Litsela Tse Hlano Tsa ho Ntlafatsa Boleng ba Bophelo ba Hao

KA MONGOLLI OA TSOHA! CENTRAL AFRICAN REPUBLIC

HO PHAHAMA ha theko ea lintho, ho kula, ho haella ha phepo e nepahetseng, bofutsana—mathata ana a tloaelehile linaheng tse ntseng li hōla moruong. ’Me ha ho bonahale eka ho na le pheko ea hang-hang, bonyane ho ea ka pono ea batho. Haeba u phela naheng e ntseng e hōla moruong, na ho na le ntho leha e le efe eo u ka e etsang ho ntlafatsa boleng ba bophelo ba hao? E, e teng! Tse latelang ke litlhahiso tse hlano tseo u ka ’nang ua fumana li thusa ’me li sebetsa.

Ea Pele: Lema Serapa

Ho Liproverbia 28:19, Bibele e re: “Ea itemelang tšimo o tla khora bohobe.” Ka sebele, u ka ’na ua makatsoa ke ho hlokomela hore na seratsoana se itekanetseng se ka hlahisa lijalo tse ngata hakae. Bukeng ea hae e bitsoang Le jardin potager sous les tropiques (Serapa sa Meroho Linaheng tse Chesang tse Mongobo), mongoli Henk Waayenberg o bolela hore serapa se boholo ba lisekoere-mithara tse 50 ho isa ho tse 100 se ka hlahisa meroho e lekaneng ho fepa lelapa la batho ba tšeletseng!

Ke hobane’ng ha u qeta chelete ea hao ka ho reka lintho tseo u ka itemelang tsona? Ho itšetlehile ka mobu le boemo ba mohatsela le mocheso, ho ka ’na ha khoneha ho lema lijalo tse kang okra, pepere, sepiniche, parsley, lemongrass, eiee e tala, cassava, mokopu, lipatata, ’moba, tamati, likomkomere le lijo-thollo hona haufi le ntlo ea hao. Bonyane, serapa se joalo se ka tlatsetsa lijong tseo lelapa la hao le li jang ’me u ka ’na ua salloa ke tseo u ka li rekisang.

Haeba u e-na le setša se lekaneng, u ka ’na ua nahana le ka ho lema lifate tsa litholoana tse sa tšoaneng. Maemong a mang, sefate se le seng sa litholoana se ka beha litholoana tse ngata ho feta tseo uena le lelapa la hao le ka khonang ho li ja. Ho ithuta ho etsa manyolo—e leng tšebetso ea ho sebelisa lintho tse shoeleng hape le ho li sebelisa e le monontša—ho tla u thusa ho ntlafatsa tlhahiso ea hao ea lijo. Lifate li ka etsa ho fetang feela ho hlahisetsa lelapa la hao lijo le chelete e kenang. Lifate tse lenngoeng hantle li ka boetse tsa fana ka moriti, moea o hloekileng le ho etsa hore mabala a hao a shebahale hantle ’me a ratehe.

Leha ho le joalo, ho thoe’ng haeba u tseba ho fokolang ka temo ea serapa? Na u na le metsoalle, baahisani, kapa batho bao u ba tloaetseng ba nang le phihlelo tabeng ee? Joale ke hobane’ng ha u sa ba kōpe thuso kapa keletso? Mohlomong hape u ka ’na ua khona ho reka kapa ho alima libuka tse buang ka serapa.—Bona sehlooho se reng “Hobane’ng U sa Leme Tšingoana ea Meroho?” tokollong ea Tsoha! ea November 8, 1974.

Ea Bobeli: Reka Lintho ka Bongata

Na u reka lintho tsa motheo tse kang phofo, reise le oli ka liqonoana? Haeba ho joalo, e ka ’na eaba u senya chelete ea hao e ngata. Ho e-na le hoo, haeba ho khoneha, leka ho reka lijo tseo ka bongata, ’me le arolelane litšenyehelo le malapa a mang a mabeli, a mararo kapa a eketsehileng. Ho reka ka bongata ho ka boetse ha u baballela chelete ha e le nako ea kotulo ea litholoana kapa meroho e itseng. Maemong a mang, u ka ’na ua khona ho reka lintho holeseileng.

Ea Boraro: Ithute Tsela ea ho Boloka Lijo

Ho reka ka bongata ho hlahisa potso ea hore na lijo tse bolang li ka bolokoa joang. Ho omisa lijo ke mokhoa o mong o atileng le o sebetsang. Basali ba bangata ba Afrika ba phela ka ho omisa litholoana, okra, linaoa, solotsi, lithotse tsa mokopu le litlama tse itseng. Ho omisa ha ho hloke thepa e ikhethang. Ntho e omisoang e ka behoa sebakeng se hloekileng kapa ea fanyehoa, mohlomong ea koaheloa ka lesela le bobebe ho thibela lintsintsi. Moea le letsatsi li tla qetela.—Bona sehlooho se reng “Na U ka Atleha ka Litšenyehelo tse Tlaase?” tokollong ea Tsoha! (ea Senyesemane) ea August 8, 1975.

Ea Bone: Leka ho Rua Mehlape e Menyenyane

Na ho ka etsahala hore u ithuele likhoho, lipōli, maeba, kapa liphoofolo tse ling? Libakeng tse ngata nama e fetohile sejo se jelloang monate. Empa ka thuso e seng kae ea ba bang, u ka ithuta mokhoa oa ho rua mehlape e menyenyane ea liphoofolo. Na u thabela ho ja tlhapi? Ka hona, u ka ’na ua leka ho ithuta ho etsa letangoana la litlhapi. Nama, mahe le tlhapi li na le tšepe, k’halsiamo, livithamine, liminerale le liprotheine—tse hlokahalang bakeng sa bophelo bo botle ba lelapa la hao.

Ea Bohlano: Boloka Bohloeki bo Loketseng

Bohloeki le bona ke ba bohlokoa bakeng sa bophelo bo botle ba lelapa la hao. Litšila li mema likhoto, lintsintsi le maphele—e leng tsona lisosa tsa maloetse a mefuta ena kaofela. Ho boloka bohloeki bo loketseng ho tla u hloka nako le boiteko. Empa litšenyehelo tsa ho hloekisa li ka tlaase ho litšenyehelo tsa meriana le litefiso tsa ngaka. Litekanyetso tsa bohloeki li ka ’na tsa fapana ho ea ka batho le ka linaha. Leha ho le joalo, ho na le melao-motheo e seng mekae e sebetsang hohle.

Ka mohlala, nahana ka matloana. Libakeng tsa mahae hangata a tlohelloa ho ba litšila le ho sohlokeha ’me kahoo e ba mohloli o ka sehloohong oa ho kula le maloetse. Basebetsi ba sebakeng sa heno ba bophelo bo botle ba ka ’na ba khona ho u fa litaelo tsa kamoo u ka hahang ntloana e sireletsehileng ka litšenyehelo tse tlaase kateng.

Ho thoe’ng ka lehae la hao ka bolona? Na le hloekile ’me le hlokometsoe hantle? Na le nkha bohloeki? Ho thoe’ng ka kichine ea hao? Na e makhethe ’me e hloekile? Lijo li tlameha ho hloekisoa le ho phehoa ka ho loketseng hore li be molemo. Likokoana-hloko li ngata metsing a silafetseng. Kahoo sefa kapa u belise metsi pele u a sebelisa. Tsokotsa lijana tse jelang ka metsi a belang, ’me u hlape matsoho ka ho feletseng pele u tšoara lijo. Boloka metsi ka linkhong tse hloekileng, tse koahetsoeng.

Lintja, likatse, likhoho le lipōli ha lia lokela ho lumelloa ho ’na li solla ka kichineng—eseng haeba u batla ho boloka bohloeki. Leha e le hore likhoto le litoeba li lumelloe ho matha holim’a lipitsa le lipane, ho silafatsa lijo tseo u li jang. Ho cheha likhoto ka sefi sa maiketsetso ho ka ’na ha felisa bothata boo.—Bona sehlooho se reng “Ho Talimana le Phephetso ea Bohloeki,” tokollong ea Tsoha! ea October 8, 1988.

Qetellong, ke ’Muso oa Molimo feela o tlang ho rarolla mathata ’ohle a moloko oa batho ka ho feletseng. (Matheu 6:9, 10) Leha ho le joalo, litlhahiso tsena tse bonolo li ka ’na tsa u thusa ho ntlafatsa boleng ba bophelo ba hao hajoale.

[Setšoantšo se leqepheng la 18]

Lema serapa

[Setšoantšo se leqepheng la 19]

Reka ka bongata

[Setšoantšo se leqepheng la 19]

Ithute mokhoa oa ho boloka lijo

[Setšoantšo se leqepheng la 20]

Leka ho rua mehlape e menyenyane

[Setšoantšo se leqepheng la 20]

Boloka bohloeki bo loketseng