LYASI LYA KUSAMBILILA LYA 53
Mwe Balupua Balumendo, Aluke Bakristu Bakulile
“Uye wali ni maka, kabili langilila nangue uli mwalalume.”—1 MAK. 2:2.
LWIMBO 135 Mukupo wa Nsaansa Wakue Yehova: “Uye Waali Ni Mulangue, Muana Wane”
KIFUPI KYA LYASIa
1. Mwalalume Mukristu apalile kukita ki eevi aye wali ni maka ni kulangilila nangue ni mwalalume akulile?
LIKOLO Daudi waamulandile eevi Sulemani: “Uye wali ni maka, kabili langilila nangue uli mwalalume.” (1 Mak. 2:1-3) Loonu, balalume bonse Bakristu bapalile kubombia ozo musoko. Bapalile kunakila sheria yakue Leeza ni kubombia mafunde a Bibilia mu seemu yonse ya buikazi bwabo. (Luk. 2:52) Juu ya ki balupua balumendo bapalile kukita maka eevi kwaluka balalume Bakristu bakulile?
2-3. Juu ya ki lupua mulumendo apalile kukita maka eevi aaluke Mukristu akulile?
2 Mwalalume Mukristu, ali ni miilo ingi ya kubomba mu lupua lwakue ni mu kilonghaano. Kulanda kisinka, mwe balupua balumendo muli mwatontonkania palua miilo imwakaba kuya mwali nayo musita uli waiza. Paange weewe kunti waibiikila mupaango wa kwaluka painia wa loonse, kwaluka mubombi ali wabombela, ni kufikiila kwaluka mukote mu kilonghaano. Ao paange kunti watona kuupa ni kuvyala baana. (Baef. 6:4; 1 Tim. 3:1) Eevi uviinde kufikilizia buino mupaango obe, upalile kwaluka Mukristu akulile.b
3 Ni kiki kili kukukwasia kwaluka Mukristu akulile? Upalile kusambilila bufundi paleepale bwa mana. Paange musita uli waiza, weewe kunti waaluka ni miilo paleepale ya kubomba. Kunti waiteania siani kubambila loonu eevi ukaviinde kubomba buino ezio miilo?
BINTU BYA KUKITA EEVI KWALUKA MUKRISTU AKULILE
Kupala mibeele iweeme yakue Yesu kunti kwakukwasia kwaluka mwalalume Mukristu akulile (Mona lifungu lya 4)
4. Kunti twapata pi mifuano iweeme ya kukoonka? (Mona ni foto.)
4 Saakula mifuano iweeme ya kukoonka. Mu Bibilia muli mifuano ingi iweeme ya kukwasia balalume balumendo. Babo balalume ba kale babanga bamutonene Leeza, kabili babanga baemena bantu bakue mu nzila ingi. Kabili, kunti wapata mifuano inge iweeme ya balalume Bakristu bakulile mu lupua lwenu pamo ni mu kilonghaano kyenu. (Baeb. 13:7) Ao kunti wapala mufuano upuililikile wakue Yesu Kristu. (1 Pet. 2:21) Musita luuli kuya wasambilila palua babo bantu wapoozeleko maano, tontonkania palua mifuano yabo iweeme. (Baeb. 12:1, 2) Kisia, tontonkania bintu biweeme biupalile kukita eevi kubapala.
5. Kunti wakita siani eevi ukuzie buviinde bwa kutontonkania, kabili juu ya ki bobo buviinde ni bwa mana? (Malumbo 119:9)
5 Kuzia, kabili “suunga . . . buviinde bwa kutontonkania.” (Tus Maf. 3:21) Muntu ali ni buviinde bwa kutontonkania, teezi kukita bintu lubilo-lubilo, ali watoosia wapoozeleko maano ntaanzi ya kukita kintu. Pakaako, kita maka eevi waluke ni bobo buviinde ni kubusuunga. Juu ya ki? Paantu mu keenu kyalo muli balumendo bengi bali bakwata bupinguzi buswapiile sie mawazo abo ao beelia biswapiile sie bintu bibatonene. (Tus Maf. 7:7; 29:11) Kabili, televizio, ma filme, enternete, pamo ni bitente bya kubuilana mpunda kunti byaalulula namuna yobe ya kutontonkania ni kukita bintu. Ale weewe kunti wakita siani eevi waluke ni buviinde bwa kutontonkania? Kya kuanza, sambilila mafunde ali mu Bibilia ni kutontonkania palua faida ya azo mafunde. Kya bubili, bombia azo mafunde eevi akukwasie kukwata bupinguzi bolia buli kumusaansamusia Yehova. (Soma Malumbo 119:9.) Kukita evio kuli kukukwasia saana eevi ufikiile kwaluka mwalalume Mukristu akulile. (Tus Maf. 2:11, 12; Baeb. 5:14) Buviinde bwa kutontonkania bwakaba kukuleetela faida mu aali ibili: (1) vyuli wabakitila banakazi ni (2) vyuli wasaakula ngubo ya kuvwala ni vyuli watona kumoneka.
6. Buviinde bwa kutontonkania kunti bwamukwasia lupua mulumendo aye wakindika bankazi mu nzila ki?
6 Buviinde bwa kutontonkania kunti bwakukwasia uye wakindika banakazi. Kwa mufuano, lupua mulumendo kunti wamutona nkazi umo. Keekio te kibiipile ata kaniini. Inzi mulumendo ali ni buviinde bwa kutontonkania tapalile kulanda, kwandika, ao kukita kintu keelia kili kulengia ozo nkazi atontonkanie nangue akebele kumuchumbia. Inzi mulumendo kunti wakita sie evio kine ali mukukeba kuupana nakue. (1 Tim. 5:1, 2) Kabili kine ali ni muchumba, tapalile ata kaniini kuya wasaangua bunke ni muchumba wakue bila kwali muntu unge. Keekio kili kulengia bantu batwalilile kumukindika muchumba wakue.—1 Bakor. 6:18.
7. Buviinde bwa kutontonkania kunti bwamukwasia siani lupua mulumendo musita lwali mukusaakula ngubo ya kuvwala ni modele wa misisi?
7 Mulumendo kunti walangilila mu nzila inge nangue ali ni buviinde bwa kutontonkania kupitila kusaakula buino ngubo ya kuvuala pamo ni vya kutebulua misisi. Bengi pakati ka baalia bali baleeta myodele ya ngubo, te beezi kumukindika Yehova, kabili paange bali basaangua bali ni mibeele ibiipile. Kutontonkania kwabo kubiipile kuli kwamonekela ku modele wa ngubo ibali bavuala, elia yuminiine saana ku mubili ao ya kulengia balalume bamoneke nga banakazi. Musita wa kusaakula ngubo ya kuvuala, mulumendo olia ali mukukita maka eevi aaluke Mukristu akulile, apalile kutungululua na mafunde a mu Bibilia pamo ni mifuano iweeme ya balupua ni bankazi mu kilonghaano. Apalile kwiipuzia eevi: ‘Eba, maubo andi nasaakula ali alangilila nangue ndi ni maano aweeme kabili nangue ndi nakindika bange? Nvualilo yane ili yalengia kiye kyakolele ku bange kwinika nangue ndi mubombi wakue Leeza?’ (1 Bakor. 10:31-33; Tit. 2:6) Mulumendo ali ni buviinde bwa kutontonkania ali wakindikua, apana sie na balupua ni bankazi bakue, inzi kabili ni Baba wakue wa ku muulu ali kumukindika.
8. Lupua mulumendo kunti wakita siani eevi aye waswapikikile?
8 Uye waswapikikile. Mulumendo aswapikikile ali wabomba kwa mute miilo yonse yapeelue. (Luk. 16:10) Tontonkania palua mufuano upuililikile wakue Yesu. Weene tabanga wali munanghani ata kaniini. Inzi, waabombele miilo ibaamupeele kuli Yehova ata sie kine kibanga kyakolele kukita evio, abanga wabatonene bantu, kabili waafumiizie bukose bwakue mu kwitonena juu yabo. (Yoan. 13:1) Eevi upale mufuano wakue Yesu, bomba kwa mute miilo ibali bakupeela. Kine te umanine buino vya kubomba ezio miilo, iikeefie ni kuloomba balupua bakulile kimupasi bakukwasie. Te kukita sie tuntu tuniini, inzi bomba miilo yonse iupeelue ni kuipua. (Bar. 12:11) Bomba ni kupua ezio miilo iupeelue; kita evio juu yakue ‘Mulopue [Yehova] te kuba . . . wabombela sie bantu.’ (Bakol. 3:23) Kulanda kisinka, weewe te upuililikile. Pakaako, ikeefie ni kwitabila bilubo byonse byuli wakita.—Tus Maf. 11:2.
SAMBILILA BUFUNDI PALEEPALE BWA MANA
9. Juu ya ki lupua mulumendo apalile kusambilila bufundi paleepale bwa mana?
9 Eevi waluke mwalalume Mukristu akulile, upalile kusambilila bufundi paleepale bwa mana. Keekio kunti kyakukwasia uviinde kubomba buino miilo yuli kupeelua mu kilonghaano, upate miilo ya kukukwasia mu bintu biukabiile ao bikabiile bantu ba mu lupua lobe, ni kukukwasia kwaluka ni bukibuza buweeme pamo ni bange. Ale tumone bufundi paleepale bwa mana.
Kusoma ni kwandika buino kuli kukukwasia we muine, kabili kuli kukwasia balupua ni bankazi mu kilonghaano (Mona lifungu lya 10-11)
10-11. Kine lupua mulumendo wasambilila kusoma ni kwandika buino, weene pamo ni balupua ni bankazi mu kilonghaano kunti banoonkelamo siani? (Malumbo 1:1-3) (Mona ni foto.)
10 Sambilila kusoma ni kwandika buino. Bibilia ili yalanda nangue muntu ali ni nsaansa ni olia ali wapisia musita wasoma Mulandu Wakue Leeza kila busiku ni kuutontonkania. (Soma Malumbo 1:1-3.) Kine mulumendo ali wasoma Bibilia kila busiku, wakaba kumana nzila yakue Yehova ya kutontonkania. Keekio kyakaba kumukwasia aye watontonkania buino ni kusambilila vya kubombia buino maleembo. (Tus Maf. 1:3, 4) Balalume bali bakita evio, bali bakebua saana mu kilonghaano. Juu ya ki?
11 Balupua ni bankazia betu bakabiile balalume bali ni buviinde bwa kusambilizia ni kufumia masoke aswapiile Bibilia. (Tit. 1:9) Kine weewe wafikiila kumana kusoma ni kwandika buino, uli kuya waviinda kuteania buino lyasi ni byasuko bya kukwasia bange banoonkelemo ni kukosia kiketekelo kyabo. Kabili, uli kwaluka ni buviinde bwa kwandika bitu bya mana musita luuli mukusambilila ni musita luuli mukutuilizia maasi ku kulonghaana kwa kila mulungu, ku kulonghaana kwa muputule, ni ku kulonghaana kwa kalaale. Beelia byuli kwandika byakaba kukukwasia kukosia kiketekelo kyobe ni kukoselezia bange.
12. Ni kiki kyupalile kukita eevi umane kulanda buino ni bange?
12 Sambilila vya kulanda buino ni bange. Mwalalume Mukristu apalile kusambilila vya kulanda buino ni bange. Mwalalume olia amanine kulanda buino ni bange, ali watuilizia ni kwikwinda kwinika mawazo abo ni vibali mukwiunvua. (Tus Maf. 20:5) Ali waikwinda kwinika vili mukunvuika lizui lya muntu unge, kwinika tulangi twa ku menso, ni tulangi twa mubili. Teuviinda kusambilila bebio bintu bila kupisia musita pamo ni bantu bange. Kine lingi uli walanziana ni bantu kupitila byombo bya kielektronike, nga evelia kwandika mpunda kupitila telephone ao nzila inge, keekio kunti kyalengia uye wamona kyakolele kulanziana buino ni bantu musita uuli nabo menso kwa menso. Pakaako, inkwinde kukeba nzila ya kulanziana ni bantu mwamoneene menso kwa menso.—2 Yoan. 12.
Ni kintu kya mana kusambilila bufundi bolia buli kukukwasia kupata miilo (Mona lifungu lya 13)
13. Ni kiki kinge kipalile kusambila mulumendo? (1 Timoteo 5:8) (Mona ni foto.)
13 Sambilila kwikitila bintu we muine. Mwalalume Mukristu akulile apalile kuya wali ni buviinde bwa kwikitila bintu ye muine ni kusuunga lupua lwakue. (Soma 1 Timoteo 5:8.) Mu byalo bimo, balupua balumendo bali basambiliziiwa miilo ya kimubili na baba wabo ao na muntu unge wa mu lupua. Mu byalo binge, mulumendo kunti wasambilila busulu ao miilo inge ku segondere. Anzia kine wabombia nzila ki, kili kyaikala kyapalile kusambilila bufundi bolia bwakaba kukukwasia kupata miilo. (Miil Bat. 18:2, 3; 20:34; Baef. 4:28) Bomba saana, kabili ikwinde kupua miilo yuli watendeka. Kine wakita evio, bange bali kumona ni kutasia. Kabili kunti waaluka ni lisyuko likata lya kupata miilo ni kuisuunga. Kukila pakaako, mibeele ni bufundi bitwalondoluela ni bya mana ku mwalalume Mukristu eevi akaviinde kubomba miilo inge mu musita uli waiza. Ale tulandile palua miilo inge elia ili kuviinda kubomba mwalalume Mukristu.
IITEANIE PALUA MUSITA OBE ULI WAIZA
14. Lupua mulumendo kunti waiteania siani eevi akabe kwaluka mubombi wa nsita yonse?
14 Kwaluka mubombi wa nsita yonse. Balalume bengi Bakristu bakulile bali batendeka miilo ya nsita yonse bakili balumendo. Bupainia buli bwakwasia mulumendo aye wabomba buino pamo ni bantu bapusene-puseene. Kabili, kuli kwamukwasia amane vya kubombia buino nfalanga ni kutiina kukita ma depanse asili a mana. (Baf. 4:11-13) Bupainia bwa kukwasia i nzila iweeme saana ya kukwasia muntu atendeke miilo ya nsita yonse. Mu kipindi kimo, bengi bali babomba bupainia bwa kukwasia. Keekio kili kyabakwasia kwiteania kutendeka bupainia bwa loonse. Bupainia kunti bwamukwasia muntu abombe mu miilo inge ya nsita yonse, nga evelia kubombela mu miilo ya kukuula, ao kubombela ku Beteli.
15-16. Lupua mulumendo kunti wakita siani eevi aalule mubombi ali wabombela ao mukote mu kilonghaano?
15 Kwaluka mubombi ali wabombela ao mukote. Balalume Bakristu bapalile kwikwinda kufikilizia beelia biloombelue eevi kwaluka bakote mu kilonghaano. Ezio i nzila ya kubombela balupua ni bankazi babo. Bibilia ili yalanda nangue mwalalume olia ali waikwinda kukita evio ali “watona miilo iweeme.” (1 Tim. 3:1) Lupua apalilenke kwaluka mubombi ali wabombela ntaanzi ya kwaluka mukote. Babombi bali babombela bali babakwasia bakote mu nzila ingi. Bakote pamo ni babombi bali babombela bali basaangua baikefiizie musita ubali babombela balupua ni bankazi babo, kabili bali basimikila kwa mute. Balupua balumendo kunti baaluka babombi bali babombela ata sie kine bakili sie balumendo saana. Kabili, mubombi ali wabombela, olia afikiliziizie beelia bilombelue, kunti waaluka mukote ata sie kine ali na miaka kutendekela pa 20.
16 Weewe kunti wakita siani eevi waluke mubombi ali wabombela, ni kisia paapo ukabe kwaluka mukote? Te kuli fomu ya kwizuzia. Inzi languluka nangue mibeele yonse iloombelue iswapiile Bibilia, kabili upalile kumutona Yehova, bantu ba mu lupua lobe,pamo ni balupua ni bankazi mu kilonghaano. (1 Tim. 3:1-13; Tit. 1:6-9; 1 Pet. 5:2, 3) Kita maka eevi unvue mana ya bintu byonse biloombelue. Kabili, muloombe Yehova akukwasie eevi ufikilizie bebio bintu.c
Yehova atonene mulume aye watonene mukazi wakue pamo ni baana bakue, kabili atonene aye wabeemena kimubili, vibali baiunvua, ni kukila pa byonse, kubakwasia kimupasi (Mona lifungu lya 17)
17. Lupua mulumendo kunti waiteania siani eevi kwaluka mulume kabili mutue wa lupua? (Mona ni foto.)
17 Kwaluka mulume kabili mutue wa lupua. Nga vyaalandile Yesu, Bakristu bamo bakulile kunti bapingula kwikala bila kuupa. (Mat. 19:12) Inzi, kine weewe wasaakula kuupa, wakaba kwaluka ni miilo inge, i kulanda nangue kwaluka mulume kabili mutue wa lupua. (1 Bakor. 11:3) Yehova atonene mulume aye wamutonene mukazi wakue, aye wamwemena mu bintu bya kimubili, bya kimupasi, ni mu aali yali waiunvua. (Baef. 5:28, 29) Mibeele ni bufundi bitwafuma mukulondoluela mu leeli lyasi, nga evelia kwaluka ni buviinde bwa kutontonkania, kukindika banakazi, ni kwaluka muntu aswapikikile byakaba kukukwasia musita uwakaba kuupa. Wakaba kuya waiteaniizie buino eevi kubomba miilo yobe wali mulume, kabili mutue wa lupua.
18. Lupua mulumendo kunti waiteania siani eevi kwaluka baba?
18 Kwaluka baba. Kisia kuupa, paange weewe kunti waaluka baba. Mufuano wakue Yehova kunti wakusambilizia ki palua kwaluka baba aweeme? Mufuano wakue kunti wakusambilizia masomo engi. (Baef. 6:4) Yehova waamulandile Yesu, Muana wakue, nangue abanga wamutonene, kabili abanga wamwitabiile. (Mat. 3:17) Kine weewe waaluka baba, lingi uye wabasininkiziizia baana bobe nangue ubatonene, kabili uye wabatasia lingi palua bintu biweeme bibali bakita. Ba baba bengi baalia bali bapala mufuano wakue Yehova, bali babakwasia baana babo baaluke balalume ni banakazi Bakristu bakulile. Weewe kunti waiteania kubambila loonu palua ezio miilo kupitila kwemena bantu ba mu lupua lobe kwa ntono, kutona balupua ni bankazi mu kilonghaano, kuya wabalanda lingi nangue ubatonene, ni kubatasia. (Yoan. 15:9) Kukita evio, kwakaba kukukwasia musita uli waiza kubomba miilo yobe wali mulume ao baba. Loonu, kita maka eevi waluke muntu wa mana kuli Yehova, kabili uye wakwasia bantu ba mu lupua lobe, pamo ni balupua ni bankazi mu kilonghaano.
WEEWE, WAKABA KUKITA SIANI?
Balumendo bengi baalia baaboombiizie beelia bibasaambiliile mu lisambililo lyabo lya Bibilia baafikiile kwaluka Bakristu bakulile (Mona lifungu lya 19-20)
19-20. Balupua balumendo bapalile kukita ki eevi baaluke balalume Bakristu bakukile? (Mona foto ili ku ntendeko ya kazeeti.)
19 Mwe balupua balumendo, temuviinda kwaluka balalume Bakristu bakulile bila kukita maka. Mupalile kusaakula mifuano iweeme ya kukoonka, kwaluka ni buviinde bwa kutontonkania, kuya mwali bantu baswapikikile, kusambilila bufundi paleepale, ni kwiteania palua musita uli waiza.
20 Kine weewe watontonkania palua bintu byupalile kukita, paange kunti wamona nangue teuviinda, inzi uye waswapiile nangue kunti waviinda. Languluka nangue Yehova atonene saana kukukwasia. (Is. 41:10, 13) Kulanda kisinka, balupua ni bankazi bobe mu kilonghaano ni beene batonene saana kukukwasia. Buikazi bobe bwakaba kuwaama kine weewe waaluka mwalalume Mukristu akulile. Mwe balupua balumendo, tumitonene! Kansi, Yehova amipaale saana musita umuli kuya mwakita maka eevi kwaluka balalume Bakristu bakulile.—Tus Maf. 22:4.
LWIMBO 65 (Lwa Kiswahili) Twende ku Ntaanzi!
a Balalume bakulile bakabiilue mu kilonghaano kya Kikristu. Mu leeli lyasi, tuli kusambilila bintu bimupalile kukita mwe balupua balumendo eevi mwaluke balalume Bakristu bakulile.
b Mona “Mulandu Ulondolwelue”” mu lyasi lyaakipita.