Pale ea Bophelo

Ho Leboha Jehova ka Tšebeletso ea Nako e Tletseng

JOALOKAHA HO BOLETSE STANLEY E. REYNOLDS

Ke tsoaletsoe London, Engelane, ka 1910. Ka mor’a Ntoa ea I ea Lefatše, batsoali ba ka ba ile ba fallela motsaneng o mong oa Wiltshire o bitsoang Westbury Leigh. Ha ke sa le moshemane, ke ne ke atisa ho ipotsa, ‘Molimo ke mang?’ Ha hoa ka ha e-ba le motho ea mpolellang. Ke ne ke sitoa ho utloisisa hore na ke hobane’ng ha motse o monyenyane joaloka oa rōna o ne o hloka matlo a mabeli a manyenyane a thapelo hammoho le kereke, ho rapela Molimo.

KA 1935, lilemo tse ’nè pele ho qhoma Ntoa ea II ea Lefatše, ’na le moen’a ka, Dick, re ile ra tsamaea ka libaesekele ho ea phomolong ea ho lula litenteng Weymouth lebōpong le ka boroa la Engelane. Ha re ntse re lutse ka tenteng ea rōna re mametse pula e tšolohang ’me re ipotsa hore na re etse’ng, monna-moholo e mong o ile a re etela ’me a mpha lithuso tsa ho ithuta Bibele tse tharo—The Harp of God, Light I, le Light II. Ke ile ka li nka, ke thabetse ho ba le ntho e ka tlosang bolutu. Ka potlako ke ile ka nkeha ke seo ke se balang, empa ka nako eo ke ne ke sa tsebe hore se ne se tla fetola ka ho feletseng bophelo ba ka le ba moen’a ka.

Ha ke khutlela hae, ’Mè o ile a mpolella hore Kate Parsons, ea neng a lula motseng oa heso, o aba lingoliloeng tsa Bibele tsa mofuta oo. O ne a tsebahala hobane, le hoja a ne a se a hōlile, o ne a palama sethuthuthu se senyenyane a etela batho metseng ea rōna e qalikaneng. Ke ile ka ea ho eena, ’me ka thabo a mpha buka ea Creation le ea Riches hammoho le lingoliloeng tse ling tsa Mokhatlo oa Watch Tower. Hape o ile a mpolella hore eena ke e mong oa Lipaki tsa Jehova.

Ka mor’a ho bala libuka tsena le Bibele ea ka, ke ile ka tseba hore Jehova ke eena Molimo oa ’nete, ’me ke ne ke batla ho mo rapela. Kahoo ke ile ka romela lengolo la ho itokolla kerekeng ea rōna eaba ke qala ho ba teng lithutong tsa Bibele lapeng ha John le Alice Moody. Ba ne ba lula Westbury, eo e neng e le eona toropo ea rōna e haufi-ufi. Libokeng tseo re ne re e-ba ba supileng feela. Pele le ka mor’a liboka, Kate Parsons o ne a letsa thomō ha re bina hammoho lipina tsa ’Muso ka mantsoe a phahameng!

Matsatsi a Qalang

Ke ne ke bona hore re phela linakong tsa bohlokoa, ’me ke ne ke labalabela ho kopanela mosebetsing oa boboleli o profetiloeng ho Matheu 24:14. Kahoo ke ile ka tlohela ho tsuba, ka ithekela mokotlana oa libuka, eaba ke inehela ho Molimo e Moholo, Jehova.

Ka August 1936, Joseph F. Rutherford, mopresidente oa Mokhatlo oa Watch Tower o ne a etetse Glasgow, Scotland, ho ea bua ka sehlooho se reng “Armagedone.” Le hoja Glasgow e ne e le hōle ka lik’hilomithara tse 600, ke ne ke ikemiselitse ho ba teng le ho kolobetsoa kopanong eo. Ke ne ke se na chelete e lekaneng, kahoo, ha kea ka ka siea baesekele ea ka ha ke kena tereneng ho ea Carlisle, e leng toropo e moeling oa Scotland, ’me ke ile ka e palama lik’hilomithara tse 160 ho tloha moo ho ea ka leboea. Ke ile ka boela ka e palama boholo ba tsela ho ea hae, ka khutla ke khathetse ’meleng empa ke matlafetse moeeng.

Ho tloha ka nako eo, ke ne ke palama baesekele neng le neng ha ke e-ea metseng e haufi ho ea bolella ba bang ka tumelo ea ka. Mehleng eo, Paki e ’ngoe le e ’ngoe e ne e e-na le karete ea bopaki e nang le molaetsa oa Mangolo o baloang ke beng ba matlo. Re ne re boetse re sebelisa likeramafono tse nyenyane tse bapalang lirekoto tsa lipuo tsa Bibele tsa mopresidente oa Mokhatlo. Ho feta moo, ka linako tsohle re ne re tsamaea re nkile mokotlana oa limakasine,a o neng o re tsebahatsa re le Lipaki tsa Jehova.

Ho Bula Maliboho Nakong ea Ntoa

Mor’eso o ile a kolobetsoa ka 1940. Ntoa ea bobeli ea lefatše e ne e qalile ka 1939, ’me bobeli ba rōna re ile ra bona hore baboleli ba nako e tletseng ba hlokahala ka potlako. Kahoo, re ile ra kenya likōpo tsa bopula-maliboho. Re ile ra thabela ho abeloa lehaeng la bo-pula-maliboho la Bristol re le babeli, moo re neng re il’o sebetsa le Edith Poole, Bert Farmer, Tom le Dorothy Bridges, Bernard Houghton le bo-pula-maliboho ba bang bao e neng e le khale re khahloa ke tumelo ea bona.

Vene e nyenyane e ngotsoeng “LIPAKI TSA JEHOVA” ka litlhaku tse tenya maphakong e ile ea tla ka potlako ho tla re lata. Mokhanni e ne e le Stanley Jones, eo hamorao e ileng ea e-ba moromuoa Chaena le ea ileng a koalloa moo boinotšing ka lilemo tse supileng ka lebaka la mosebetsi oa hae oa ho bolela.

Ha ntoa e ntse e kupa, re ne re khaleha ka seoelo bosiu. Libomo li ne li oela ka mathōko ho lehae la rōna la bo-pula-maliboho, ’me kamehla re ne re lula re alositse hore na ha ho na liqhomane tsa mollo. Mantsiboeeng a mang re ile ra tloha karolong e phetheselang ea Bristol ka mor’a kopano e ntle eo ho neng ho e-na le Lipaki tse 200 ho eona ’me ra fihla lehaeng la rōna le batlang le sireletsehile ka mor’a ho feta har’a sefako sa makumane a likhohlopo tsa tšepe tsa likulo tse tsoibiloang lifofaneng.

Hoseng ka le latelang ’na le Dick re ile ra khutlela motseng ho ea lata lintho tseo re neng re li siile. Re ile ra hlolloa. Bristol e ne e le lesupi. Karolo e phetheselang ea motse e ne e thuthukiloe ’me e chesitsoe lore! Park Street, moo Holo ea ’Muso ea rōna e neng e le hona teng, e ne e le qubu ea lithako tse kubellang. Leha ho le joalo, ho ne ho se Lipaki tse bolailoeng kapa tse tsoileng kotsi. Ho thabisang ke hore re ne re tlositse lingoliloeng tsa rōna tsa Bibele Holong ea ’Muso re li abile malapeng a litho tsa phutheho. Re ile ra leboha Jehova ka lintho tsena tse peli.

Tokoloho e sa Lebelloang

Phutheho ea Bristol eo ke neng ke sebetsa ho eona ke le molebeli ea okamelang e ne e hōlile hore e be le basebeletsi ba 64 nakong ea ha ke amohela litokomane tse nthaothelang sesoleng. Lipaki tse ling tse ngata li ne li isitsoe chankaneng ka lebaka la ho se jele paate, ’me ke ne ke lebeletse hore le ’na bolokolohi ba ka ba ho bolela bo fokotsehe ka tsela e tšoanang. Nyeoe ea ka e ile ea mameloa ka Lekhotleng la Bristol moo ke ileng ka buelloa ke Mor’eso Anthony Buck, eo e neng e kile ea e-ba ofisiri ea lichankana. E ne e le monna ea sebete, ea se nang tšabo, mohale ea emelang ’nete ea Bibele, ’me ka lebaka la ho nkemela hantle, ke sa lebella, ke ile ka lokolloa ka ho feletseng tšebeletsong ea sesole hafeela ke ntse ke tsoela pele ka tšebeletso ea ka ea nako e tletseng!

Ke ile ka thabela tokoloho, ’me ka ikemisetsa ho e sebelisa ka hohle kamoo ho khonehang boboleling. Ha ke fumana molaetsa oa hore ke itlalehe ofising ea lekala ea London ho ea buisana le Albert D. Schroeder, eo e neng e le molebeli oa lekala, ha ho pelaelo hore ke ile ka ipotsa hore na ho tla etsahala’ng ka ’na. Nahana hore na ke ile ka makala hakaakang ha ke kōptjoa hore ke ee Yorkshire ho ea sebetsa ke le molebeli ea tsamaeang, ke etela liphutheho tse sa tšoaneng beke le beke ho thusa le ho khothatsa barab’eso. Ke ile ka ikutloa ke sa tšoanele kabelo e joalo, empa ke ne ke lokolotsoe tšebeletsong ea sesole ’me ke lokolohile hore nka ea. Kahoo, ke ile ka amohela tataiso ea Jehova ’me ka ea ka boithatelo.

Albert Schroeder o ile a ntsebisa barab’eso kopanong ea Huddersfield, ’me ka April 1941, ke ile ka kena temeng kabelong ea ka e ncha. E bile thabo e kaakang ho tseba bara bao babo rōna ba ratehang! Lerato le mosa oa bona li ile tsa etsa hore ke utloisise haholoanyane hore Jehova o na le batho ba inehetseng ho eena ka ho feletseng ba ratanang.—Johanne 13:35.

Litokelo Tsa Tšebeletso Tse Eketsehileng

Kopano e sa lebaleheng ea naha ea matsatsi a mahlano e ile ea tšoaroa ka 1941 Holong ea De Montfort ea Leicester. Ho sa tsotellehe lijo tse neng li kepeleloa batho le lipalangoang tsa sechaba tse behetsoeng lithibelo, ka Sontaha tlhōrō ea ba neng ba le teng e ile ea eketseha ho ea fihla ho 12 000; empa, ka nako eo ho ne ho e-na le Lipaki tse ka holimonyana ho 11 000 ka hare ho naha. Ho ne ho letsoa lirekoto tsa lipuo tsa mookameli oa Mokhatlo, ’me ho ile ha lokolloa buka ea Children. Ka sebele kopano eo e ne e le ketsahalo ea bohlokoa historing ea puso ea Molimo ea batho ba Jehova Brithani, ho sa tsotellehe hore e ne e tšoeroe har’a Ntoa ea II ea Lefatše.

Nakoana ka mor’a kopano ena, ke ile ka amohela memo ea ho ea sebeletsa le lelapa la Bethele ea London. Ke ile ka sebetsa lefapheng la ho romella le la ho paka thepa ’me hamorao ka sebetsa ofising, ke sebetsa litaba tse amanang le liphutheho.

Lelapa la Bethele le ne le lokela ho loana le bothata ba ho sebetsa har’a litlhaselo tsa lifofane tsa ntoa tse hlaselang London bosiu le motšehare, haesita le ho phenya-phenngoa ha barab’abo rōna ba ikarabellang ba sebetsang moo nako le nako ke ba boholong. Pryce Hughes, Ewart Chitty, le Frank Platt kaofela ba ile ba isoa chankaneng ka lebaka la ho se jele paate, ’me qetellong Albert Schroeder o ile a lelekeloa United States. Ho sa tsotellehe likhatello tsena, liphutheho le lithahasello tsa ’Muso li ile tsa tsoela pele li hlokometsoe hantle.

Ke ea Gileade!

Ha ntoa e lala ka 1945, ke ile ka kenya kōpo ea ho koetlisetsoa boromuoa Sekolong sa Bibele sa Gileade sa Watchtower ’me ke ile ka amoheloa sehlopheng sa borobeli ka 1946. Mokhatlo o ile oa lokisetsa hore ba itseng har’a rōna, ba neng ba akarelletsa Tony Attwood, Stanley Jones, Harold King, Don Rendell le Stanley Woodburn, ba tsamaee ka sekepe ho tloha lelibohong la batšoasi ba litlhapi la Cornish, Fowey. Paki ea moo e ne e re fumanetse sebaka sekepeng se senyenyane sa thepa se neng se nkile letsopa la lijana. Likamore tsa rōna li ne li le moqotetsane haholo, ’me hangata lebala la sekepe sena le ne le tlala metsi. Re ile ra imoloha hakaakang ha qetellong re fihla lelibohong la Philadelphia leo re neng re il’o kena ka lona!

Sekolo sa Gileade se ne se lutse botleng South Lansing ka leboea ho New York, ’me thuto eo ke ileng ka e fumana moo e ne e bolela ho hoholo ho ’na. Liithuti tsa sehlopha sa rōna li ne li tsoa lichabeng tse 18—e le lekhetlo la pele leo ka lona Mokhatlo o khonneng ho ngolisa basebeletsi ba bangata hakaalo ba tsoang linaheng lisele—’me kaofela re ile ra ba metsoalle e haufi. Ke ne ke thabela haholo botsoalle ba Kalle Salavaara oa Finland eo ke neng ke lula le eena.

Nako e ile ea feta kapele, ’me qetellong ea likhoeli tse hlano, mookameli oa Mokhatlo, Nathan H. Knorr, o ile a fihla a e-tsoa ntlo-khōlō Brooklyn ho tla re fa mangolo a rōna le ho re bolella hore na re abetsoe ho ea hokae. Mehleng eo, liithuti li ne li sa tsebe hore na li ea hokae ho fihlela ha ho phatlalatsoa moketeng oa kabo ea mangolo. Ke ile ka abeloa ho khutlela Bethele ea London ho ea ntšetsa pele mosebetsi oa ka moo.

Ke Khutlela London

Lilemo tsa ka mor’a ntoa li ne li le boima Brithani. Lijo le lintho tse ling tse ngata tse hlokahalang, ho akarelletsa le pampiri, li ile tsa tsoela pele ho kepeleloa batho. Empa re ile ra tsoella, ’me lithahasello tsa ’Muso oa Jehova tsa ntšetsoa pele. Ntle ho ho sebetsa Bethele, ke ne ke tšoara likopano tsa potoloho le tsa setereke le ho etela liphutheho, ho akarelletsa tse ling tsa Ireland. E ile ea e-ba tokelo hape ho kopana le Erich Frost le bara le barali ba bang babo rōna ba tsoang Europe le ho ithuta ho hong ho bona ka botšepehi ba Lipaki-’moho le rōna tse ileng tsa talimana le matšabeho likampong tsa mahloriso tsa Manazi. Ka sebele tšebeletso ea Bethele e ne e le tokelo e hlohonolofalitsoeng.

E ne e le lilemo tse leshome ke tsebile Joan Webb, pula-maliboho ea khethehileng ea neng a sebetsa Watford, e leng toropo e ka leboea haufi le London. Re ile ra nyalana ka 1952. Bobeli ba rōna re ne re batla ho tsoela pele tšebeletsong ea nako e tletseng, kahoo re ile ra thabela hore e re ha ke tloha Bethele ke khetheloe ho ba molebeli oa potoloho. Potoloho ea rōna ea pele e ne e sika le lebōpo le ka boroa la Engelane, Sussex le Hampshire. Mosebetsi oa potoloho o ne o se bonolo matsatsing ao. Re ne re tsamaea haholo ka libese, libaesekele le maoto. Liphutheho tse ngata li ne li e-na le masimo a maholo, a libaka tse ka thōko, ao hangata ho neng ho le thata ho fihla ho ’ona, empa palo ea Lipaki e ile ea ’na ea hōla e sa khaotse.

Re ea New York City ka 1958

Ka 1957, ke ile ka fumana memo e ’ngoe e tsoang Bethele: “Na u ka rata ho tla ofising le ho tla thusa ka litokisetso tsa maeto bakeng sa kopano ea machaba e tlang e tla tšoareloa Yankee Stadium le Polo Grounds New York City ka 1958?” Ka potlako feela ’na le Joan re ne re phathahane re sebetsana le likōpo tse tsoang ho barab’abo rōna bakeng sa ho fumana sebaka lifofaneng le likepeng tse hiriloeng ke Mokhatlo. Ena e ile ea e-ba Kopano ea Machaba ea Thato ea Molimo e tsebahalang e ileng ea e-ba le bamameli ba bangata haholo ba 253 922. Kopanong ena, ba 7 136 ba ile ba tšoantšetsa boinehelo ba bona ho Jehova ka kolobetso ea metsing—e leng palo e fetang habeli ea ba ileng ba kolobetsoa ketsahalong ea bohlokoa ea Pentekonta ea 33 C.E., joalokaha ho tlalehiloe ka Bibeleng.—Liketso 2:41.

’Na le Joan re ke ke ra lebala mosa oa Mor’abo rōna Knorr ha a re mema ka boeena hore re ee kopanong eo ho ea thusa ho hlokomela baeti ba tla fihla New York City ba e-tsoa linaheng tse 123. Phihlelo eo e bile e thabisang le e khotsofatsang ho rōna re le babeli.

Litlhohonolofatso Tsa Tšebeletso ea Nako e Tletseng

Ha re khutla, re ile ra tsoela pele mosebetsing oa ho tsamaea ho fihlela re hlaheloa ke mathata a ho kula. Joan o ile a kena sepetlele, ’na ka otloa ke stroke hanyenyane. Re ile ra tlohela mosebetsi oo ra etsa oa bopula-maliboho bo khethehileng empa hamorao ra boela ra ba le tokelo ea ho sebetsa ka nakoana mosebetsing oa potoloho. Qetellong, re ile ra khutlela Bristol moo re ntseng re le tšebeletsong ea nako e tletseng teng. Moen’a ka Dick le lelapa la hae ba lula haufi, ’me re atisa ho ikhopotsa liketsahalo tsa nakong e fetileng.

Mahlo a ka a ile a senyehela ruri ka lebaka la mara a mang a mahlo a ileng a arohana ka 1971. Ho tloha ka nako eo, ke bile le bothata bo boholo ba ho bala, ka lebaka leo ke fumana lik’hasete tse hatisitsoeng tsa lingoliloeng tsa Bibele e le tokisetso e babatsehang e tsoang ho Jehova. ’Na le Joan re sa ntse re khanna lithuto tsa Bibele, ’me ho theosa le lilemo, re bile le tokelo ea ho thusa batho ba ka bang 40 hore ba tsebe ’nete, ho akarelletsa le lelapa le leng la batho ba supileng.

Ha re ne re nehela bophelo ba rōna ho Jehova hoo e ka bang lilemong tse fetileng tse 60, takatso ea rōna e ne e le ho kenela tšebeletso ea nako e tletseng le ho lula ho eona. Re leboha hakaakang hore ebe re sa na le matla a ho sebeletsa Jehova e Moholo—e leng eona tsela feela eo ka eona re ka mo lebohang ka molemo oa hae ho rōna le ka lilemo tsa rōna tsa thabo re le hammoho!

[Mongolo o botlaaseng ba leqephe]

[Setšoantšo se leqepheng la 25]

’Na le moen’a ka Dick (qetellong ka ho le letšehali; Dick o eme) le bo-pula-maliboho ba bang ka pel’a lehae la bo-pula-maliboho la Bristol

[Setšoantšo se leqepheng la 25]

Lehae la bo-pula-maliboho la Bristol ka 1940

[Litšoantšo tse leqepheng la 26]

Stanley le Joan Reynolds mohla letsatsi la bona la lechato ka la 12 January, 1952, le kajeno