Ho Hlasela ha Soviet Union Bolumeli

UNION of Soviet Socialist Republics e ile ea thehoa ka 1922, Russia e le eona e khōlō ka ho fetisisa le e hlahelletseng haholo lirephabliking tse ’nè tsa eona tsa pele. Qetellong li ile tsa eketseha ho ba lirephabliki tse 15 ’me e le hoo e ka bang karolo ea lefatše e le ’ngoe ho tse tšeletseng. Empa ka 1991, Soviet Union e ile ea qhaloa ka tšohanyetso.a Ha e le hantle, e bile ’Muso oa pele oa ho leka ho timetsa tumelo ho Molimo likelellong tsa batho ba ’ona.

Vladimir Lenin, moeta-pele oa pele oa Soviet Union, e ne e le morutuoa oa Karl Marx ea ileng a hlalosa Bokreste e le sesebelisoa sa ho hatella. Marx o ile a bitsa bolumeli “matekoane ho batho,” ’me hamorao Lenin o ile a re: “Khopolo leha e le efe ea bolumeli, khopolo leha e le efe ea molimo leha e le ofe, . . . ke ntho e nyonyehang ka ho ke keng ha hlalosoa.”

Ha Mopatriareka oa Orthodox ea Russia, Tikhon a e-shoa ka 1925, kereke ha ea ka ea lumelloa hore e khethe mopatriareka e mong. Ho hlasela bolumeli ho ileng ha latela ho ile ha fella ka hore mehaho e mengata ea likereke e senngoe kapa e fetoloe libaka tse sebelisetsoang lintho tseo e seng tsa bolumeli. Baprista ba ile ba ahloleloa likampong tsa mosebetsi oa makhoba moo ba bangata ba ileng ba shoella teng. Encyclopædia Britannica e hlalosa hore “tlas’a puso ea Joseph Stalin mafelong a bo-1920 le lilemong tsa bo-1930, kereke e ile ea ba le mahloriso a sehlōhō a ileng a bolaea bahlaseluoa ba likete. Ka 1939, e bile babishopo ba bararo kapa ba bane ba Orthodox le likereke tse 100 feela tse neng li ka sebetsa ka molao.”

Leha ho le joalo, hoo e ka bang ka bosiu bo le bong, ho ile ha e-ba le phetoho e makatsang.

Ntoa ea II ea Lefatše le Bolumeli

Ka 1939, Jeremane ea Bonazi eo ka nako eo e neng e entse selekane le Soviet Union, e ile ea hlasela Poland, e leng se ileng sa qhomisa Ntoa ea II ea Lefatše. Selemo se e-s’o fele, Soviet Union e ne e hapile lirephabliki tse 4 ho tse 15 tsa eona—Latvia, Lithuania, Estonia le Moldavia. Leha ho le joalo, ka June 1941, Jeremane e ile ea futuhela Soviet Union ka matla a maholo, e leng se ileng sa emisa Stalin hlooho. Ha selemo se fela, masole a Jeremane a ne a se a fihlile mathokong a Moscow, ’me ho ne ho bonahala ho oa ha Soviet Union ho le haufi.

A tsielehile, Stalin o ile a batla ho lokisetsa sechaba ntoa eo Marussia a neng a re ke Ntoa e Khōlō ea Barati ba Naha. Stalin o ile a lemoha hore o tlameha ho inehela kerekeng hore a tsebe ho fumana tšehetso ea batho ntoeng, kaha ba limilione e ne e ntse e le balumeli. Phello ea phetoho e tsotehang ea leano la Stalin ka bolumeli e bile efe?

Ba sebelisana le kereke, batho ba Russia ba ile ba itokisetsa ntoa, ’me ka 1945 Soviet Union e ile ea hlōla Majeremane ka tlhōlo e khōlō. Ka mor’a hore ho emisoe tlhaselo ea bolumeli Soviet Union, palo ea likereke tsa Orthodox e ile ea nyolohela ho 25 000, ’me palo ea baprista ea fihla ho 33 000.

Tlhaselo e Boea Sekoele

Leha ho le joalo, ’nete ke hore sepheo sa baeta-pele ba Soviet Union sa ho hlakola khopolo ea Molimo likelellong tsa batho ba eona e ne e sa fetoha. The Encyclopædia Britannica ea hlalosa: “Khato e ncha e khahlanong le bolumeli e ile ea nkoa ke Tona-khōlō Nikita Khrushchev ka 1959 ho ea ho 1964, ea fokotsa palo ea likereke tse sebetsang ho re li be ka tlaase ho 10 000. Mopatriareka Pimen o ile a khethoa ka 1971 ka mor’a lefu la Alexis, ’me le hoja kereke e ne e ntse e hloka botšepehi ba batho ba limilione, bokamoso ba eona bo ne bo sa hlaka.”b

Hamorao, re tla tšohla hore na Kereke ea Orthodox ea Russia e ile ea pholoha joang tlhaselong e tsosolositsoeng ea Soviet Union. Empa malumeli a mang Soviet Union a ile a tsoela pele joang? Ho ’ona, ke bofe bo ileng ba fetoha bo ka sehloohong bakeng sa tlhaselo, hona hobane’ng? Sena se tla tšohloa sehloohong se latelang.

[Mongolo o botlaaseng ba leqephe]

[Setšoantšo se leqepheng la 11]

Lenin o ile a bitsa ‘khopolo leha e le efe ea Molimo ntho e nyonyehang ka ho ke keng ha hlalosoa’

[Tlhaloso ea Moo Setšoantšo se Nkiloeng Teng]

Musée d’Histoire Contemporaine—BDIC