Jehova o Hlohonolofalitse Boikemisetso ba ka
JOALOKAHA HO BOLETSE RICHARD WUTTKE
“U tla shoa pele likhoeli tse tharo li fela!” “U bolela eng?” Ngoan’eso William o ile a arabela: “Ke seo ngaka eo u neng u il’o e bona Assis e mpolelletseng sona.”
EMPA ke ne ke batla ho phela, eseng ho shoa. Ka lekhetlo la pele ke ile ka rapela Molimo hore o nthuse. Ka thabo, lilemo tse 46 hamorao, nka bolela hore le hoja ngaka eo e sa ka ea bolela hore na bothata ba ka e ne e le eng, seo e neng e se fumane phuputsong ea eona se ne se fosahetse. Leha ho le joalo, ho tšoha hoo ho ile ha etsa hore ke nahane ka morero oa ka bophelong le tlhokahalo ea ho sebeletsa ’Mōpi oa rōna.
Lelapa Lea Falla
Ka la 11 November, 1921, ha ke hlaha, batsoali ba ka ba ne ba lula Grosen, toropo e nyenyane Jeremane bochabela. Ba ne ba tsoaletsoe Russia e le bana ba Majeremane a falletseng moo ka mosebetsi. Empa, ka 1917 ha phetohelo ea Bolshevik e tlisa Bokomonisi, bona hammoho le ba bang bao e neng e le Majeremane ka tsoalo ba ile ba lelekoa ka har’a naha ’me ba lahleheloa ke maruo ’ohle a bona. Ka mor’a leeto le lelelele ka terene e tsamaisang liphahlo, batsoali ba ka le bana ba bona ba banyenyane ba ile ba fihla moeling oa Jeremane. Leha ho le joalo, ba ile ba haneloa ho kena ka har’a naha eaba ba tlameha ho kena leetong la ho khutlela Russia. Moo ba ile ba haneloa ho kena ka har’a naha hape, kahoo ba ile ba tlameha ho khutlela Jeremane. Ka mor’a likhoeli tse tletseng mathata, qetellong ba ile ba lumelloa ho kena ka har’a naha.
Ha ke le lilemo li leshome, ntate oa ka o ile a shoa. Lilemo tse peli hamorao, ka 1933, Hitler o ile a qala ho busa, ’me ke ile ka qobelloa ho kenela mokhatlo oa Bacha oa Nazi. Nakong ea puso ea Hitler, Majeremane a hlahetseng linaheng tse ling a ne a thulana le mathata, ’me ho ne ho bonahala hore Jeremane e ne e itokisetsa ntoa e ’ngoe. Kahoo re ile ra etsa qeto ea ho fallela Brazil, re khothallelitsoe ke ba bang ba neng ba se ba falletse teng. Re ile ra fihla Santos, Brazil, ka May 1936.
Ka mor’a ho sebetsa temong ea kofi ka likhoeli tse seng kae, re ile ra reka polasi e nyenyane sebakeng seo ’me haufi le Maracaí seterekeng sa São Paulo. Nakong eo re neng re ntse re haha ntlo ea rōna, re ile ra khona ho lula lehaeng la moruti oa kereke ea Lutere. O ile a re khothalletsa ho ea kerekeng ea hae empa eitse ha a qala ho bua ka lipolotiki lipuong tsa hae, esita le mohlahlami oa hae hamorao, re ile ra tsoa kerekeng.
Ho Kopana le ’Nete ea Bibele ka Lekhetlo la Pele
Ke hoo e ka bang nakong ena ha ngoan’eso a mpolella ka tlhahlobo e tšosang ea ngaka. Kahoo ke ile ka ea São Paulo ho ea fumana khopolo ea bobeli. Nakong eo ke ntseng ke le moo, lelapa leo ke neng ke lula le lona le ile la eteloa ke motsoalle oa lona, Otto Erbert. E ne e le e mong oa Lipaki tsa Jehova, ’me o ile a qala ho re pakela. Leha ho le joalo, lelapa lena ha lea ka la ananela seo a se buang, ’me ba ile ba tsoa ka bonngoe ka kamoreng eo, ba ntšiea le moeti oa bona.
Otto o ile a bua le ’na hoo e ka bang lihora tse peli ka litaba tsa mollo oa lihele; ho se shoe ha sephefumolohi; Molimo oa ’nete, Jehova; ’Muso oa oona; le tšepo ea ho phela ka ho sa feleng lefatšeng la paradeise. O ile a fana ka setšoantšo sa bokamoso bo khanyang hakaakang! Seo se ne se fapane hakaakang le seo ke neng ke ithutile sona Kerekeng ea Lutere! Qetellong, Otto o ile a botsa: “U lumela lithuto tsa bohata tsa Bokreste-’mōtoana kapa Bibele?”
Ke ile ka arabela: “Ke lumela Bibele.”
O ile a phehella: “Joale ithute eona!” a phaella: “Haeba u batla ho utloa ho eketsehileng ka eona, u tle u tl’o mpona.” Kaha ke ne ke rata seo ke se utloileng, haholo-holo ka taba ea ho phela ka ho sa feleng lefatšeng, ke ile ka ea ’mona letsatsing le latelang. Puisano eo ea bobeli e ile ea nkholisa hore ke fumane ‘’nete e lokollang batho.’ (Johanne 8:32) Ke ile ka tloha ke nkile bukana, Health and Life, ke bile ke memetsoe ho khanneloa thuto ea Bibele ka Sejeremane.
Ho Phethahatsa Takatso ea ka e Tlohang Botebong ba Pelo
Khabareng, ke ile ka fumana phekolo e nepahetseng ea meriana ’me ka khona ho khutlela hae. Ke ile ka ea le Otto Erbert phomolong. ’Mè o ne a thabile haholo ha ke ithuta Bibele, buka e neng e lula holim’a tafole ka mehla empa ho se mohla e baloang. Ka mor’a hore Otto a khutlele São Paulo, ke ile ka ithuta Bibele le lelapa leso hoo e ka bang ka phirimana e ’ngoe le e ’ngoe, ka hohle kamoo ke neng nka khona ka teng. Ke ile ka tlala thabo ha ’mè oa ka, ngoan’eso, Robert, le khaitseli ea ka Olga kaofela ba amohela molaetsa oa ’nete. Ka mehla lehae la rōna e ne e ’nile ea e-ba setsi sa liboka tsa botsoalle, empa ka mor’a likhoeli tse ka bang peli tsa ho paka ha rōna, ho ne ho se ho batla ho se motho ea re etelang. E mong oa ba neng ba tloaetse ho tla lehaeng la rōna o ile a re: “Haeba le tsoela pele ka sena, le tla qetella le ile lehaeng la mahlanya!”
Leha ho le joalo, takatso ea ka ea ho sebeletsa Jehova e ile ea tsoela pele ho hōla. Ke ile ka fumana likhatiso tse eketsehileng, ’me ke ne ke ee ke li bale ho fihlela e se e le bosiu haholo. Empa libuka tsohle li ne li ngotsoe ka Sejeremane, ’me ke ile ka hlokomela hore haeba ke ne ke tla khona ho ruta ba bang, ke ne ke tla lokela ho ithuta Sepotoketsi. Kahoo, ka 1945, ke ile ka fallela São Paulo ho ea ithuta Sepotoketsi. Ke ne ke lula le Otto Erbert, eo hamorao a ileng a nyala khaitseli ea ka Olga.
Ke e-na le ba bang ba ka bang 50, ke ile ka qala ho ea libokeng Holong ea ’Muso eo e neng e le eona feela e teng São Paulo. Hona joale phutheho eo e le ’ngoe e se e hōlile ho ba liphutheho tse fetang 510 São Paulo e kholoanyane, e nang le bahoeletsi ba ’Muso ba fetang 50 000. Ka la 6 January, 1946, ke ile ka kolobetsoa ho tšoantšetsa boinehelo ba ka ba ho etsa thato ea Molimo. Selemong sona seo ke ile ka ea Kopanong ea Puso ea Molimo ea “Lichaba tse Thabileng” São Paulo, kopano ea ho qala e khōlō eo ke ileng ka ba teng ho eona. E ile ea e-ba ho thabisang hakaakang ho bona batho ba 1 700 ba le teng ka Sontaha! Kopanong ena ke ile ka kopana le Otto Estelmann, ea ileng a nkhothatsa ka ho re: “Richard, u sa le mocha; u phela hantle; kahoo e-ba pula-maliboho.”
Ke ne ke ’nile ka nahana ka tšebeletso ea nako e tletseng pele, empa joale ke ile ka nahana ka eona ka ho tebileng haholoanyane. Ke e-na le ba bang ba babeli, ke ile ka beha nako ea likhoeli tse tšeletseng tse tlang bakeng sa ho qalisa bopula-maliboho. Ha nako eo e fihla, ke ile ka ba botsa: “Na le se le itokiselitse ho tsoela pele?” Ha ho lea mong oa bona ea neng a se a itokisitse. Kahoo ke ile ka ba bolella hore leha ho le joalo ’na kea qalisa. Ba ile ba lemosa: “U tla hlaheloa ke mathata.” Empa ke ile ka tšoarella qetong ea ka. Ka la 24 May, 1947, ke ile ka amohela kabelo ea ka ea ho ba pula-maliboho oa ka mehla.
Menyako e Mecha ea Tšebeletso ea Buleha
Tšimo eo ke e abetsoeng e ne e le khōlō, e kopanyelletsa libaka tsa bolulo le libaka tsa khoebo tsa São Paulo. Ke ne ke tsamaisa libuka le libukana tse makholo-kholo khoeli ka ’ngoe. Hoseng ho hong ke ile ka kena ka kamoreng e khōlō ka moo banna ba ’maloa ba neng ba sebetsa ka teng. Ke ile ka ea ho monna oa ho qala ’me ka mo fa buka “’Nete E Tla Le Lokolla.”
O ile a botsa: “U na le libuka tse kae ka mokotlaneng oa hao?”
Ka arabela: “Tse ka bang 20.” O ile a li nka kaofela ’me a fa monna e mong le e mong ea neng a le teng moo e le ’ngoe. Ho ile ha fumaneha hore e ne e le holo ea motse!
Leha ho le joalo, thabo ea ka e khōlō ka ho fetisisa e ne e le ho tsamaisa lithuto tsa mahae tsa Bibele. Ka lilemo tse ’nè, ka thuso ea Jehova, ba 38 bao ke neng ke ithuta le bona ba ile ba kolobetsoa. Ba ’maloa ba ile ba kenela tšebeletso ea nako e tletseng. E mong oa bona e ne e le Afonso Grigalhunas, ea ileng a sebeletsa ka lilemo tse fetang leshome e le pula-maliboho ea thusang, ho fihlela lefung la hae ka 1988—le hoja a ne a e-na le leoto la maiketsetso. Ba bang e ne e le ba lelapa la Ciuffa. Francisco, mora, o sebelelitse ka lilemo-lemo e le molebeli ea tsamaeang, ’me khaitseli ea hae, Ângela, e sa ntsane e le pula-maliboho.
Ka 1951 ke ile ka memeloa ho ba molebeli ea tsamaeang. Kabelo ea ka e ne e kopanyelletsa libaka tse khōlō tsa litereke tsa Rio Grande do Sul le Santa Catarina. Batho ba likete-kete bao e neng e le Maeurope ka tsoalo ba ne ba lula moo ka boroa ho Brazil. Hangata ke ne ke etela batho ka bomong le lihlopha tse ka thōko, kaha ho ne ho e-na le liphutheho tse seng kae ka nako eo. Ho ne ho e-na le linōka tse ngata empa ho e-na le marokho a seng makae, ho bolelang hore ke ne ke lokela ho tšela linōka tse nyenyane ka maoto ke jere sutuk’heisi ea ka ka mokokotlong ke bile ke nkile mochine oa ka oa ho thaepa le mokotla oa libuka ka matsoho. Mebila e ne e sa katoa ebile e tletse likoti. Ho sireletsa liaparo tsa ka leroleng, ke ne ke ee ke apare seaparo se bobebe se kang mose. Sena se ile sa etsa hore ba bang ba nahane hore ke moprista oa bona e mocha, ’me ba ile ba leka ho aka letsoho la ka.
Ho Sireletsa Lithahasello tsa ’Muso
Ha ke ntse ke leka ho talima mathata kamoo a hlileng a leng ka teng, ke ile ka latela molao-motheo ona: Haeba ba bang ba ka phela hōle hakana le metse, ba tsamaea litseleng tsena le ho tšela linōka tsena, ke hobane’ng ha nke ke ka etsa se tšoanang, haholo-holo kaha ke tlisa molaetsa oa bohlokoa?
Hangata ho ne ho hlaha mathata a mang a fapaneng litoropong tse nyenyane. Ka mohlala, ka nako e ’ngoe re ile ra etsa litokisetso tsa ho tšoara seboka sekolong sa moo se neng se le haufi le serapa sa boikhathollo. Ka lehlakoreng le leng la serapa sena sa boikhathollo ho ne ho e-na le bara e nyenyane le kereke ea K’hatholike. Eitse ha tichere e sa fihle ho tla qalisa sekolo, ke ile ka etsa qeto ea ho fana ka puo serapeng sena sa boikhathollo. Kapele ka mor’a hore puo e qalise, banna ba tšeletseng ba ile ba tsoa ka bareng ’me ba qala ho hoeletsa le ho akha matsoho. Hamorao re ile ra hlokomela hore ba ne ba lefiloe ke moprista hore ba etse sena.
Ke ile ka qala ho buela holimo, ke bua ke ba tobile. Ba ile ba ema, ’me e mong a re: “O bua ka Molimo. Ke joang moprista a ka bolelang hore ke oa Diabolose?” Ha moprista a bona hore banna bana ba ne ba sa e’o qhala seboka, o ile a palama jipi ea hae ’me a e khanna ho pota serapa sena sa boikhathollo, a hoelelitse: “E mong le e mong eo e leng Mok’hatholike a se ke a ea sebokeng sena!” Ha ho lea mong ea ileng a tsamaea, ’me seboka se ile sa tsoela pele ka khotso.
Mirante do Paranapanema, São Paulo, ke ile ka etela mookameli oa mapolesa ho ea mo hlalosetsa hore na mosebetsi oa rōna ke oa mofuta ofe esita le ho kōpa ho sebelisa holo bakeng sa puo ea phatlalatsa. O ile a lokisetsa hore re sebelise holo ea sehlopha. Re ile ra ’molella hore re tla boela re lokisetse maqetšoana a phatlalatsang puo ena. O ile a botsa: “Le tla a aba karolong efe ea toropo?” Ka mor’a hore re ’molelle, o ile a kōpa a mang hore a e’o a aba le karolong e ’ngoe ea toropo. Ka Sontaha o ile a tla puong, a tlile le mapolesa a mabeli “ho boloka taolo,” kamoo a ileng a bolela ka teng.
O ile a botsa: “Na u ka thabela hore ke kenyelletse puo ea hao?”
Ke ile ka arabela: “Ke tla thabela hoo, empa e re ke u hlalosetse kamoo re kenyelletsang libui tsa rōna ka teng.” Ka mor’a ho kenyelletsa puo ea ka, o ile a lula fatše sethaleng ho mamela. Ka sebele, kea tiisa hore e ne e le bamameli ba itšoereng hantle ka ho fetisisa. Ha rea ka ra ba le bothata moo, ka lebaka la mapolesa a mabeli a neng a le monyako le mookameli oa ’ona ea neng a lutse sethaleng!
Ka March 1956 ke ile ka khetheloa ho ba molebeli oa setereke ’me ka sebeletsa likopano Brazil eohle. Libaka tseo ke neng ke li tsamaea li ne li le khōlō. Ka nako e ’ngoe ho ile ha nkuka matsatsi a mararo ho tloha kopanong e ’ngoe ho ea ho e latelang. Karolong e ka leboea ea naha ena, ka linako tse ling ho ne ho tsamauoa ka koloi ea mofuta oa station wagon. Likoloi tsena li ne li se na lifensetere, empa li ne li kenela moea hantle, ’me eo e ne e le khopolo e ntle kaha bapalami ba ne ba kopanyelletsa likhoho, le likolobe!
Gileade e Matlafatsa Boikemisetso ba ka
E ile ea e-ba thabo e kaakang ha ka 1958 ke ea Sekolong sa Bibele sa Watchtower sa Gileade! Sehlopha sa rōna se ile sa amohela mangolo lehlabuleng leo nakong ea kopano e neng e le Yankee Stadium le Polo Grounds, moo ba 253 922 ba tsoang linaheng tse 123 tse fapaneng ba ileng ba e-ba teng puong ea phatlalatsa. E ile ea e-ba pono e hlollang hakaakang! Ka mor’a moo ke ile ka khutlela Brazil, ke ikemiselitse haholoanyane ho feta leha e le neng pele ho tsoela pele ho tsebahatsa ka ’Muso oa Jehova.
Ka 1962 ke ile ka nyala Ruth Honemann, ea neng a se a sebelelitse e le moromuoa Brazil ka nako e fetang lilemo tse tšeletseng. Ho tloha nakong ea lenyalo la rōna ke ’nile ka tsoela pele ho thabela litokelo tse eketsehileng tsa tšebeletso, ho tsamaisa mananeo a lithuto Sekolong sa Tšebeletso sa ’Muso le Sekolong sa Tšebeletso sa Bo-pula-maliboho, esita le ho etella pele ho lokisetseng likopano tsa sechaba ka seng le tsa machaba le ho haheng Holo ea Kopano ea pele São Paulo.
Hona joale re thabela tokelo e khōlō ka ho fetisisa mesebetsing ea rōna ea puso ea Molimo re le litho tsa lelapa la Bethele ea Brazil. Ha ke hetla morao lilemong tse fetang 40 tsa tšebeletso ea nako e tletseng, tse 35 tsa tsona e le tseo ke li qetileng ke le molebeli ea tsamaeang, nka bolela hore e bile tse tletseng mesebetsi e thabisang, e putsang. (Liproverbia 10:22) Ke ithutile ho hongata mokhatlong o hlophisitsoeng oa Jehova, ho kopanyelletsa tlhokahalo ea ho bontša kutloelo-bohloko, ho ba motsoalle eseng ’mampoli, le ho se be ea tšoarehileng haholo bakeng sa ho hlokomela litlhokahalo tsa ba bang. Qetellong, ke rata ho bolella haholo-holo bacha, seo Moena Estelmann a ileng a mpolella sona lilemong tse fetileng: “U sa le mocha; u phela hantle; kahoo e-ba pulamaliboho!”
[Setšoantšo se leqepheng la 29]
Lehae la rōna hona joale, Bethele ea Brazil