Watchtower BIBLIOTEKA ONLINE
Watchtower
BIBLIOTEKA ONLINE
Tetun Dili
Á
  • Á
  • á
  • É
  • é
  • Í
  • í
  • Ó
  • ó
  • Ú
  • ú
  • Ã
  • ã
  • Ç
  • ç
  • Ñ
  • ñ
  • ʼ
  • BÍBLIA
  • LIVRU SIRA
  • REUNIAUN SIRA
  • ijwyp lisaun 12
  • Oinsá se ema fó susar ba haʼu?

La iha video neʼebé bele loke.

Deskulpa, la bele loke vídeo.

  • Oinsá se ema fó susar ba haʼu?
  • Pergunta husi joven sira
  • Subtítulu
  • Informasaun seluk neʼebé hanesan
  • Ema fó susar iha dalan saida deʼit?
  • Tanbasá ema fó susar ba ema seluk?
  • Ema fó susar ba sé?
  • Ita bele halo saida deʼit se ema fó susar ba Ita?
  • Saida mak haʼu sei halo se ema haterus haʼu iha eskola?
    Resposta ba Pergunta 10 neʼebé Joven Sira Husu
  • Saida mak haʼu bele halo se ema bully haʼu-nia oan?
    Ajuda ba família
  • Sadere ba Jeová bainhira ema bully Ita
    Moris Kristaun no Haklaken—Programa no nota—2023
  • Lista
    Matan-moris bá!—2013
Pergunta husi joven sira
ijwyp lisaun 12

PERGUNTA HUSI JOVEN SIRA

Oinsá se ema fó susar ba haʼu?

  • Ema fó susar iha dalan saida deʼit?

  • Tanbasá ema fó susar ba ema seluk?

  • Ema fó susar ba sé?

  • Ita bele halo saida deʼit se ema fó susar ba Ita?

Lee sujestaun husi joven sira no lia-menon husi mestra, no hatán pergunta sira kona-ba ema neʼebé fó susar ba ema seluk.

Fó susar ba ema seluk mak buat neʼebé sériu. Iha rai-Inglaterra, relatóriu ida fó sai katak porsentu 40 husi joven sira neʼebé oho an karik liga ho situasaun neʼebé envolve sira neʼebé gosta fó susar ba ema seluk.

Ema fó susar iha dalan saida deʼit?

Fó susar ba ema seluk laʼós envolve baku deʼit. Ida-neʼe mós bele envolve buat sira tuirmai.

  • Uza liafuan atu hakanek. Celine neʼebé tinan 20 hatete: “Joven feto sira bele uza liafuan kroʼat. Haʼu sei nunka haluha liafuan aat neʼebé sira hatete mai haʼu. Sira halo haʼu sente la iha folin, laran-kraik no laran-kanek. Diʼak liu se sira baku deʼit haʼu.”

  • Lakohi ransu. Haley neʼebé tinan 18 hatete: “Haʼu nia kolega eskola sira komesa dook husi haʼu. Sira la fó fatin ba haʼu atu tuur no han hamutuk ho sira iha tempu meiudia. Durante tinan ida, haʼu tanis no han mesak.”

  • Uza telemovel ka komputadór. Daniel neʼebé tinan 14 hatete: “Hodi ketik liafuan balu liuhusi komputadór Ita bele hafoʼer ema nia naran, ka lori susar boot ba ninia moris. Ida-neʼe bele akontese duni!” Ema balu mós uza telemovel atu haruka foto no mensajen neʼebé hakanek ema seluk.

Tanbasá ema fó susar ba ema seluk?

Razaun balu mak tuirmai.

  • Uluk ema fó susar ba sira. Joven ida naran Antonio hatete: “Haʼu-nia kolega sira fó susar beibeik ba haʼu no ikusmai haʼu halo tuir sira no komesa fó susar ba ema seluk. Liutiha tempu balu haʼu rekoñese katak hahalok neʼebé haʼu halo neʼe mak la loos!”

  • La iha ezemplu diʼak neʼebé bele halo tuir. Hakerek-naʼin naran Jay McGraw dehan iha ninia livru Life Strategies for Dealing With Bullies: “Dala barak joven sira trata ema seluk . . . iha dalan neʼebé sira haree sira-nia inan-aman, maun-alin sira, ka ema seluk iha família trata malu.”

  • Sira hanoin katak sira diʼak liu ema seluk, maibé tuir loloos sira la fiar an. Hakerek-naʼin naran Barbara Coloroso esplika iha ninia livru The Bully, the Bullied, and the Bystander katak “joven sira neʼebé gosta fó susar ba ema no hanoin katak sira diʼak liu ema seluk, dala barak joven sira neʼe la fiar an no sente laran kanek kona-ba buat ruma”.

Ema fó susar ba sé?

  • Joven neʼebé la iha belun. Joven balu sente susar atu iha belun no sempre dook husi ema seluk. Entaun, ema fó susar ba sira.

  • Joven neʼebé la hanesan joven sira seluk. Ema fó susar ba joven sira tanba sira-nia kór, rasa, relijiaun la hanesan ka tanba sira iha moras ruma ka tanba razaun seluk tan.

  • Joven neʼebé la fiar an. Ema neʼebé gosta fó susar sempre buka joven neʼebé iha hanoin negativu, tanba nia hanoin katak joven neʼe sei simu deʼit.

Ita bele halo saida deʼit se ema fó susar ba Ita?

  • Kontrola emosaun. Joven feto naran Kylie hatete: “Ema neʼebé gosta fó susar hakarak haree Ita sente triste. Se Ita kontrola an sira sei husik Ita.” Bíblia hatete: “Maibé ema neʼebé matenek kontrola ninia sentimentu no kalma nafatin.”​—Provérbios 29:11.

  • Keta selu fali. Se Ita koko selu fali, neʼe sei la rezolve maibé aumenta tan problema. Bíblia hatete: “Keta selu aat ho aat ba ema.”​—Roma 12:17; Provérbios 24:19.

  • Hatudu matenek. Se bele, sees husi ema ka situasaun neʼebé perigu.​—Provérbios 22:3.

  • Hatudu hahalok diʼak. Bíblia hatete: “Hatán ho liafuan mamar sei hatún hirus.”​—Provérbios 15:1.

  • Halo kómik. Porezemplu, se ema goza Ita no dehan Ita bokur loos, Ita bele simu deʼit no hatán ho kalma: “Karik haʼu presiza hatún isin!”

  • Laʼo sees. Nora neʼebé tinan 19 dehan: “Hodi nonook deʼit Ita hatudu katak Ita maduru no matenek liu ema neʼebé fó susar ba Ita. Ida-neʼe mós hatudu katak Ita bele kontrola an.”

  • Hatudu fiar an. Feto joven naran Rita hatete: “Ema neʼebé fó susar bele haree se Ita sente laran nakdedar, no karik sira sei aproveita kedas situasaun neʼe hodi hamoe Ita.”

  • Fó-hatene ema seluk. Relatóriu ida hatete katak besik porsentu 50 mak vítima husi ema neʼebé fó susar liuhusi telemovel, no lakohi fó sai neʼe ba ema seluk. Karik tanba sente moe (liuliu joven mane sira) ka taʼuk ba ema seluk. Maibé hanoin-hetan, ema neʼebé gosta fó susar lakohi ema seluk atu hatene kona-ba sira-nia hahalok. Fó-hatene ba ema seluk mak hakat primeiru hodi hapara susar neʼe.

Sujestaun husi joven sira

“Sees husi fatin ka situasaun neʼebé perigu. Hanoin-hetan katak ema neʼebé fó susar ba Ita, sira mós hasoru susar. Hodi hanoin ida-neʼe sei ajuda Ita atu la sente laran-kraik tebes.”​—Antonio.

“Hatudu fiar an. Keta taʼuk atu defende Ita-nia fiar. Ema barak neʼebé fó susar ikusmai sei husik Ita bainhira sira haree katak sira labele kontrola Ita no haree katak Ita la taʼuk ba sira.”​—Jessica.

Lia-menon husi mestra

“Fó susar ba ema seluk mak problema neʼebé sériu. Bainhira haʼu serbisu nuʼudar mestre, eskola-oan baku malu iha klase laran maski sira foin klase terseiru deʼit! Labarik balu gosta fó susar ba ema seluk tanba sira hakarak sai ema-boot no kontrola ema seluk.

“Dala barak vítima lakohi fó sai problema neʼe tanba sira taʼuk ema neʼebé fó susar ka sira-nia kolega eskola sira sei la gosta sira. Karik sira mós la fiar katak mestre ka ema seluk sei halo buat ida hodi rezolve situasaun. Maski nuneʼe, haʼu fó laran-manas ba ema naran deʼit neʼebé hetan susar atu fó sai kona-ba neʼe. Se Ita fó sai kona-ba situasaun neʼe, karik Ita bele ajuda ema seluk atu la hetan susar.”​—Jenilee, uluk nia mak mestra iha rai-Estadus Unidus.

Pergunta sira

Loos ka sala

  1. Hahalok atu fó susar ba ema seluk hahú husi tempu antigu.

  2. Fó susar ba ema seluk atu hanesan goza deʼit. Neʼe la sériu.

  3. Dalan diʼak atu hapara mak selu fali.

  4. Se ema fó susar ba Ita, karik Ita mak halo sala hasoru sira.

  5. Ema neʼebé hetan susar husi ema seluk ikusmai fó susar.

  6. Se Ita haree ema fó susar ba ema seluk, Ita la presiza halo buat ruma.

  7. Maski sira foti an, ema neʼebé fó susar dala barak la fiar an.

  8. Ema neʼebé fó susar bele troka ninia hahalok.

RESPOSTA

  1. Loos. Porezemplu, Bíblia koʼalia kona-ba ema Nefilím​—naran neʼe katak “Sira neʼebé halo ema seluk monu.”​—Génesis 6:4.

  2. Sala. Fó susar ba ema seluk mak problema sériu. Triste katak ema balu oho an tanba hetan susar beibeik.

  3. Sala. Ema neʼebé fó susar dala barak isin boot liu sira-nia vítima, tan neʼe susar atu selu fali.

  4. Sala. La iha ema ida mak merese hetan susar neʼe! Ema neʼebé fó susar tenke simu responsabilidade kona-ba ninia hahalok.

  5. Loos. Triste katak ema balu neʼebé hetan susar ikusmai hatudu hahalok hanesan no fó susar ba ema seluk.

  6. Sala. Labele haree liu deʼit. Se Ita haree ema fó susar ba ema seluk no la fó sai kona-ba neʼe, Ita apoia hahalok neʼe no neʼe sei la ajuda ida.

  7. Loos. Maski ema neʼebé fó susar foti an loos, sira barak la fiar an no hamoe ema seluk hodi bele sente diʼak kona-ba sira-nia an.

  8. Loos. Hodi simu konsellu no ajuda, ema neʼebé gosta fó susar ba ema bele troka sira-nia hanoin no hahalok.​—Éfeso 4:23, 24.

    Livru sira iha lian Tetun Dili (1993-2025)
    Log Out
    Log In
    • Tetun Dili
    • Fahe
    • Organiza tuir Ita-nia hakarak
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kondisaun atu Uza
    • Informasaun Privadu
    • Setting kona-ba privasidade
    • JW.ORG
    • Log In
    Fahe