Hatua Kuelekea Muungano wa Kifedha

Kudumisha mipaka kwaweza kuwa ghali sana. Utaratibu wa forodha miongoni mwa nchi 15 wanachama wa EU wakati mmoja uligharimu mataifa hayo euro bilioni 12 hivi kwa mwaka. Haishangazi kwamba hali mpya katika mipaka ya Ulaya imechochea ukuzi wa kiuchumi. Unapofikiri juu ya wakazi milioni 370 wa EU wakisafiri kwa uhuru kutoka nchi moja hadi nyingine katika soko moja la pamoja, ni wazi kwamba kuna uwezekano mkubwa wa ukuzi wa kiuchumi. Ni nini kilichowezesha maendeleo hayo?

Huko nyuma katika Februari 1992, viongozi wa serikali walipiga hatua kubwa kuelekea muungano kwa kutia sahihi Mkataba wa Muungano wa Ulaya, au Mkataba wa Maastricht. Mkataba huo uliweka msingi wa kuanzishwa kwa soko la pamoja katika Ulaya, benki kuu, na fedha ya aina moja. Hata hivyo, hatua nyingine ya maana ilipasa kufuata: kukomesha kupanda na kushuka kwa viwango vya ubadilishaji wa fedha. Kwani, biashara iliyofanywa leo huenda isiwe na faida siku itakayofuata kwa sababu ya badiliko la viwango vya ubadilishaji.

Kizuizi hiki kuelekea muungano kiliondolewa wakati Muungano wa Kiuchumi na Kifedha wa Ulaya (EMU) ulipoanzishwa na euro kuwa fedha ya pamoja. Sasa hakuna gharama ya ubadilishaji, na biashara hazihitaji kujilinda tena dhidi ya hatari za viwango vya ubadilishaji. Tokeo ni kwamba biashara zimekuwa na gharama za chini na biashara ya kimataifa imeongezeka. Hilo laweza kutokeza kazi zaidi za kuajiriwa na kuongeza uwezo wa kununua vitu—ambao ungefaidi kila mtu.

Kuanzishwa kwa Benki Kuu ya Ulaya mwaka wa 1998 kuliashiria hatua nyingine ya maana kuelekea matumizi ya fedha moja. Benki hii inayojitegemea, iliyo katika jiji la Ujerumani la Frankfurt, hudhibiti fedha za serikali zinazohusika. Inajitahidi kudhibiti kupanda kwa gharama katika lile linaloitwa eneo la euro, linalotia ndani nchi 11,a na kuimarisha kushuka na kupanda kwa viwango vya ubadilishaji kati ya euro, dola, na yen.

Washiriki Wapya Waomba Wasajiliwe Kwenye EU

Kwa muda mfupi uliopo, watetezi wa aina moja ya fedha wanatumaini kwamba nchi za EU ambazo bado si washiriki wa EMU zitashinda vizuizi vyao kabla ya mwaka wa 2002, wakati sarafu na noti za euro zitakapochukua mahali pa sarafu za sasa za Ulaya. Ikiwa Denmark, Sweden, na Uingereza, zitaacha kusitasita, hata watu katika nchi hizo huenda wakaona euro ikichukua mahali pa pauni, kroner, na kronor zao.

Kwa sasa, nchi nyingine sita za Ulaya zinaomba zisajiliwe kwenye EU. Hizo ni Cyprus, Estonia, Hungaria, Jamhuri ya Cheki, Poland, na Slovenia. Nchi nyingine tano zaidi zinasubiri zamu yake, yaani, Bulgaria, Latvia, Lithuania, Rumania, na Slovakia. Itazigharimu kiasi kikubwa kuwa wanachama. Makadirio yanaonyesha kwamba kati ya mwaka wa 2000 na 2006, EU italazimika kutoa euro bilioni 80 ili kusaidia nchi mpya kumi kutoka Ulaya Mashariki.

Hata hivyo, fedha ambazo nchi mpya zitahitaji kulipia ili kukubaliwa kuwa washiriki wa EU ni nyingi zaidi kuliko msaada zitakaopokea kutoka EU. Kwa mfano, Hungaria itahitaji kutumia euro bilioni 12 kuboresha reli na barabara zake. Jamhuri ya Cheki itahitaji kutumia zaidi ya euro bilioni 3.4 kutia maji dawa peke yake, na Poland itahitaji kutumia euro bilioni 3 kupunguza moshi wa salfa. Ijapokuwa hivyo, nchi zinazoomba kusajiliwa zinaona kwamba manufaa ni mengi kuliko gharama inayohusika. Kwanza, biashara yao na nchi za EU itaongezeka. Hata hivyo, nchi zinazoomba kusajiliwa zitahitaji kusubiri kwa muda fulani. Kulingana na maoni ya sasa ya umma, mataifa mapya wanachama yapasa kukubaliwa tu baada ya EU kurekebisha mambo yake ya kifedha.

[Sanduku katika ukurasa wa 6]

Euro Yajitokeza!

Ijapokuwa sarafu na noti za kitaifa za washiriki wa Muungano wa Ulaya hazitatoweka hadi ufikapo mwaka wa 2002, mapatano ya biashara yasiyohusisha pesa taslimu tayari yanafanywa kwa euro. Badiliko hilo la kifedha limekuwa shughuli kubwa sana kwa mabenki. Hata hivyo, viwango vya ubadilishaji kati ya fedha za kitaifa za nchi wanachama na euro sasa vimeimarishwa. Pia ubadilishaji katika masoko ya hisa huonyesha bei kwa euro. Sasa maduka na biashara nyingi huonyesha bei za bidhaa zake kwa euro na fedha za nchi inayohusika.

Biashara za namna hiyo hutaka mabadiliko makubwa—hasa kwa watu wengi wazee-wazee, ambao hawataweza tena kutumia maki, faranga, au lira wanazozijua. Hata daftari-pesa na mashine za kielektroni za kuweka na kutoa pesa kwenye benki zahitaji kurekebishwa. Ili kufanya badiliko hilo liwe bila matatizo kwa kadiri iwezekanavyo, kampeni rasmi zimepangwa za kupasha umma habari kuhusu kuanzishwa kwa euro na matumizi yake.

Euro itakuja licha ya vizuizi vyovyote vinavyobakia. Kwa hakika, sarafu na noti za euro tayari zimeanza kutengenezwa. Na ni kazi nyingi kweli. Hata katika nchi ndogo kama vile Uholanzi, yenye watu milioni 15, matbaa na mashine za kutengeneza sarafu zitakuwa zikifanya kazi kwa miaka mitatu mfululizo ili kutokeza sarafu bilioni 2.8 na noti milioni 380 ifikapo Januari 1, 2002. Ikiwa noti hizi mpya zingewekwa katika rundo, zingefanyiza kitita chenye urefu wa kilometa zipatazo 20!