Hewa ya Muzuri na Mwangaza wa Jua—Ni “Dawa” za Asili za Kuua Bakteria?

WAKATI wanasayansi walivumbua dawa za kuua bakteria katika miaka ya 1950, wanganga walitumaini kuwa dawa hizo mupya zitamaliza magonjwa fulani. Mwanzoni, dawa hizo mupya zilionekana kuwa zitatimiza tumaini lao. Lakini kwa sababu dawa hizo zinatumiwa sana, haziue tena bakteria fulani.

Ili kupata njia mupya ya kupiganisha maambukizo, wanasayansi fulani wanachunguza tena njia za zamani za kuzuia magonjwa. Njia moja ni kutumia hewa ya muzuri na mwangaza wa jua.

Mifano ya Zamani

Kuna watu wengi wa zamani wa inchi ya Uingereza wenye walionyesha kuwa mwangaza wa jua na hewa ya muzuri vina uwezo wa kuponyesha. Munganga John Lettsom (1744-1815) aliagiza hewa ya kutoka katika bahari na mwangaza wa jua kwa ajili ya watoto wenye kuwa na ugonjwa wa kifua kikuu (tuberculose). Katika mwaka wa 1840, munganga wa upasuaji George Bodington, alisema kuwa wale waliotumikia inje kama vile walimaji, wachungaji, mara nyingi hawakupatwa na ugonjwa wa kifua kikuu. Lakini ilikuwa vyepesi kwa wale wenye walipitisha wakati mwingi ndani ya nyumba kupatwa na ugonjwa huo.

Florence Nightingale (1820-1910) alijulikana sana kwa sababu ya mambo alivumbua wakati alikuwa anatunza maaskari wenye waliumia katika Vita ya Krimea. Aliuliza hivi: “Kuna wakati unaingia katika vyumba vya watu vya kulala . . . usiku, ao mbele madirisha yafunguliwe asubuhi, na kuona namna hewa ni mbaya na chafu?” Aliomba chumba cha mugonjwa kikuwe na hewa ya muzuri kama hewa ya inje, lakini isimuletee mugonjwa baridi. Alisema tena hivi: “Jambo kubwa lenye nimejionea wakati nilikuwa ninashugulikia wagonjwa ni kuwa wagonjwa wako kwanza na lazima ya hewa ya muzuri, kisha wako na lazima ya mwangaza . . . Na haiko tu mwangaza wowote lakini mwangaza wa moja kwa moja wa jua.” Wakati huo watu wengi waliamini kama kuanika blanketi na nguo zingine za kitanda kwenye jua kulisaidia watu kuwa na afya ya muzuri.

Tangu wakati wa Florence Nightingale, sayansi imeendelea, lakini uchunguzi wa leo umeonyesha mambo yaleyale. Kwa mufano, uchunguzi uliofanywa katika inchi ya China mwaka wa 2011, ulionyesha kama vyumba ambamo wanafunzi wengi wanalala vyenye kuwa na hewa kidogo “vinatokeza magonjwa mengi ya kupumua.”

Shirika la Afya Ulimwenguni (OMS) linaonyesha kama kutumia hewa ya kawaida, kama vile kuacha hewa ya inje iingie katika nyumba ni jambo la lazima ili kuzuia maambukizo. Katika mwaka wa 2009, shirika la OMS lilitoa maagizo yenye yalitia watu moyo watumie hewa ya kawaida. Kulingana na maagizo hayo, kutumia hewa ya kawaida ni njia ya muzuri ya kupunguza maambukizo katika hopitali.a

Mambo fulani yanaweza kufanya tusifurahie kuacha madirisha wazi. Kwa mufano, hewa mbaya ya inje, fujo, kuhangaikia usalama, na kanuni za kufuata ili kuepuka misiba ya moto.

Unaweza kusema hivi: “Ni muzuri. Lakini jambo hilo linapatana na sayansi? Namna gani mwangaza wa jua na hewa ya muzuri vinazuia maambukizo?”

Hewa na Jua Vinaua Mikrobe Katika Mazingira

Uchunguzi wenye ulifanywa kwenye kituo kimoja cha Wizara (Ministère) ya Ulinzi ya Uingereza unatoa majibu fulani. Wanasayansi walikuwa wanajaribu kujua ikiwa hewa inaweza kuwa hatari kwa muda gani kama silaha ya biolojia yenye bakteria hatari inalipuka katika muji wa Londres. Ili kujua ikiwa mikrobe yenye kusambazwa na hewa inaweza kuwa na nguvu kadiri gani, wanasayansi walichukua bakteria zinazoitwa E. coli na kuzitia kwenye nyuzi za buibui kisha wakaziweka kwenye hewa ya inje. Walifanya uchunguzi huo wakati wa usiku, kwa sababu walijua kama mwangaza wa jua unaua bakteria hizo. Matokeo yalikuwa nini?

Kisha saa mbili hivi, karibu bakteria zote zilikuwa zimekufa. Lakini, wakati bakteria ziliwekwa katika sanduku lenye kufungwa, mahali palepale na kwenye hali ileile ya joto, bakteria nyingi ziliendelea kuishi hata kisha saa mbili. Sababu gani? Ni wazi kuwa kuna jambo fulani katika hewa ya inje lenye linaua mikrobe. Haijajulikana ni nini yenye kuwa katika hewa ya inje ambayo inaua mikrobe. Hata hivyo, wanasayansi wanafikiri kuwa kuna muchanganyiko wa mambo fulani wenye kujitokeza katika hewa ya inje na “unaua mikrobe hatari zenye kuwa katika mazingira.”

Mwangaza wa jua uko pia na uwezo wa kuua mikrobe. Gazeti moja linasema hivi: “Mikrobe mingi zenye zinaleta magonjwa yenye kuambukizwa 2hewa haziwezi kuvumilia mwangaza wa jua.” (Journal of Hospital Infection)

Namna gani unaweza kutumia habari hii? Unaweza kuenda inje, mahali ambapo utabaki kwa wakati wa kadiri ili kuota jua na kuvuta hewa ya muzuri. Bila shaka itakusaidia.