontša hore “sena se ka ’na sa susumetsa bana hore ba liehe ho kopanela likamano tsa botona le botšehali.”

Batsoali ba rutang bana ho ikhalemela ka matla le ho ba le boikarabelo ba fumana liphello tse molemo ka ho fetisisa. Phuputso e ’ngoe e bontša hore: “Ha bacha le batsoali ba bona ba tšehetsa ka matla bohlokoa ba ho ba le boikarabelo, menyetla ea hore bacha ba iphumane ba e-na le bana kantle ho lenyalo e fokotseha haholo.” Sena se akarelletsa ho ameha ka seo bana ba se etsang—ho hlahloba mosebetsi oa bona oa sekolo o etsetsoang hae; ho tseba moo ba leng teng le metsoalle ea bona; ho ba behela lipakane tsa thuto tseo ba ka li finyellang; le ho arolelana le bona matlotlo a moea. Bana ba hōlang ba e-na le kamano ena e haufi le batsoali ba bona ba tla ikutloa ba thabile ’me ba khotsofaletse matla a bona a botona le botšehali.

Keletso e molemo ka ho fetisisa bakeng sa batsoali hammoho le bana ke keletso e bohlale e fumanoang ka Bibeleng. Batsoali Iseraeleng ba ne ba laetsoe ho ruta bana ba bona litekanyetso tse nepahetseng tsa boitšoaro. Jehova o ile a ba botsa: “Ke sefe sechaba se seholo se nang le melao le litaelo tse lokileng joalo ka molao ona oohle oo ke o beang pel’a lōna kajeno?” E ne e le “litaelo tse lokileng” tseo ba neng ba lokela ho li ruta bana ba bona boemong bo mofuthu ba lelapa le kamanong ea lona e haufi. “U tlo u li rute bana ba hao, ’me u bue ka tsona, ha u lutse tlung ea hao, leha u le tseleng u tsamaea, leha u ea robala, leha u tsoha.” Bana ba ile ba eletsoa: “Boloka litaelo tsa ntat’ao, u se ke ua furalla thuto ea ’m’ao.” Taeo e joalo e mofuthu le thupelo tse hlahang ho ntate le ’mè ke tse hahang boikutlo ba ho ba ea leka-lekaneng bophelong le tšebelisong ea matla a botona le botšehali, e leng tse tla “lebela” mocha bophelong bohle ba hae.—Deuteronoma 4:8; 6:7; Liproverbia 6:20, 22.

Bacha, ke hobane’ng ha le ka senya bokamoso ba lōna ka ho inehela litakatsong tsa botona le botšehali? Lilemo tsa ho ba mocha ea ka tlaase ho lilemo tse 20 ke tse supileng. Li lokela ho sebelisetsoa khōlo ea kelello, maikutlo le bomoea esita le ho hlaolela boikutlo ba ho ba ea leka-lekaneng ka tšebeliso ea matla a botona le botšehali, e le ho itokisetsa lilemo tse 50 kapa tse 60 tse latelang tsa bophelo. Batsoali, nkang ka ho teba boikarabelo ba lōna bo fanoeng ke Molimo, ’me le sireletse bana ba lōna masisa-pelong a tlisoang ke mafu a tšoaetsanoang ka likamano tsa botona le botšehali le ho ima ho sa batleheng. (Moeklesia 11:10) Etsang hore bana ba lōna ba bone kamoo lerato le ho nahanela ba bang bophelong ba lōna ho hahang kamano ea ka ho sa feleng kateng.

Ho Tobana le Phephetso ka Katleho

U se ke ua lumella hore temallo e teng kajeno ea boitšoaro ba botona le botšehali e sothe pono ea hao ka bophelo le ho senya monyetla oa hao oa ho ba le bokamoso bo khotsofatsang le bo thabileng. Thuisa ka mehlala e mengata ea batho ba nyalaneng ka Bibeleng. Kholiseha hore bophelo le lerato li sala li ntse li le matla ’me li e-na le morero leha lilemo tsa bocha li se li fetile. Ha taba ena e nahaneloa ka ho teba tumellanong le thato ea Molimo bakeng sa banna le basali ba Bakreste, joale motheo oa raloa bakeng sa kamano e haufi le lenyalo le tšoarellang la batho ba babeli ba ratanang.

Ha u hlahloba tlaleho ea Bibele ea banyalani ba kang Jakobo le Ragele, Boaze le Ruthe, molisana le moroetsana oa Moshulame, u tla hlokomela hore ba bile le khoheli ea botona le botšehali ha ba tla nyalana. Leha ho le joalo, ha u bala ka hloko Genese khaolo ea 28 le ea 29, buka ea Ruthe le Sefela sa Lifela, u tla hlokomela hore ho na le likarolo tse ling tsa bohlokoa tse matlafalitseng manyalo a bona.a

Ho Amohela Litokisetso Tsa Jehova Tsa Bophelo

Jehova, ’Mōpi oa batho, o utloisisa matla le litakatso tsa batho tse amehang boitšoarong ba botona le botšehali. Ka lerato, o re bōpile ka setšoantšo sa hae, eseng re e-na le “liphatsa tsa lefutso tsa boitšoaro bo hlephileng,” empa re e-na le bokhoni ba ho laola maikutlo a rōna tumellanong le thato ea Molimo. “Sena ke seo Molimo a se ratang, . . . hore le ile bohlola; hore e mong le e mong oa lōna a tsebe ho ruela sejana sa hae khalaletsong le tlhomphong, eseng takatsong ea botona kapa ea botšehali e chachehisang ka mohono e kang eo le lichaba tseo tse sa tsebeng Molimo li nang le eona; hore ho se ke ha e-ba le ea mong ea eang ntlheng ea ho ntša kotsi le ho nyonyobela litokelo tsa mor’abo tabeng ena.”—1 Bathesalonika 4:3-6.

Sena se bontšoa ke Lipaki tsa Jehova lefatšeng lohle. Li hlompha litekanyetso tse phahameng tsa Molimo bakeng sa banna le basali ba Bakreste. Banna ba hōlileng ba nkoa joaloka bo-ntate, ‘banna ba bacha joaloka barab’abo motho, basali ba baholo joaloka bo-’mè, basali ba bacha joaloka baralib’abo motho ka tlhoeko eohle.’ (1 Timothea 5:1, 2) Ke tikoloho e khathollang hakaakang eo bahlankana le baroetsana ba ka e thabelang ha ba finyella khōlo ea bona e feletseng, ba sa hatelloe ke likhatello tsa ho laetsana le ho kena lenyalong pele ho nako ea bona kapa ke mafu a tšoaetsanoang ka likamano tsa botona le botšehali! Lelapa le chesehang la Bokreste, le matlafalitsoe ke phutheho ea Bokreste, e ba sebaka se sireletsehileng lefatšeng lena le hlanyetsang likamano tsa botona le botšehali.

Ka ho sebelisa melao-motheo ea Bibele bophelong ba bona, bacha ba Bakreste ba lokoloha temallong ea likamano tsa botona le botšehali ’me ba fumana thabo ka ho ela hloko temoso e fanoeng Lentsoeng la Molimo: “Mohlankana, thabela bocha ba hao, ’me pelo ea hao e ke e u nyakalatse matsatsing a bocha ba hao, u tsamaee ka lithato tsa pelo ea hao le ka chalimo ea mahlo a hao; leha ho le joalo, u ’no u tsebe hoba Molimo o tla u ahlola ka tseo tsohle. Suthisa masoabi pel’a pelo ea hao, u bee bolotsana hole le ’mele oa hao; hobane bongoana le bocha ke lefeela.”—Moeklesia 11:9, 10.

[Mongolo o botlaaseng ba leqephe]

[Ntlha e Qolotsoeng e leqepheng la 10]

U se ke ua lumella temallo ea likamano tsa botona le botšehali ho senya monyetla oa hao oa bokamoso bo khotsofatsang le bo thabileng

[Setšoantšo se leqepheng la 9]

Bacha ba kopanelang mesebetsing ea lelapa hase habonolo ba batlang botsoalle ba kamano ea botona le botšehali