ARTÍCULO RÍ MU’NIGAJMAA 41
AJMÚÚ 13 Cristo nindxu̱u̱ xkri̱da ndrígúlú
Guʼyáá dí niʼni Jesús náa iwáá 40 mbiʼi dí nixtáa náa tsu̱du̱u̱ Ku̱ba̱ʼ
“Ikhiin ndiyáá mbá 40 mbiʼi, ikhaa niʼthún ga̱jma̱a̱ numuu Xa̱bu̱ Ñajunʼ ndrígóo Dios” (HECH. 1:3).
EDXU̱U̱
Xú káʼnii gándoo guʼyaridáá rí niʼni Jesús náa iwáá 40 mbiʼi dí nixtáa náa tsu̱du̱u̱ Ku̱ba̱ʼ rá.
1, 2. Ndiéjunʼ nirígá índo̱ a̱jmi̱i̱n xa̱bi̱i̱ Jesús kúwá ragún náa Emaús rá.
NÁKHÁ 16 ñajunʼ gu̱nʼ nisán tsiguʼ 33, xa̱bi̱i̱ ra̱ʼkhá tháán kúwá ngíná ga̱jma̱a̱ namíñún, a̱jmi̱i̱n dí ikhiin nagájnún náa Jerusalén nagún náa Emaús, náa mbá xuajin dí naʼni xóo mbá 11 kilómetros dí mitsínguánʼ. Kúwá ngíná wéñuuʼ numuu rí Jesús xa̱bu̱ bi̱ nigún kidxuuʼ nijuiʼdujmaa náa ixi̱, ikhiin niguáʼthi̱i̱n rí Mesías maʼni dí májánʼ ga̱jma̱a̱ numún Judíos mú rí xúgi̱ nikháñuu. Mú nirígá mbá dí táguaʼthi̱i̱n.
2 Índo̱ kúwá ragún náa kamba̱a̱, mbáa xa̱bu̱ bi̱ tséniʼniiʼ ni̱ʼkha̱ kanuu náa ikhiin ga̱jma̱a̱ niʼtámíjná gajmíin. Ikhiin nithi dí ra̱ʼkhá tháán kúwá ngíná ga̱jma̱a̱ dí nigíʼnuu Jesús. Nda̱wa̱á naʼthúún mbá dí nditháan xámbumún “nigíʼdu̱u̱ ga̱jma̱a̱ rí niʼnirámáʼ Moisés ga̱jma̱a̱ dí niniraʼmáʼ xúgíinʼ profetas”, naʼthúún náá numuu dí ndiʼyóoʼ mamínuuʼ ga̱jma̱a̱ makhañúu Mesías. Índo̱ mbá nájtsíin niguánu náa Emaús, a̱jmi̱i̱n discípulos niguánú ndiyáaʼ dí xa̱bu̱ buʼko̱ nindxu̱u̱ Jesús, bi̱ Dios niʼniga̱bi̱i̱. Mbáa ra̱ʼkhá tháán nikúwá gagi numuu dí ndiyáa dí Mesías xtáa ndaʼya (Luc. 24:13-35).
3, 4. a) Ndiéjunʼ niguáʼníí xa̱bi̱i̱ Jesús rá. (Hechos 1:3.) b) Ndiéjunʼ guʼyáá náa artículo rígi̱ rá.
3 Jesús mbaʼa nuthu nisngájmaminaʼ náa xa̱bi̱i̱ náa iwáá 40 mbiʼi dí nixtáa náa tsu̱du̱u̱ Ku̱ba̱ʼ (atraxnuu Hechos 1:3). Ikhaa nixnún tsiaki̱i̱ xa̱bi̱i̱ bi̱ kúwá ngíná. Ikhú ikhiin niguánu nikuwa gagi ga̱jma̱a̱ támíñún mutaraʼa ma̱ngaa musngáa numuu Reino.a
4 Á mu nuʼnigajmaa ga̱jma̱a̱ numuu dí niʼni Jesús nákhá nixtáa náa tsu̱du̱u̱ Ku̱ba̱ʼ, mbaʼa dí ma̱ndoo maʼsngulúʼ. Náa artículo rígi̱ majmañulú dí ikhaa nijmuu májánʼ mbiʼi ndrígóo mu 1) maxnún tsiaki̱i̱ xa̱bi̱i̱, 2) mu mambáñún makru̱ʼu̱u̱n májánʼ dí naʼthí náa Kiʼnirámáʼ, ga̱jma̱a̱ 3) niʼniratiin munimbáníí ñajunʼ dí gákhánún. Náa mámbá dí gajmañulú mbuʼyáá xóo ma̱ndoo mbuʼyaridáá Jesús.
ARAXNÚN TSIAKI̱I̱ EʼWÍINʼ
5. Náá numuu rí ndiʼñúunʼ mixnún tsiaki̱i̱ xa̱bi̱i̱ Jesús rá.
5 Xa̱bi̱i̱ Jesús ndiʼñúunʼ dí mbáa maxnún tsiaki̱i̱. Náá numuu rá. Numuu dí tikhuun dí ikhiin niniñaaʼ guʼwún, niniñuuʼ bi̱ kúwá náa guʼwún ga̱jma̱a̱ niniñaaʼ ñajunʼ ndrígún mu magún kidxuuʼ Jesús (Mat. 19:27). Eʼwíinʼ niguma gínii enii xa̱bu̱ xuajin numuu dí ninindxu̱ún xa̱bi̱i̱ Jesús (Juan 9:22). Mú nikúwá xawii maʼngu̱u̱n xúgíʼ xkujndu rígi̱, numuu dí ninimbu̱ún dí Jesús nindxu̱u̱ Mesías bi̱ nijuiʼthá ma̱ʼkha̱ (Mat. 16:16). Mú, índo̱ nixiyáa Jesús, ra̱ʼkhá tháán nikúwá ngíná ga̱jma̱a̱ nikáwabiinʼ numuu dí nikumu̱ún rí ní xambánuu dí kuáʼti̱i̱n marigá.
6. Ndiéjunʼ niʼni Jesús nda̱wa̱á dí nigabi̱i̱ rá.
6 Jesús nikro̱ʼo̱o̱ kaʼñún xa̱bi̱i̱ índo̱ nikúwá ngíná ga̱jma̱a̱ numuu dí nikháñúu. Ndiʼyoo dí raʼkháa ga̱jma̱a̱ numuu rí na̱nguá guáʼdáá mba̱a̱ fe. Ikha jngóo nigíʼdu̱u̱ nixnún tsiaki̱i̱ bi̱ nimbájxu̱u̱ gajmíi̱n mbiʼi má rí nigabi̱i̱. Nisngájmaminaʼ náa María Magdalena índo̱ ikhaa xtáa rambiyaʼ náa nijuiʼdi̱i̱ (Juan 20:11, 16). Nisngájmaminaʼ náa a̱jmi̱i̱n xa̱bi̱i̱ bi̱ kúwá ragún náa Emaús. Ma̱ngaa nisngájmaminaʼ náa apóstol Pedro (Luc. 24:34). Ndiéjunʼ ejmañulúʼ náa xkridoo Jesús rá. Guʼyáá dí nirígá nákhá nisngájmaminaʼ náa María Magdalena.
7. Ndiéjunʼ eʼni María ndiʼyoo Jesús ga̱jma̱a̱ ndiéjunʼ niʼni mu maʼni a̱jkiu̱u̱n xá. (Juan 20:11-16; atayáá ma̱ngaa xtiʼkhuu.)
7 (Atraxnuu Juan 20:11-16). Nákhá 16 ñajunʼ gu̱nʼ nisán, miʼcha̱ tikhuun gu̱ʼu̱ bi̱ niguájun jmbu nigún náa nijuiʼdi̱i̱ Jesús (Luc. 24:1, 10). Mbáa dí ikhiin ninindxu̱u̱ María Magdalena, índo̱ ni̱jkha̱nú ikhí ndiʼyoo dí ndawaa Jesús náa nijuiʼdi̱i̱. Ikha jngóo mbá nacha̱ nijkha gáʼthúu̱n Pedro ga̱jma̱a̱ Juan, ikhú mbá nacha̱ niguwáʼ gajmiún María. Pedro ga̱jma̱a̱ Juan ndiyáá dí gajkhun ndawaa Jesús nda̱wa̱á nitangiín náa guʼwún. Mú, María táʼga̱a̱, niguanúu ikhí, nimbi̱ya̱ʼ. Maski ajndu ikhaa táʼyoo, mú Jesús xtáa rayejxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ índo̱ ndiʼyoo dí a̱ʼgu̱ bugi̱ xtáa rambi̱ya̱ʼ ga̱jma̱a̱ numuu, nigáwíinʼ a̱jkiu̱u̱n, ikha jngóo nisngájmaminaʼ mu maʼni̱i̱ a̱jkiu̱u̱n ga̱jma̱a̱ nixnúu mbóoʼ ñajunʼ dí gíʼdoo numuu maʼni: Rí maʼga̱ gáʼthúún a̱ngui̱i̱n dí ikhaa nigabi̱i̱ (Juan 20:17, 18).
Guʼyaridáá xóo niʼni Jesús, índo̱ guxnatiʼñamijna muʼdxawíín dí nuthi̱ a̱ngiu̱lú bi̱ kúwá ngíná. (Atayáá kutriga̱ 7).
8. Xú káʼnii gándoo guʼyaridáá Jesús rá.
8 Xú káʼnii gándoo guʼyaridáá Jesús rá. Nduʼyaridáá Jesús índo̱ nuxnún tsiaki̱i̱ a̱ngiu̱lú mu muni̱ má xúʼko̱ ñajuunʼ Jeobá. Ikháá má xóo Jesús ndaʼyóoʼ mbuʼyáá ndiéjunʼ xkujndu eraʼníí, guʼnimíjna makru̱ʼu̱lú kuʼñúún mu xúʼkhíin ma̱ndoo muʼni̱i̱ a̱jkiu̱ún. Guʼyáá dí nigíʼnuu mbáa ndxájulú bi̱ mbiʼyuu Jocelyn, bi̱ niʼnimbáti̱ga̱a̱ mbáa giʼtio̱o̱ náa mbá accidente. Ikhaa naʼthí: “Xúgíʼ mbiʼi ra̱ʼkhá tháán xtaa ngíná”. Mú, mbáa ndxájulú ga̱jma̱a̱ a̱ʼgiu̱u̱ nitháán maʼga̱ náa guʼwún, niniñaaʼ maʼthí xóo ku̱mu̱u̱ ga̱jma̱a̱ nini marmáʼáan a̱jkiu̱u̱n dí Jeobá nandoo kaʼyoo wéñuuʼ. Jocelyn naʼthí: “Nixtaa ngíná wéñuuʼ, niku̱mu̱ʼ dí nándáa dí ma̱ni̱ dí asndu xóo nimuʼúún náa awúun lamáa índo̱ xtáa raxnúu ruʼwambiʼ. Mú Jeobá nijmiuu a̱ngiu̱lú bugi̱ mu muni̱ kríñunʼ ga̱jma̱a̱ nimbáyuʼ mu ma̱ni̱ má xúʼko̱ ñajuunʼ”. Ikháanʼ mangáanʼ, á mu nandulúʼ muxnúún tsiaki̱i̱ eʼwíinʼ guniʼñááʼ rí muthulú xóo ku̱mu̱ún ga̱jma̱a̱ guʼdxawíín májánʼ dí nuthi, mu ma̱ndoo muʼni̱i̱ a̱jkiu̱ún ga̱jma̱a̱ mumbañún mu xúniñaaʼ runi̱ ñajuunʼ Jeobá (Rom. 12:15).
ATAMBÁÑÚÚN EʼWÍINʼ MAKRU̱ʼU̱U̱N AJNGÁ RAWUUNʼ DIOS
9. Ndiéjunʼ rí niʼniún gakhi̱i̱ xa̱bi̱i̱ Jesús ga̱jma̱a̱ xú káʼnii nimbáñún xá.
9 Xa̱bi̱i̱ Jesús ninimbu̱ún Ajngá rawuunʼ Dios ga̱jma̱a̱ ninimi̱jna̱ mugíʼ munimbáníí rí naʼthí ikhí (Juan 17:6). Mu na̱nguá eʼngo̱o̱ gákru̱ʼu̱u̱n náá numuu rí Jesús ndiyóoʼ makhañúu xóo mbáa xa̱bu̱ bi̱ niʼni dí ra̱májánʼ. Jesús ndaʼyoo má rí xa̱bi̱i̱ guaʼdáá fe ga̱jma̱a̱ rí nandún kuyáá Jeobá, mú ndiʼyoo dí ndayóoʼ makru̱ʼu̱u̱n xóó itháán májánʼ rí naʼthí náa Kiʼniraʼmáʼ (Luc. 9:44, 45; Juan 20:9). Ikha jngóo nimbáñún mbuyáá ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n dí nuraxnuu. Guʼyáá ndiéjunʼ niʼni índo̱ nisngájmaminaʼ náa a̱jmi̱i̱n xa̱bi̱i̱ bi̱ kúwá ragún náa Emaús.
10. Xú káʼnii nimbáñún xa̱bi̱i̱ Jesús mu makru̱ʼu̱u̱n dí ikhaa nindxu̱u̱ Mesías rá. (Lucas 24:18-27.)
10 (Atraxnuu Lucas 24:18-27). Jesús na̱nguá niʼthúún mbá nacha̱ a̱jmi̱i̱n xa̱bu̱ buʼko̱ tsáá nindxu̱u̱, ikhaa ginii niʼniún grajxe̱. Náá numuu rá. Mbáa nindoo mbaʼyoo xú káʼnii ku̱mu̱ún ga̱jma̱a̱ ndiéjunʼ endxaʼwamíjna̱ ga̱jma̱a̱ xúʼko̱ má nini, ikhiin nithi dí nikumu̱ún dí Jesús maʼnikáwíin xa̱bu̱ Israel náa ñawúúnʼ xa̱bu̱ romanos. Nda̱wa̱á dí nithi rí niʼni maxmiéjúúnʼ, Jesús nijmuu rí Kiʼniraʼmáʼ mu mambáñun makru̱ʼu̱u̱n dí nimbánuu mbaʼa kiʼtáriyaʼ.b Wakíʼ má rúʼko̱ niwi̱ín gajmíi̱n eʼwíinʼ xa̱bi̱i̱ ga̱jma̱a̱ niʼthún mangiin ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n kiʼtáriyaʼ rúʼko̱ (Luc. 24:33-48). Ndiéjunʼ eʼsngúlú rá.
11, 12. a) Ndiéjunʼ eʼsngúlú rí xóo Jesús nijmuu dí Kiʼnirámáʼ rá. (Atayáá ma̱ngaa xtiʼkhuu.) b) Xú káʼnii nimbáyúu Nortey dí niʼni bi̱ naʼsngóo ga̱jma̱a̱ numuu Biblia rá.
11 Xú káʼnii gándoo guʼyaridáá Jesús rá. Índo̱ guʼsngáá mbáa ga̱jma̱a̱ numuu Biblia, guʼni̱i̱ grajxe̱ mu ma̱ndoo maʼthí xóo ku̱mu̱u̱ ga̱jma̱a̱ xóo endxaʼwamínáʼ (Prov. 20:5). Nda̱wa̱á dí gákru̱ʼu̱lú xóo ku̱mu̱u̱, guʼsngáá maxkamaa texto ndrígóo Biblia dí ma̱ndoo mambáyúu. Xúʼtháán ikháánʼ ndiéjunʼ gáʼni, itháán májánʼ dí muʼni grajxe̱ ga̱jma̱a̱ numuu texto dí niguxnuu mu mandxaʼwáminaʼ xú káʼnii gáʼnimbánuu. Guʼyáá ga̱jma̱a̱ numuu ndxájulú bi̱ xtáa náa Ghana, bi̱ mbiʼyuu Nortey.
12 Índo̱ Nortey gíʼdoo 16 tsiguuʼ, nigíʼdu̱u̱ niʼnigajmaa Biblia. Nda̱wa̱á bi̱ kúwá náa goʼwóo nikiʼnii kuyáá. Ndiéjunʼ nimbáyúu mu xániñuuʼ raʼnigajmaa xá. Bi̱ naʼsngóo nijmuu rí naʼthí náa Mateo capítulo 10 mu maʼthúu̱n rí cristianos bi̱ gajkhun magumaa ngíníi. Nortey naʼthí: “Índo̱ bi̱ kúwá náa goʼwóʼ nikiʼníin kuyoʼ, nijkhánú nikro̱ʼo̱o̱ rí nixkamaa dí gajkhun”. Ma̱ngaa ndxájulú bi̱ naʼsngóo nisngájmuu Mateo 10:16 náa naʼthí, rí gíʼmaa manindxu̱lú wipiáánʼ, ga̱jma̱a̱ nimbáyúu mbaʼyoo ndiéjunʼ gíʼmaa maʼni índo̱ gáʼthúún bi̱ kúwá náa goʼwóoʼ rí xtáa rajmañuu. Nda̱wa̱á dí nijngúun iyááʼ, Nortey nindoo mani̱ndxu̱u̱ precursor, mú anu̱u̱ nindoo rí maʼga̱ náa universidad. Ndxájulú bi̱ naʼsngóo na̱nguá niʼthúu̱n ndiéjunʼ gaʼni, i̱ndó niʼniuu grajxe̱ ga̱jma̱a̱ nijmuu rí naʼthí náa Biblia mu mambáyúu maraʼwíí májánʼ dí maʼni. Ndiéjunʼ nirígá rá. Nortey ni̱jkha̱nú ninindxu̱u̱ precursor regular ga̱jma̱a̱ anu̱u̱ nixkriya̱a̱ʼ náa goʼwóo. Ikhaa naʼthí rígi̱ ga̱jma̱a̱ numuu dí nigíʼnuu: “Nda̱yo̱o̱ gajkhun dí niraʼwi̱i̱ májánʼ dí ma̱ni̱”. Índo̱ numbáñún eʼwíinʼ makru̱ʼu̱u̱n dí naʼthí náa Biblia, ma̱ndoo mumbáñún maʼni gujkhuʼ fe ndrígu̱ún ga̱jma̱a̱ rí xúniñaʼ dí gajkhun (Efes. 3:16-19).
Guʼyaridáá Jesús índo̱ gúmbañún eʼwíinʼ makru̱ʼu̱u̱n dí naʼthí náa Biblia. (Atayáá kutriga̱ 11).e
GÚʼNIRATIIN A̱NGIU̱LÚ MU MUMBÁÑÚN EʼWÍINʼ
13. Ndiéjunʼ niʼni Jesús mu majuiʼtáraʼa nda̱wa̱á dí ikhaa gatanga̱a̱ mekhuíí rá. (Efesios 4:8.)
13 Índo̱ Jesús nixtáa náa tsu̱du̱u̱ Ku̱ba̱ʼ niʼni xúgíʼ dí anu̱u̱ nindoo (Juan 17:4). Jesús na̱nguá nindxa̱ʼwáminaʼ dí i̱ndó ikhaa maʼngo̱o̱ maʼnimbánuu dí Jeobá nandoo. Náa mbá ajtsú tsiguʼ tikhu dí nixtáa raʼtáraʼa, niʼniratiin eʼwíinʼ. Jesús nikumu̱u̱ kaʼñún xa̱bi̱i̱, ikha jngóo nixnún ñajunʼ dí mutaraʼa ma̱ngaa dí musngáa ga̱jma̱a̱ numuu ajngáa rí májánʼ, ma̱ngaa dí muñewa̱a̱n xuajñuu Jeobá. Tikhuun xa̱bi̱i̱ bi̱ niyégún edxu̱u̱ náa ñajunʼ rígi̱, mbáa asndu xóó tséʼni 30 tsigúúnʼ (atraxnuu Efesios 4:8). Xa̱bu̱ bugi̱ niñajunʼ mbóó gajmiún Jesús, mú nákhá xóó tséjkha̱a̱ mekhuíí niʼniratiin itháán mu mumbáñún eʼwíinʼ.
14. Xú káʼnii nimbáñún xa̱bi̱i̱ Jesús mu mani̱ndxu̱ún itháán míjíinʼ cristianos náa iwáá 40 mbiʼi dí nixtáa náa tsu̱du̱u̱ Ku̱ba̱ʼ rá. (Atayáá ma̱ngaa xtiʼkhu.)
14 Jesús nixnúún consejo xa̱bi̱i̱ rí ma̱ndoo mambáñún, mú niʼni ga̱jma̱a̱ ngajua. Mbá xkri̱da, ndiʼyoo rí tikhuun dí ikhiin niʼniún mingíjyúuʼ munimbu̱ún dí ikhaa nigabi̱i̱, ikha jngóo nimbáñún mu xúni̱ a̱jma̱ a̱jkiu̱ún (Luc. 24:25-27; Juan 20:27). Ma̱ngaa niʼthúún dí itháán gíʼdoo numuu rí muñewa̱a̱n xuajñuu Dios raʼkháa dí mbuyáʼ mbújkha̱a̱ (Juan 21:15) Niʼni marmáʼáan a̱jkiu̱ún dí ragíʼmaa muni̱ mbrígumijná gajmiún eʼwíinʼ (Juan 21:20-22). Ma̱ngaa nimbáñún mikru̱ʼu̱u̱n ndiéjuunʼ phú eyoo gáʼthúu̱n Reino ndrígóo Dios mu xúʼko̱ mbuyáá dí itháán gíʼdoo numuu mutaraʼa (Hech. 1:6-8). Ndiéjuunʼ gándoo gajmañún bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ rá.
Guʼyaridáá Jesús índo̱ gúʼnirati̱i̱n eʼwíinʼ a̱ngiu̱lú mu makánún i̱ʼwáʼ ñajunʼ dí rígá náa congregación. (Atayáá kutriga̱ 14).
15, 16. a) Xú káʼnii gándoo guyaridáá Jesús a̱ngiu̱lú bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ rá. b) Xú káʼnii nimbáyúu Patrick consejo rí nikhánáá rá.
15 Xú káʼnii gándoo mbuyaridáá Jesús a̱ngiu̱lú bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ rá. Ndayóoʼ muniratiin eʼwíinʼ a̱ngiu̱lú asndu bi̱ itháán jiámá mu xúʼko̱ ma̱ndoo maguáʼdáá ñajunʼ dí muni̱ náa congregación.c Bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ tséguáʼthi̱i̱n rí a̱ngiu̱lú maguánú mani̱ndxu̱ún jmbiin. Rí phú nuni̱ nindxu̱u̱ dí nuxnún consejo a̱ngiu̱lú jiámá mu xúʼko̱ majmañún mani̱ndxu̱ún xa̱bu̱ guabiinʼ, mu eʼwíinʼ makumu̱ún kuñúún ga̱jma̱a̱ mu makuwá xawii mumbañún eʼwíinʼ (1 Tim. 3:1; 2 Tim. 2:2; 1 Ped. 5:5).
16 Guʼyáá rí nigíʼnuu mbáa ndxájulú bi̱ mbiʼyuu Patrick. Nákha ikhaa kaʼníí nindxu̱u̱ mbáa dxámáa, na̱nguá gíʼdoo gamajkhu náa eʼwíinʼ, asndu náa a̱ngiu̱lú gu̱ʼu̱ ga̱jma̱a̱ tséʼthún májánʼ. Mú mbáa ndxájulú bi̱ kayá edxu̱u̱ ndiʼyoo xóo eʼni, ikhú nixnúu consejo mu mambáyúu mariʼkhu̱u̱ xóo nindxu̱u̱, mú niʼni ga̱jma̱a̱ ngajua. Patrick naʼthí: “Naxnáa núma̱aʼ ndxájulú rí nimbáyúʼ. Naxtáá ngíná índo̱ nda̱yo̱o̱ rí eʼwíinʼ a̱ngiu̱lú nakhánún ñajunʼ náa congregación rí ikhúún nandoʼ magúʼdoo. Mú dí niʼthúnʼ ndxájulú nimbáyúʼ mu mani̱ndxu̱ʼ mbáa májánʼ xa̱bu̱ náa eʼwíinʼ, raʼkháa dí mbaʼyaʼ makhánúʼ ñajunʼ náa congregación”. Ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱, Patrick ni̱jkha̱nú ninindxu̱u̱ mbáa bi̱ kayá edxu̱u̱ índo̱ nigiʼdoo 23 tsiguuʼ (Prov. 27:9).
17. Xú káʼnii nisngájma Jesús rí nikumu̱u̱ kaʼñúún xa̱bi̱i̱ rá.
17 Jesús nixnún discípulo ndrígóo ñajunʼ dí mutaruʼúún ajngáa rí májánʼ xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ í musngúún dí naʼthí náa Kiʼniráʼmáʼ (Mateo 28:20). Mbáa xa̱bi̱i̱ nikumu̱ún rí xáʼngu̱u̱n gúnimbáníí ñajunʼ rígi̱. Mú, Jesús ndiʼyoo rí maʼngu̱u̱n muni̱. Ikha jngóo niʼthúún: “Xó má Anu̱ʼ nikuʼmún ikhúún, xúʼko̱ má gákuʼmáanʼla mangáanʼ” (Juan 20:21).
18. Xú káʼnii gándoo guyaridáá Jesús a̱ngiu̱lú bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ rá.
18 Xú káʼnii gándoo guyaridáá Jesús a̱ngiu̱lú bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ rá. A̱ngiu̱lú bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ nduyáá rí gíʼdoo numuu muxnúún ñajunʼ eʼwíinʼ ma̱ngaa dí muniratiin mu xúʼko̱ maʼngu̱u̱n munimbáníí ñajunʼ rí gákhánún náa congregación (Filip. 2:19-22). Mbá xkri̱da, ma̱ndoo muthúún a̱ngiu̱lú jiámá mu mumbañún muni̱ kaʼwi̱i̱ náa Guʼwá nagimbáanʼ o maguma májáanʼ. A̱ngiu̱lú bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ ma̱ndoo muxnún eʼwíinʼ a̱ngiu̱lú ñajunʼ rí muni̱, mú ginii gíʼmaa muniratiin nda̱wa̱á gíʼmaa muniñaaʼ rí ikhiin munimbáníí ñajunʼ rúʼko̱. Ndxájulú bi̱ mbiʼyuuʼ Matthew bi̱ ndiʼkhún ninindxu̱u̱ bi̱ kayá edxu̱u̱, naxníin núma̱aʼ eʼwíinʼ a̱ngiu̱lú bi̱ kuya̱ edxu̱u̱, numuu rí nisngáá maʼnimbánuu mbaʼa ñajunʼ dí rígá náa congregación ma̱ngaa rí nikumu̱ún kuyáá. Ikhaa naʼthí: “Índo̱ najngawu̱u̱n, a̱ngiu̱lú numbayúʼ mba̱yo̱o̱ xóo gándoo gáni̱ itháán májánʼ nda̱wa̱á”.d
19. Ndiéjunʼ gíʼma muʼni rá.
19 Jesús nijmuu májánʼ mbiʼi ndrígóo índo̱ nixtáa i̱mbá 40 mbiʼi náa tsu̱du̱u̱ Ku̱ba̱ʼ rígi̱, mu maxnún tsiaki̱i̱, maʼsngúún ga̱jma̱a̱ mu maʼniratiin eʼwíinʼ. Guyaridáá májánʼ xkri̱da ndrígóo (1 Ped. 2:21). Ikhaa mambáyulú numuu dí ikhaa má niʼthí: “Ikhúún maxtáá ga̱jma̱á nindxa̱la asndu índo̱ gártumuu mbiʼi” (Mat. 28:20).
AJMÚÚ 15 Guʼni mba̱a̱ A̱ʼdióo Jeobá bi̱ giʼnii
a Náa Evangelios ga̱jma̱a̱ i̱ʼwáʼ libro ndrígóo Biblia naʼthí dí Jesús nisngájmaminaʼ mbaʼa nuthu náa xa̱bi̱i̱ nda̱wa̱á rí nigabi̱i̱: Náa María Magdalena (Juan 20:11-18); náa eʼwíinʼ gu̱ʼu̱ (Mat. 28:8-10; Luc. 24:8-11); náa a̱jmi̱i̱n xa̱bi̱i̱ (Luc. 24:13-15); náa Pedro (Luc. 24:34); náa apóstoles ndrígióo, mú ndawa̱a̱ Tomás ikhí (Juan 20:19-24); náa apóstoles, ikhí ma̱ngaa xtáa Tomás (Juan 20:26); náa mbá juwiin xa̱bi̱i̱ (Juan 21:1, 2); náa itháán dí 500 xa̱bi̱i̱ (Mat. 28:16; 1 Cor. 15:6); náa Santiago bi̱ nindxu̱u̱ giʼtio̱o̱ (1 Cor. 15:7); náa mbá xúgíinʼ apóstoles ndrígióo (Hech. 1:4), ga̱jma̱a̱ náa apóstoles náa mijngii Betania (Luc. 24:50-52). Mbáa Jesús nisngájmaminaʼ i̱ʼwáʼ nuthu náa xa̱bi̱i̱ mú náa Biblia na̱nguá eʼthí (Juan 21:25).
b Mataxkamaa itháán dí nijuiʼtáriyaʼ ga̱jma̱a̱ numuu Jesús náa artículo dí na̱ʼkha̱ náa jw.org náa ajngáa xtílóo “¿Prueban las profecías de la Biblia que Jesús fue el Mesías?”.
c Nguáná tikhuun a̱ngiu̱lú jiámá bi̱ nindxu̱ún anciano ma̱ndoo mani̱ndxu̱u̱n superintendente ndrígóo circuito maski má kaʼnii guáʼdáá 25 ga̱jma̱a̱ 30 tsigúúnʼ, mú ndayóoʼ majmañún rí nuni̱ anciano.
d Ma̱ndoo mataxkamaa itháán dí matambáñún ga̱jma̱a̱ mu makhanúún itháan ñajunʼ dí rígá náa congregación náa i̱yi̱i̱ʼ Bi̱ Nayejngoo dí nigájnuu agosto tsiguʼ 2018, ináa 11 ga̱jma̱a̱ 12 kutriga̱ 15 asndu 17, ga̱jma̱a̱ dí nigájnuu 1 ñajunʼ gu̱nʼ abril tsiguʼ 2015, ináa 8 asndu 18.
e NAʼTHÍ GA̱JMA̱A̱ NUMUU XTIʼKHUU.: Mbáa ndxájulú nambáyúu bi̱ naʼsngóo mu makro̱ʼo̱o̱ rí naʼthí náa Biblia, ga̱jma̱a̱ ikhaa naraʼwíí maxidíí dí najmuu índo̱ naʼni ndxa̱a̱ Navidad.