Aristote

Aliandika Juu ya Mambo Mengi

Aristote aliandika juu ya ufundi mbalimbali, nyota, biolojia, mwenendo, luga, sheria, mantiki (logique), nguvu za sumaku, metafizikia, mwendo (mouvement), raha, mashairi, siasa, saikolojia, ufundi wa kusema, na hata pia juu ya nafsi, yenye aliona kuwa inaweza kufa. Lakini, anajulikana sana kwa sababu ya mambo yenye aliandika juu ya biolojia na mantiki.

Wagiriki wa zamani wenye elimu walitemegea uwezo wao wa kuangalia, wa kukata kauli, na mantiki yao ili kufasiria ulimwengu wa asili. Kuanzia mambo yenye waliona kuwa hayawezi kupingwa, waliamini kwamba ikiwa wanayachunguza kwa uangalifu, wangefikia kupata ukweli.

Kupitia filozofia hiyo, walifikia kuelewa muzuri mambo fulani. Kwa mufano, walifikia kujua kwamba kuna utaratibu fulani katika ulimwengu. Lakini, tatizo kubwa ni kwamba, uwezo wao wa kuangalia ulikuwa na mipaka; hilo lilipotosha watu wengi wenye elimu, kutia ndani Aristote. Kwa mufano, waliamini kama sayari (planètes) na nyota zinazunguka dunia. Wakati huo, hilo lilionekana kuwa ukweli wenye kuwa wazi. Kitabu kimoja kinasema hivi: “Ujuzi na uelewaji mudogo wenye watu walikuwa nao ulionekana kama ulihakikisha mawazo ya Wagiriki juu ya dunia, ni kusema, dunia iko katikati ya ulimwengu.”—The Closing of the Western Mind.

Mawazo hayo yenye makosa yangekuwa na matokeo kidogo kama yangebakia tu katika sayansi. Lakini haikuwa hivyo.

Wakatoliki Wanakubali Mafundisho ya Aristote

Katika kipindi kati ya mwaka wa 500 hivi mupaka 1500, mafundisho fulani ya Aristote yalifikia kuonwa kuwa ya kweli na “Wakristo” wa Ulaya, ni kusema, wengi waliyakubali. Wanateolojia wa dini ya Katoliki ya Roma, zaidi sana Thomas d’Aquin (aliishi karibu na mwaka wa 1224 mupaka mwaka wa 1274), waliingiza katika teolojia yao maandishi ya Aristote. Kwa hiyo, mawazo ya Aristote yenye kuonyesha kwamba dunia iko katikati ya ulimwengu na kwamba haizunguke yalifikia kuwa fundisho la dini ya Katoliki. Fundisho hilo lilikubaliwa pia na viongozi wa dini ya Kiprotestanti, kama vile Calvin na Luther, wenye walisema kwamba hilo lilikuwa fundisho la Biblia.—Ona kisanduku “Walisoma Mambo Mengi Katika Biblia.”

Muandikaji mwenye kuitwa Charles Freeman alisema hivi: “Hakukuwa tofauti hata kidogo kati ya njia fulani za kufikiri [mafundisho ya Aristote] na mafundisho ya dini ya Katoliki.” Kwa hiyo, watu wengi walisema kwamba Thomas d’Aquin “alibatiza” Aristote katika imani ya Kikatoliki. Lakini, kwa kweli, “Thomas d’Aquin ndiye alifikia kuamini mafundisho ya Aristote,” kama vile Freeman aliandika. Na kwa kadiri fulani, tunaweza kusema kwamba kanisa lilifikia pia kufanya hivyo. Matokeo ni kwamba, Galileo, Muitaliano mwenye elimu ya nyota na hesabu, mwenye alipima kutoa ushuhuda kulingana na mambo yenye aliona kwamba dunia inazunguka jua, aliombwa kufika kwenye Tribinali ya Kuhukumu Waasi wa Dini. Kwenye tribinali hiyo walimukaza akubali kwamba mambo yenye alisema yalikuwa ya uwongo.a Jambo la kushangaza ni hili: Aristote alitambua kwamba ujuzi wa mambo ya sayansi unaongezeka hatua kwa hatua, na kwamba unaombwa kurekebishwa. Ingekuwa muzuri kama kanisa zingekubali pia mawazo hayo!