Ho fa Jehova se mo Tšoanelang
JOALOKAHA HO BOLETSE TIMOLEON VASILIOU
Ke ne ke tšoaretsoe ho ruta Bibele motsaneng oa Aidhonochori. Mapolesa a ile a nthōla lieta eaba a qala ho nkotla ka tlas’a maoto. Ha a ntse a nkotla, maoto a ka a ile a e-ba shohlo eaba ha ke sa utloa bohloko. Pele ke hlalosa hore na tšoaro ena e mpe, e neng e tloaelehile ka nako eo Greece, e ile ea bakoa ke eng, e re ke phete kamoo ke ileng ka ba tichere ea Bibele kateng.
NAKOANA ka mor’a hore ke belehoe ka 1921, lelapa leso le ile la fallela toropong ea Rodholívos, Greece ka leboea. Bocheng ba ka, ke ile ka phela bophelo ba ho se mamele molao. Ha ke le lilemo li 11, ke ile ka qala ho tsuba. Hamorao, ke ile ka ba motho ea noang haholo le ea bechang, ’me ke ne ke e-ea liphathing tse se nang taolo hoo e ka bang bosiu bo bong le bo bong. Ke ne ke le khalala ea ’mino, kahoo ke ile ka ikopanya le sehlopha se seng sa haeso sa libini. Pele selemo se fela, ke ne ke tseba ho letsa boholo ba liletsa tsa sehlopha sena. Leha ho le joalo, ke ne ke boetse ke rata thuto le toka.
Mathoasong a 1940, ha Ntoa ea II ea Lefatše e ntse e thuthukana, sehlopha sa rōna sa libini se ile sa mengoa ho ea bina ka liletsa lepatong la ngoanana e mong e monyenyane. Mabitleng, beng ka eena le metsoalle ba ne ba lla sa ’mokotsane. Ho hloka tšepo ho feletseng ha bona ho ile ha ntula habohloko. Ke ile ka qala ho ipotsa, ‘Ke hobane’ng ha re e-shoa? Na ho na le ho hong bophelong ho fetang feela ho phela ka nakoana? Likarabo nka li fumana hokae?’
Matsatsi a seng makae hamorao, ke ile ka bona kopi ea Testamente e Ncha shelefong heso. Ke ile ka e theola eaba ke qala ho bala. Ha ke bala mantsoe a Jesu ho Matheu 24:7 a bolelang hore lintoa tse akaretsang ke karolo ea pontšo ea ho ba teng ha hae, ke ile ka hlakeloa hore mantsoe a hae e tlameha ebe a sebetsa nakong ea rōna. Ka libeke tse latelang, ke ile ka bala kopi ena ea Mangolo a Segerike a Bakreste ka makhetlo a mangata.
Joale ka December 1940, ke ile ka etela lelapa le leng le haufi—e le mohlolohali le bana ba hae ba bahlano. Kamoreng e ka holimo ea bona, har’a sehlopha sa libukana, ke ile ka fumana e ’ngoe e nang le sehlooho se reng A Desirable Government, e hatisitsoe ke Watch Tower Bible and Tract Society. Ke ile ka lula moo kamoreng e ka holimo eaba ke bala bukana eo eohle. Ka seo ke ileng ka se bala, ke ile ka kholiseha ka ho feletseng hore ka sebele re phela ho seo Bibele e se bitsang ‘matsatsi a ho qetela’ le hore Jehova Molimo o tla tloha a felisa tsamaiso ena ea lintho ebe o e nkela sebaka ka lefatše le lecha la ho loka.—2 Timothea 3:1-5; 2 Petrose 3:13.
Se ileng sa nkhahla ka ho fetisisa ke bopaki ba Mangolo ba hore ba tšepahalang ba tla phela ka ho sa feleng lefatšeng la paradeise le hore mahlomola le lefu ha li sa tla ba teng lefatšeng leo le lecha le tlas’a puso ea ’Muso oa Molimo. (Pesaleme ea 37:9-11, 29; Tšenolo 21:3, 4) Ha ke ntse ke bala, ke ile ka leboha Molimo ka thapelo ka lintho tsena, ’me ka mo kōpa hore a mpontše hore na o batla’ng. Ke ile ka hlakeloa hore Jehova Molimo o lokeloa ke boinehelo ba ka ba moea oohle.—Matheu 22:37.
Ho Nka Khato ka Seo ke Ithutileng Sona
Ho tloha ka nako eo, ke ile ka khaotsa ho tsuba, ka tlohela ho tahoa, ’me ka emisa ho becha. Ka phutha bana ba mohlolohali eo ba bahlano le moena oa ka le likhaitseli tsa ka tse peli, eaba ke ba hlalosetsa seo ke ithutileng sona bukaneng eo. Kapele feela re ile ra qala ho jala se senyenyane seo re neng re se tseba. Motseng moo re ile ra tsejoa re le Lipaki tsa Jehova, le hoja ho ne ho se mohla re kileng ra kopana le Lipaki leha e le life. Ho tloha qalong feela, ke ile ka nehela lihora tse fetang lekholo khoeli le khoeli ke bolella ba bang lintho tse hlollang tseo ke ithutileng tsona.
E mong oa baprista ba Greek Orthodox ea sebakeng sa haeso o ile a ea ho ramotse ho ea belaela ka rōna. Empa matsatsi a seng makae a fetileng, re sa tsebe, Paki e ’ngoe e nyenyane e ne e ile ea fumana pere e lahlehileng ’me ea e khutlisetsa ho mong’a eona. Ka lebaka la botšepehi bona, ramotse o ile a hlompha Lipaki, ’me a hana ho mamela moprista eo.
Ka letsatsi le leng hoo e ka bang ka October 1941, ha ke ntse ke paka ’marakeng, e mong o ile a bua ka Paki ea Jehova e lulang toropong e haufinyane. E ne e le Christos Triantafillou eo e neng e kile ea e-ba lepolesa. Ke ile ka ea mo bona ’me ka fumana hore e ne e bile Paki ho tloha ka 1932. Ke ile ka itumela hakaakang ha a mpha lingoliloeng tse ngata tsa khale tsa Watch Tower! Tsena li ile tsa nthusa haholo hore ke tsoele pele moeeng.
Ka 1943, ke ile ka tšoantšetsa boinehelo ba ka ho Molimo ka kolobetso ea metsing. Ka nako eo, ke ne ke khanna lithuto tsa Bibele metsaneng e meraro ea boahisani—e leng Dhravískos, Palaeokomi le Mavrolofos. Ke ne ke sebelisa buka ea The Harp of God e le eona eo re ithutang Bibele ka eona. Qetellong, ke ile ka ba le tokelo ea ho bona ha ho thehoa liphutheho tse ’nè tsa Lipaki tsa Jehova sebakeng sena.
Ho Bolela ho sa Tsotellehe Litšitiso
Ka 1944, Greece e ile ea lokolloa taolong ea sesole sa Jeremane, ’me nakoana ka mor’a moo, ho ile ha tsosolosoa puisano le ofisi ea lekala ea Mokhatlo oa Watch Tower e Athene. Ofisi ea lekala e ile ea nkōpa hore ke e’o kopanela boboleling sebakeng seo ho neng ho e-s’o be le motho ea kileng a utloa molaetsa oa ’Muso. Hoba ke ee moo, ke ile ka sebetsa polasing e ’ngoe ka likhoeli tse tharo ’me karolo e setseng ea selemo seo ka ba tšebeletsong.
Selemong seo ke ile ka thabela ho bona ha ’Mè a kolobetsoa, hammoho le mohlolohali le bana ba hae, ntle ho morali oa hae oa ho fela, e leng Marianthi, ea ileng a kolobetsoa ka 1943 ’me ea e-ba mosali oa ka ea ratehang ka November hona selemong seo. Lilemo tse 30 hamorao, ka 1974, Ntate le eena e ile ea e-ba Paki e kolobelitsoeng.
Mathoasong a 1945 re ile ra amohela kopi ea pele e kopilitsoeng ea Molula-Qhooa e tsoang ofising ea lekala. Sehlooho sa eona se ka ntle se ne se re, “E-eang, le Etse Lichaba Tsohle Barutuoa.” (Matheu 28:19, The Emphatic Diaglott) ’Na le Marianthi re ile ra phakisa ra siea lehae la rōna ho ea sebetsa libakeng tse hōle ka bochabela ho Nōka ea Strymon. Hamorao Lipaki tse ling li ile tsa ikopanya le rōna.
Hangata re ne re tsamaea re sa roala lieta ho ea fihla motseng, re tsamaea lik’hilomithara tse ngata har’a likhohlo le lithaba. Re ne re etsa joalo ho baballa lieta tsa rōna hobane ha li ne li fela, re ne re se na tse ling tseo re ka li roalang. Lilemong tsa ho tloha ka 1946 ho ea ho 1949, ntoa ea lehae e ne e kupa Greece, ’me ho tsamaea ho ne ho le kotsi haholo. Ho ne ho tloaelehile ho bona litopo li rapaletse pel’a tsela.
Ho e-na le ho nyahamisoa ke mathata, re ile ra tsoela pele ho sebetsa ka cheseho. Ka makhetlo a mangata ke ne ke ikutloa joaloka mopesaleme ea ileng a re: “Leha nka tsamaea khohlong ea moriti oa lefu, nke ke ka tšoha bobe leha bo le bong, hobane u na le ’na; lere la hao le seikokotlelo sa hao ke tsona tse ntšelisang.” (Pesaleme ea 23:4) Nakong ena re ne re atisa ho qeta libeke re le sieo hae, ’me ka linako tse ling ke ne ke sebetsa lihora tse 250 ka khoeli tšebeletsong.
Tšebeletso ea Rōna Aidhonochori
Motse o mong oo re ileng ra o etela ka 1946 ke oa Aidhonochori, o holimo thabeng. Moo, re ile ra kopana le monna ea ileng a re bolella hore ho na le banna ba babeli motseng moo ba batlang ho utloa molaetsa oa Bibele. Leha ho le joalo, ka lebaka la ho tšaba baahisani ba hae, monna enoa o ne a sa batle ho re isa ho bona. Leha ho le joalo, re ile ra iphumanela matlo a bona ’me ra amoheloa ka mofuthu. Ha e le hantle, ka mor’a metsotso e seng mekae, kamore eo ho luloang ho eona e ne e tletse batho! Batho bana e ne e le beng ka bona kapa metsoalle e haufi. Ke ne ke hloletsoe ka ho feletseng ho bona kamoo ba neng ba lutse ’me ba re mametse ka hloko ka kateng. Kapele-pele re ile ra tseba hore ka cheseho, ba ne ba letetse ho kopana le Lipaki tsa Jehova, empa nakong ea taolo ea sesole sa Jeremane, li ne li le sieo sebakeng sa habo bona. Thahasello ea bona e ne e tsositsoe ke eng?
Lihlooho tsena tse peli tsa malapa e ne e le batho ba hlaheletseng mokheng oa moo oa Bokomonisi, ’me ba ne ba tsebisitse batho likhopolo tsa Bokomonisi. Empa joale ba ile ba fumana kopi ea buka e bitsoang Government, e hatisitsoeng ke Mokhatlo oa Watch Tower. Ka lebaka la ho e bala, ba ile ba kholiseha hore tšepo feela bakeng sa puso e phethahetseng le e lokileng e ne e le ’Muso oa Molimo.
Re ile ra lula ’me ra buisana le banna bana le metsoalle ea bona ho fihlela ka khitla. Ba ile ba khotsofala ka ho feletseng ha lipotso tsa bona li arabeloa ka likarabo tse thehiloeng Bibeleng. Leha ho le joalo, kapele ka mor’a moo, Makomonisi a motse oo a ile a rera ho mpolaea hobane a ne a nka hore ke molato oa ho sokolla baeta-pele ba bona. Kamoo ho ileng ha etsahala kateng, har’a ba neng ba le teng bosiung boo ba pele, e ne e le monna ea ileng a mpolella ka ba thahasellang motseng oo. Qetellong, o ile a tsoela pele tsebong ea Bibele, a kolobetsoa, ’me hamorao ea e-ba moholo oa Mokreste.
Tlhoriso e Sehlōhō
Nakoana ka mor’a hore re kopane le bana bao e neng e le Makomonisi, mapolesa a mabeli a ile a itšohlometsa ka tlung eo re neng re tšoaretse seboka ka ho eona. A ile a re tšoara a re supile ka lithunya re le bane ’me a tsamaea le rōna ho re isa motebong oa sepolesa. Ha re le moo, molefothenente oa sepolesa, ea neng a sebelisana haufi le baruti ba Greek Orthodox, o ile a re halefela haholo. Qetellong a botsa, “Ebe nka le etsa’ng na?”
Mapolesa a mang a neng a eme ka mor’a rōna a ile a hoeletsa a buela hong, a re: “A re ba tetekeng!”
Ka nako eo e ne e se e le bosiu haholo. Mapolesa ao a ile a re notlella kamoreng e ka tlaase eaba a ea ntlong e rekisang joala e haufi. Eare ha a tahiloe, a khutla ’me ka isoa mokatong o ka holimo.
Ha ke bona hore na a boemong bofe, ka elelloa hore a ka ’na a mpolaea neng kapa neng. Kahoo, ka rapela Molimo hore a mphe matla a ho mamella eng kapa eng e ka ntlhahelang. A ile a nka melamu ’me, joalokaha ke boletse qalong, a qala ho nkotla ka tlas’a maoto. Ka mor’a moo a nkotla hohle ’meleng, eaba a nkakhela hape ka kamoreng e ka tlaase. Eaba a ntša mohlaseluoa e mong ’me a qala ho mo otla.
Nakong ena, ke ile ka sebelisa monyetla oo ho lokisetsa Lipaki tse ling tse peli tse nyenyane ho talimana le se tlang. Empa ho e-na le hoo, mapolesa a ile a khetha ho nkhutlisetsa mokatong o ka holimo. A ile a ntlhobolisa, ’me ka bohlano ba ’ona, a nkotla ka nako e ka etsang hora, a nkhatakela hlooho ka lirifi tsa ’ona. Ka mor’a moo a ile a ntahlela litepising, moo ke ileng ka rapalla ke ilibane ka nako e ka etsang lihora tse 12.
Qetellong ha re lokolloa, lelapa le leng motseng moo, le ile la re fa boroko le ho re hlokomela bosiung boo. Hosasane, re ile ra tloha ho khutlela hae. Re ne re re khathetse re sa batle letho ke ho shapuoa hoo leeto lena leo ka tloaelo le nkang lihora tse peli, le ileng la re nka lihora tse robeli. Ka lebaka la ho otloa, ke ne ke ruruhile hoo Marianthi a ntsebileng ka thata.
Khōlo ho sa Tsotellehe Khanyetso
Ka 1949, ha ntoa ea lehae e ntse e kupa, re ile ra fallela Thesalonika. Ke ile ka abeloa ho sebetsa ke le mothusi oa mohlanka oa phutheho phuthehong e ’ngoe ea tse ’nè motseng oo. Ka mor’a selemo phutheho eo e ile ea eketseha hoo re ileng ra theha e ’ngoe, ’me ke ile ka abeloa ho ba mohlanka oa phutheho, kapa molebeli ea okamelang. Selemo hamorao palo ea phutheho eo e ncha e ne e batla e imenne habeli, ’me ho phaella moo ho ile ha thehoa phutheho e ’ngoe!
Bahanyetsi ba ne ba halefisitsoe ke khōlo ea Lipaki tsa Jehova Thesalonika. Ka letsatsi le leng ka 1952 ha ke fihla hae ke e-tsoa mosebetsing, ke ile ka fumana ntlo ea rōna e chele lore! Marianthi o ne a pholohile ka lesoba la nale. Sebokeng mantsiboeeng ao, re ile ra tlameha ho hlalosa hore na ke hobane’ng ha re le moo ka liaparo tse litšila—re ne re lahlehetsoe ke ntho eohle. Barab’abo rōna ba Bakreste ba ile ba re qenehela le ho re tšehetsa.
Ka 1961, ke ile ka abeloa mosebetsi oa ho tsamaea, ke etela phutheho esele beke ka ’ngoe ho matlafatsa barab’abo rōna moeeng. Ka lilemo tse latelang tse 27, ’na le Marianthi re ile ra etela lipotoloho le litereke tsa Macedonia, Thrace le Thessaly. Le hoja moratuoa oa ka Marianthi a ile a bonela leroothong ho tloha ka 1948, o ile a sebetsa le ’na ka sebete, a mameletse liteko tse ngata tsa tumelo. Le eena o ile a tšoaroa, a ahloloa le ho koalloa chankaneng ka makhetlo a mangata. Joale bophelo ba hae bo ile ba qala ho fokola, ’me o ile a shoa ka 1988 ka mor’a ho loantša kankere ka lilemo tse telele.
Selemong sona seo, ke ile ka khetheloa ho sebetsa ke le pula-maliboho ea khethehileng Thesalonika. Hona joale, ka mor’a lilemo tse fetang 56 tšebeletsong ea Jehova, ke sa ntsane nka sebetsa ka thata le ho kopanela litšobotsing tsohle tsa tšebeletso. Ka linako tse ling, ke ’nile ka khanna lithuto tsa Bibele tse fihlang ho tse 20 ka bongata le batho ba thahasellang beke le beke.
Ke utloisisa hore ka sebele re qalong ea lenaneo le leholo la thuto le tla tsoela pele ho kenella lefatšeng le lecha la Jehova le ho fetela lilemong tse sekete. Leha ho le joalo, ke ikutloa hore nako ena hase ea hore re khoehlise, re be monyebe kapa re qete nako re khotsofatsa litakatso tsa rōna tsa nama. Ke leboha Molimo ka ho nthusa hore ke boloke tšepiso eo ke ileng ka e etsa qalong hobane ka sebele Jehova o lokeloa ke boinehelo ba rōna ba moea ’ohle le tšebeletso.
[Setšoantšo se leqepheng la 24]
Ke ne ke fana ka puo nakong eo mosebetsi oa rōna oa boboleli o neng o thibetsoe
[Setšoantšo se leqepheng la 25]
’Na le mosali oa ka, Marianthi