BIBLIOTECA INTERNET CHUKÚAMI Watchtower
Watchtower
BIBLIOTECA INTERNET CHUKÚAMI
ralámuli
  • BIBLIA
  • OSELÍ
  • NAPAWÍLIWAMI
  • w25 mayo págs. 14-19
  • Aapo echi ciudad japi sinibí rojorama

Jena'í ke nirú videos.

Wikawi, ke ti omeri wilayá echi video.

  • Aapo echi ciudad japi sinibí rojorama
  • Echi Nawésami japi nawesa Jeobá Gobiérnowala (japi binéliwa) 2025
  • Subtítulos
  • Oselí japi chopi aníami ju
  • BICHÍWIPO JAPI JEOBÁ KE SINÉ TAMÓ RIWEMA
  • NIJÉWAMI NIPO ECHI JAPI JEOBÁ JÁWILI
  • GALEBO ANAKUPI NIRAA ALÍ IʼWÍRIPO JARECHO
  • ¿PIRI IKIMEA PE AMINANA?
  • Bilé oserúami japi tamó iʼwírima anachia ne jubá rawé chéami
    Echi Nawésami japi nawesa Jeobá Gobiérnowala (japi binéliwa) 2024
  • Iʼwírili tani Jeobá aʼlá nátika isimia bilé namuti
    Oselí japi binepo echoná napawíliwachi Nokiboa japi riká isili Cristo 2023
  • Ke niráami nii japalí nirú namuti japi mi ke machí
    Echi Nawésami japi nawesa Jeobá Gobiérnowala (japi binéliwa) 2025
  • Muliwia echi hermanos yúa we aʼlá ju tamujé jitra
    Echi Nawésami japi nawesa Jeobá Gobiérnowala (japi binéliwa) 2025
Che iné
Echi Nawésami japi nawesa Jeobá Gobiérnowala (japi binéliwa) 2025
w25 mayo págs. 14-19

BINELÍWAMI 21

CANCIÓN sjj 21 We natéami niraa inepo echi Onorúami Gobiérnowala

Aapo echi ciudad japi sinibí rojorama

“Iʼwérili noká aaya echi [ciudad] japi nawama” (HEB. 13:14, TNM).

JAPI TA JITRA BINEPO

Chúriká tamó iʼwiri jipi echi capítulo 13 echoná Hebreos alí chúriká tamó iʼwírima pe aminana.

1. ¿Piri anili Jesús japi ikimea riweili Jerusalén echalí bachá siglo?

JARÉ rawé kecho séachi japalí mukumea, Jesús ko aneli echi discípulos bilé profecía japi ikimea riweili. Jepuná profecía ko bachá ikili echalí bachá siglo japalí Jerusalén alí echi templo najunárami nili. Echi ko aneli japi inema Jerusalén noléritami kaachi wiká sontarsi jitra (Luc. 21:20, TNM). Alí aneli japi sapú júmisima japalí echi riká ikíachi. Alí japi Jesús anili a ne echi riká ikili japalí echi sontarsi romanos nolérili echoná Jerusalén (Luc. 21:21, 22).

2. ¿Piri aneli echi apóstol Pablo echi cristianos Judea piréami alí Jerusalén?

2 Jaré bamíali kecho séachi japalí echi sontarsi romanos nolérima riweili echi ciudad, echi apóstol Pablo osélili echi cristianos echoná Jerusalén piréami alí Judea, bilé carta japoná ruyeli namuti we natéami. Jipi rawé echi carta ati machí japi riká echi Oserúami Hebreos. Echoná carta Pablo ko iyali busuréliami echi cristianos Judea piréami alí Jerusalén, japi iʼwírima aʼlárika buwea mochía echi namuti japi ikimea. Alí, ¿piri nili japi buweli? Japi Jerusalén najunárami nima. Echi cristianos a niyúbinalaká, echi ko riwesa simasa riweili aboi kalila alí nóchali. Ruyemia japi riká ikimea echi ciudad Jerusalén, Pablo ko osali jepuná: “Jenaʼí ko ke ti olá bilé ciudad japi sinibí rojorá, nalí ti iʼwérili noká aaya echi japi nawama” (Heb. 13:14, TNM).

3. ¿Piri ju echi ciudad japi nawama, alí chúsiá ti aa?

3 A keʼré echi pagótami achili echi cristianos jitra Jerusalén piréami alí Judea jiti júmisili, nalí japi riká nokali iʼwírili jiti niyúbitami nima. Jipi rawé ayénachó echi pagótami tamó aché jiti ta ke bichiwi japi echi winomí tamó niyúbima alí ke cho japi aní echi pagótami. ¿Chúsiá ti ke bichiwi? Jiti ta machí japi suwaba echi namuti ke wilí rojorama alí jiti ta aa echi ciudad japi we rilé joka niwárami ju japi nawama, japi ju echi Onorúami Gobiérnowala (Heb. 11:10, TNM; Mat. 6:33, TNM). Jenaʼí binelíwami binepo jaré busuréliami japi Pablo iyali echi hebreos echoná carta. Alí inepo chúriká echi busuréliami iʼwírili echi cristianos jiti aminabi aama echi ciudad japi nawama, chúriká iʼwírili machiyá piri nokimea japalí najunárami nisa echoná Jerusalén alí jipi rawé piri ta biné echi jitra.

BICHÍWIPO JAPI JEOBÁ KE SINÉ TAMÓ RIWEMA

4. ¿Chúsiá we natéami nili Jerusalén echi cristianos jitra?

4 Jerusalén we natéami nili echi cristianos jitra. ¿Chúsiá? Jiti echoná wilaari echi bachá congregación echalí bamíali 33. Ayénachó echoná mochili echi japi aʼlá niseri. Alí wiká cristianos pireili echoná alí olali wiká jarecho si namuti. Nalí be, Jesús ko aneli echi najátowala japi júmisima Jerusalén alí Judea jonsa (Mat. 24:16).

5. ¿Piri isili Pablo iʼwírimia echi cristianos ma aʼlárika buwea mochía japi ikimea?

5 Pablo ko nakiyé japi echi cristianos ma aʼlárika buwea mochima júmisimia Jerusalén jonsa. Jiti la iʼwírili jiti inema echi ciudad japi riká Jeobá ineli. Newalárili japi Jeobá ma ke natéami niraa ineli echi templo, echi sacerdotes alí echi namuti japi chiliweli echoná (Heb. 8:13). Wikabéala echi pagótami japi pireili echoná ciudad, ke nareli Jesús japi riká Mesías. Ma ke natéami nili japi echi pagótami simama nijéwimia Jeobá echoná templo japi wiliyé echoná Jerusalén, alí echi ko ayénachó najunárami nima riweili (Luc. 13:34, 35).

6. ¿Chúsiá we aʼlá nili japi Pablo aneli echi cristianos japi oserúa chukú echoná Hebreos 13:5, 6?

6 Japalí Pablo osélili echi hebreos, wiká pagótami we kanila pireili echoná Jerusalén. Bilé osáami romano japi echalí biteili, anili japi Jerusalén nili bilé ciudad we machirúami alí we semati jarecho yúa. Wiká judíos wikanami piréami simíaye echoná omawamia echi fiestas, alí jepuná isili japi nirúlima wiká winomí echoná. Jepuná ayénachó isili japi jaré cristianos mema wiká winomí. A keʼré japi echi jitra Pablo ko anili jepuná: “Ketasi korusi echi wenomí, chopi galá kanílasi echi jaré namuti jiti mapu ikítamo ma níwa”. Miná ko leérili echi Oserúami newalárimia japi anili Jeobá: “Nijeni tarapé siné mi wana biʼneli ariwema” (leeri Hebreos 13:5, 6; Deut. 31:6; Sal. 118:6). Jepuná japi Pablo aneli echi cristianos Jerusalén alí Judea piréami, we iʼwírili. ¿Chúsiá? Jiti kecho wilí simíriachi japalí nareli echi carta, echi ko ma riwesa simasa riweili aboi kalila, echi nóchali alí wikabéala echi namuti japi olali. Alí checho ku chotásisa riweili aaya echi namuti japi newalema nalí jipi ko jaréanachó, alí echi riká nokayá a we jilí nima riweili.

7. ¿Chúsiá ti jipi jonsa aminabi we bichíwisaré Jeobá?

7 Japi ta biné jipi rawé: Japi riká echi cristianos bachá siglo piréami, tamujé ayénachó sayeka mochísaré alí aʼlárika buwea (Luc. 21:34-36). Alí, ¿piri ju echi japi ta buwé? Japi chotásima echi gran tribulación, alí japi suwábitami nima suwaba echi chati namuti (Mat. 24:21). Japalí ma nisa echalí rawé, a keʼré japi tamujé ayénachó riwepo jaré namuti o suwaba japi ta olá. Echalí, ati newalebo we bichiwia japi Jeobá ke siné tamó riwema. Jiti la jipi kecho chotásiachi echi gran tribulación, ati omeri néwariwélitia chu yena ta bichiwi Jeobá. Nárika nokiboa: “Echi japi ni isínali alí japi ni isimí, ¿achi néwariwéliti japi ni ke bichiwi japi echi winomí tamí tibuma, nalí japi Jeobá tamí tibuma?” (1 Tim. 6:17). Japi riká ikili echalí bachá siglo, tamó bineri namuti we natéami japi ikimea pe aminana. Alí ti machí japalí ma gran tribulación kaachi, ati ikiboa namuti wabé jilírami japi ta ke siné ikili. Jiti la, japalí ma echalí kaachi, ¿chúriká machiboa piri nokiboa echalí?

NIJÉWAMI NIPO ECHI JAPI JEOBÁ JÁWILI

8. ¿Piri aneli Jesús echi discípulos japi nokimea?

8 Kuabi bamíali simírisa japalí Pablo júulili echi carta echi hebreos, echi sontarsi romanos noleli echi ciudad Jerusalén. Echalí echi cristianos machili japi ma aʼlá ju japi júmisima jiti Jerusalén najunárami nima (Mat. 24:3; Luc. 21:20, 24). Nalí, ¿kumi júmisima? Jesús ko anili bi japi echoná Judea muchuwi júmisima echoná ripá rabó (Luc. 21:21). Echoná niruili wiká ripá rabó. Jiti la, ¿chu iyiri ripá rabó júmisima?

9. ¿Chúsiá echi cristianos nárika nokáliré kumi júmisima? (Ayénachó iné echi mapa).

9 Echi cristianos machili wiká rabó japoná júmisima, japi riká echi rabó Samaria, rabó Galilea, rabó Hermón alí rabó Líbano, alí ayénachó echi rabó japi jali baʼomi echoná bakochi Jordán (iné echi mapa). Jaré echi ripá rabó olali ciudades japi echi pagótami nátili japi we aʼlá nili echoná pirelia alí inilie japi echoná ke namú olárami nima. Bilé echi ko nili Gamala, bilé ciudad japi we ripá wilili alí japi we jilí nili seaya echoná. Jaré judíos nátiliré japi we aʼlá nili júmisia echoná. Nalí echi romanos moʼili echoná Gamala alí najúnili, alí wiká echoná piréami suwili.a

Bilé mapa japoná ruyé jaré rabó alí jaré ciudades jitra japi jali echomí Israel echalí bachá siglo. Echomí norte Jerusalén, jawi echi rabó Líbano, rabó Galilea, rabó Samaria alí Galaad, echi rabó Hermón alí rabó Tabor, alí ayénachó jawi echi ciudades Gamala, Cesarea alí Pela. Echomí Sur Jerusalén, jawi echi rabó Judea alí rabó Abarim, alí echi ciudad Masada. Echoná mapa ayénachó ruyé japomí simárili echi sontarsi romanos alí japoná echi judíos iyérami nili echi weʼé echalí bamíali 67 aminá 73.

Niruili wiká rabó japoná echi cristianos omerie júmisia, nalí ke suwaba aʼlá nili. (Iné echi párrafo 9).


10, 11. a) ¿Chúriká a keʼré japi aneli Jeobá echi cristianos japi nokimea? (Hebreos 13:7, 17). b) ¿Piri namuti aʼláala ikili echi japi a nijéwili? (Ayénachó iné echi dibujo).

10 Jiti la, ¿chúriká machili echi cristianos kumi júmisima? A keʼré japi Jeobá ko néeli jaré rijoi japi jawárami nili echoná congregación, anemia echi cristianos kumi júmisima. Ma wilí pe simírisa, echi historiador Eusebio osali japi Onorúami aneli jaré hermanos Jerusalén muchúwami, jiti anema echi congregación Jerusalén japi buyama Jerusalén jonsa alí simama pirélisia echomí Pella, bilé ciudad japi nili echoná Perea. Echi ciudad Pella o Pela, we aʼlá ka riweili jiti echi cristianos simama echoná. Echoná ke me miká nili Jerusalén jonsa alí ke jilí nili seaya echoná. Ayénachó wikabéala pagótami japi pireili echoná, ke judíos nili alí ke nili japi riká echi rasíami judíos japi ke nakili japi echi romanos echi nulema (iné echi mapa).

11 Echi cristianos japi júmisili ripá rabó, nijéwili echi busuréliami japi Pablo aneli: “We aʼlá nijéwisi echi japi emi nulé” (leeri Hebreos 13:7, 17, TNM). Jiti echi cristianos a nijéwili, echi ko ke namú ikili. Suwaba jepuná namuti néwariwéliti japi Onorúami ko ke siné riweli echi japi buweli echi ciudad japi we rilé joka niwárami ju, japi ju echi Onorúami Gobiérnowala (Heb. 11:10, TNM).

Jaré cristianos bachá siglo piréami simari echomí rabó apea aboi níwala namuti.

Echi ciudad Pela mulipi nili alí japoná echi cristianos aʼlá tibuka mochima riweili. (Iné echi párrafos 10 alí 11).


12, 13. Chabé jonsa, ¿chúriká iʼwiri Jeobá echi puéblowala japalí we jilí ju?

12 Japi ta biné jipi rawé: Jeobá ko nee echi rijoi japi jawárami ju, tamó ruyemia piri ti nokisáré. Echoná Biblia uchuwi wiká ejemplos japi ruyé japi Jeobá néeli echi rijoi we nijéwami, ruyemia echi puéblowala piri nokisaa riweili japalí we jilí nili (Deut. 31:23; Sal. 77:20). Alí jipi rawé ayénachó ti iné japi Jeobá ko a bijí nee echi rijoi japi jawárami ju, tamó ruyemia piri ti nokisáré.

13 Japi riká, japalí chotásili echi nayulí COVID-19, echi jawárami tamó iyali busuréliami japi ti nokisáré. Echi ancianos anérami nili japi chúriká nokimea iʼwiria echi hermanos, jiti sinibí olama japi jitra binema. Miná ko ma jaré michá simírisa, ati olali echi waʼlú napawíliwami japi we sinúrika nili jarecho yúa, jiti inérami nili echoná internet, televisión alí radio, aminá 500 raʼicháliami niraa. Echalí pandemia kaachi, ati suwaba olali japi ta jitra bineli alí ti we napawika nili. Tákoré pe aminana ikiyé chuwé namuti jilírami, ati omeri we bichiwia japi Jeobá aminabi iʼwírima echi rijoi japi jawárami ju, jiti we aʼlá nátika nokimea. Nalí be, ke bi ju japi ta bichíwipo Jeobá alí nijéwipo echi rijoi japi jawárami ju, ayénachó jiti ma aʼlárika buwea mochibo echi gran tribulación alí jiti aʼlá nátika nokiboa echalí, ati newalé jarecho cualidades. ¿Chu iyiri ju echi?

GALEBO ANAKUPI NIRAA ALÍ IʼWÍRIPO JARECHO

14. ¿Piri nokali echi cristianos ma mulipi séachi japalí najunárami nima Jerusalén?

14 Japalí ma chotásisa echi gran tribulación, ati newalebo aminabi néwariwélitia japi ta we galé anakupi niraa. Ati nokisáré japi riká nokali echi cristianos Jerusalén piréami alí Judea. Echi ko sinibí néwariwélitili japi we galé anakupi niraa (Heb. 10:32-34). Nalí, aminabi mulipi séachi japalí najunárami nima riweili Jerusalén, echi ko néwariwélitili japi we galeli anakupi “mapurigá ritémtami niráa”, ayénachó nareli jarecho aboi pirélachi (leeri Hebreos 13:1-3). Alí echi riká cho ti nokisáré japalí ma gran tribulación kaachi.

15. ¿Chúsiá echi cristianos newaleli we galéami niya anakupi niraa alí narea jarecho echi pirélachi?

15 Japalí echi sontarsi romanos noleli Jerusalén alí miná ko ku simíali, echi cristianos sapú júmisili echoná jonsa alí toká júmisili kuabi namuti bi (Mat. 24:17, 18). Japalí sírili echomí rabó alí sili japoná pirélima, echi ko newaleli iʼwiria anakupi niraa. Alí a keʼré japi wiká wabé newaleli iʼwírili, echalí echi cristianos omérili néwariwélitia japi we galé anakupi niraa japi riká téemala (Tito 3:14).

16. ¿Chúriká néwariwélitipo japi ta we galé echi hermanos? (Ayénachó iné echi foto).

16 Japi ta biné jipi rawé: Jiti ta we galé echi hermanos, ata iʼwiri japalí echi newalé. Japi riká, wiká hermanos iʼwérili noká kanila iʼwiria echi hermanos alí hermanas japi júmisili echoná países jonsa, jiti niruili nakówami alí karúa ikili japoná echi piré. Echi hermanos ko iyali echi namuti japi newaleli jiti pirélima, ayénachó iʼwírili alí iʼwérili iyali jiti aminabi nóchilima Jeobá. Bilé hermana japi másili Ucrania jonsa, jéanili: “Ata we simá nili jiti we kanila tamó nareli alí tamó iʼwírili echi hermanos echoná Ucrania piréami, Hungría alí jipi ko jenaʼí Alemania”. Japalí ti iʼwérili noká iʼwiria jarecho, Jeobá ko tamó nee tibumia echi hermanos (Prov. 19:17; 2 Cor. 1:3, 4).

Bilé niwíkami japi ma ochérami ju we kanílika naré echoná aboi kalila, bilé niwíkami alí echi kúchuwala japi biléana ka jonsa sili. Alí echi toyá sili bilé maleta alí jarecho si kuabi bolsas.

Echi cristianos japi riwésaré echi aboi pirélachi, newalé japi ta iʼwíripo. (Iné echi párrafo 16).


17. ¿Chúsiá jipi we natéami ju japi ta galéami nipo alí iʼwíripo jarecho?

17 Jipi we natéami ju japi ta iʼwíripo anakupi niraa, nalí wabé natéami nima pe aminana (Hab. 3:16-18). Jiti la Jeobá jipi tamó bineri japi ta we galéami nipo alí iʼwíripo jarecho. Jepuná namuti wabé natéami nima ma gran tribulación kaachi.

¿PIRI IKIMEA PE AMINANA?

18. ¿Chúriká ti nokiboa japi riká nokali echi cristianos hebreos?

18 Jipi ata machí japi echi cristianos japi júmisili echomí ripá rabó, a niyúbili japalí suwábitami nili Jerusalén. Echi ko riweli echi ciudad, nalí Jeobá ko ke siné riweli echi. ¿Chúriká ti nokiboa japi riká echi? Tamujé ayénachó ke ti machí suwaba echi namuti japi ikimea pe aminana. Nalí japi riká echi cristianos, ayénachó Jesús tamó busuré iyá jiti ta machiboa japi ta nokiboa (Luc. 12:40). Ayénachó ti olá echi oserúami japi Pablo osali, japi jipi tamó iʼwiri. Alí Jeobá binoy tamó ané japi ke siné tamó awénili riwema (Heb. 13:5, 6). Jiti la iʼwérili nokiboa aaya echi ciudad japi sinibí rojorama, japi ju echi Onorúami Gobiérnowala. Echi riká ti nokisáaká, ata narepo wiká namuti aʼláala ne sinibí (Mat. 25:34).

¿PIRI MI ANIMEA?

  • ¿Chúsiá ti jipi aminabi we bichíwisaré Jeobá?

  • ¿Chúsiá we natéami nima japi ta we nijéwami nipo ma gran tribulación kaachi?

  • ¿Chúsiá we natéami ju japi jipi jonsa we galéami nipo alí iʼwíripo jarecho?

CANCIÓN sjj 157 Kilí pirélipo sinibí

a Jepuná ko ikili bamíali 67, kecho wilí simíriachi japalí echi cristianos Judea alí Jerusalén piréami biléana júmisili.

    Oselí japi tarahumara osorúa uchuwi (2008-2025)
    Machíinima
    Bakí
    • ralámuli
    • Júuli
    • Japi riká mi inénili
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Japi katúwika noká chúriká néema na página
    • Japi ta machí mujé jitra
    • Configuración de privacidad
    • JW.ORG
    • Bakí
    Júuli