Re Hōlisitse Bana ba Robeli ka Taeo ea Jehova
JOALOKAHA HO BOLETSE OVERLAC MENEZES
“Ba ile ba fihla ba palame baesekele e nang le litulo tse peli.” Ke kamoo ka 1988 Jornal de Resende e ileng ea qala tlaleho ea eona e tletseng leqephe ka lelapa la rōna, ha re ne re tloha Resende re e-ea Lages ka boroa ho Brazil.
TLALEHO e ile ea tsoela pele: “Ntle ho pelaelo, batho ba baholo ba tla hopola banyalani ba ileng ba hapa tlhokomelo ea Resende ka mokhoa oa bona oa ho qala le o sa tloaelehang oa ho tsamaea: baesekele e khōlō e nang le litulo tse peli. Ka pele, ho ne ho lutse ‘mokhanni,’ Overlac Menezes; setulong sa bobeli, e ne e le mosali oa hae, Maria José. Selemo: 1956.”
Mongoli oa sehlooho sena e ne e le monna ea bitsoang Arisio Maciel, ’me e ne e boetse e le motsamaisi oa setsi sa khaso ea seea-le-moea sebakeng seo. O ile a kopana le rōna ka lekhetlo la pele morao koana ka 1956 ha ’na le mosali oa ka re ne re etsa tšoantšiso lenaneong la seea-le-moea la beke le beke la Mokhatlo oa Watch Tower, Things People Are Thinking About. Sehloohong seo, o ile a qotsa mantsoe a ka ha ke bolela hore nakong ea ho lula ha rōna moo “matlo kaofela a Resende a ile a eteloa, seterata le seterata.”
Na u ka rata ho tseba hore na ke joang re ileng ra tsebahala haholo hakana Resende? ’Me ke joang ha re ntse re le mona, re ileng ra tseba ho hōlisa bana ba robeli ka ‘taeo ea Jehova’ ha re ntse re thusa ka ho etela matlo ’ohle a Resende ka litaba tse molemo tsa ’Muso?—Ba-Efese 6:4, NW.
Ho Ithuta Litsela Tsa Jehova
Ka January 1950, Maria Minc, e mong oa Lipaki tsa Jehova, o ile a qala ho ithuta Bibele le khaitseli ea ka Adeilde e São Paulo. Nakong eo ke ne ke le lilemo li 16 ’me ke ne ke le Mok’hatholike ea kolobelitsoeng, empa ke ne ke se ke qetile nako e itseng ke sa ee kerekeng. Leha ho le joalo, ke ne ke ntse ke lumela ho Molimo ’me ke batla ho o sebeletsa. Kahoo bosiung bo bong, ke ile ka ea lapeng la Adeilde ho ea batlisisa ka bolumeli bo bocha boo a neng a ithuta ka bona. Maria Minc o ile a ’memela ho kopanela thutong ’me ke ne ke qala ho bona Bibele ka lekhetlo la pele bophelong ba ka. Lithutong tse latelang ke ile ka hlolloa ho ithuta ho tsoa Bibeleng hore lebitso la Molimo ke Jehova, hore haufinyane lefatše e tla ba paradeise, hore mollo oa lihele le pelekatori ha li eo, le hore motho ha a na moea o sa shoeng. Beng ka ’na ba ile ba mpolella: “U tla hlanya ha u bala Bibele hakana!”
Ke ile ka etsa tsoelo-pele e ntle thutong ea ka ea Bibele ’me ka qala ho ba teng libokeng Holong ea ’Muso ea Phutheho ea Belém e São Paulo. Ke lebelletse hore ke tla bona batho ba baholo feela, ke ile ka makala le hoja ke ne ke thabile ha ke fumana bacha ba bangata ba lilemong tsa ka. Ka la 5 February, 1950, ke ile ka kopanela mosebetsing oa ho bolela ka lekhetlo la pele ’me ka la 4 November selemong sona seo, ke ile ka tšoantšetsa boinehelo ba ka ho Jehova ka kolobetso ea metsing.
Nakoana ka mor’a moo ke ile ka khetheloa ho ba sebui sa phatlalatsa. Nakong eo, sena se ne se bolela hore ke ne ke fana ka lipuo literateng le libakeng tsa boikhathollo ke sebelisa sebuela-hōle se neng se hokeletsoe tšepeng e ka pele ea koloi. Mosebetsi o mong e ne e le mosebetsi oa limakasine. Mehleng eo re ne re tloaetse ho ema lihukung tsa literata ka mekotlana ea rōna ea limakasine, re ntse re hoeletsa: “Molula-Qhooa le Tsoha! Li Tsebahatsa ’Muso oa Jehova!” Ke ne ke sa tsamaise limakasine tse ngata, empa ke ile ka fumana sebete sa ho bua phatlalatsa.
Tšebeletso ea Nako e Tletseng e le Pakane
Kapele tlhokomelo ea ka e ile ea haptjoa ke bohlokoa ba tšebeletso ea bopula-maliboho, kapa mosebetsi oa ho bolela ka nako e tletseng. Tokollo ea April 1, 1950, ea Molula-Qhooa (oa Senyesemane) e ne e e-na le sehlooho se reng: “Bo-pula-maliboho ba Ntseng ba Eketseha ba Litaba tse Molemo.” Sehlooho sena se ile sa bolela: “Ho batla ’Muso pele ho bolela hore motho o ne a tla beha lithahasello tsa ’Muso ka pele-pele kelellong ea hae ka linako tsohle. Motho ea joalo o ne a tla batla menyetla ea ho sebeletsa molemong oa oona, eseng e be eo ka mehla a batlang litlhoko tsa hae tsa lintho tse bonahalang pele ’me a bokella lintho tsa lefatše ho sireletsa bokamoso ba hae.” Mantsoe ana a ile a kenya moea oa bopula-maliboho ka pelong ea ka.
Kapele, moroetsana ea khahlehang ea bitsoang Maria José Precerutti o ile a fetola bophelo ba ka ka tsela e khōlō. O ne a etsa tsoelo-pele e ntle ho ithuteng ha hae Bibele le banyalani ba bang ba Lipaki, José le Dília Paschoal. Ka la 2 January, 1954, e ile ea e-ba mosali oa ka ea ratehang, motlatsi, motsoalle, le mothusi. Le eena pakane ea hae e ne e le ho bula maliboho. Kahoo, re khothalitsoe ke mehlala ea baromuoa ba kang Harry Black, Edmundo Moreira, le Richard Mucha, re ile ra etsa kōpo ea ho kenela tšebeletso ea bopula-maliboho. Nahana ka thabo ea rōna—le takatso ea rōna—ha re amohela karabelo: “Ho buelloa ha hao hore u be molebeli oa potoloho ho amohetsoe”!
Ha ke amohela kabelo ea ka ea pele ea potoloho, ke ile ka kenoa ke tšabo. Potoloho ea ka e ncha e ne e kopanyelletsa liphutheho tse leshome tse neng li le motse-moholo oa Brazil oa nakong eo, Rio de Janeiro, ho kopanyelletsa tse ling tse pel’a Bethele. Lehae la baromuoa la Sekolo sa Bibele sa Watchtower sa Gileade le ne le le phuthehong ea pele eo ke neng ke abetsoe ho e etela. Ke le lilemo li 22, ke ile ka ikutloa ke fokola haholo eaba ke bolella Moena Mucha, eo nakong eo a neng a ikarabella bakeng sa mosebetsi Brazil: “Ke’ng seo nka se rutang batho bana?” O ile a araba: “Moena, sebelisa feela keletso e tsoang Bibeleng le mokhatlong o hlophisitsoeng.” Keletso e ntle ka sebele!
Selemo hamorao, Maria José o ile a ima, ’me ra tlameha ho tlohela mosebetsi oa potoloho. Leha ho le joalo, ka thabo re ile ra lula tšebeletsong ea nako e tletseng. Ha o arabela kōpo ea malapa a mabeli a Mafinnish, ba ha Edvik le ba ha Leiniö, Mokhatlo o ile oa re fa kabelo ea ho ea Resende joaloka bo-pula-maliboho ba khethehileng, tšimo e neng e batla e e-s’o ka e sebetsoa ho hang e nang le baahi ba 35 000. E ne e le ba ha Leiniö ba re fileng baesekele e nang le litulo tse peli e boletsoeng sehloohong sa Jornal de Resende. Ka ho e sebelisa, re ile ra tseba ho jala peō e ngata ea ’nete tšimong eo e nonneng, ’me re ile ra tsoela pele ho sebetsa moo ka likhoeli tse itseng ka mor’a ho hlaha ha morali oa rōna Alice ka 1956. Ha re tsamaea, bo-khaitseli ba babeli, Anita Ribeiro le Marian Weiler, ba ile ba tla ho tla nosetsa peō ’me ‘Molimo o ile oa e melisa.’ Kajeno, Resende e na le liphutheho tse robong le bahoeletsi ba ka holimo ho 700.—1 Ba-Korinthe 3:7.
E mong oa batho ba ho qala bao ke ileng ka kopana le bona Resende e bile Manoel Queiroz. Ha ke ntse ke emetse bese, ke ile ka mo siela libuka tse peli moo a sebetsang teng. Eena, ’me hamorao le mosali oa hae, Piedade, ba ile ba etsa tsoelo-pele e ntle ’me ka bobeli ba ile ba kolobetsoa. Manoel e ile ea e-ba moholo phuthehong ’me o ile a tsoela pele a tšepahala ho fihlela lefung la hae. Ke ile ka boela ka ithuta le Álvaro Soares. Sebokeng sa pele seo a ileng a ba teng ho sona, o ile a makatsoa ke ho bona ho le teng batho ba tšeletseng feela, empa kajeno ke molebeli oa motse Resende moo batho ba fetang sekete ba bang teng libokeng liphuthehong tse fapaneng. Ka 1978, mora oa Álvaro, Carlos, o ile a nyala morali oa rōna Alice. Kajeno, ba fetang 60 lelapeng la Soares ke Lipaki.
Ho tloha Resende ho ile ha bolela ho tlohela tšebeletso ea rōna ea nako e tletseng ka lebaka la tlamo e ’ngoe ea Bokreste, ‘ho baballa ba ntlo ea rōna.’ (1 Timothea 5:8) Leha ho le joalo, re ile ra loanela ho boloka moea oa bopula-maliboho, ra boloka tšebeletso ea nako e tletseng e le pakane ea rōna. Ke ile ka fumana mosebetsi femeng e ’ngoe São Paulo, ’me ka nako ea selemo se le seng ke ne ke tsamaea lik’hilomithara tse 300 mafelo-bekeng a mang le a mang ho ea Resende ho ea thusa sehlopha sa bahoeletsi ba 15 moo. Eaba ka 1960, re fallela Resende hape.
Ho Hōlisa Bana—Tokelo e Eketsehileng
Ha e le hantle re ne re sa rera ho ba le bana ba bangata hakana, empa leha ho le joalo ba ile ba hlaha e mong ka mor’a e mong. Ka mor’a Alice ho ile ha hlaha Léo, ha latela Márcia, Maércio, Plínio, André, ’me qetellong, ka 1976 ha hlaha mafahla, Sônia le Sofia. E mong le e mong o ile a amoheloa ka thabo joaloka “lefa la Jehova.” (Pesaleme ea 127:3) ’Me e mong le e mong o ile a hōlisoa ka “monahano o laoloang ke Jehova” ka thuso ea hae.—Ba-Efese 6:4, NW.
Leha ho le joalo, ona e ne e se mosebetsi o bonolo. Ka linako tse ling re ne re lla ka baka la mathata. Empa ho ne ho putsa. Re ile ra ba hōlisa joang? Ka thuto ea lelapa, ka ho ea le bona libokeng le tšebeletsong ea tšimo ho tloha boseeng ba bona, ka ho etsa lintho hammoho, ka ho tiisa hore ba na le metsoalle e molemo, ka ho ba fa taeo e tiileng, le ka ho beha mehlala e metle ka borōna.
Lilemong tse seng kae tse fetileng, lenaneong la kopano Cruzeiro, São Paulo, molebeli oa potoloho o ile a buisana le rōna. Ka mor’a ho bua ka thuto ea rōna ea lelapa, molebeli oa potoloho o ile a mpotsa: “Ke karolo efe eo mosali oa hao a ileng a e phetha ho see?” Ke sa hopola hore mahlo a ka a ile a tlala likeleli, ’me ke ne ke le motlotlo hoo ke neng ke sitoa ho araba. Hobane’ng? Hobane ka sebele ke ne ke ananela karolo e tiileng eo Maria José a ileng a e phetha ho hlokomeleng lelapa la rōna la puso ea Molimo. Ka ntle ho tšehetso ea hae e tšepahalang, ka sebele ho ne ho tla ba thata haholo!
Ho tloha tšepisanong ea rōna ea lenyalo, ’na le Maria José re ile ra ithuta Bibele hammoho. Ha bana ba hlaha, e ile ea e-ba phephetso ea sebele ho boloka thuto ea lelapa e tsoela pele ka mehla. Ho thusa ho sena, beke e ’ngoe le e ’ngoe ke ne ke bontša nako ea thuto ea beke e latelang le boitsebiso boo ho tla buisanoa ka bona lemating la sehatsetsi. Hape ke ne ke etsa likabelo tse khethehileng ha ho hlokahala. Ka mohlala, ka tsatsi le leng Márcia le Plínio ba ile ba loana tafoleng. Kahoo letsatsing le latelang, ba ile ba fumana kabelo sehatsetsing “Kamoo u ka phelisanang le banab’eno ka teng.” Thutong e latelang, ka bobeli ba ne ba e-na le seo ba ka se bolelang ’me ba ile ba rarolla liphapang tsa bona.
Bothata bo bong e ne e le ba hoseng ka Sontaha ha bashanyana ba ne ba atisa ho bolela hore ba ikutloa ba kula haholo hore ba ka ea tšebeletsong ea tšimo. Léo le Plínio e ne e le litsebi tsa ho qapa bohloko ba mala le mafu a mang e le ho qoba ho ea le rōna mosebetsing oa ho bolela. Ka mehla ha ke ne ke e-na le lipelaelo tsa hore na ka sebele baa kula, ke ne ke bua ho hong ho kang hona: ‘Haeba le kula haholo hore le ka ea tšebeletsong, ka ho hlakileng le ke ke la ikutloa hamolemo ka ho lekaneng hore le ka ea bapala bolo ea maoto hamorao.’ Hangata, ba ne ba hlaphoheloa kapele ka ho makatsang.
Ka linako tse ling, ho ne ho hlokahala hore re sebetsane le boemo ka hloko. Ha Léo a le lilemo li 11, o ile a ea pikiniking le Lipaki tse ling, ’me ka ntle ho tumello o ile a reka k’hilogramo ea nama ea kolobe eo a il’o e ja. Hamorao, ha re amohela lengolo le bontšang molato, Maria José o ile a botsa Léo: “Na u lebetse hore u ile ua reka nama ea kolobe?” O ile a arabela joalokaha eka ha a na molato: “Che. Ha ke e-s’o ka ke e reka.” ’Mè oa hae o ile a re: “Ho lokile, ha re ee ho mong’a lebenkele re e’o buisana le eena.” Ha ba le tseleng, bolebali ba Léo bo ile ba fela. O ile a lumela: “Joale kea hopola, ke ne ke se na chelete e lekaneng, eaba ke reka ka mokitlane ’me ka lebala ho o lefa.” Ke ile ka lefa molato oo ka bonna ’me ka kōpa mong’a lebenkele hore a hire Léo, a mo lumelle hore a sebetse ho fihlela a fumane chelete e lekaneng hore a ntefe. Eo e bile kotlo ea hae. Hoseng ho hong le hong ka hora ea bone, Léo e ne e e-ba eena oa pele ea fihlang mosebetsing, ’me ka khoeli e le ’ngoe feela o ne a se a lefile chelete eo ea ka kaofela.
Ka mehla ntlo ea rōna e ne e tlala bo-pula-maliboho, balebeli ba tsamaeang, baromuoa, le litho tsa Bethele. Boholo ba nako re ne re se na thelevishene ka tlung, ’me sena se ile sa re thusa ho ba le mekhoa e metle ea thuto le boikutlo ba Bokreste. Re ile ra hōlisetsa bana ba rōna tikolohong ena. Mangolo a mang ao ba ileng ba re romella ’ona ha ba se ba hōlile a tiisa hore hoo ho ile ha sebetsa hantle.—Bona lebokose le ka leqepheng la 30.
Ho Bula Maliboho Hape!
Ha bana ba rōna ba bangata ba se ba hōlile, ke ile ka hopola sehlooho se tokollong ea March 1, 1955, ea Molula-Qhooa (oa Senyesemane) se reng “Na Tšebeletso ea Nako e Tletseng e u Loketse?” Karolo e ’ngoe ea sehlooho sena e ile ea re: “Ba bang ba ka ’na ba ba le tšekamelo ea ho nka tšebeletso ea nako e tletseng e le mokhelo. Empa baa fosa ho sena, hobane ka lebaka la kano ea hae ea boinehelo Mokreste e mong le e mong o tlamehile ho sebeletsa ka nako e tletseng ka ntle le haeba mabaka ao a hlōlehang ho a laola a mo sitisa ho etsa hoo.”
Bosiung bo bong ke ile ka rapela Jehova hore a bule monyako hape oa hore ke kenele tšebeletso ea nako e tletseng. Lelapa la ka le ile la sebelisana ’moho le ’na, ’me metsoalle e ile ea nkhothatsa. Ka ho makala ha ka ho hoholo, motsamaisi oa feme eo ke neng ke e sebelelitse ka lilemo tse 26 o ile a ntumella ho sebetsa ka nakoana e le hore nka sebeletsa ke le pula-maliboho oa ka mehla. Ka baka leo ka thabo ke ile ka qalisa mosebetsi oo ke neng ke ile ka tlameha ho o tlohela lilemong tse ngata tse fetileng. ’Me bana ba ka ba bararo ba ile ba latela mohlala oa ka.
Re ile ra sebeletsa lilemo tse peli Itatiaia, moo ke neng ke ile ka ba moholo hona teng ka lilemo tse 15, eaba re rera ho falla ho ea sebeletsa moo tlhokahalo e leng khōloanyane. Sena se ne se bolela ho phela ka penshene e tlaase, e lekanang le karolo e le ’ngoe ho tse ’nè tsa moputso o motle. Leha ho le joalo, ka ho tšepa tšepiso ea Jesu e ho Mattheu 6:33, re ile ra ngolla Mokhatlo mabapi le merero ea rōna. Ka mor’a beke, re ile ra batla re tlōla ke thabo ha re amohela karabelo ea bona: “Ho bonahala e le ho utloahalang ho rōna ho hlahisa hore le fallele motseng oa Lages. Ho sa tsotellehe baahi ba oona ba ka holimo ho 200 000, ho na le bahoeletsi ba 100 feela moo liphuthehong tse nyenyane tse tharo. Le tla ba thuso e khōlō sebakeng seo.”
Ka February 1988 re ile ra falla. ’Me mona ke hona moo re sa ntsaneng re le hona teng, lik’hilomithara tse fetang 1 000 ho tloha ho bana ba rōna le metsoalle. Re sa tsoa feta mariheng a batang ka ho fetisisa lilemong tsena tse 20 kaofela. Ke ’na feela moholo phuthehong ea habo rōna, kahoo ho na le mosebetsi o mongata oo ke lokelang ho o etsa. Empa, re hlohonolofalitsoe haholo. Ho thabisang ka ho khethehileng ke tšimo. Ha re kokota menyakong ea bona, batho ba re: “Ka kōpo kenang!” Ho bonolo ho qalisa lithuto tsa Bibele. Re amohela lintho tse fapaneng e le menehelo ha chelete e fokola, ’me re ’nile ra tla hae ka sesepa, setebela-lephoka, mahare, liaparo tsa lesea (bakeng sa setloholo sa rōna), lijo-thollo, meroho, litholoana, yogurt, veine, esita le ice cream. Ka nako e ’ngoe re ile ra amohela litulo tse nyenyane tsa lepolanka!
Litholoana Tse Tlisang Meputso e Enneng
Kajeno, ke le lilemo li 56, ke ikutloa ke thabile nako le nako ha ke nahana ka lelapa la rōna. Bana ba ne ba sa “hlahela ’neteng.” Ba ile ba hlahela lehaeng la Bokreste, ’me ’nete e ile ea lokela hore e kenngoe likelellong le lipelong tsa bona tse nyenyane. Ba nyetseng ba entse joalo “moreneng.” (1 Ba-Korinthe 7:39; Deuteronoma 6:6, 7) Ke ’nete hore re ’nile ra etsa liphoso kahlōlong. Ka linako tse ling re ile ra etsa liketso tsa ho hloka toka. Ka linako tse ling, ke ne ke hlōleha ho beha mohlala o motle kapa ke hlokomoloha boikarabelo ba ka joaloka ntate le monna ka lapeng. Ha ke hlokomela seo ke se entseng, ke ne ke kōpa tšoarelo ho Jehova le mosali oa ka kapa ho bana ba ka ’me ke ne ke loanela ho lokisa phoso.
Ho sa tsotellehe mefokolo ea ho se phethahale ha rōna, lelapa—leo hona joale le seng le ekelitsoe ke bakhoenyana, lingoetsi, le litloholo—le na le ba tšeletseng tšebeletsong ea nako e tletseng, baholo ba bane, le mohlanka ea sebeletsang a le mong. Kaofela ba kolobelitsoe ka ntle ho litloholo. Bana ba bararo ba banyenyane ba sa ntsaneng ba e-na le rōna ba rera ho kenela tšebeletso ea nako e tletseng joaloka mosebetsi oa bona. Ke moputso ofe o moholoanyane oo motho a neng a ka o lebella haese oo? Ke leboha Jehova ka ho re tataisa ho hōliseng bana ba rōna ka taeo ea hae. Re thabisoa ke ho ba bona ba sa ntsane ba latela lithuto tsa hae. ’Me ke rapela hore rōna, hammoho le bona, le ka mohla re se furalle tsela ea bophelo.
[Lebokose le leqepheng la 30]
Ha ba se ba hōlile, ka linako tse ling bana ba rōna ba senola kananelo mangolong bakeng sa tsela eo re ba hōlisitseng ka eona. Litlhaloso tse ling tsa bona tse seng kae ke tsena:
“Ntate, tiiseha hore uena le ’Mè le re etselitse se molemohali, esita le haeba le ’nile la etsa liphoso—e leng ntho eo hona joale e etsahalang haholo ho ’na le Carlos ha re sebetsana le mora oa rōna Fabrício.”
Morali Alice, ea lilemo li 33, ’mè oa bashanyana ba babeli.
“Re tlameha ho lumela hore le ile la etsa boiteko bo kopanetsoeng ba ho re hōlisa ka monahano o laoloang ke Jehova. ’Me re rua molemo hakaakang ho oona hona joale!”
Morali Márcia, ea lilemo li 27, le monna oa hae ea leng mosebetsing oa potoloho.
“Ke hlokomela hore tokelo eo ke nang le eona hona joale le ka mohla ke ne nke ke ka e fumana ka ntle ho thuso eo ka bobeli le mphileng eona ea ho thea motheo o tiileng oa moea le lerato ho Jehova le tšebeletso ea hae.”
Mora Maércio, ea lilemo li 23, eo e leng pula-maliboho e khethehileng.
“André, sebelisa ka botlalo molemo oa botsoalle ba Ntate le phihlelo. Le ka mohla u se hlokomolohe keletso ea hae. Le tla tseba ho thusana. Hona joale ke thabile ho feta leha e le neng.”
Mora Plínio, ea lilemo li 20, o Bethele.
[Tlhaloso ea Moo Setšoantšo se Nkiloeng Teng e leqepheng la 26]
Foto: MOURA