Referencia ndrígóo I̱yi̱i̱ʼ dí najmulú náa reunión xóo kúwi̱i̱n ga̱jma̱a̱ xóo Etaraʼa Cristianos
© 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
1-7 SEPTIEMBRE
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA PROVERBIOS 29
Xátanimba̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ xátani̱ dí tsénigu̱u̱ʼ Jeobá xó má naguʼwún nuni̱ xa̱bu̱
Gagi: Mbá cualidad rí na̱ʼkha̱ náa Dios
I̱mba̱ numuu mu muguaʼdáá itháan gagi nindxu̱u̱ rí muʼgíʼ muʼni rí naniguʼ Jeobá (Sal. 35:27; 112:1). Náa numuu rí nuʼthá rígi̱ rá. Numuu rí ikhaa niʼniáanʼ mu muʼni rí nandoo. Náa Biblia naʼthúlúʼ: “Gamiñáʼ xtayáá Dios bi̱ gajkhun ga̱jma̱a̱ atatsimbaaʼ rí naʼtáñajunʼ. Numuu dí rígi̱ kaʼyoo maʼni xa̱biya̱” (Ecl. 12:13). Ikha jngó rí muʼni ñajunʼ Jeobá maʼni rí makuwáanʼ itháan gagi.
Gumbayíí rí gajkhun ga̱jma̱a̱ numún bi̱ nikháñún
13 Á mu tséʼyáá kaʼwu rí mbá costumbre tsíyoo gáʼyoo Jeobá, gunda̱ʼa̱a̱ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱lúʼ rí maxnúlúʼ ku̱ma̱ (atraxnuu Santiago 1:5). Ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á, guʼyááʼ náa i̱yu̱lú. Á mu nduʼyáá rí ndayúlú makru̱ʼu̱lú itháan ma̱ndoo muraxu̱u̱n bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa congregación ndrígúlú. Gajkhun má rí ikhiin xútulu rí muʼni, mú mutulú tikhu rí na̱ʼkha̱ raʼthí náa Biblia rí ma̱ndoo mambáyulúʼ, xó má rí raʼthí náa artículo rígi̱. Rígi̱ ma̱ndoo mambáyulúʼ mu “mundxaʼwa̱a̱ májánʼ” edxu̱lúʼ ga̱jma̱a̱ xúʼko̱ “muraʼwíí rí májánʼ ga̱jma̱a̱ dí ra̱májánʼ” (Heb. 5:14).
“Majngruigoʼ náa rí gajkhun”
12 Costumbres rí tséʼkha̱ náa Biblia. Mbáa bi̱ kuʼñúún ga̱jma̱a̱ bi̱ nuʼnigajmaa gajmiúlú o bi̱ nuñajunʼ gajmiúlú nuthulú rí mu̱ʼgua̱ náa ndxa̱a̱ gajmiúlú. Ndiéjunʼ gambáyulú mu muʼni gaʼduunʼ mu xúʼni̱ costumbres ga̱jma̱a̱ ndxa̱a̱ rí Jeobá naguiyuʼ kaʼyoo rá. Rí mbuʼyáá májánʼ náa numuu rí naguiyuʼ kaʼyoo. Ma̱ngaa nayambáá rí mbuʼyáá rí naʼthí náa i̱ʼwáʼ i̱yu̱lú ga̱jma̱a̱ náa nikumu̱u̱ ndxa̱a̱ rígi̱. Índo̱ narmáʼáan a̱jkiu̱lú náa numuu rí tséʼni ndxa̱a̱, nduʼyáá májánʼ rí na̱jkua̱ náa kamba̱a̱ rí naniguʼ Dios (Efes. 5:10). Rí makumulúʼ kuʼyáá Jeobá ga̱jma̱a̱ ajngóo mañewu̱nlú mu xámiñulu rí gúthi xa̱bu̱ (Prov. 29:25).
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
Gusngajmá gajkhun rí nandulúʼ kuʼyamijná
11 Guʼthúún rí májánʼ kuwa runi a̱ngiu̱lú. Gíʼmaa mbuʼyááʼ mbiʼi mu muʼthúún rí májánʼ eni eʼwíínʼ, numuu dí rígi̱ nindxu̱u̱ “májánʼ dí mayambáá índo̱ ndayóoʼ” (Efes. 4:29). Mú ndayóoʼ mbuʼyáá májánʼ rí muʼthá rí gajkhun ga̱jma̱a̱ raʼkháa mu mbuʼyamajkuíí wéñuʼ. Ma̱ngaa xúʼthá rí tsekumulú ga̱jma̱a̱ guxnáá xtágabu bi̱ ndayóoʼ (Prov. 29:5). Maʼni a̱jma̱ inulú á mu nuxnáá gamajkhu mbáa mú nda̱wa̱á nuʼthá numáá índo̱ kuwáanʼ gajmiúlú eʼwíínʼ xa̱bu̱. Apóstol Pablo nixná mbá májánʼ xkri̱da rí maʼndulú kuʼyamijná gajkhun. Mbóo mbiʼi, niʼthún rí májánʼ nini cristianos bi̱ kuwa náa Corinto ga̱jma̱a̱ numuu rí májánʼ rí kuwa runi (1 Cor. 11:2). Mú ma̱ngaa nixnúún xtágabu ma̱ngaa niʼthún ga̱jma̱a̱ ajngáa guabaaʼ ga̱jma̱a̱ kaʼwu dí raʼkhí rí kuwa runi (1 Cor. 11:20-22).
8-14 SEPTIEMBRE
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA PROVERBIOS 30
“Xátatsiʼñááʼ dí mani̱ndxu̱ʼ mbáa xa̱bu̱ ngínáa ni má rí magúʼdoo”
Ndiéjunʼ nindxu̱u̱ ngajua rí naʼni makuwáanʼ itháan gagi rá.
10 Gajkhun má rí xúgiáanʼ ndayúlú mbújkha̱a̱, numuu rí nambáyulúʼ (Ecl. 7:12). Mú, lá maʼndoo maxtáa gagi mbáa á mu gíʼdoo nguátháá mu maxtáa ga̱jma̱a̱ xáʼ. Xúʼko̱ (atraxnuu Eclesiastés 5:12). Agur, a̱ʼdióo Jaqué, nindo̱ʼo̱o̱ Dios: “Xátani rí maʼni migínún ní rí magúʼdoo wéñuʼ. I̱ndó atatsíñuʼ miʼkhu ganitsu rí kaʼyoʼ”. Ra̱mingíjyúuʼ mbuʼyáá náa numuu rí na̱nguá nindoo mani̱ndxu̱u̱ mbáa xa̱bu̱ gínáa. Ikhaa má niʼthí rí táʼndoo maxkajxi̱i̱ a̱jkiu̱u̱n rí maʼni kúwáʼ numuu rí xúʼko̱ xáʼyamajkhuu Dios. Mú náa numuu nindo̱ʼo̱o̱ rí xágiʼdoo wéñuʼ xá. Ikhaa niʼthúu̱n: “Mu xagiʼmuuʼ wéñuʼ ga̱jma̱a̱ mata rí tséniʼníínʼ ga̱jma̱a̱ xáta̱: ‹Tsáa nindxu̱u̱ Jeobá rá.›” (Prov. 30:8, 9). Mbáa nuniʼnúuʼ xa̱bu̱ bi̱ nakumu̱ún kuyáá mbújkha̱a̱ ki xóo rí makumún kuyáá Dios.
11 Bi̱ nanigu̱nʼ mbújkha̱a̱ xándoo muni rí naniguʼ Dios. Jesús niʼthí: “Nimba xabo maxaxo majma naʼ inu ajmi xabo ri mbo miʼtsu, numu ri mba maxaxo gaʼyo, imba tsi maʼne akuinjaʼyo, o maʼnemajanmineʼ inu mba, imba tsi maxaxo gaʼyo. Maxaxo gajmaʼla naʼ inu Dios xi maguihuanʼ-güeño akianʼla-juya riqueza”. Jesús ndiʼkhú niʼthún: “Maxuʼya-güeñaʼla ri mapu-ihua guiʼdo numu naʼ numba rigueʼ, naʼ ri indo ruxi iʼko, jame indo iyo iʼka, naʼ indo kuʼhua ituʼun nuni kuʼhua. Guʼyala ri mapu-ihua guiʼdo numu mikui, naʼ ni ruxi maxiko, ni iyo maxaʼka, ni naʼ maxatuʼun kuʼhua muni kuʼhua” (Mat. 6:19, 20, 24).
12 Mbaʼin naguanu nduyáá rí nakuwa gagi ga̱jma̱a̱ naguapiin itháan mu muni ñajunʼ Jeobá á mu tseguáʼdáá wéñuʼ. Náa Estados Unidos, mbáa ndxájulú bi̱ mbiʼyuu Jack nigiʼdoo mbá guʼwá mitsaan ga̱jma̱a̱ mbá ñajunʼ, mú nigujua̱ goʼwóo mu mani̱ndxu̱u̱ precursor ga̱jma̱a̱ a̱ʼgiu̱u̱. Ikhaa naʼthí: “Niʼniuxu mingíjyúuʼ muniʼñáʼ guʼwúxu rí mitsaan ga̱jma̱a̱ mbaaʼ rí guáʼdááxu. Mú nákha ginii, mámbá rí natangu̱u̱n náa goʼwóoʼ nixmiéjunʼ wéñuʼ ga̱jma̱a̱ numuu xkujndu ndrígóo ñajunʼ. Mú a̱ʼgiu̱ʼ bi̱ nindxu̱u̱ precursora xtáa má xúʼko̱ gagi. Ikha niʼthí: ‹Gúʼdaa mbáa patrón bi̱ itháan májánʼ›. Xúgi̱ rí mangúún ni̱ndxu̱ʼ precursor, nájmáanʼxu nuñajunʼxu gajmiúxu̱ ikháá má xa̱bu̱, Jeobá”.
“Lá nandaʼ xta̱yo̱ʼ itháan ki xóo rígi̱ ráʼ.”
15 Mbaʼin xa̱bu̱ rí mbiʼi xúgi̱ nanigu̱nʼ maguaʼdáá rí itháan nuxi̱ʼ, teléfonos celulares, computadoras ga̱jma̱a̱ i̱ʼwáʼ. Nijngutígúun numuu rí nindúún maguaʼdáá wéñuʼ ma̱ngaa numuu rí ndiyáá rí gíʼdoo itháan numuu mbújkha̱a̱. Bi̱ ni̱ndxu̱lú cristianos gíʼmaa mundxaʼwamíjna̱ mu mbuʼyáá ndiéjunʼ gíʼdoo itháan numuu náa ikháanʼ. Guraximíjna̱: “Lá nandxaʼwamínáʼ má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ numuu carro rí itháan nuxi̱ʼ o náa moda ki xóo rí maʼnirataminaʼ rí kaʼyoo reunión ráʼ. Lá gúʼdoo wéñuʼ ñajunʼ rí asndu nánguá gúʼdoo tiempo matajkáan o magúxnuu Biblia ráʼ.” Á mu tsíñeumíjna̱lu, maʼndulú maguaʼdáá itháan ki xóo rí maʼndulú kuʼyáá Cristo. Gíʼmaa mundxaʼwamíjna̱ rí niʼthí Jesús: “Maxaniguaʼ-güeñaʼla ri maguaʼda” wéñuʼ dí rígá” (Luc. 12:15). Náa numuu niʼthí rígi̱ Jesús rá.
16 Jesús niʼthí: “Nimba xabo maxaxo majma naʼ inu ajmi xabo ri mbo miʼtsu, numu ri mba maxaxo gaʼyo, imba tsi maʼne akuinjaʼyo, o maʼnemajanmineʼ inu mba, imba tsi maxaxo gaʼyo. Maxaxo gajmaʼla naʼ inu Dios xi maguihuanʼ-güeño akianʼla-juya riqueza” (Mat. 6:24). Xándoo muxnáá rí itháan májánʼ Jeobá á mu nduʼyáaʼ maguaʼdáá itháan. Numuu rí ni̱ndxu̱lú xa̱bu̱ aʼkhá, gíʼmaa muʼni gaʼduunʼ rí “eguaʼa xuyulúʼ muʼni”, mbá nindxu̱u̱ rí maʼndulú maguaʼdáá (Efes. 2:3).
17 Mbaʼin xa̱bu̱ nandún muni rí nandoo a̱jkiu̱ún rí asndu tséyáá awáán rí maguaʼdáá (atraxnuu 1 Corintios 2:14). Numuu rí tséndxa̱ʼwa̱a̱ májánʼ edxu̱ún, tséʼngu̱u̱n gúyáá rí nindxu̱u̱ májánʼ ga̱jma̱a̱ dí ra̱májánʼ (Heb. 5:11-14). Rígi̱ maʼni rí maʼndún maguaʼdáá itháan. Ga̱jma̱a̱ índo̱ guáʼdáá itháan, itháan nandún maguaʼdáá (Ecle. 5:10). Mú ma̱ndoo muʼni gaʼduunʼ ku̱ma̱ rígi̱. Xú káʼnii rá. Rí muraxnuu má xúʼko̱ Biblia. Rígi̱ maxnúlúʼ tsiakii mu muʼni gaʼduunʼ rí maʼndulú maguaʼdáá itháan (1 Ped. 2:2). Jesús niriyaʼ mbiʼi mu mandxaʼwáminaʼ náa ku̱ma̱ ndrígóo Jeobá, ikha jngó niʼngo̱o̱ niraʼnuu tsáʼkhá ndrígóo Gixa̱a̱ (Mat. 4:8-10). Á mu tsíyulú majngutíguáanʼ náa rí mbuʼyáaʼ maguaʼdáá, gíʼmaa muʼnimbánii xtágabu ndrígóo Jeobá. Xúʼko̱ gusngajmáá Jesús rí nandulúʼ kuʼyáá itháan ki xóo rí maguaʼdáá itháan mbújkha̱a̱.
g19 núm. 3 10 kutriga̱ 4, 5
Matiewa̱a̱n xóo majmaaʼ mbújkha̱a̱
• Atanimbáníí awan rí nitriyaʼ. Atanirámáʼ náa mbá i̱yi̱i̱ʼ xúgíʼ náa majmaaʼ mbújkha̱a̱. Nda̱wa̱á atayáá nguáthá mba̱a̱ mbújkha̱a̱ gámbaaʼ. Á mu ndayáaʼ xóó itháan mbújkha̱a̱ ki xóo nitriyaʼ awan, ga̱jma̱a̱ʼ rí niphídúnʼ náa mbújkha̱a̱ rí taguambáaʼ. Mbá xkrida̱, á mu niguámbaaʼ mba̱a̱ mbújkha̱a̱ náa gasolina, ma̱ndoo majmaaʼ mbújkha̱a̱ rí nitríyáʼ mu matani gagimina̱a̱ʼ.
• Xátani mbaʼ mataníí gidxóó. Xataxudaminaʼ wéñuʼ gidxóó. Á mu rígá mbá rí nandaaʼ maratsi, ginii atagímbóó mbújkha̱a̱. Á mu natatíʼñáán mbújkha̱a̱, atanimiʼnaʼ matani̱i̱ wa̱pháá gidxawaʼ, mu xúʼko̱ xáʼga inuu mbújkha̱a̱. Ga̱jma̱a̱ á mu gíʼmáán má, atriyaʼ mbá awan mu midxu̱ʼ ratani̱i̱.
¡Gákuwáanʼ asndu kámuu náa guʼwá xtíin ndrígóo Jeobá!
18 Májánʼ gáʼni rí mbuʼyáá, xú káʼnii eʼyáá mbújkha̱a̱ ikháanʼ. Gurajximijnalú: “Lá i̱ndó nandxa̱ʼwáminaʼ ga̱jma̱a̱ numuu mbújkha̱a̱ ga̱jma̱a̱ rí ma̱ndoo matsi ráʼ. Á mu mbáa naxnátíʼñúʼ mbújkha̱a̱, lá ndajyúuʼ mu ma̱ni̱ ndxáwúu numuu rí naku̱mu̱ʼ rí ikhaa na̱nguá eyóoʼ mbújkho̱o̱ xáʼ. Lá naku̱mu̱ʼ rí ikhúún gúʼdoo itháán numuʼ, numuu rí gúʼdoo mbújkha̱a̱ ráʼ. Lá naʼniuu mingíjyúuʼ maxná rí gúʼdoo ráʼ. Lá nandxa̱ʼwáminaʼ rí a̱ngui̱nʼ bi̱ guáʼdáá mbújkha̱a̱ itháán má nandún kuyáá mbújkha̱a̱ ki xóo Jeobá xáʼ. Lá i̱ndó nambájxu̱ʼ gajmíʼ bi̱ guaʼdáá ki xóo bi̱ ngíníi ráʼ.” Ikháanʼlú kuaʼdáá mbá rí mitsaanʼ, ikhaa nindxu̱u̱ rí makuwáanʼlu náa goʼwóo Jeobá. Mu muñewa̱a̱n rígi̱ mbaʼyóoʼ rí xánigulú maguaʼdáá wéñuuʼ mbújkha̱a̱. Á mu nuʼni xúʼko̱, ¡Jeobá nimbá míʼtsú xániñulú! (Atraxnuu Hebreos 13:5).
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
Ndiéjunʼ ikha ejmañulú ga̱jma̱a̱ numuu visión ndrígóo Zacarías
5 (Atraxnuu Zacarías 5:3, 4). Xúgiáanʼ mbaʼyóoʼ muxnáxi̱i̱ cuenta náa inuu Dios ga̱jma̱a̱ numuu rí nuʼni. Ga̱jma̱a̱ bi̱ na̱jkua̱ kuʼyúlú mbiʼyuu kuaʼdáá mbá ñajunʼ kiejunʼ. Bi̱ nandulúʼ kuʼyáá Dios nduʼyáá rí xúgíʼ enii tsikuwaʼ naʼni tsagoo mbiʼyuu rí nindxu̱u̱ kaʼwu (Prov. 30:8, 9). Tikhun xa̱bu̱ nundxa̱ʼwa̱míjna̱ rí májánʼ má nindxu̱u̱ rí muʼni kuʼwáʼ á mu rígá mbá májánʼ numuu. Mú, rí phú gajkhun, bi̱ naʼni kúwáʼ nasngájma rí itháan gíʼdoo numuu rí mbayáaʼ magiʼdoo ki xóo Jeobá, mbiʼyuu ga̱jma̱a̱ xtángoo ndrígóo.
15-21 SEPTIEMBRE
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA PROVERBIOS 31
Dí ejmañulúʼ náa consejo dí nixnúu mbáa a̱ʼgú nikhi̱i̱ a̱ʼdióo
wp24.1 13 punto 4
Rí mambáyáaʼ matraʼwi̱i̱: Ikha rí gajkhun nambáyulúʼ
4. Rí mata̱ba̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ʼ mbáa
Rígá mbaʼa xóo ku̱mu̱ún xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ numuu rí mata̱ba̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ʼ mbáa.
RÍ NAʼTHÍ NÁA BIBLIA: “Xáʼndala mubala xkawiʼ kayuuʼ gajmiála eʼwíinʼ. Mámbáa dí ikháanʼ gíʼmaa majmañuu maxprígúu xuyuuʼ mu mani̱ndxu̱u̱ kaʼwu ga̱jma̱a̱ gamajkhu, raʼkháa dí xáʼngala gúrikháá dí nagua̱ʼa̱ wéñuuʼ mubala gajmiála mbáa ga̱jma̱a̱ rí xágíʼmala xóo eni̱ xa̱bu̱ bi̱ tséniʼniiʼ Dios” (1 Tesalonicenses 4:3-5).
RÍ NANDOO GÁʼTHÚU̱N: Náa Biblia naʼthí asndu náá ma̱ndoo muʼni, mu muʼni gagimijná dí nagua̱ʼa̱ xuyulú maʼni. Ajngáa “mubala xkawiʼ kayuuʼ gajmiála eʼwíinʼ” naʼthí ga̱jma̱a̱ numún bi̱ nubúúnʼ gajmiún bi̱ raʼkháa guʼñu̱ún o ajmbiu̱ún, bi̱ nugujuamíjná, bi̱ nubúúnʼ maski ajndu xóó tsédamijná, bi̱ a̱jma̱ ñajúúnʼ, bi̱ nubúúnʼ gajmiún xujkhúʼ (1 Corintios 6:9, 10). Rí mbáa mabóoʼ ga̱jma̱a̱ i̱mba̱ nindxu̱u̱ mbá regalo ndrígóo Dios rí i̱ndó naxnúu mbáa xa̱biya̱ ga̱jma̱a̱ mbáa a̱ʼgu̱ bi̱ nidamijná má (Proverbios 5:18, 19).
IKHA DÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA NAMBÁYULÚ: Kylie, mbáa a̱ʼgu̱ bi̱ xtáa náa Australia naʼthí: “Índo̱ nákhá mbáwún, nindxa̱ʼwa̱mínáʼ rí á mu na̱bo̱ʼ ga̱jmu̱ʼ mbáa, ikhaa maʼndoo kaʼyoʼ ga̱jma̱a̱ mañe̱wu̱nʼ. Mú tárígá rúʼko̱. Táxtáá májánʼ ga̱jma̱a̱ táʼndún kuyoʼ”.
Nguáthá mba̱yu̱u̱ʼ nda̱wa̱á, Kylie nigíʼduu niʼnigajmaa Biblia ga̱jma̱a̱ nigíminaʼ maʼnimbánuu ikha dí na̱ʼkha̱ náa Biblia ga̱jma̱a̱ numuu rí mubúúnʼ xa̱bu̱. Ikha eʼthí: “Dí xúgi̱ nda̱yo̱o̱ dí ikha rí naxnúlú Dios nañewu̱nlú mu xumíniiʼ. Numuu rí na̱ni̱ xó má nandoo Jeobá, xtáá májánʼ ga̱jma̱a̱ naku̱mu̱ʼ dí nandún kuyoʼ. Núma̱aʼ má ikha ndrígóo Biblia, nimbáyúʼ mu xáxmiéjúnʼ”.
Á mu nandaaʼ ma̱ta̱ya̱a̱ itháan, ata̱ʼa̱a̱ʼ náa jw.org ga̱jma̱a̱ atraxnuu artículo “¿Qué dice la Biblia sobre vivir juntos sin estar casados?” Náa ajngáa xtílóo.
Bi̱ Niʼniáanʼlú nambáyulú mbuʼyáá ndiéjunʼ nindxu̱u̱ rí májánʼ ga̱jma̱a̱ dí ra̱májánʼ. Maski ajndu nguáná naʼniulú mingíjyúuʼ munimbulú ikha ndrígóo, mú gajkhun dí mambáyulú. Ma̱ndoo maʼni kañiiʼ a̱jkiu̱lú rí makuwáanʼ gagi má xúʼko̱ raʼkháa mbá xngaa.
ijwhf artículo 4 kutriga̱ 11-13
Xú káʼnii gáratamíjná gajmiáanʼ ejña̱a̱nʼ ga̱jma̱a̱ numuu alcohol
Aratáminaʼ ga̱jma̱a̱ʼ. Mark bi̱ xtáa náa Gran Bretaña naʼthí: “Mbaʼin jiámá ga̱jma̱a̱ wa̱ʼxa̱ʼ na̱nguá eyáá á mu májánʼ o ra̱májánʼ dí muwa̱a̱n iya najnga̱a̱”, ikhaa naʼthí xóó: “Nirajxu̱u̱ a̱ʼdióʼ bi̱ gíʼdoo 8 tsiguuʼ á mu májánʼ o ra̱májánʼ dí migi̱i̱n iya najnga̱a̱, niʼthún xóo naku̱mu̱u̱ ikhaa numuu dí niʼtamíjnaxu xó má naguʼwunxu nuni̱”.
Makro̱ʼo̱o̱ itháan májánʼ á mu naratháán mbaʼa nuthu ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱. Aratháán dí ma̱ndoo mambáyúu, á mu nikhi̱i̱ má ma̱ndoo marathaan ndiéjunʼ gáʼni̱ mu mañewunmínáʼ mu xákámbíyuuʼ ga̱jma̱a̱ carro ma̱ngaa arasngáá mu maniʼnuminaʼ ga̱jma̱a̱ numuu ikhaa.
Atagíʼ mbá májánʼ xkri̱da. E̱ji̱n nindxu̱ún xóo esponjas: Nduyaridáá xúgíʼ rí nduyáá. Nijuiʼyáá dí e̱ji̱n nuni̱ xúgíʼ dí nuni̱ xabuanii. Ikha jngóo á mu ikháán nagi̱i̱n mámbá índo̱ xtaʼdáá xkujndu o índo̱ naxmiéjuaan wéñuuʼ, a̱ʼdiáaʼ maku̱mu̱u̱ rí índo̱ ikhaa gáraʼnuu mbá xkujndu i̱ndó mambáyúu iya najnga̱a̱. Ikha jngóo Atagíʼ mbá májánʼ xkri̱da ¡xígi̱i̱n mbaʼ mi̱gi̱ín!
Rí mani̱ndxu̱ún xa̱bu̱ guabiinʼ
•Atambáñun mbuyáá rí gíʼdoo wéñuʼ numuu mumbañún eʼwíínʼ. Rí maxmiéjúnʼ kuñún eʼwíínʼ nayambáá mu mandxa̱ʼóo májánʼ edxu̱u̱ a̱ʼdiáaʼ. Ikha jngó, gu̱ya̱a̱ tsáa eyóoʼ mixtambáyii ga̱jma̱a̱ xú káʼnii a̱ʼdiáaʼ gándoo gámbáyúu. Aratháán rí májánʼ eʼni ga̱jma̱a̱ araxnáá tsiakii índo̱ nambáñun eʼwíínʼ.
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
Xárajxna̱a̱ mawiʼyúuʼ ‹riʼyu̱u̱ agiuuʼ Jeobá›
6 María nimbájxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ Jeobá. Na̱nguá nigi̱ʼthu̱u̱n dí gáʼni José gámbáyúu magiʼdoo mbóoʼ fe gujkhuʼ ga̱jma̱a̱ mambajxúu ga̱jma̱a̱ Jeobá. Ikhaa nikro̱ʼo̱o̱ májánʼ dí naʼthí náa Kiʼniraʼmáʼ (Lucas 1:46). Ma̱ngaa niriya̱ʼ mbiʼi mu mandxaʼwáminaʼ dí niguxnuu (Luc. 2:19, 51). María ninindxu̱u̱ mbáa májánʼ a̱ʼgu̱ numuu dí nimbájxu̱u̱ májánʼ ga̱jma̱a̱ Dios. Mbaʼin a̱ngiu̱lú bi̱ kúwá dí mbiʼi xúgi̱ nunimíjna̱ muni̱ xó má niʼni María. Guʼyáá xkri̱da ndrígóo Émiko. Ikhaa naʼthí: Nákha xóó mbáwún gúʼdoo májánʼ awan dí nanigajmaa̱, mu nda̱wa̱á dí ninuju̱nʼ ni̱jkha̱nú ndi̱yo̱o̱ dí nagúʼtúu̱n dí gáʼni a̱jmbio̱ʼ maʼni magúʼdoo mbóoʼ fe gújkhúʼ numuu dí ikhaa naʼtájkáan ga̱jma̱a̱ numuxu ga̱jma̱a̱ naʼsngúxu má xúʼko̱ numuu Dios. Mú, nijkhánú ndi̱yo̱o̱ dí mangúún gíʼmaa mambájxuʼ májánʼ gajmuʼ Jeobá, ikha jngóo xúgi̱ naríyaʼ itháán mbiʼi maxtáá mbáwún mu maguxnuu ga̱jma̱a̱ mandxa̱ʼwa̱mínáʼ dí naʼthí náa Biblia” (Gál. 6:5). Ikháanʼla gu̱ʼu̱ bi̱ ninuju̱nʼ, a̱jmbia̱la maʼdúún kuyala ga̱jma̱a̱ mutala dí májánʼ dí kuwáanʼla runi̱ á mu nunimíjna̱ dí mambajxála májánʼ gajmiála Jeobá (Prov. 31:30).
22-28 SEPTIEMBRE
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA ECLESIASTÉS 1, 2
Arasngún má xúʼko̱ bi̱ naguwáʼ nda̱wa̱á
“Rígi̱ araxná ngaun xa̱bu̱ bi̱ ni̱ndxu̱ún jmbiin”
3 Ikháanʼ bi̱ nindxu̱lú xa̱bi̱i̱ Dios kuwáanʼ gagi numuu ñajunʼ dí kuaʼdáá ga̱jma̱a̱ nduʼyáá dí gíʼdoo numuu. Mbaʼánʼ dí ikháanʼ nanigulúʼ ñajunʼ dí kuaʼdáá dí asndu nandulúʼ muʼni xúgíʼ mbiʼi dí gákuwáanʼ. Índo̱ naniáanʼ nánguá eʼngo̱o̱ gúʼni xóo nákha ginii (Ecl. 1:4). Rígi̱ naʼni dí maʼniulú mingíjyúuʼ tikhu ñajunʼ dí nuʼni ikháanʼ bi̱ ni̱ndxu̱lú xa̱bi̱i̱ Jeobá. Náa numuu rá. Numuu rí na̱jkha̱ raja dí miʼtáraʼa ga̱jma̱a̱ xuajñu Dios najmuu tecnología dí itháan nuxi̱ʼ mu magún ku̱ñu̱u̱n ajngáa dí májánʼ náa xúgínʼ xa̱bu̱. Mú nguáná a̱ngiu̱lú bi̱ wanuu naʼniún miʼskhoo majmañún i̱ʼwáʼ ñajunʼ nuxi̱ʼ (Luc. 5:39). Nduʼyáá májánʼ dí índo̱ nanújngoo tsiguʼ xa̱bu̱ nánguá guáʼdáá ikhaa tsiakii xóo nákha ginii (Prov. 20:29). Ikha jngó májánʼ gáʼni dí a̱ngiu̱lú bi̱ wanuu musngúún bi̱ itháan jiáma xóo muni itháan ñajunʼ (atraxnuu Salmo 71:18).
4 A̱ngiu̱lú bi̱ guáʼdáá mbá ñajunʼ mba̱a̱, naʼniún mingíjyúuʼ muniñaʼ ñajunʼ náa ñawúunʼ bi̱ itháan jiáma (atayáá náa kúgumaʼá “Ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n”). Mbáa makuwá gíná índo̱ mundxaʼwamíjna̱ dí matígu̱u̱n ñajunʼ dí ra̱ʼkhá tháán nanigu̱nʼ muni. Mbáa magawúnʼ índo̱ gúyáá dí eʼwíinʼ gúni ñajunʼ dí ikhiin nduyáá dí nindxu̱u̱ kiejunʼ. Mbáa makumún dí xagájnuu májánʼ ñajunʼ á mu ikhiin na̱nguá kuwa mu mbuyáá. O mbáa nakumu̱ún dí na̱nguá kuaʼdáá mbiʼi mu muniratiin eʼwíinʼ. Mú ma̱ngaa bi̱ itháan jiáma, gíʼmaa maʼngo̱o̱ a̱jkiu̱ún á mu na̱nguá edrigú itháan ñajunʼ.
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
Jiáma ga̱jma̱a̱ wa̱ʼxa̱ʼ, Jeobá nandoo rí makuwáanʼ gagi
14 Salomón, nigiʼdoo wéñuʼ ga̱jma̱a̱ nigiʼdoo tsiakii, niraʼwíí náa vida ndrígóo mu maʼnii rí nindoo ikhaa (Ecl. 2:1-10). Niʼni guʼwá, niʼdu ixi̱ ri̱ʼi̱, ga̱jma̱a̱ niʼni xúgíʼ rí nindoo. Lá nixtáa gagi ga̱jma̱a̱ rúʼko̱ xá. Ikhaa niʼthí, índo̱ nindxa̱ʼwáminaʼ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ rí niʼni, ndiʼyoo rí xúʼgíʼ ninindxu̱u̱ ndíí ga̱jma̱a̱ tágiʼdoo numún (Ecl. 2:11). Ndiéjunʼ eʼsngáa ga̱jma̱a̱ numuu Salomón rá.
29 SEPTIEMBRE ASNDU 5 OCTUBRE
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA ECLESIASTÉS 3, 4
Xa̱bu̱ gajmii gambajxála májánʼ ma̱ngaa gambajxála itháan májánʼ gajmiála Jeobá
hf sección 2 níʼkhóo 1
Xúniʼñáʼ raʼndala kuyamíjna̱
1 DÍ ITHÁAN GÍʼDOO NUMUU
RÍ E̱ʼKHA̱ RAʼTHÍ NÁA BIBLIA: ‹Gu̱ya̱a̱ ndiéjunʼ dí itháan gíʼdoo numuu› (Filipenses 1:10). Rí nitanújunʼ o nitatsigúnʼ nindxu̱u̱ mbóo rí ra̱ʼkhá tháán gíʼdoo numuu náa ikháanʼ, ikha jngó gíʼmaa matani xúgíʼ rí eyóoʼ.
Jeobá nandoo rí maʼnda̱ʼ xtayáá i̱ndó xa̱bu̱ bi̱ ndiyáa ga̱jma̱a̱ rí nájmáanʼ gákuwáanʼ gagi (Eclesiastés 9:9). Ikhaa nasngájma májánʼ dí gíʼmaa matiewa̱a̱n ga̱jma̱a̱ mataʼgíiʼ ma̱ta̱ya̱a̱ ndiéjunʼ gándoo matani mu ikhaa maxtáa gagi (1 Corintios 10:24). Atasngájmáá bi̱ ndiyáa rí nangajua̱ʼ xtayáá ga̱jma̱a̱ rí ndayáaʼ maraxtaa ga̱jma̱ʼ.
RÍ MANDOO MATANI:
Atríyaʼ awan mu maraxtaa ga̱jma̱ʼ bi̱ ndiyáa ga̱jma̱a̱ atayáá ndiéjunʼ eyóoʼ Atatsaʼwáminaʼ ga̱jma̱a̱ numala nájmáanʼ.
Xárajxna̱a̱ mawiʼyúuʼ ‹riʼyu̱u̱ agiuuʼ Jeobá›
12 Xkáʼnii gándoo xa̱bu̱ bi̱ nidamijná mbuyaridáá xkri̱da ndrígóo Áquila ga̱jma̱a̱ Priscila rá. Gundxaʼwámíjná náa xúgííʼ ñajunʼ dí ndayóoʼ maʼni mámbáa dí ikháanʼla. Lá rígá tikhu ñajunʼ dí ma̱ndoo muni̱ mbá nájmáanʼla rá. Garmáʼáan a̱jkiu̱lú, Áquila ga̱jma̱a̱ Priscila nitaraʼa mbóó, lá naguʼwanla muni̱ xúʼko̱ mangáanʼ ráʼ. Ma̱ngaa Áquila ga̱jma̱a̱ Priscila niñajunʼ mbá kambájxu̱u̱n. Gajkhun ma dí na̱nguá kuaʼdáá ikháá ñajunʼ dí nuni̱la. Mú ma̱ndoo munila mbóó jnduʼ ñajunʼ dí rígá náa guʼwála (Ecl. 4:9). Á mu numbayúmijnala maʼni dí maku̱ma̱la dí kúwáanʼ mbá kambájxala ga̱jma̱a̱ ma̱ndoo mutamíjnála. Robert ga̱jma̱a̱ Linda bi̱ nuyégún má 50 tsiguʼ dí nidamijná. Robert naʼthí: Na̱nguá kuaʼdááxu̱ wéñuuʼ mbiʼi muda̱a̱xu jxu̱ mu dí muni̱xu mbóó ñajunʼ naʼni dí makuwáanʼxu jnduʼ ga̱jma̱a̱ maʼnduxu kuyamíjna̱xu itháán. Índo̱ najñáaʼ traste a̱ʼgiu̱ʼ nambáyúuʼ makudi̱i̱ o índo̱ nani kaʼwii ixi̱ ri̱ʼi̱ ikhaa na̱jkha̱ gámbáyúʼ, rígi̱ naʼni dí maʼdxuu wéñuuʼ a̱jkiu̱nʼ.
13 Garmáʼáan a̱jkia̱la má xúʼko̱: Raʼkháa dí kuwáanʼla mbóó nandoo gáʼthúu̱n dí kuwáanʼla má jnduʼ. Mbáa ndxájulú bi̱ xtáa náa Brasil bi̱ ninuju̱nʼ má naʼthí: “Ga̱jma̱a̱ numuu dí rígá wéñuuʼ ñajunʼ dí matani̱ naʼni matatsaʼwamínáʼ dí ga̱jma̱a̱ numuu dí kuwáanʼ mbóó náa mbá guʼwá naʼni maku̱mu̱lúʼ dí kuwáanʼ má mbá jnduʼ. Mú ni̱jkhánú ndi̱yo̱o̱ dí kúwáanʼxu mbóó káaʼ nindxu̱u̱ mbá ta̱pha̱ kamba̱a̱, imbá ta̱pha̱ kamba̱a̱ nindxu̱u̱ dí ma̱ni̱ mbáʼwi̱i̱ a̱jmbio̱ʼ”. Guʼyáá ndiéjunʼ niʼni Bruno ga̱jma̱a̱ a̱ʼgiu̱u̱ bi̱ mbiʼyuu Tays, mu mbuyáá ndiéjunʼ eñúu̱nʼ. Bruno naʼthí: “Mu ma̱ndoo mutamíjnaxu índo̱ kúwáanʼxu mbóó nuniʼñááʼ ruya̱a̱xu̱ celular”.
14 Mú, á mu tsénigualá muríyaʼ mbiʼi makuwáanʼla mbóó jnduʼ rá. Mbáa ga̱jma̱a̱ numuu dí mixtiʼkhu dí nanigua̱la o ga̱jma̱a̱ numuu dí nagi̱ʼdala. Á mu xúʼko̱ káʼnii kuwáanʼla. Gudxa̱ʼwa̱míjna̱ ga̱jma̱a̱ numuu aguʼ dí nitamíjná nákha ginii índo̱ ndiʼkhún matagídáʼ mi̱kha káaʼ chíʼgíiʼ riʼyu̱u̱ agiuuʼ eʼni, mu mikatiyo̱o̱ʼ itháán ndayóoʼ mañu mañúú matadríyáʼ xuíʼtóo ixi̱ dí itháán mba̱ʼu̱, ikhaa ma kayuuʼ ma̱ndoo munila mangáanʼ, ma̱ndoo muríyaʼla káaʼ mbá xngaa dí mámbá mbiʼi mu ma̱ndoo makuwáanʼla jnduʼ guʼyáʼ munila dí nanigua̱la ga̱jma̱a̱ dí xáʼni makiʼnáanʼla (Sant. 3:18). Á mu nugíʼdi̱i̱ nuni̱ xúgííʼ rígi̱, maʼni dí matangaán maʼndalá kuyamijná mbu̱júu̱.
Xárajxna̱a̱ mawiʼyúuʼ ‹riʼyu̱u̱ agiuuʼ Jeobá›
3 Mu xúxnáá maguíʼyúuʼ ‹riʼyu̱u̱ agiuuʼ Jeobá› xa̱bu̱ bi̱ nidamijná ndayóoʼ mambajxu̱u̱n májánʼ gajmiún Jeobá. Nuʼthalu rígi̱ numuu dí á mu mbá najmiin nambájxu̱u̱n májánʼ gajmiún Jeobá rígi̱ gaʼni dí munimbu̱ún consejo ndrígóo. Mu xúʼko̱ xuniña̱a̱ raʼndúún kuyamijná maski ajndu narígá xkujndu ga̱jma̱a̱ maʼngu̱u̱n munimbáníí (atraxnuu Eclesiastés 4:12). Bi̱ nambájxu̱u̱n májánʼ gajmiún Jeobá nunimíjna̱ dí maguaʼdáá cualidad xó má dí gíʼdoo ikhaa, mbá xkri̱da, nanindxu̱ún xa̱bu̱ wabiinʼ, naʼngo̱o̱ a̱jkiu̱ún, ga̱jma̱a̱ nuni̱ mba̱a̱ a̱jkiu̱ún kuyamijná (Efes. 4:32–5:1). Á mu nunimíjna̱ maguaʼdáá cualidad rúʼko̱ xa̱bu̱ bi̱ nidamijná gajkhun maʼndún kuyamijná. Mbáa ndxájulú bi̱ mbiʼyuu Lena bi̱ nayéjkha̱ ma 25 tsiguʼ dí ninuju̱nʼ naʼthí: “¡Tseʼni gakhi̱i̱ maʼndaaʼ xtayáá ga̱jma̱a̱ mbiyamajkuíí mbá xa̱bu̱ bi̱ naʼni dí naniguuʼ Dios!”.
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
Guʼni má xúʼko̱ ñajuunʼ Jeobá maski ajndu nuxkulú
14 Tsu̱ma̱a̱ gúʼni ga̱jma̱a̱ rí nuʼthúún eʼwíínʼ. Mbiʼi rí gájuixkulú, gíʼmaa mbuʼyáá náa ‹mbiʼi rí xúʼthá› (Ecl. 3:7). Gíʼmaa muñewa̱a̱n mu xúʼthá mbiʼñún a̱ngiu̱lú, náa nagimbáanʼ, xóo nuʼtáraʼa, xú kaʼnii endrígúlú ganitsu espiritual. Rígi̱ xáʼyóoʼ muʼthúún Xa̱bu̱ Ñajunʼ, ni xáʼyóoʼ muʼtháán mbáa bi̱ nambáxulúʼ gajmiúlú o bi̱ kuñún bi̱ kúwi̱i̱n náa xuajñulú o náa eʼwáʼ xuajen. Á mu nuʼni, gamíi rí a̱ngiu̱lú maxtugui̱i̱n (atraxnuu Salmo 39:1).
6-12 OCTUBRE
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA ECLESIASTÉS 5, 6
Gusngájma dí nduʼyamajkuíí Dios
Ndíjkha rí gíʼdoo numuu xóo nuʼgíʼ xtíñúlúʼ rá.
1. Ndiéjunʼ ikha rí na̱ʼkha̱ náa Biblia mambáyulúʼ xóo muʼgíʼ xtíñúlúʼ rá.
Xúgiáanʼ bi̱ ni̱ndxu̱lú cristianos gíʼmaa muraʼwíí májánʼ “xtíin ma̱ngaa xó muʼgílu ga̱jma̱a̱ rí mundxaʼwa̱a̱ májánʼ edxu̱lu”. Ma̱ngaa índo̱ nakujmáán mikaʼwáanʼ nakujmaa rí “nixnajxi̱mijna̱ náa Dios” (1 Timoteo 2:9, 10). Atayáá mbá a̱jkhu̱ ikha rí najmañulú náa texto rígi̱. 1) Xtíñúlúʼ “gíʼmaa maʼni májánʼ o kaʼwu”. Náa xuajñuu Jeobá a̱ngiu̱lú nugíʼ mbaʼa xtíñún xó ma nanigu̱u̱nʼ ikhiin, xó má natayáá náa reunión rí naguáʼdáá náa congregación mu xtíñúlúʼ ga̱jma̱a̱ xóo xtigúu edxu̱lú gíʼmaa rí masngájmaa gamajkhu náa Dios bi̱ nduʼyamajkuíí. 2) “Ndayóoʼ rí muʼgíʼ mbá xtíin rí nakruiyo̱o̱ʼ májánʼ” rígi̱ nandoo gáʼthúu̱n rí xúʼgíʼ xtíin rí jxa̱ʼ, rí nakutaʼa o rí chíjua̱, dí maʼni rí eʼwíinʼ maguaʼa rí mu̱bún ga̱jma̱á ni̱ndxu̱lú. 3) Nusngajmá “ma̱ngaa rí nundxa̱ʼwáá májánʼ edxu̱lú” índo̱ ikháán tséniñamíjná muʼgíʼ xtíin xó ma nugíʼ xtíñún xa̱bu̱ numbaaʼ. 4) Ga̱jma̱a̱ xóo kujmáanlú, rúʼko̱ guyáá eʼwíinʼ rí “nduʼyamajkuíí mbáa Dios bi̱ gajkuwiin” (1 Corintios 10:31).
Guʼyamajkuíí dí ma̱ndoo muʼtákáñii Jeobá
18 Á mu naxtanda̱ʼa̱a̱ mbáa ndxájulú rí maʼtájkháan náa reunión o índo̱ magajnún gútaraʼa, ikhaa ndayóoʼ mbaʼyoo ndiéjuunʼ rí itháan nagájnuriyo̱o̱ʼ mu ikhaa rúʼko̱ gáʼtájkáan. Índo̱ najuiʼtájkáan na̱nguá nindxu̱u̱ mu muxnúún consejo a̱ngiu̱lú bi̱ kúwá ikhí ni má majuixná anuncio. Índo̱ narígá reunión najuixná káaʼ witsu minutos mu miʼni ajmúú ga̱jma̱a̱ miʼtájkáan. Ikha jngóo ndxájulú bi̱ maʼtájkháan ‹xáʼyoo mbajyúuʼ wéñuuʼ›, itháan índo̱ nagi̱ʼdu̱u̱ reunión (Mat. 6:7).
“Rí niratá matani, atani”
12 Índo̱ najngúlú iyááʼ, niʼtháán Jeobá rí muxnaxímíjná muʼni ñajunʼ xúgíʼ mbiʼi ga̱jma̱a̱ muʼni xúgíʼ mu muʼnimbulúʼ kuʼyáá. Mú, rí majnguánʼ iyááʼ ndiʼkhún nagíʼdu̱u̱ matiejunʼ. Xúgiáanʼ gíʼmaa muraximíjna̱: “Lá nambáxuʼ itháan májánʼ ga̱jmu̱ʼ Jeobá asndu nákha nijngúnʼ iyááʼ ráʼ. Lá xóó nani ñajunʼ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱nʼ ráʼ.” (Col. 3:23.) “Lá natakháñuu Jeobá xúgíʼ mbiʼi ráʼ. Lá nagúxnuu Biblia xúgíʼ mbiʼi ráʼ. Lá na̱jkhá reunión ráʼ. Lá nagájnuʼ gátaráʼa asndu xó má eʼngoʼ ráʼ. O lá nánguá eyóoʼ mani ñajunʼ xóo má nákha ginii ráʼ.” Apóstol Pedro niʼthí rí migamíi rí muniʼñáʼ ru̱ʼni̱ ñajunʼ Jeobá. Rígi̱ xagíʼnulu á mu nuʼnimi̱jna̱ maguaʼdáá itháan fe, ku̱ma̱, rí maʼngulú ga̱jma̱a̱ rí maʼndulú kuʼyáá Dios (atraxnuu 2 Pedro 1:5-8).
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
Graxe̱ rí nuni bi̱ nuraxnuu
Eclesiastés 5:8 na̱ʼkha̱ raʼthí ga̱jma̱a̱ numuu mbáa xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ naʼni dí mumíniiʼ ga̱jma̱a̱ naʼniún dí raʼkhí xa̱bu̱ gíníi. Xa̱bu̱ buʼko̱ gíʼmaa marmáʼáan a̱jkiu̱u̱n dí xtáa imba̱a̱ bi̱ itháan gíʼdoo numuu ki xóo ikhaa bi̱ ndaʼyoo. Phú migínáa numuu rí xúgínʼ xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ kúwá náa numbaaʼ nunda̱ʼa̱ itháan, ikha jngó xa̱bu̱ numíniiʼ.
Mú maski ajndu nakujmaa rí nánguá kaʼnii marigá rí májánʼ, ma̱ndoo maʼnii a̱jkiu̱lúʼ rí Jeobá nayexu̱u̱n bi̱ guaʼdáá ñajunʼ mba̱ʼu̱ náa xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ kúwá náa numbaaʼ. Ma̱ndoo munda̱ʼa̱a̱ Dios rí ikhaa mambáyulúʼ (Sal. 55:22; Filip. 4: 6, 7). Nduʼyáá rí “iduu Jeobá xtáa rayexi̱ náa xúgíʼ tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ mu maʼni káwíin bi̱ guáʼdáá mbá a̱jkiu̱ún káxi̱ náa ikhaa” (2 Crón. 16:9).
Xó má eʼyáá Eclesiastés 5:8 naʼniulú mundxaʼwáá edxu̱lúʼ: Rí náa xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ kúwá náa numbaaʼ xtáa imba̱a̱ bi̱ itháan gíʼdoo numuu. Rí nagájnuriyoʼ náa versículo rígi̱ nindxu̱u̱ rí Jeobá gíʼdoo ñajunʼ rí itháan mitsidanʼ dí tsembrígui ga̱jma̱a̱ nimbáa. Rí xúgi̱, ikhaa xtáa rambáyúuʼ A̱ʼdióo Jesucristo mu maʼtáñajunʼ, bi̱ ni̱ndxu̱u̱ Rey náa Reino ndrígóo ikhaa. Bi̱ gíʼdoo Xúgi̱ tsiakii ndaʼyoo xúgíʼ rí xtáa rarígá ma̱ngaa ikhaa ni̱ndxu̱u̱ jmbii ga̱jma̱a̱ naʼni rí májánʼ xúʼko̱ má A̱ʼdióo ma̱ngaa.
13-19 OCTUBRE
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA ECLESIASTÉS 7, 8
Guʼgua̱ “náa guʼwá dí rígá xtambi̱ya̱ʼ”
“Gumbiyaʼ gajmiála xa̱bu̱ bi̱ numbiyaʼ”
12 Ma̱ngaa bi̱ ninimbáti̱gi̱i̱n bi̱ nandún kuñún ma̱ndoo muxkamaa rí maʼni a̱jkiu̱ún náa congregación (atraxnuu 1 Tesalonicenses 5:11). Xóo gándoo gumbaʼñúún ga̱jma̱a̱ muʼni rí maʼni̱i̱ a̱jkiu̱ún bi̱ guáʼdáá “mbá espíritu rí nikágua̱ba̱ʼ” rá. (Prov. 17:22.) Garmáʼáan a̱jkiu̱lúʼ dí rígá “mbiʼi dí xárata ga̱jma̱a̱ mbiʼi dí marata̱” (Ecl. 3:7). Gúʼyáá rí nuthi a̱jmi̱i̱n a̱ngiu̱lú. Mbáa a̱ʼgú xuáʼa̱ naʼthí: “Bi̱ naguaʼnii gamiéjunʼ nda̱ñúnʼ muthi rí xóo endxaʼwamíjna̱ ga̱jma̱a̱ rí xóo ekumún. Ikha jngó, rí itháan májánʼ gaʼni rí muʼdxawíín rí guthi”. Junia, ndxájuu nixíyaminaʼ, ikhaa naʼthí: “Maski ajndu xándoo makru̱ʼu̱lú xúgíʼ rí naʼni gawúunʼ, rí itháan gíʼdoo numuu nindxu̱u̱ rí nandulú makru̱ʼu̱lú rí xóo ekumún”.
Gumbañúún a̱ngiu̱lú bi̱ kuwa rumíniiʼ
15 William, bi̱ niʼni má tsíguʼ nikháñuu a̱ʼgiu̱u̱, naʼthí: “Naniguʼ rí eʼwíínʼ mutu̱nʼ xúgíʼ rí májánʼ dí narmáʼáan a̱jkiu̱ún eʼni a̱ʼgiu̱ʼ. Rúʼko̱ naʼni mba̱yo̱o̱ rí nindúún kuyáá. Rígi̱ nambáyuʼ wéñuʼ. Rí nuthi xúgi̱ kaʼnii naʼni maʼni̱i̱ a̱jkiu̱nʼ, numuu dí ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱nʼ nindoʼ ka̱yo̱o̱ a̱ʼgiu̱ʼ ga̱jma̱a̱ ikhaa nigiʼdoo wéñuʼ numuu náa vida ndrígóʼ”. Bianca naʼthí: “Naʼni̱i̱ a̱jkiu̱nʼ índo̱ eʼwíínʼ nutajkáan ga̱jma̱a̱ nuraxnuu texto ga̱jma̱á ni̱ndxu̱ʼ. Ma̱ngaa nambáyuʼ rí mutu̱nʼ ga̱jma̱a̱ numuu ajmbioʼ ga̱jma̱a̱ rí mudxawíín rí na̱tha̱ ikhúún ga̱jma̱a̱ numuu ikhaa”.
“Gumbiyaʼ gajmiála xa̱bu̱ bi̱ numbiyaʼ”
16 Ma̱ngaa nayambáá wéñuʼ rí muʼtájkáan ga̱jma̱a̱ numuu bi̱ numíniiʼ ma̱ngaa rí muʼtájkáan gajmiúlú. Gajkhun ma rí muʼtájkáan ikhú, naʼni mingíjyúuʼ. Mbáa mumbiyaʼ ga̱jma̱a̱ xagájnuu rí muʼthá. Mú rí muʼtájkáan ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱lú nayambáá rí maʼni̱i̱ a̱jkiu̱ún. Dalene, bi̱ niʼthá ga̱jma̱a̱ numuu náa kutriga̱ 12, narmáʼáan a̱jkiu̱u̱n: “Nguáná, índo̱ rí naguwáʼ a̱ngiu̱lú gúyooʼ, naraxu̱u̱n á mu ma̱ndoo mutajkáan ga̱jma̱a̱ numuʼ. Índo̱ nugíʼdi̱i̱ nutajkáan, naʼniún mingíjyúuʼ muthi. Mañu mañu aʼwún na̱jkha̱ raʼni itháan gujkhuʼ ga̱jma̱a̱ índo̱ námbu̱u̱n nanindxu̱u̱ itháan májánʼ. Rí guáʼdáá mbá fe gujkhuʼ, ngajua ga̱jma̱a̱ rí naxmiéjúnʼ kuyoʼ naʼni rí magúʼdoo itháan fe”.
“Gumbiyaʼ gajmiála xa̱bu̱ bi̱ numbiyaʼ”
17 Numuu rí mámbáa xa̱bu̱ nindxu̱u̱ mixtiʼkuii, rí nagawúunʼ mixtiʼkhu ejyúuʼ. Ikha jngó, gíʼmáanʼ rí mumbañún raʼkháa mbóó mbiʼi rí kuwa a̱ngiu̱ún ga̱jma̱a̱ bi̱ nambáxu̱u̱n gajmiún. Mbaʼyóoʼ rí nda̱wa̱á ma̱ngaa mumbáñuun, índo̱ xúgínʼ gágúun. Proverbios 17:17 naʼthí: “Mbáa bi̱ gajkhun nambáxa̱ʼ ga̱jma̱ʼ ma̱ndoo kaʼyaʼ xúgíʼ mbiʼi, ga̱jma̱a̱ nindxu̱u̱ xóo mbáa ndxájuaʼ bi̱ nigumaa mu mambáyaʼ índo̱ narígá gamiéjunʼ”. Gíʼmáanʼ muʼni maʼni a̱jkiu̱ún mbiʼi rí gáʼñúnʼ (atraxnuu 1 Tesalonicenses 3:7).
18 Garmáʼáan a̱jkiu̱lú rí asndu káʼnii má mbiʼi ma̱ndoo mata̱nga̱a̱ tsingíná. Ma̱ndoo maʼni mbá aniversario, mbá ajmúú, mbá xtiʼkhu, mbá ñajunʼ, mbá rí nañeñún, mbá aʼwá o mbá mbiʼi rí nikuwa mbóó. Bi̱ niguanáa maʼniuu gakhi̱i̱ wéñuʼ maʼni tikhuu rí ndayóoʼ rí xúgi̱ rí ní nda̱wa̱á bi̱ ndiyáa, xóo rí maʼga̱ náa mbá asamblea o náa Conmemoración. Mbáa ndxájulú bi̱ nikháñuu a̱ʼgiu̱u̱ naʼthí: “Nigúʼthu̱u̱n rí timbá aniversario rí nidamijnaxu nda̱wa̱á rí nikháñu a̱ʼgiu̱ʼ maʼni gakhi̱i̱, ga̱jma̱a̱ xúʼko̱ má niʼni. Mú mbaʼin a̱ngiu̱lú niriyaʼ awan mu maxtáá gajmíi̱nʼ bi̱ nambáxuʼ mu xáxtáá mbáwun mbiʼi rúʼko̱”.
19 Xámbumulú rí xa̱bu̱ mbaʼyóoʼ má xúʼko̱ tsiakii raʼkháa i̱ndó mbiʼi kiejunʼ. Junia naʼthí: “Rí mumbayáaʼ ga̱jma̱a̱ rí maguwáʼ gúyaaʼ asndu náa má mbi̱ʼi̱i̱ raʼkháa i̱ndó mbiʼi kiejunʼ mambáyaʼ wéñuʼ. Mbiʼi rúʼko̱ ra̱ʼkhá tháán gíʼdoo numuu ga̱jma̱a̱ naʼni̱i̱ a̱jkiu̱lú”. Gajkhun má rí xándoo gúʼni gámbáa xúgíʼ tsingíná ni manindxu̱lúʼ xóo bi̱ ní nda̱wa̱a̱. Mú ma̱ndoo muʼni mbaʼa rí maʼni̱i̱ a̱jkiu̱u̱n (1 Juan 3:18). Gaby narmáʼáan a̱jkiu̱u̱n: “Naxna̱a̱ wéñuʼ núma̱aʼ Jeobá numuu rí bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ nimbayúʼ wéñuʼ ga̱jma̱a̱ túniñunʼ mbáwun índo̱ niraʼnuu mbiʼi gakhi̱i̱. Niniuʼ mba̱yo̱o̱ rí xúgíʼ mbiʼi Jeobá kayáruʼun ga̱jma̱a̱ ngajua”.
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
“Xúgi̱ kaʼnii, xúgíinʼ gúyáá rí ikháanʼ nindxa̱la xa̱bi̱ʼ”
18 Mbáa nguáná makumulú rí ndayóo muʼtámíjná gajmiúlú ndxájulú bi̱ niʼni gawúnlú. Mú nákha xóó tséʼthán, ndayóoʼ murajximíjna̱: “Lá nda̱yo̱o̱ xúgíʼ xóo phú nirígá ráʼ.” (Prov. 18:13.) Lá táʼni kiejuunʼ xáʼ. (Ecl. 7:20.) Lá rígá dí nini ikhúún dí xúʼko̱ kaʼnii ma̱ngaa nákha ginii ráʼ. (Ecl. 7:21, 22.) “Á mu rí natamíjná gajmuʼ ndxájulú lá mani dí marigá itháán mba̱a̱ xkujndu ráʼ.” (Atraxnuu Proverbios 26:20.) Á mu nuríyaʼ mbiʼi rí mundxa̱ʼwa̱míjna̱ ga̱jma̱a̱ numuu graxe̱ rígi̱, mbáa mu̱ʼgua̱nú mbuʼyáá rí itháán májánʼ musngajmá ngajua ga̱jma̱a̱ mambumulú dí nirígá.
20-26 OCTUBRE
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA ECLESIASTÉS 9, 10
Xundxa̱ʼwa̱míjna̱ wéñuuʼ ga̱jma̱a̱ numuu xkujndu dí kuáʼdáá
Jeobá nambáyulú magajnúu májánʼ dí guʼni
4 Náa Biblia naʼthí dí xúgiáanʼ na̱ʼkha̱nú náa inulú mbá gamiéjunʼ rí na̱nguá kuáʼti̱i̱n (Ecl. 9:11). Nguáná nuraʼníí xkujndu dí nuraʼníí ma xúgíinʼ xa̱bu̱ (1 Cor. 10:13). Mbáa nutsijmáanʼlu, nunigínáanʼlú numuu dí nindxu̱lú xa̱bi̱i̱ Jesús o nurikhulu mu xúʼni ñajuunʼ (2 Tim. 3:12). Asndu ndiéjuunʼ má dí kuwáanʼ ruraʼníí, Jeobá ma̱ndoo mambáyúlú mu nagájnuu májánʼ dí guʼni. Guʼyáá xú káʼnii nimbáyúu José.
Jeobá nangajo̱o̱ kaʼñún xa̱bi̱i̱ bi̱ guabiinʼ
10 Rí manindxu̱lúʼ xa̱bu̱ guabaaʼ nambáyulú muraʼníí xkujndu rí mingíjyúuʼ. Mú nguáná nduʼyáá narígá dí raʼkhí. Asndu rey Salomón ndiʼyoo ma̱ngaa, ikhaa niʼthí: “Ndi̱ñu̱u̱n ñumbáá kudrámiúnʼ wáyú, mú príncipes nagún rajkúún xóo ñumbáá” (Ecl. 10:7). Nguáná tséjmaʼnuuʼ xa̱bu̱ bi̱ rígá rí najmañún nuni, ga̱jma̱a̱ nguáná itháan najmaʼnuuʼ bi̱ nda̱a̱ rí ejmañún muni. Mú Salomón nikro̱ʼo̱o̱ májánʼ rí itháan májánʼ maʼni xóo phú nindxu̱u̱ raʼkháa rí mbuʼyáá náa raʼkhí dí narígá (Ecl. 6:9). Á mu ni̱ndxu̱lú xa̱bu̱ guabaaʼ, xáʼniulu mingíjyúuʼ mbuʼyáá xó má kaʼnii kri̱ga̱ raʼkháa rí xóo nandulú ikháanʼ.
Xambumaʼ rí Jeobá nandoo kaʼyaʼ
4 Índo̱ nduʼyáá xúgíʼ dí niguma náa numbaaʼ rígi̱, nduʼyáá rí Jeobá ra̱ʼkhá tháán eyoo kaʼyulúʼ (Rom. 1:20). Mbá xkri̱da, ikhaa nixnúlú Ku̱ba̱ʼ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ rí nda̱yúlúʼ mu makuwáanʼ tsímáá. Ma̱ngaa niʼni mbaʼa enii ganitsu mu muʼphulú (Ecl. 9:7). Náa Canadá, mbáa ndxájulú bi̱ nagumbiʼyuu Catherine naʼthí rí naniguʼ wéñuʼ índo̱ naʼni̱i̱ maxaʼ xúgíʼ ixi̱ mbu̱júu̱ nda̱wa̱á rí nigajtaa xúgíʼ inúu. Naniguʼ mbaʼyoo xú káʼnii egájnuu ri̱ʼi̱ ga̱jma̱a̱ xú káʼnii eguwáanʼ ñu̱ʼu̱ índo̱ nánguá eʼni miguwan. Ga̱jma̱a̱ ra̱ʼkhá tháán eniguʼ índo̱ tsu̱ʼtsúnʼ na̱ʼkha̱nú náa ventana ndrígóo mu mikhu rí ikhaa eniñuʼ. Ikhaa naʼthí rí á mu Jeobá naxnúlú mbaʼa rí nagui̱i̱ nindxu̱u̱ numuu rí nandoo kaʼyulúʼ wéñuʼ. Anu̱lú naniguʼ índo̱ ndaʼyoo xúgíʼ rí niʼni ga̱jma̱a̱ nandoo rí ikháanʼ manigulúʼ (Hech. 14:16, 17).
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
Guʼtá má xúʼko̱ ajngáa rí maʼni̱i̱ a̱jkiu̱ún eʼwíínʼ
11 Xtujtaa ga̱jma̱a̱ dí nunigámiin eʼwíínʼ. Rí miʼtá xú káʼnii xtáa mbáa xa̱bu̱ xáʼni gawúunʼ á mu najuiʼthá rí májánʼ o rí mayambáá, xóo bi̱ ndiʼkhún nijngúun iyááʼ o bi̱ ndayóoʼ mixnáá tsiakii. Cristianos bi̱ nikuwa nákha siglo timbá mangiin nixmiéjunʼ wéñuʼ kuñún a̱ngiu̱ún ma̱ngaa nithi dí májánʼ ga̱jma̱a̱ numún (Efesios 6:21, 22; Colosenses 4:8, 9). Ragíʼmaa muʼthá mbá dí na̱nguá nirígá o dí xú káʼnii xtáa mbáa xa̱bu̱. Costumbre rúʼko̱ asndu ma̱ndoo maʼga̱ kaguáanʼ muʼni mbá dí ra̱májánʼ: Dí muʼnigámii eʼwíínʼ, nandoo gáʼthi “dí muʼthá rí nduwaʼ ga̱jma̱a̱ numuu imba̱a̱ mu muʼni̱i̱ dí ra̱májánʼ o muʼni rí ní xúyamajkuíí” (Diccionario del español usual en México). Mbá xkri̱da ni̱ndxu̱ún fariseos bi̱ nithi rí minduwaʼ mu munigámaa Jesús mu muni dí xa̱bu̱ ní xúyamajkuíí (Mateo 9:32-34; 12:22-24). Mbá dí nakujmaa kaʼwu nindxu̱u̱ rí índo̱ nunigámii eʼwíínʼ naʼni rí mugi̱ʼdu̱u̱n (Proverbios 26:20).
12 Xú káʼnii eʼñún Jeobá bi̱ i̱ndó najngrui̱gu̱u̱n runigámii eʼwíínʼ o nuni marigá xkujndu rá. Tséʼñún májánʼ. Nawiyuuʼ kaʼñún bi̱ nuni rí maguaʼdáá “xkujndu mbáa xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ ndxájuu” (Proverbios 6:16-19). Garmáʼáan a̱jkiu̱lú rí ajngáa griego “dí nunigámii eʼwíínʼ” nandoo gáʼthi diábolos, ikháá má dí najmaa mu muxnambiʼí Satanás xóo “Gixa̱a̱”, ikhaa bi̱ naʼnigámaa Dios (Revelación 12:9, 10). Nimbáa dí ikháanʼ tsíyoo mani̱ndxu̱u̱ “gixa̱a̱” (o mbáa bi̱ naʼnigáma). Náa congregación na̱nguá xú makuwá bi̱ nunigámii eʼwíínʼ ni má xúgíʼ rí naʼni xuwiʼ, xó má “bi̱ nagiʼdu̱u̱n má xúʼko̱” ga̱jma̱a̱ “bi̱ nuniwajimijna” (Gálatas 5:19-21). Ikha jngó, nákha xóó tséʼtha ga̱jma̱a̱ numuu imba̱a̱, gíʼmaa muraximíjna̱: “Lá nda̱yo̱o̱ dí gajkhun nindxu̱u̱ ráʼ. Lá masngajmá rí nandoʼ ka̱yo̱o̱ ndxájuʼ á mu natha ráʼ. Lá májánʼ gáʼni o ndayóoʼ dí eʼwíínʼ mbuyáá ráʼ.” (Atraxnuu 1 Tesalonicenses 4:11.)
27 OCTUBRE ASNDU 2 NOVIEMBRE
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA ECLESIASTÉS 11, 12
Atiewumínáʼ ga̱jma̱a̱ araxtaa gagi
Gajmaaʼ dí nigumawíi mu marasngúún e̱jña̱a̱ʼ numuu Jeobá
16 Xúgíʼ dí niʼniwíi Jeobá ma̱ngaa naʼni dí bi̱ kúwá náa mbá guʼwíin muni̱ gagimijná ga̱jma̱a̱, rúʼko̱ eʼni dí makuwá itháán kambájxu̱u̱n. Náa Biblia naʼthí dí rígá “mbiʼi rí mundu̱ʼwa̱” ga̱jma̱a̱ “mbiʼi rí makixáanʼ” (Ecl. 3:1, 4). Jeobá niʼniwíi mbaʼa dí mitsaanʼ mu ma̱ndoo muʼni dí nanigulúʼ. Mbaʼin bi̱ kúwá náa mbá guʼwíin nanigu̱nʼ muríyaʼ mbiʼi mu magún gúni gagimijná náa xanáá náa kúbá o náa playa. Tikhunʼ e̱ji̱n nanigu̱nʼ magáñún o muʼtsíin náa mbóoʼ parque, mbuñún xujkhúʼ o magún gútsíin náa iyaʼ. Rígá mbaʼa enii dí xú káʼnii ma̱ndoo muʼni gagimijná ga̱jma̱a̱ xúgííʼ dí Jeobá niʼniwíi.
Guñeumíjna̱ numuu dí Dios nixnulu makuwáanʼ
6 Biblia na̱nguá nindxu̱u̱ mbóoʼ libro dí na̱ʼkha̱ raʼthí ga̱jma̱a̱ numuu thana o dí gúʼphu̱lú, mu ikhí Jeobá naʼthúlú xú káʼnii eʼyoo xúgííʼ rígi̱. Náa Eclesiastés 11:10 naʼthúlú: ‹Atanigaʼdunʼ xúgííʼ dí maʼni gachíín›. Mu muñewumíjnalú, náa Biblia naʼthúlú dí xáʼyóoʼ muphiʼtsu egulú ga̱jma̱a̱ dí majngáanʼlú (Prov. 23:20). Jeobá nagi̱ʼthu̱u̱n dí awa̱án guphiʼtsulú ga̱jma̱a̱ dí gúʼwaanlú (1 Cor. 6:12; 9:25).
7 Á mu nandulú muxnáa núma̱aʼ Jeobá numuu dí niʼni dí makuwáanʼlu, ndayóoʼ dí majmáánʼ mundxaʼwamíjnalú májánʼ (Sal. 119:99, 100; atraxnuu Proverbios 2:11). Ma̱ndoo nuʼnilú rígi̱ índo̱ gúraʼwíí ndiéjuunʼ gúʼphu̱, maski ajndu nanigulúʼ mbóoʼ ganitsu xáʼyóoʼ mu̱ʼphu̱ á mu nduʼyáá dí xámbáyulú. Ma̱ngaa ikháanʼlu má guʼyáá á mu ndayóoʼ muʼnuʼlú xóó itháán májánʼ, muʼnilú ejercicio, muʼni kaʼwumijnáalú ma̱ngaa dí muʼni kaʼwii má xúʼko̱ guʼwúlú.
“Guʼgíʼ munimbáníí ajngá rawuunʼ Dios”
2 Náá numuu kuwáanʼ gagi bi̱ nindxu̱lú xa̱bi̱i̱ Jeobá rá. Rígá mbaʼa numuu, mbá dí ikhaa nindxu̱u̱ dí nuraxnuu Ajngá rawuunʼ Dios xúgíʼ mbiʼi ga̱jma̱a̱ nuʼnimíjna̱ muʼnimbáníí rí najmañulú (atraxnuu Santiago 1:22-25).
3 Índo̱ nuʼnimbáníí rí najmañulú náa Ajngá rawuunʼ Dios. Nuʼni dí maʼdxuu Jeobá ga̱jma̱a̱ rígi̱ naʼni makuwáanʼ gagi (Ecl. 12:13). Ma̱ngaa índo̱ nuʼnimbulú consejo rí na̱ʼkha̱ náa Ajngá rawuunʼ Dios nakuwáánʼ itháán májánʼ gajmiúlú bi̱ kúwá náa guʼwúlú ga̱jma̱a̱ a̱ngiu̱lú bi̱ kúwá náa congregación, mbáa ikháán mínaaʼ nitayáá dí gajkhun nindxu̱u̱ rígi̱. Ma̱ngaa na̱nguá kuaʼdáá wéñuuʼ xkujndu xóo dí guaʼdáá xa̱bu̱ bi̱ tsénimbu̱u̱n kiʼtáñajunʼ ndrígóo Jeobá. Nindxu̱u̱ xó má niʼthí rey David náa mbá ajmúú, nda̱wa̱á dí niʼthí ga̱jma̱a̱ numuu xtángoo ma̱ngaa rí naraʼwíí maʼni Jeobá: “Bi̱ nunimbu̱u̱n mundrigúu mbá rí májánʼ wéñuuʼ” (Sal. 19:7-11).
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
Jeobá nandoo kaʼñún bi̱ tsíniñaʼ rutaraʼa
16 Maski ajndu nguáná ajngáa rí nuʼtáraʼa tséjkha̱nú náa a̱jkiu̱ún xa̱bu̱, ragíʼmaa mbuʼyáá asndu xóo nda̱a̱ numuu rí muʼdu tsígáʼ (atraxnuu Eclesiastés 11:6). Gajkhun má rí mbaʼin xa̱bu̱ tsedxawunlú, mú nduyulú. Nduyáá rí májánʼ xtíñúlú eʼgíʼ, rí májánʼ a̱jkiu̱lú ga̱jma̱a̱ rí nadxulú má xúʼko̱. Mbáa nda̱wa̱á rí xóo eʼnilú maʼni rí tikhun xa̱bu̱ mundxa̱ʼwa̱a̱ i̱mba̱ núthu edxu̱ún ga̱jma̱a̱ numulú. Rúʼko̱ rí ndiyáá Sergio ga̱jma̱a̱ Olinda, bi̱ niʼthá ga̱jma̱a̱ numún náa kutriga̱ timbá.
17 Ikhaa naʼthí: “Túʼgua̱xu xuáá mba̱yu̱ʼ mbiʼi ga̱jma̱a̱ numuu rí niʼniuxu nandii. Índo̱ nigutangáanʼxu, xa̱bu̱ nuraxuxu ndiéjunʼ nigíʼniinxu ga̱jma̱a̱ rí ndiñáanʼxu”. Ga̱jma̱a̱ Olinda nanduʼwá índo̱ naʼthí: “Xa̱bu̱ bi̱ nagún ku̱ñu̱u̱n carro nuraxáanʼxu ga̱jma̱a̱ tikhun nutuxu asndu náa trigi̱i̱n: ‹Májánʼ ñajunʼ rí kuwáanʼ runila›. Asndu nindu̱ʼu̱xu revistas”. Mbá mbiʼi, xa̱bu̱ gajmii bugi̱ niʼniún tsiánguá rí nigíʼniin. Mbáa xa̱bu̱ niwi̱ji̱ náa exhibidor ga̱jma̱a̱ nixnúún ri̱ʼi̱ ga̱jma̱a̱ nixníin núma̱aʼ ga̱jma̱a̱ numuu ñajunʼ rí kuwa runi.
18 Náa Biblia naʼthí: “Xáyáa xa̱ʼ”. Xúʼko̱ kaʼnii, índo̱ gakuwáanʼ ruʼdu tsígoʼ Reino, muyambáá mbá chíʼgíʼ náa ñajunʼ rí “miʼtaraʼa” náa xúgíʼ xuajen (Mat. 24:14). Mú itháan gakuwáanʼ gagi índo̱ gúʼyáá rí naniguʼ Jeobá rí kuwáanʼ ru̱ʼni̱, numuu rí ikhaa nandoo kaʼñún xúgínʼ bi̱ tsíniñaʼ rutaraʼa.