Asamblea dí nirígá náa Indianápolis (Indiana), 1925.
1925: Cien tsiguʼ kidííʼ
REVISTA dí nigájnuu náa ajngáa inglés The Watch Tower nákhá 1 ñajunʼ gu̱nʼ enero tsiguʼ 1925 niʼthí: “Niguáʼthi̱i̱nlú dí tsiguʼ rígi̱ marigá mbaʼa dí gíʼdoo numuu ga̱jma̱a̱ dí mitsaanʼ”. Ma̱ngaa niʼthí: “Mú ragíʼmaa maxmiéjunlú wéñuuʼ ga̱jma̱a̱ dí gárígá, á mu nuʼni xúʼko̱ xákuwáanʼ gagi ga̱jma̱a̱ xúni dí nandoo Jeobá dí mu̱ʼni̱”. Ndiéjunʼ niguáʼthi̱i̱n bi̱ Nunigajmaa Biblia dí marigá tsiguʼ 1925 ga̱jma̱a̱ ndiéjunʼ nini̱ mu mutaraʼa má xúʼko̱ maski ajndu tárígá dí ikhiin niguáʼthi̱i̱n xá.
TÁMBANUU NACHA̱ DÍ NIGUÁʼTHI̱I̱N
Mbaʼin bi̱ Nunigajmaa Biblia niguáʼthi̱i̱n dí 1925, Ku̱ba̱ʼ maʼni̱i̱ mitsaanʼ. Náá numuu rá. Ndxájulú Albert Schroeder, bi̱ ninindxu̱u̱ Cuerpo Gobernante, niʼthí: “Nindxaʼwamíjnaxu dí bi̱ nijuaxtaʼwíin maguáan mekhuíí ma̱ngaa dí bi̱ niguájun jmbu nákhá wajyúúʼ xóo Abrahán, David ga̱jma̱a̱ eʼwíinʼ magabiín mu mayégún edxu̱u̱ náa tsu̱du̱u̱ Ku̱ba̱ʼ mu mutañajunʼ xóo príncipes náa Reino ndrígóo Dios”. Ikha jngóo índo̱ tárígá xóo niguáʼthi̱i̱n marigá, tikhuun a̱ngiu̱lú nikiʼníin ga̱jma̱a̱ nikúwá ngíná (Prov. 13:12).
Maski ajndu tárígá xóo nindxaʼwamíjna̱, mbaʼin bi̱ Nunigajmaa Biblia nitaraʼa má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ niguánú ndiyáá dí itháán gíʼdoo numuu mutaraʼa ga̱jma̱a̱ numuu Jeobá. Guʼyáá mbá dí nini̱, xú káʼnii nijmún radio mu mutaruʼúún mbaʼin xa̱bu̱.
NARÍGÁ I̱ʼWÁʼ ESTACIÓN NDRÍGÓO RADIO
Nákhá 1924 mbaʼin xa̱bu̱ nidxawíín estación ndrígóo radio WBBR, ikha jngóo dí 1925 bi̱ Nunigajmaa Biblia nini̱ i̱mba̱ estación ndrígóo radio dí maʼngo̱o̱ mudxawíín itháan mbaʼin xa̱bu̱, rí niguma náa mijngii Chicago (Illinois), dí nigumbiʼyuu WORD. Ralph Leffler, mbáa xa̱bu̱ bi̱ niñajunʼ mu maguma estación rígi̱, niʼthí: “Mbaʼin xa̱bu̱ bi̱ kúwá mitsínguánʼ nudxawíín canal rígi̱, itháan má índo̱ kíná ga̱jma̱a̱ gúwán rexa̱a̱”. Mbá xkri̱da, índo̱ estación nigíʼdu̱u̱ niguwíi programa, mbá familia bi̱ kúwíin náa Pilot Station (Alaska), dí naʼni mitsínguánʼ itháan dí 5,000 kilómetros, niʼngo̱o̱ nidxawíín mbá programa. Índo̱ niguámbún nidxawíín, niniraʼmáʼ mbá carta náa inún bi̱ nuñajunʼ náa estación, mu muxníin núma̱aʼ numuu dí niniratáá májánʼ programa, dí nimbáñún muniʼniiʼ itháan májánʼ Dios ga̱jma̱a̱ muniʼnuuʼ dí naʼthí náa Biblia.
Ñawún xti̱ʼ: Antena ndrígóo radio WORD náa Batavia (Illinois).
Ñawún májáanʼ: Ndxájulú Ralph Leffler nañajunʼ náa estación ndrígóo radio.
Revista dí nigájnuu náa ajngáa inglés The Watch Tower nákhá 1 ñajunʼ gu̱nʼ diciembre tsiguʼ 1925 niʼthí náá numuu dí mbaʼin xa̱bu̱ naʼngu̱u̱n nudxawíín estación rígi̱: “WORD nindxu̱u̱ mbá estación dí naʼngu̱u̱n nudxawíín náa xúgíʼ Estados Unidos. Naʼngo̱o̱ nudxawíín náa xúgíʼ Estados Unidos náa Cuba asndu nudxawíín bi̱ kúwá xígií norte ndrígóo Alaska. Mbaʼin xa̱bu̱ bi̱ nákhá ginii xóo tsédxawíín ga̱jma̱a̱ numuu rí gajkhun, rí xúgi̱ nandún majmañún itháan”.
George Naish
Ma̱ngaa nákhá ikhú, bi̱ Nunigajmaa Biblia nindúún majmún radio mu mutaraʼa ajngáa rí májánʼ náa Canadá. Nákhá 1924 a̱ngiu̱lú bi̱ kúwá náa Saskatoon (Saskatchewan) nini̱ mbá estación ndrígóo radio dí nigumbiʼyuu CHUC, ninindxu̱u̱ timbá estación dí nirígá náa Canadá náa nuthi ga̱jma̱a̱ numuu Dios. Mú nákhá 1925 ndiyóoʼ maguáan kuñu̱u̱n i̱mba̱ níʼkhá, ikha jngóo a̱ngiu̱lú bi̱ nuyégún edxu̱u̱ náa Sociedad Watch Tower nitsi̱i̱ ga̱jma̱a̱ niguáan kuñu̱u̱n náa Regent Building, mbá guʼwá wayuu dí rígá náa Saskatoon, dí nitsi̱i̱ ga̱jma̱a̱ nini̱i̱ májáanʼ mu mani̱ndxu̱u̱ estación ndrígóo radio.
Núma̱aʼ má ga̱jma̱a̱ numuu estación rígi̱ mbaʼin xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa xuajin majkhaʼ dí rígá náa Saskatchewan niʼngo̱o̱ nidxawíín timbá aʼphu̱ ajngá rí májánʼ. Mbá xkri̱da, mbáa a̱ʼgu̱ bi̱ xtáa náa mbá xuajin chíʼgíiʼ dí rígá mitsínguánʼ, nda̱wa̱á dí nidxawuun programa dí ninújngoo náa radio, niʼnirámáʼ náa inún a̱ngiu̱lú mu manda̱ʼa̱ i̱yi̱i̱ʼ dí naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu Biblia. Ndxájulú George Naish niʼthí: “Nikujmaa dí ra̱ʼkhá tháán nindoo majmañuu ikha jngóo nixuʼmáxu xúgíʼ libro dí nigájnuu dí nigumbiʼyuu Estudios de las Escrituras”. Nguáthá igu̱nʼ nda̱wa̱á a̱ʼgu̱ bugi̱ nixtáa raʼtáraʼa ga̱jma̱a̱ numuu Reino asndu náa itháán mitsínguánʼ.
NIJMAÑULÚ MBÁ DÍ GÍʼDOO NUMUU
Revista dí nigájnuu náa ajngáa inglés The Watch Tower nákhá 1 ñajunʼ gu̱nʼ marzo tsiguʼ 1925, nigájnuu mbá artículo dí kayá edxu̱u̱: “Nacimiento de la nación”. Ndíjkha nigiʼdoo numuu artículo rígi̱ rá. Numuu rí asndu nákhá wajyúuʼ bi̱ Nunigajmaa Biblia nduyáá dí Gixa̱a̱ naʼtáñajúúnʼ xa̱bu̱ wéñííʼ, nayéjkha̱ edxu̱u̱ náa religión rí minduwaʼ, xa̱bu̱ ñajunʼ ga̱jma̱a̱ bi̱ nugujua̱. Mú, náa artículo má rígi̱ “ñumbáá jmbii bi̱ májánʼ endxa̱ʼwáminaʼ” nimbáñún a̱ngiu̱lú makru̱ʼu̱u̱n rí xa̱bi̱i̱ Jeobá bi̱ kúwá náa tsu̱du̱u̱ Ku̱ba̱ʼ ga̱jma̱a̱ bi̱ kúwá náa mekhuíí nuñajunʼ mbá kambájxu̱u̱n ga̱jma̱a̱ tséni rí nuni̱ xa̱bu̱ numbaaʼ ma̱ngaa nuñajunʼ mbóó mu mumbayíí Jeobá (Mat. 24:45). Ma̱ngaa, ñumbáá jmbii niʼthí dí nákhá 1914 nigíʼdu̱u̱ niʼtáñajunʼ Reino ndrígóo Dios, tsiguʼ má rúʼko̱ nirígá guerra náa mekhuíí ga̱jma̱a̱ Gixa̱a̱ gajmíi̱n xa̱bu̱ wéñííʼ nijuaxkawíin ikhíʼ (Apoc. 12:7-9).
Tikhuun a̱ngiu̱lú bi̱ Nunigajmaa Biblia niʼniún gakhi̱i̱ munimbu̱ún. Ikha jngóo náa ikha̱á má artículo rúʼko̱, niʼthí: “Á mu mbáa naʼniuu gakhi̱i̱ maʼnimbo̱o̱ dí na̱ʼkha̱ raʼthí gi̱i̱, itháan má májánʼ dí maʼngo̱o̱ a̱jkiu̱u̱n ga̱jma̱a̱ gaku̱mu̱u̱ kaʼyoo Jeobá ga̱jma̱a̱ xániñuuʼ raʼni ñajuunʼ”.
Tom Eyre, mbáa colportor (rí xúgi̱ nagumbiʼyuu precursor) bi̱ xtáa náa Gran Bretaña, niʼthí xóo nikumu̱ún a̱ngiu̱lú índo̱ niraxnuu artículo rúʼko̱: “A̱ngiu̱lú ra̱ʼkhá tháán ninigu̱u̱nʼ dí nijuiʼthá ga̱jma̱a̱ numuu Apocalipsis 12. Ikha jngóo índo̱ nikru̱ʼu̱xu dí Reino ndrígóo Dios nigíʼdúu niʼtáñajunʼ náa mekhuíí, ninduxu muthu̱u̱n eʼwíinʼ ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱. Ma̱ngaa niʼni dí mutaráʼaxu itháan, ga̱jma̱a̱ rígi̱ nimbáyúxu̱ mbu̱ya̱a̱ dí Jeobá maʼni dí mitsaanʼ nda̱wa̱á”.
NUTARAʼA GA̱JMA̱A̱ NUMUU JEOBÁ
Rí mbiʼi xúgi̱, testigos de Jeobá nuniʼnúuʼ májánʼ dí eʼthí náa Isaías 43:10, náa naʼthí: “Ikháanʼ nindxa̱la testigos ndrígóʼ, eʼthí Jeobá, xúʼko̱, xa̱bi̱ʼ bi̱ ikhúún niraʼwi̱i̱”. Mú nákhá xóó tséʼni tsiguʼ 1925, tséʼkha̱ wéñuuʼ texto rígi̱ náa i̱yi̱i̱ʼ ndrígulú. Mú tsiguʼ rúʼko̱ nixtiʼkhu̱u̱. Náa 11 revistas The Watch Tower dí nigájnuu náa ajngáa inglés ni̱ʼkha̱ raʼthí ga̱jma̱a̱ numuu Isaías 43:10, 12.
Índo̱ ni̱jkha̱ raguámbáa gu̱nʼ agosto tsiguʼ 1925, bi̱ Nunigajmaa Biblia niguáʼdáá asamblea náa Indianápolis (Indiana). Náa programa ndrígóo asamblea dí nikhánún a̱ngiu̱lú, ndxájulú Joseph Rutherford niʼnirámáʼ ajngáa rígi̱: “Niguwaʼlú náa asamblea rígi̱ mu […] Jeobá maxnáaʼlú tsiaki̱i̱ mu xúʼko̱ índo̱ gátangáanʼ náa guʼwúlú muʼtáraʼa itháan ga̱jma̱a̱ gagi”. Náa xúgíʼ migiñuʼ mbiʼi rí ndijyúuʼ asamblea, nijuiʼthúún a̱ngiu̱lú dí mutaraʼa ga̱jma̱a̱ numuu Jeobá asndu náá má.
Sábado 29 ñajunʼ gu̱nʼ agosto, ndxájulú Rutherford nixná mbá discurso rí kayá edxu̱u̱: “Una llamada a la acción”, náa niʼthí ndíjkha gíʼdoo numuu muʼtáraʼa. Niʼthí: “Ikháanʼ nindxa̱la testigos ndrígóʼ, […] ikhúún nindxu̱ʼ Dios”. Ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á nikuʼma dí maguma rígi̱: “Guxujxí mbá tsinaʼ mu mbuyáá xa̱bu̱ xuajin” (Is. 43:12; 62:10). Ma̱ngaa niʼthí: “I̱ndó xa̱bu̱ bi̱ Jeobá nambáñúún ga̱jma̱a̱ espíritu ndrígóo nindxu̱ún bi̱ ma̱ndoo mutaraʼa o muxu̱jxi̱ tsinaʼ numuu dí ikhiin nindxu̱ún testigos ndrígióo”.
Tratado “Mensaje de esperanza” náa ajngáa inglés.
Nda̱wa̱á dí ndxájulú Rutherford nixná discurso, niguxnu mbá i̱yi̱i̱ʼ dí kayá edxu̱u̱ “Mensaje de esperanza”, náa naʼthí dí “i̱ndó Reino ndrígóo Dios maʼngo̱o̱ maʼni dí makuwáanʼ tsímáá, xáʼyúlú nimbá, xáʼniulú nandii, makuwáanʼ kámuu, ma̱ndoo majngruigulú asndu náá má gáʼndulú ga̱jma̱a̱ makuwáanʼ gagi asndu kámuu”. Xúgíinʼ niguájun mu musngajma dí ninigu̱u̱nʼ ga̱jma̱a̱ ndiyáá dí májánʼ dí eʼthí náa i̱yi̱i̱ʼ. Nda̱wa̱á i̱yi̱i̱ʼ rígi̱ nijuiʼtájuíi náa mbaʼa ajngáa ga̱jma̱a̱ niguma imprimir mu majmaa náa najuiʼtáraʼa. Nijuáxnájxi̱i̱ mbá 40 millones.
Maski ajndu nguáthá tsiguʼ nda̱wa̱á bi̱ Nunigajmaa Biblia nigumbiʼñún testigos de Jeobá, mú niguánú ndiyáá dí gíʼdoo numuu mutaraʼa ga̱jma̱a̱ numuu Jeobá.
NATANGI̱ÍN GÚÑÚN XA̱BU̱ BI̱ NANIGU̱U̱Nʼ MUDXAWÍÍN
Índo̱ bi̱ Nunigajmaa Biblia nijkha raʼni itháan mbaʼin náa xúgíʼ numbaaʼ, a̱ngiu̱lú bi̱ nuyégún edxu̱u̱ nixkajxi̱i̱n xúgíinʼ a̱ngiu̱lú dí matangi̱ín gúñún xa̱bu̱ bi̱ ninigu̱u̱nʼ mudxawíín ajngáa rí májánʼ. Nda̱wa̱á dí nixnaraʼa copia ndrígóo i̱yi̱i̱ʼ “Mensaje de esperanza”, náa i̱yi̱i̱ʼ Bulletina niʼthí: “Guríya̱ʼla awan mu matangáanʼ gúñún xa̱bu̱ bi̱ túndrigú i̱ʼwáʼ i̱yi̱i̱ʼ ndrígulú mú nindrigú i̱yi̱i̱ʼ ‹Mensaje de esperanza›”.
Náa i̱yi̱i̱ʼ Bulletin dí nigájnuu enero tsiguʼ 1925 nigiʼma mbá dí niʼthí mbáa bi̱ Nanigajmaa Biblia bi̱ xtáa náa Plano (Texas): “Naʼniuxu tsiánguá dí índo̱ nutangáanʼxu gúñúnxu xa̱bu̱ itháan má nudxawíín ki xóo bi̱ najkua gúʼñún timbá míʼtsú. Rígá mbá xuajin náa nijkua̱ gúʼtáráʼa kááʼ witsu nuthu náa mbá gu̱wa̱ʼ tsiguʼ. […] Xíjkhoo, ndxájulú Hendrix ga̱jma̱a̱ ru̱dúʼ nigún gútaraʼa ikhí ga̱jma̱a̱ nixnaraʼa mbaʼa libro ki xóo nákhá ginii”.
Ma̱ngaa mbáa colportor bi̱ xtáa náa Panamá niʼnirámáʼ: “Mbaʼin xa̱bu̱ bi̱ nákhá ginii na̱nguá nindrigu̱ún májánʼ, índo̱ natangu̱ún gáñúun dí maʼni a̱jma̱ o ajtsú nuthu iwáá nudxawunʼ. Tsiguʼ rígi̱, itháán najmuʼ mbiʼi ndrígóʼ mu matangu̱ún gáñúun xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ mbaʼin nudxawunʼ májánʼ”.
ÑAJUNʼ DÍ XÓO RÍGÁ MAGUMA
Náa carta dí na̱jkha̱ inún a̱ngiu̱lú colportores, ndxájulú Rutherford niʼthí xúgíʼ dí niguma náa tsiguʼ 1925 ma̱ngaa niʼthí ga̱jma̱a̱ numuu xúgíʼ ñajunʼ dí xóó rígá maguma. Ikhaa niʼnirámáʼ: “Náa tsiguʼ dí ninújngoo, ikháanʼla niʼngo̱o̱ nini̱i̱ a̱jkiu̱ún bi̱ kúwá ngíná ga̱jma̱a̱ rígi̱ niʼni dí maʼdxuu a̱jkia̱la. […] Náa tsiguʼ dí ma̱ʼkha̱ marigá mbaʼa enii xóo musngajmalá dí nindxa̱la testigos ndrígóo Dios ga̱jma̱a̱ reino ndrígóo, ma̱ngaa ma̱ndoo muxujxíí tsinaʼ mu mbuyáá xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin. […] Guʼtáraʼa mbá kambájxulú mu muʼni mba̱a̱ Dios ga̱jma̱a̱ Rey ndrígulú”.
Índo̱ ni̱jkha̱ raguámbáa tsiguʼ 1925, a̱ngiu̱lú nikúwá ruriyaʼ awan mu Betel dí rígá náa Brooklyn (Nueva York) maʼni̱i̱ itháan mba̱a̱. Tsiguʼ 1926, a̱ngiu̱lú niguáʼdi̱i̱ mbá ñajunʼ dí ra̱ʼkhá tháán mba̱a̱ dí nimbá míʼtsú xóó tséguma.
Ñajunʼ rí niguma náa calle Adams, náa Brooklyn (Nueva York), 1926.
a Dí xúgi̱ najmaʼnuuʼ xóo I̱yi̱i̱ʼ dí najmulú náa Reunión Xóo kúwi̱i̱n ga̱jma̱a̱ xóo Etaraʼa Cristianos.