“Esale ke Labalabela Toka”

Ke hlahetse Kenya, Nairobi ka April 1951. Batsoali ba ka ba tsoa India ’me ba ne ba le bolumeling ba Bosikh. Ntate o ile a nyala mosali oa abuti oa hae eo e neng e le mohlolohali. Ho ne ho se seo ’mè a ka se etsang. ’Mè oa ka le mosali oa bobeli oa ntate ba ne ba e-ba le bana ka nako e le ’ngoe ’me re ile ra hola re le bana ba supileng hammoho le motsoala oa rona a le mong. Ka masoabi ka 1964, ha ke le lilemo li 13, ntate oa ka o ile a hlokahala.

Ke ne ke Batla Toka

Ho holeng ha ka ke ile ka bona ho se utloisisane le khethollo. Hamorao, ha ke ithuta Bibele ke ile ka hlokomela hore lelapa leso le tšoana le le hlahang ka Bibeleng, e leng lelapa la Lea le Ragele. Ke ile ka hlokomela kamoo lelapa leso le neng le tšoara batho ba tsoang Kenya hampe kateng. Ntate oa ka o ne a batla hore re be metsoalle le baahisani ba rona ba tsoang Europa. O ne a re re ka ithuta ho hongata ho bona. O ne a sa batle hore re be le tšebelisano le Maafrika hobane a re ha ho letho le molemo leo re ka ithutang lona ho ’ona. O ne a boetse a sa batle hore re be metsoalle ea batho ba tsoang Pakistan hobane ho thoe ke lira tsa rona. Esale ke labalabela toka hobane ke ne ke sa lumellane le tsela eo ntate a neng a nahana ka eona.

Bolumeli ba Bosikh bo ile ba qaloa ke Nānak qalong ea lilemo tsa bo-1500. Ke ne ke lumellana le lithuto tsa Nānak, tse kang hore ho na le Molimo a le mong feela oa ’nete. Ke ile ka bona ho hloka toka ho hongata bolumeling ba Bosikh ’me ke ile ka ba le khoao.

Ke ntho e le ’ngoe feela eo ke neng ke khathatsehile ka eona. Kaha bolumeli ba Bosikh bo ne bo e-na le lilemo tse makholo feela, ke ne ke ipotsa hore na bo tlileng pele ho bona ke bofe. Ke bolumeli bofe ba pele boo Molimo a ileng a bo amohela? Lapeng ho ne ho e-na le lik’halendara tse nang le litšoantšo tsa baeta-pele ba leshome ba tsebahalang ba bolumeli ba Bosikh. Leha hole joalo, ke ne ke ipotsa hore na re tsebile joang hore ba shebahala joang. Ke hobane’ng ha re ne re lokela ho inamela litšoantšo tsa baeta-pele baa empa ba ne ba lumela hore re lokela ho rapela Molimo a le mong feela oa ’nete?

Ka 1965, ha ke ne ke le lilemo li 14, lelapa leso le ile la fallela India. Bophelo bo ne bo le boima haholo kaha re ne re hula ka thata licheleteng. Hoo e ka bang selemo hamorao re ile ra fallela Engelane, Leicester. Ho ile ha tsamea ba babeli pele ’me ba bang ba latela hamorao.

Ha ke le lilemo li 16, ke ile ka qala ho etsa mesebetsi e fapaneng. Bosiu ke ne ke e-ea sekolong, e le hore ke tsoele pele ka lithuto tsa ka tse ileng tsa emisa empa ho hloka toka ho ne ho atile mosebetsing. Ka mohlala, manyesemane a ne a pataloa haholo ho feta batho ba tsoang linaheng tse ling. Kaha ke ne ke labalabela toka, ke ile ka susumetsa basali ba bang ba tsoang linaheng tse ling hore re ee mohoantong e le hore re loanele hore re pataloe ka mokhoa o tšoanang le Manyesemane.

Ke Fumana Tharollo

Ka 1968 ke ile ka kopana le Lipaki Tsa Jehova ka lekhetlo la pele ha ke ne ke etetsoe ke bo-ntate ba babeli. Tšepiso ea hore ’Muso oa Molimo o tla tlisa toka, e ile ea nthabisa haholo. E mong oa bo-ntate bao, o ile a khutla le mohats’a hae. ’Na le banab’eso ba babeli e leng Jaswinder le Chani re ile ra ithuta Bibele. Ka mor’a ho ithuta likhaolo tse tšeletseng feela, re ile ra kholiseha hore Jehova ke Molimo oa ’nete, Bibele ke Lentsoe la hae le hore ’Muso oa hae ke ona feela o tla tlisa toka ea sebele.

Leha ho le joalo, re ile ra fumana khanyetso e matla ka lapeng. Kaha ntate oa ka o ne a se a hlokahetse, abuti oa ka e ne e se e le eena hlooho ea lelapa. Mosali oa ntate e mong o ile a mo susumetsa hore a re hlorise. O ne a otla Jaswinder le Chani, a bile a ba raha ka lirifi tse tšepe nkong. O ne a tseba hore ha ho letho leo a ka nketsang lona kaha ke ne ke le lilemo li 18. Kaha banab’eso ba ne ba le tlase lilemong, o ne a nka hore ha ba na litokelo. Ka lekhetlo le leng, o ile a nka Bibele a e chesa, a e tlisa ka pel’a lifahleho tsa bona, a re: “E reng Jehova enoa oa lona a e time!” Ka nako eo re ne re ntse re ikutsoa ha re ea libokeng. Empa re ne re batla ho sebeletsa Molimo a le mong feela oa ’nete, Jehova. Kaha re ne re bona hore ha ho bonolo ho etsa joalo, re ile ra etsa qeto ea ho baleha hae ’me re ee sebakeng se sireletsehileng. Re ne re tla etsa seo joang?

Re ile ra boloka chelete eo re neng re e fuoa ea lijo le ea ho palama bese, ha esita le karolo e ’ngoe ea mokholo oa ka. Karolo e ’ngoe ke ne ke lokela ho e fa mosali oa bobeli oa ntate. Re ile ra reka mekotlana e meraro eaba rea e pata ’me hanyane ka hanyane ra tšela liphahlo ka moo. Ka May 1972, ha Jaswinder a se a tl’o tšoara lilemo tse 18 re ne re se re khonne ho bokelletsa chelete e ka bang R4 761.33, re ile ra nka terene e eang Penzance e ka boroa-bophirimela ho Engelane. Ha re fihla Penzance, re ile ra letsetsa Lipaki tsa sebakeng seo ’me bara ba bo rona ba re amohela ka mofuthu. Re ile ra etsa mesebetsi e fapaneng, ho akarelletsa oa ho buoa litlhapi e le hore re ka fumana chelete ea ho patalla bolulo.

Re ile ra tsoela pele ka thuto ea rona ea Bibele le banyalani ba seng ba holile, e leng Harry le Betty Briggs. Ka September 1972, ha re ntse re balehile, re ile ra kolobetsoa letamong le lenyenyane le neng le le Holong ea ’Muso ea Truro. Chani e ile ea e-ba pula-maliboho ea kamehla ’me ’na le Jaswinder re ile ra sebetsa e le ho mo thusa ka lintho tseo a li hlokang.

Ho Sebeletsa Moo ho Nang le Tlhokahalo

Le hoja Harry le Betty ba ne ba le ka holimo ho lilemo tse 80, ba ne ba atisa ho bolela litaba tse monate Sehlekehlekeng sa Scilly se pel’a lebopo le boroa-bophirimela ho Engelane. Mohlala oa bona o motle o ile oa re susumelletsa hore re etse se tšoanang. Ka hona, ka 1973, ka mor’a hore re bue le Mora’ bo rona Skinner, eo re buileng ka eena qalong, re ne re tseba hore na re lokela ho etsa’ng.

Ka January 1974, re ile ra etsa qeto ea ho fallela New Delhi, India, moo Mora’ bo rona Dick Cotterill a ileng a re amohela lehaeng la baromuoa. Chani o ile a tsoela pele e le pula-maliboho ea kamehla ha ’na le Jaswinder re ile ra eketsa nako eo re e qetang re le tšimong.

Ha nako e ntse e ea, re ile ra isoa Punjab e leboea-bophirimela ho India, re lula lehaeng la baromuoa le Chandigarh eaba hamorao re hira ntlo. Ke ile ka ba pula-maliboho ea kamehla ka September 1974 eaba ka 1975 ke memeloa ho ba pula-maliboho e khethehileng. Ha ke ntse ke bolela litaba tse monate, ke ile ka hlokomela hore ho hlokahala lingoloa tsa Sepunjab e le hore batho ba ka ithuta ka lerato le toka ea Jehova. Ka 1976, boraro ba rona re ile ra memeloa ofising ea lekala e India e le hore re il’o fetolela lingoloa ka Sepunjab. Ho ne ho se bonolo ho etsa mosebetsi ona, kaha re ne re se na mechine e thaepang kapa lik’homphieutha. Re ne re lokela ho ngola lintho tseo re li fetoletseng ka letsoho, re li hlahlobe re be re li bale. Ka mor’a moo, re ne re isa lintho tsena shopong ea ho hatisa e neng e sebelisa mechine ea khale haholo.

Ke Thabile le Hoja ke Kula

Maemo a ile a fetoha ka ho panya ha leihlo. Jaswinder o ile a nyaloa eaba eena le molekane oa hae ba fallela Canada. Chani eena o ile a nyaloa ke mora’ bo rona oa mojeremane ea neng a tsoa Amerika ’me ba lula teng. Ke ile ka kula haholo eaba ke khutlela Engelane ka October 1976. ’Mè oa ka le abuti oa ka ba neng ba se khahlanong le linnete, ba ile ba ntumella ho lula le bona Leicester. Ho ile ha fumanoa hore ke na le lefu le sa tloaelehang le neng le senya lisele tsa mali ’me ke ile ka fumana mekhoa e fapaneng ea phekolo. Qetellong ke ile ka tlameha ho tlohella ho ba pula-maliboho ea kamehla.

Ke ile ka rapela Jehova ka mo bolella hore ha ke ba betere ke tla boela ke be pula-maliboho. Ke ile ka fela ka etsa joalo! Le hoja ke ne ke kula haholo ka linako tse ling, ke ile ka fallela Wolverhampton ka 1978, ka ba pula-maliboho sebakeng seo ho neng ho buuoa Sepunjab haholo. Re ile ra etsa limemo tsa liboka ka letsoho eaba re etsa likopi tsa tsona lishopong tse haufinyane. Re ile ra memela batho ba buang puo ea Sepunjab libokeng hore ba tl’o mamela puo ea phatlalatsa. Hona joale Brithani ho na le liphutheho tse hlano le lihlopha tse tharo tsa puo ea Sepunjab.

Lekala la Brithani le ne le tseba hore ke ne ke le mofetoleli oa Sepunjab ha ke le India. Kahoo, ofisi ea lekala e ile ea ntetsetsa lilemong tsa bo-1980. Ke ile ka qala ho sebetsa Bethele e London ka matsatsi. Ke ne ke thusa ho etsa melao ea tsela ea ho ngola ea Gurmukhi e neng e tla sebelisoa lingoloeng tsa rona. Ke ne ke phathahane haholo kaha ke ne ke sebetsa, ke hlokomela ’mè oa ka ea neng a lula hole ebile ke sebeletsa Bethele ka matsatsi. Ke ne ke thabetse ho sebeletsa Bethele haholo.

Ka September 1991, ke ile ka fumana memo ea ho ba karolo ea lelapa la Bethele ’me ka sebeletsa lefapheng la phetolelo ea lingoloa tsa Sepunjab. Ke ne ke sa lebella seo ho hang kaha ke ne ke ikutloa ke sa tšoanelehe, ke kula ebile ke nka hore ke moholo haholo hore nka sebeletsa Bethele. Leha ho le joalo, Jehova o ile a mpha tokelo ena e ikhethang. Le hoja ke ne ke ntse ke sebeletsa Bethele ke thabile, ke ne ke ntse ke kula. Ke ile ka fumana mekhoa e fapaneng ea phekolo ’me ka makhetlo a ’maloa, lingaka li ne li batla hore ke tšele mali. Lingaka li ile tsa hlolloa ke tsela eo ke ileng ka ba betere ka eona. Kahoo, tsa ’mema ho ea kopanong ea lingaka tse 40 e neng e le sepetleleng se seholo se London. Ke ile ka bua metsotso e leshome ke hlalosa mabaka a ka a ho se tšele mali. Ka mor’a moo ha latela lipotso tse ileng tsa arajoa ke mora’ bo rona ea tsoang lefapheng la boitsebiso ba lipetlele.

Linakong tsena tse thata, Jaswinder le Chani ba ile ba nthusa haholo. Ke ananela le tšehetso eo lelapa la Bethele le metsoalle ea ka e meng e ileng ea mpha eona. Mathateng ’ohle ao ke ileng ka kopana le ona, Jehova o ile a mpha matla a hore ke tsoele pele tšebeletsong ea ka.—Pesaleme ea 73:26.

Tlhohonolofatso e Tsoang ho Jehova e Ruisa Motho

Lilemo tse 33 tseo ke li qetileng ke le Bethele, li nthusitse hore ke ‘latsoe ’me ke bone hore Jehova o molemo.’ (Pesaleme ea 34:8; Liproverbia 10:22) Ke khothatsoa ke mohlala oa bara le barali ba bo rona ba holileng. Ha ke hetla morao, ke thabisoa ke hore ke ile ka bona ha liithuti tsa ka tsa Bibele tse buang Sepunjab e-ba metsoalle e tšepahalang ea Jehova. Hona joale ke utloana haholo le ba lelapa leso. Le hoja ’mè le abuti e se Lipaki Tsa Jehova, ’mè o lula a re: “Kannete u ikemiselitse ho sebeletsa Molimo.” Ha ke ne ke batla ho tlohela ho sebetsa Bethele e le hore ke tl’o hlokomela ’mè oa rona ea seng a holile, abuti oa ka o ile a re: “U etsa mosebetsi oa bohlokoa. Lula moo.” Le hoja ’mè a lula lehaeng la maqheku le hole le Bethele, ke mo etela hangata kamoo nka khonang.

Nako le nako ha ke ne ke hlaheloa ke mathata bophelong, ke ne ke re: ‘U se ke oa tšoha, Kamal. Jehova ke thebe ea hao. Moputso oa hao o tla ba moholo haholo.’ (Genese 15:1) Ke leboha “Molimo oa toka,” Jehova, hore ebe o ile a ntlhokomela ke sa le mocha ’me a etsa hore ke phathahane ka mesebetsi e molemo bophelong. (Esaia 30:18) Hape ke lebelletse nako eo ka eona ho tla beng ho se na “moahi ea tla re: ‘Kea kula.’”—Esaia 33:24.