Graxe̱ rí nuni bi̱ nuraxnuu
Ndiéjunʼ nindoo gáʼthí bi̱ niʼnirámáʼ Proverbios 30:18, 19, índo̱ niʼthí dí tséʼngo̱o̱ gákro̱ʼo̱o̱ “xóo eʼni mbáa xa̱biya̱ ga̱jma̱a̱ mbáa dxáʼgú” rá.
Mbaʼin xa̱bu̱, asndu bi̱ nuniga̱jma̱a̱ dí eʼthí náa Biblia nurajximíjna̱ ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n ajngáa rígi̱. Náa Biblia dí ajngáa xtílóo Traducción del Nuevo Mundo naʼthí: “Rígá mbá ajtsú dí tséʼngo̱o̱ gíkro̱ʼo̱ʼ [o “dí nújngoó mitsaanʼ eyo̱o̱ ikhúún”, nota], mbá a̱jkhu̱ dí tsékro̱ʼo̱ʼ: Xóo ejkha̱ bi̱yú rijma̱a̱, xóo ejkha̱ kújmuu a̱bu̱nʼ náa itsí, xóo ejkha̱ barco náa lamáa ga̱jma̱a̱ xóo eʼni mbáa xa̱biya̱ ga̱jma̱a̱ mbáa dxáʼgú” (Prov. 30:18, 19).
Nákhá ginii nakru̱ʼu̱lú dí índo̱ naʼthí “xóo eʼni mbáa xa̱biya̱ ga̱jma̱a̱ mbáa dxáʼgú” na̱ʼkha̱ raʼthí ga̱jma̱a̱ numuu mbá dí ra̱májánʼ. Ndíjkha rá. Numuu dí náa versículos dí na̱ʼkha̱ wapháá naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu dí ra̱májánʼ, dí tségiʼmuu, rí nditháan tséthi “¡Ikhí rá!” (Prov. 30:15, 16). Ma̱ngaa náa versículo 20 na̱ʼkha̱ raʼthí ga̱jma̱a̱ numuu mbáa “a̱ʼgu̱ bi̱ nakudaminaʼ aʼkhá gajmíi̱n eʼwíinʼ” ga̱jma̱a̱ ikhaa naʼthí dí táʼni dí ra̱májánʼ. Ikha jngóo nindxa̱ʼwa̱míjna̱ dí náa texto rígi̱ na̱ʼkha̱ raʼthí ga̱jma̱a̱ numuu dí naguma, mú eʼwíinʼ na̱nguá eyá. Nundxa̱ʼwa̱míjna̱ dí ikháá má xóo bi̱yú ejkha̱ rijma̱a̱, xóo ejkha̱ kújmuu a̱bu̱nʼ náa itsí, xóo ejkha̱ barco náa lamáa, xúʼko̱ má xa̱biya̱ ma̱ndoo maʼni mbá dí eʼwíinʼ xúyáá dí niʼni. Rígi̱ niʼni mundxa̱ʼwa̱míjna̱ dí índo̱ naʼthí “xóo eʼni mbáa xa̱biya̱ ga̱jma̱a̱ mbáa dxáʼgú” na̱ʼkha̱ raʼthí ga̱jma̱a̱ numuu mbáa xa̱biya̱ bi̱ naʼni rájáaʼ mbáa dxáʼgú mu mabóoʼ ga̱jma̱a̱.
Mú, nakujmaa dí náa versículos rígi̱ naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu dí májánʼ. Bi̱ niʼnirámáʼ naʼthí dí táʼngo̱o̱ gákro̱ʼo̱o̱ ga̱jma̱a̱ numuu rí mitsaanʼ rí ndiʼyoo.
Náa tikhuu i̱yi̱i̱ʼ dí nigumarámáʼ náa ajngáa hebreo nasngájmaa dí náa Proverbios 30:18 naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu dí májánʼ. Mbá diccionario náa na̱ʼkha̱ raʼthí itháan ga̱jma̱a̱ numuu Biblia naʼthí rí ajngáa hebrea dí nijuiʼtájuíi xóo “tséʼngo̱o̱ gíkro̱ʼo̱ʼ” nandoo gáʼthí ga̱jma̱a̱ numuu dí mitsaanʼ, mbá dí naʼniulú tsiánguá, mbáa asndu rakáʼnii marigá (Theological Lexicon of the Old Testament, de Ernst Jenni ga̱jma̱a̱ Claus Westermann).
Profesor Crawford Howell Toy, bi̱ naʼsngáa náa Universidad ndrígóo Harvard (Estados Unidos), ma̱ngaa ni̱jkha̱nú ndiʼyoo dí náa texto rígi̱ tséʼthí ga̱jma̱a̱ numuu dí ra̱májánʼ. Ikhaa naku̱mu̱u̱ dí bi̱ niʼnirámáʼ ajngáa rígi̱, naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu dí naʼniuu tsiánguá.
Ikha jngóo ma̱ndoo muʼthálú dí náa Proverbios 30:18, 19 na̱ʼkha̱ raʼthí itháan ga̱jma̱a̱ numuu dí tséʼngo̱o̱ gákru̱ʼu̱lú. Xó má bi̱ niʼnirámáʼ Proverbios 30, mangáánʼ naʼniulú tsiánguá índo̱ nduʼyáá xóo bi̱yú egún rijma̱a̱, xóo a̱bu̱nʼ exmajtamijná náa itsí maski ajndu na̱nguá guáʼdáá rajkúún, xóo ejkha̱ kruámúún barco náa lamáa maski ajndu mba̱ʼu̱ ga̱jma̱a̱ ki̱wu̱n ga̱jma̱a̱ xóo eʼni mbáa ndxáma ga̱jma̱a̱ mbáa dxáʼgú bi̱ nandún kuyamijná ga̱jma̱a̱ nakúwá gagi.