Watchtower BIBLIOTEKA ONLINE
Watchtower
BIBLIOTEKA ONLINE
Tetun Dili
Á
  • Á
  • á
  • É
  • é
  • Í
  • í
  • Ó
  • ó
  • Ú
  • ú
  • Ã
  • ã
  • Ç
  • ç
  • Ñ
  • ñ
  • ʼ
  • BÍBLIA
  • LIVRU SIRA
  • REUNIAUN SIRA
  • mwbr25 Jullu p. 1-10
  • Informasaun atu uza hamutuk livru “Moris Kristaun no Haklaken”

La iha video neʼebé bele loke.

Deskulpa, la bele loke vídeo.

  • Informasaun atu uza hamutuk livru “Moris Kristaun no Haklaken”
  • Informasaun atu uza hamutuk livru Moris Kristaun no Haklaken—2025
  • Subtítulu
  • 7-13 JULLU
  • 14-20 JULLU
  • 21-27 JULLU
  • 28 JULLU–3 AGOSTU
  • 4-10 AGOSTU
  • 11-17 AGOSTU
  • 18-24 AGOSTU
  • 25-31 AGOSTU
Informasaun atu uza hamutuk livru Moris Kristaun no Haklaken—2025
mwbr25 Jullu p. 1-10

Informasaun atu uza hamutuk livru Moris Kristaun no Haklaken

© 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania

7-13 JULLU

RIKUSOIN HUSI BÍBLIA PROVÉRBIOS 21

Prinsípiu sira ba moris kaben neʼebé kontente

w24.05 p. 30 par. 13

Halo desizaun matenek durante tempu namora

13 Presiza namora ba tempu hira? Bainhira ita halo desizaun ho ansi, neʼe bele lori konsekuénsia neʼebé la diʼak. (Prv 21:5) Tan neʼe, bainhira Ita namora, Ita presiza uza tempu neʼebé natoon atu koñese didiʼak Ita-nia pár. Maibé Ita mós lakohi namora ba tempu neʼebé kleur liu. Bíblia hatete: “Ema sei laran-kanek se nia hein kleur atu ninia esperansa sai loos.” (Prv 13:12) Liután neʼe, se Ita namora ba tempu kleur liu, neʼe bele halo fasil ba Ita atu monu ba sala seksuál. (1Ko 7:9) Duké fokus ba tempu hira mak Ita namora, diʼak atu husu ba Ita-nia an: ‘Saida tan mak haʼu presiza aprende kona-ba haʼu-nia pár atu nuneʼe haʼu bele foti desizaun neʼebé diʼak?’

g-E 7/08 p. 7 par. 2

Oinsá atu iha moris kaben nian neʼebé susesu?

Hatudu haraik an. “Keta halo buat ida hodi buka atu manán deʼit ka foti an, maibé ho haraik an hodi haree ema seluk boot liu fali imi.” (Flp 2:3) Dala barak feen-laʼen sira diskute malu tanba sira ida mak foti an no fó-sala ba sira-nia pár kona-ba problema neʼebé sira hasoru, duké buka dalan atu rezolve problema. Se Ita hatudu haraik an, neʼe bele ajuda Ita la buka atu manán deʼit bainhira la konkorda malu.

w06-E 9/15 p. 28 par. 13

“Haksolok ho ó-nia feen husi ó-nia tempu joven”

13 Oinsá se moris kaben nian iha problema tanba dalan neʼebé feen-laʼen trata malu? Presiza hakaʼas an atu bele buka dalan hodi hadiʼa situasaun neʼe. Porezemplu, karik feen-laʼen sai toman atu koʼalia ba malu iha dalan neʼebé la respeitu. (Prv 12:18) Neʼe bele fó impaktu la diʼak ba moris kaben nian. Provérbios 21:19 hatete: “Diʼak liu hela iha rai-fuik duké hela ho feen neʼebé gosta istori malu no hirusdór.” Se Ita mak feen ida neʼebé hasoru situasaun hanesan neʼe, husu ba Ita-nia an: ‘Haʼu-nia hahalok halo haʼu-nia laʼen lakohi besik haʼu ka lae?’ Bíblia hatete ba laʼen sira: “Kontinua hadomi imi-nia feen no keta sai hirus makaʼas ba sira.” (Kol 3:19) Se Ita mak laʼen ida, husu ba Ita-nia an: ‘Tanba haʼu ladún hatudu domin no laran-diʼak ba haʼu-nia feen, neʼe book nia atu buka kmaan husi ema seluk ka lae?’ Klaru katak la iha razaun ba feen ka laʼen atu halo sala seksuál. Maski nuneʼe, sira bele deʼit monu ba sala neʼe, tan neʼe diʼak atu feen-laʼen koʼalia nakloke ba malu bainhira hasoru problema.

Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia

w05-E 1/15 p. 17 par. 9

Profesia kona-ba Maromak nia Ukun sai loos

9 Agora Jesus mak Liurai ho kbiit boot, laʼós tan ema baibain deʼit neʼebé saʼe kuda-burru oan. Bíblia fó sai katak nia saʼe kuda, no baibain kuda reprezenta funu. (Prv 21:31) Apokalipse 6:2 hatete: “Haʼu hateke no haree kuda mutin ida mai. Ida neʼebé saʼe kuda neʼe kaer hela rama ida, no Maromak fó ona koroa ida ba nia. Nia bá hodi manán ninia inimigu no manán sira hotu.” David mós koʼalia kona-ba Jesus, hodi dehan: “Jeová sei hiʼit saʼe ó-nia ai-tonka liurai nian atu nuneʼe ó sei la ukun deʼit iha Siaun. Nia dehan: ‘Bá domina iha ó-nia inimigu sira-nia leet.’”—Sal 110:2.

14-20 JULLU

RIKUSOIN HUSI BÍBLIA PROVÉRBIOS 22

Prinsípiu sira kona-ba haboot oan

w20.10 p. 27 par. 7

Ajuda Ita-nia oan atu kontinua serbí Jeová

7 Se imi mak feen-laʼen no hakarak iha oan, husu ba imi-nia an: ‘Ami mak ema haraik an, hadomi Jeová no hafolin ninia Liafuan ka lae? Tuir Jeová nia haree ami bele tau matan ba bebé ida neʼebé folin-boot ka lae?’ (Sal 127:3, 4) Se Ita mak inan ka aman, husu ba Ita-nia an: ‘Haʼu hanorin haʼu-nia oan katak importante atu serbisu makaʼas ka lae?’ (Ecl 3:12, 13) ‘Haʼu hakaʼas an atu proteje haʼu-nia oan husi perigu sira iha Satanás nia mundu ka lae?’ (Prv 22:3) Ita labele proteje Ita-nia oan husi susar hotu neʼebé sira sei hasoru. Maibé Ita bele prepara Ita-nia oan atu hasoru problema sira-neʼe liuhusi kontinua hanorin sira ho domin kona-ba oinsá atu buka matadalan husi Maromak nia Liafuan. (Lee Provérbios 2:1-6.) Porezemplu, se Ita-nia família ruma para atu serbí Jeová, ajuda Ita-nia oan atu aprende husi Maromak nia Liafuan tanbasá importante atu laran-metin nafatin ba Jeová. (Sal 31:23) Ka se ema neʼebé Ita hadomi mate, hatudu ba Ita-nia oan eskritura sira neʼebé bele ajuda nia atu tahan hasoru laran-triste no bele sente dame.—2Ko 1:3, 4; 2Ti 3:16.

w19.12 p. 26 par. 17-19

Inan-aman, treinu imi-nia oan atu hadomi Jeová

17 Treinu oan husi kiʼik kedas. Diʼak liu ba inan-aman atu treinu sira-nia oan husi kiʼik kedas. (Prv 22:6) Hanoin toʼok kona-ba Timóteo neʼebé halo viajen ho Paulo. Timóteo nia inan Eunice, no ninia avó-feto Loide komesa treinu nia “husi kiʼik kedas”.—2Ti 1:5; 3:15.

18 Feen-laʼen seluk naran Jean-Claude no Peace husi Kosta Marfín konsege haboot oan naʼin-neen atu hadomi Jeová no adora nia. Saida mak ajuda sira atu hetan susesu? Sira banati-tuir Eunice no Loide nia ezemplu. Sira hatete: “Ami hanorin Maromak nia Liafuan ba ami-nia oan sira husi sira kiʼik kedas, ami komesa husi sira moris mai.”—Deu 6:6, 7.

19 “Hanorin” Jeová nia Liafuan ba Ita-nia oan katak sá? Liafuan Ebraiku “hanorin” signifika “fó-hanoin beibeik ka repete beibeik hodi hanorin”. Atu halo nuneʼe, inan-aman presiza gasta tempu beibeik hamutuk ho sira-nia oan. Karik dala ruma, inan-aman sai laran-kraik tanba sira presiza repete beibeik matadalan ba oan sira. Maski nuneʼe, inan-aman bele haree ida-neʼe nuʼudar oportunidade atu ajuda sira-nia oan komprende Maromak nia Liafuan no aplika ida-neʼe.

w06-E 4/1 p. 9 par. 4

Inan-aman sira, hatudu ezemplu diʼak ba imi-nia oan sira

Klaru katak dala ruma labarik sira mak nakar, no sira balu karik halo hahalok neʼebé la diʼak duni. (Gén 8:21) Saida mak inan-aman bele halo? Bíblia hatete: “Hahalok beik mak metin iha labarik nia laran, maibé rota dixiplina nian mak sei hasai tiha ida-neʼe husi nia.” (Prv 22:15) Ema balu hanoin katak matadalan neʼe mak makaʼas liu no labele aplika ohin loron. Tuir loloos, Bíblia la apoia ema atu halo violénsia ka abuza ema seluk. Dala ruma liafuan “rota” refere duni ba rota ida, maibé neʼe mós bele refere ba inan-aman nia direitu atu fó dixiplina ba sira-nia oan ho domin, no mós hatudu katak sira hanoin oan sira-nia diʼak no futuru.—Ebr 12:7-11.

Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia

w21.08 p. 22 par. 11

Haksolok ho knaar neʼebé ita iha

11 Ita mós sei sente haksolok liután se ita hakaʼas an atu halo didiʼak knaar hotu neʼebé ita simu. Ita mós bele hakaʼas an liután iha serbisu haklaken no iha kongregasaun. (Aps 18:5; Ebr 10:24, 25) Prepara didiʼak ba reuniaun sira atu nuneʼe Ita bele fó komentáriu neʼebé anima ema seluk. Se Ita simu knaar iha reuniaun loron baileet, haree ida-neʼe nuʼudar buat neʼebé importante. Se katuas sira husu Ita atu halo knaar ruma, halo ida-neʼe ho didiʼak no tuir oras. Keta hanoin katak knaar neʼe la importante. No hakaʼas an atu aumenta Ita-nia matenek kona-ba knaar neʼe. (Prv 22:29) Bainhira Ita serbí Jeová ho badinas, Ita-nia relasaun ho nia sai diʼak liután, no Ita sei haksolok liután. (Gal 6:4) Neʼe mós sei ajuda Ita atu sente kontente bainhira ema seluk hetan responsabilidade neʼebé Ita hakarak.—Rom 12:15; Gal 5:26.

21-27 JULLU

RIKUSOIN HUSI BÍBLIA PROVÉRBIOS 23

Prinsípiu sira kona-ba hemu tua

w04-E 12/1 p. 19 par. 5-6

Mantein hanoin neʼebé loos kona-ba hemu tua

5 Oinsá se ema ida hemu tua barak maibé nia kuidadu atu ema labele nota katak nia lanu? Dala ruma ema balu la hatudu sinál katak sira lanu maski sira hemu ona tua barak. Maibé ema neʼebé toman atu halo ida-neʼe no hanoin katak neʼe la perigu, sira lohi sira-nia an. (Jer 17:9) Neineik-neineik sira bele iha dependénsia ba tua no ikusmai “hemu tua demais”. (Tit 2:3) Hakerek-naʼin ida naran Caroline Knapp esplika katak neineik-neineik ema ida sei sai lanu-teen no baibain nia la nota ida-neʼe. Tan neʼe hemu tua demais mak lasu neʼebé perigu!

6 Hanoin mós kona-ba Jesus nia avizu: “Kuidadu didiʼak imi-nia an bá, atu nuneʼe imi-nia laran la todan tanba han demais no hemu barak, no hanoin resin kona-ba moris neʼe, no derrepente deʼit loron neʼe toʼo ba imi hanesan lasu ida. Tanba loron neʼe sei toʼo ba ema hotu neʼebé hela iha mundu tomak.” (Lc 21:34, 35) Ema ida neʼebé hemu tua bele sai dukur no baruk iha dalan fíziku no mós espirituál maski nia seidauk lanu. Oinsá se Jeová nia loron mai kuandu ninia hahalok hanesan neʼe?

it-1-E p. 656

Lanu

Bíblia bandu. Bíblia bandu ema atu labele hemu tua demais toʼo lanu. Ema neʼebé hakerek livru Provérbios esplika ho klaru no tuir siénsia kona-ba rezultadu husi hemu tua demais. Nia fó avizu hodi hatete: “Sé mak hetan susar? Sé mak laran la hakmatek? Sé mak istori malu? Sé mak muramura? Sé mak hetan kanek la ho razaun? Sé mak matan laran mean? Neʼe mak sira neʼebé uza oras barak atu hemu tua; no mós sira neʼebé buka tua neʼebé forte. Keta haree ba tua-uvas nia kór-mean, neʼebé sai nabilan iha kopu laran no diʼak atu hemu, tanba ikusmai ida-neʼe sei tata ó hanesan samea, no sei hasai venenu hanesan samea venenu [tua bele halo ema ida moras iha dalan fíziku, porezemplu, bele halo moras aten, no moras mentál tanba halo ema konfuzaun no imajina buat oioin, no mós bele oho ema]. Ó-nia matan sei haree buat neʼebé laʼós baibain [tua bele afeta parte ida husi ema nia kakutak neʼebé kontrola sira-nia hahalok; ikusmai sira hatudu ho momoos deʼit hahalok neʼebé baibain sira kontrola; ema imajina buat oioin deʼit; dala ruma haluha buat neʼebé akontese no inventa istória ruma neʼebé fasil ba ema atu fiar; hatudu hahalok oioin hodi la kontrola an], no ó-nia laran sei koʼalia buat aat [fó sai hanoin no hakarak neʼebé baibain sira sei nunka koʼalia sai].”—Prv 23:29-33; Os 4:11; Mt 15:18, 19.

Ema neʼebé hakerek Provérbios mós esplika kona-ba buat neʼebé ema lanu sente, hodi dehan: “No ó sei sai hanesan ema neʼebé toba iha tasi klaran [sente konfuzaun hanesan ema neʼebé mout, no ikusmai dezmaia], hanesan ema neʼebé toba iha ró nia riin leten [neʼe mak parte husi ró neʼebé doko makaʼas liu, no lanu-teen nia moris iha perigu laran tanba bele kona asidente, strok, baku malu, no buat seluk tan]. Ó sei dehan: ‘Sira basa haʼu, maibé haʼu la sente. Sira baku haʼu, maibé haʼu la hatene [neʼe mak liafuan neʼebé lanu-teen koʼalia ba ninia an; nia la hatene loloos saida mak akontese iha ninia sorin-sorin, no nia la hatene kona-ba konsekuénsia husi situasaun neʼe]. Bainhira loos mak haʼu sei hadeer fali? Haʼu hakarak hemu tan [tuirmai nia presiza toba atu bele iha kondisaun diʼak fali, maibé nia sai ona atan ba tua no hein namanas atu hemu tan tua].’” Nia sei sai kiak tanba gasta osan barak demais atu sosa tua, no tanba ema labele tau fiar ba nia, nia sei la hetan serbisu.—Prv 23:20, 21, 34, 35.

Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia

w04-E 11/1 p. 31 par. 2

Pergunta husi lee-naʼin

Porezemplu, se ema ida bokur demais, karik neʼe mak sinál katak ema neʼe han ho kaan-teen. Maibé dala ruma iha mós razaun seluk tanbasá ema ida bokur demais. Dala ruma ema ida bokur demais tanba nia iha moras ruma. Ema mós bele iha rasa boot tanba mai husi família ho rasa boot. Ita presiza hanoin-hetan katak se ema ida bokur, neʼe liga ho ninia isin. Maibé se ema ida han ho kaan-teen, neʼe liga ho ninia dalan atu hanoin. Isin bokur demais mak “kondisaun ida neʼebé akontese tanba iha bokur barak iha sira-nia isin-lolon”, maibé han ho kaan-teen mak “hakarak demais ka kaan ba buat ruma”. Entaun ita bele hatene se ema ida han ho kaan-teen laʼós husi ninia isin, maibé husi ninia atitude kona-ba hahán. Ema ida neʼebé isin natoon ka isin lotuk bele mós han ho kaan-teen. Liután neʼe, ema nia hanoin kona-ba isin neʼebé natoon la hanesan iha fatin ida-idak.

28 JULLU–3 AGOSTU

RIKUSOIN HUSI BÍBLIA PROVÉRBIOS 24

Prepara Ita-nia an ba situasaun neʼebé susar

it-2-E p. 610 par. 8

Ema fó-terus

Ema Kristaun hafolin kolen neʼebé sira sei hetan se sira tahan toʼo rohan. Kona-ba kolen neʼe, Jesus hatete: “Ksolok ba sira neʼebé hetan terus bainhira halo hahalok loos, tanba Ukun lalehan mak sira-nian.” (Mt 5:10) Koñesimentu kona-ba esperansa moris-hiʼas no mós kona-ba Jeová neʼebé sei fó moris-hiʼas ba ema mak hametin ema Kristaun. Neʼe hametin sira atu hatudu laran-metin ba Maromak, maski ema fó-terus ka ameasa atu oho sira. Tanba sira fiar metin ba Jesus nia sakrifísiu no buat neʼebé sakrifísiu neʼe kumpre, sira la taʼuk ba mate. (Ebr 2:14, 15) Atu ema Kristaun ida bele laran-metin nafatin kuandu ema fó-terus makaʼas ba sira, sira presiza iha hanoin hanesan Kristu. “Kontinua iha hanoin hanesan Kristu Jesus nian . . . [nia] halo tuir toʼo mate, sin, mate iha ai-riin terus nian”. (Flp 2:5-8) “Tanba ksolok neʼebé tau ona iha [Jesus nia] oin, nia tahan iha ai-riin terus nian hodi la sente moe.”—Ebr 12:2; haree mós 2Ko 12:10; 2Ts 1:4; 1Pe 2:21-23.

w09 15/12 p. 18 par. 12-13

Haksolok nafatin iha tempu neʼebé susar

12 Provérbios 24:10 hatete: “Ó sente ona laran-tun iha tempu neʼebé susar ka lae? Ó-nia kbiit sei sai menus.” Eskritura seluk iha livru Provérbios mós hatete: “Tanba laran neʼebé kanek mak hamosu laran-kraik.” (Prv 15:13) Ema kristaun balu husik sira-nia laran-kraik hapara sira atu kontinua atu lee Bíblia no atu hanoin kleʼan kona-ba Maromak nia Liafuan. Maski sira halo orasaun, maibé dala ruma la ho laran, no karik sira mós hadook an husi maluk kristaun. Ida-neʼe hatudu katak perigu atu sente nafatin laran-tun tanba bele aumenta liután ita-nia susar.—Prv 18:1, 14.

13 Iha parte seluk, se ita hanoin nafatin kona-ba buat diʼak neʼebé ita hetan ona iha ita-nia moris, ida-neʼe bele halo ita sente kontente. David hakerek: “Atu halo Ita-nia hakarak, oh, haʼu-nia Maromak, mak buat neʼebé halo haʼu haksolok.” (Sal 40:8) Kuandu ita hasoru susar ruma iha ita-nia moris, buat neʼebé importante liu mak atu la para atu halaʼo ita-nia atividade atu adora Maromak. Tuir loloos, dalan neʼebé diʼak liu hotu atu hamenus laran-triste mak hodi halo atividade neʼebé halo ita kontente. Maromak Jeová hatete katak ita bele hetan ksolok hodi lee no estuda ninia Liafuan beibeik. (Sal 1:1, 2; Tgo 1:25) Sin, iha Bíblia laran no mós iha reuniaun kristaun sira, ita simu “liafuan neʼebé furak” neʼebé bele fó laran-manas mai ita no halo ita laran-haksolok.—Prv 12:25; 16:24.

w20.12 p. 15

Pergunta husi lee-naʼin

Provérbios 24:16 hatete: “Maski karik ema laran-loos bele monu ba dala hitu, nia sei hamriik fali.” Neʼe koʼalia kona-ba ema neʼebé monu ba sala beibeik maibé tuirmai Maromak fó perdua ka lae?

Tuir loloos, neʼe laʼós versíkulu neʼe nia signifikadu. Maibé bainhira versíkulu neʼe temi kona-ba ema neʼebé monu, neʼe koʼalia kona-ba ema neʼebé hasoru susar beibeik. Liafuan “nia sei hamriik fali” koʼalia kona-ba tahan susar sira-neʼe.

Ida-neʼe hatudu katak Provérbios 24:16 la koʼalia kona-ba ema neʼebé monu ba sala, maibé koʼalia kona-ba ema neʼebé hasoru beibeik problema ka susar. Iha mundu aat neʼe, ema laran-loos karik hasoru problema saúde ka problema seluk. Karik governu fó-terus ba nia tanba ninia fiar. Maibé nia bele iha konfiansa katak Maromak sei apoia nia no ajuda nia atu tahan no hetan susesu. Ita haree beibeik katak Maromak nia atan sira sempre hetan susesu. Tanbasá? Tanba Bíblia promete katak “Jeová apoia ema hotu neʼebé atu monu no hametin ema hotu neʼebé kbiit-laek”.—Sal 41:1-3; 145:14-19.

Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia

lvs p. 137-138 par. 13-15

Moris kaben nian mak prezente husi Maromak

13 Se Ita hakarak atu kaben, buka-hatene se Ita prontu ona ka lae. Karik Ita hanoin: ‘Haʼu prontu ona.’ Maibé oinsá mak Ita bele hatene se Ita prontu duni ka lae? Mai ita koʼalia kona-ba neʼe. Karik Ita sei hakfodak ho buat neʼebé Ita sei aprende.

14 Bíblia hatudu katak laʼen no feen halaʼo knaar neʼebé la hanesan iha família laran. Tan neʼe dalan neʼebé mane ka feto ida sai prontu ba moris kaben nian mós la hanesan. Se mane ida hakarak atu kaben, nia presiza husu ba ninia an: ‘Haʼu prontu ona atu sai família nia ulun ka lae?’ Jeová hakarak laʼen atu tau matan ba ninia feen no oan sira iha dalan fíziku no emosaun. Importante liu mak laʼen presiza ajuda família atu adora Maromak. Bíblia hatete katak mane neʼebé la tau matan ba ninia família mak “aat liu fali ema neʼebé la iha fiar”. (1Ti 5:8) Tan neʼe se Ita mak mane ida neʼebé hakarak atu kaben, hanoin kona-ba oinsá Ita bele aplika Bíblia nia prinsípiu tuirmai: “Prepara ó-nia serbisu iha liʼur, no halo buat hotu prontu iha ó-nia toʼos; tuirmai mak harii ó-nia umakain.” Neʼe katak antes kaben, Ita presiza buka-hatene se Ita bele sai laʼen neʼebé diʼak tuir Jeová nia hakarak.—Prv 24:27.

15 Feto neʼebé hakarak kaben presiza husu ba ninia an: ‘Haʼu prontu atu simu responsabilidade nuʼudar feen no karik sai inan ka lae?’ Bíblia fó sai dalan oioin oinsá feen neʼebé diʼak tau matan ba ninia laʼen no oan. (Prv 31:10-31) Ohin loron, mane no feto barak hanoin deʼit kona-ba saida mak sira-nia kaben bele halo ba sira. Maibé Jeová hakarak ita atu hanoin kona-ba saida mak ita bele halo ba ita-nia kaben.

4-10 AGOSTU

RIKUSOIN HUSI BÍBLIA PROVÉRBIOS 25

Prinsípiu sira neʼebé bele ajuda ita koʼalia ho matenek

w15 15/12 p. 19 par. 6-7

Uza nanál nia kbiit iha dalan neʼebé diʼak

6 Tanbasá mak ita tenke hili didiʼak “tempu neʼebé loos atu koʼalia”? Tanba Provérbios 25:11 hatete katak: “Liafuan neʼebé koʼalia iha tempu loos mak hanesan masán osan-mean iha bikan osan-mutin nia laran.” Masán osan-mean mak buat neʼebé furak tebes. Maibé se ita tula masán neʼe iha bikan osan-mutin leten, bikan neʼe sei halo masán osan-mean neʼe haree furak liután. Hanesan neʼe mós bainhira ita hili didiʼak tempu atu koʼalia, neʼe sei halo liafuan sira neʼebé ita koʼalia rona diʼak liu no bele mós ajuda ema. Maibé oinsá mak ita bele halo tuir?

7 Ita-nia liafuan sira dala ruma bele duni ajuda ita-nia rona-naʼin sira, maibé se ita koʼalia iha tempu neʼebé sala, neʼe sei halo liafuan sira neʼebé ita koʼalia saugati deʼit. (Lee Provérbios 15:23.) Porezemplu, rai-nakdoko makaʼas no tsunami neʼebé akontese iha rai-Japaun iha fulan-Marsu 2011, ema naʼin-15.000 resin mak mate iha tempu neʼebá. Maski susar boot neʼe mós kona Testemuña ba Jeová sira neʼebé hela iha neʼebá, maibé Testemuña sira buka oportunidade atu uza Bíblia hodi fó konsola ba vítima seluk. Maibé problema mak, ema sira iha neʼebá moris mai fiar ona Buda no sira ladún hatene kona-ba Bíblia. Entaun irmaun-irmán sira komprende katak se sira mak koʼalia kedas kona-ba esperansa moris-hiʼas nian, karik neʼe laʼós tempu neʼebé loos. Tan neʼe, sira deside atu uza kbiit koʼalia nian hodi fó konsola deʼit ba ema sira-neʼe no esplika ba sira husi Bíblia tansá mak buat aat hanesan neʼe bele akontese ba ema neʼebé la halo sala.

w15 15/12 p. 21 par. 15-16

Uza nanál nia kbiit iha dalan neʼebé diʼak

15 Oinsá atu koʼalia ba ema mós importante tebes. Bainhira ema iha sidade Nazaré rona Jesus koʼalia iha sinagoga laran, sira hotu “hakfodak ho liafuan furak sira neʼebé sai husi ninia ibun”. (Lc 4:22) Liafuan neʼebé furak no laran-diʼak bele kona no book ema nia laran, fasil mós ba ema atu halo tuir. (Prv 25:15) Ita bele banati-tuir Jesus nia ezemplu hodi koʼalia iha dalan neʼebé diʼak, kuidadu, no hanoin kona-ba ema nia sentimentu. Koʼalia iha dalan hanesan neʼe hatudu mós katak ita respeitu ita-nia rona-naʼin. Tan neʼe mak bainhira Jesus haree ema-lubun hakarak rona kona-ba ninia liafuan sira, neʼe book nia hodi “hahú hanorin sira buat barak”. (Mc 6:34) Maski ema koʼalia aat hasoru Jesus mós nia la koʼalia aat fali hasoru ema neʼe.—1Pe 2:23.

16 Dala ruma susar atu uza liafuan neʼebé mamar ka hanoin ema nia sentimentu bainhira ita koʼalia ho ema neʼebé besik tebes ho ita. Karik ita sente, ho ema neʼe ita bele koʼalia nakloke deʼit. Ida-neʼe bele akontese ba família ka entre belun diʼak sira iha kongregasaun laran. Jesus mós iha relasaun besik ho ninia dixípulu sira, maibé Jesus sente nia iha direitu atu koʼalia makaʼas ba sira ka lae? Lae! Porezemplu, bainhira Jesus nia dixípulu sira diskute malu beibeik kona-ba sé mak boot liu, Jesus uza deʼit liafuan neʼebé diʼak ho ai-knanoik kona-ba labarik ida hodi korrije sira. (Mc 9:33-37) Jesus nia ezemplu laran-maus neʼe diʼak tebes ba katuas sira bainhira atu fó konsellu ruma.—Gal 6:1.

w95-E 4/1 p. 17 par. 8

Oinsá atu fó laran-manas ba malu atu hatudu domin no hahalok diʼak?

8 Kuandu ita serbí Maromak hamutuk, ita hotu bele fó laran-manas ba malu liuhusi ita-nia ezemplu. Jesus fó laran-manas ba ninia rona-naʼin sira. Nia gosta tebes atu haklaken no fó sai katak neʼe importante. Nia hatete katak serbisu haklaken mak hanesan ai-han ba nia. (Jo 4:34; Rom 11:13) Kuandu ema ida laran-manas tebes, neʼe mós bele book ema seluk atu sai laran-manas. Tan neʼe diʼak mós atu Ita hatudu laran-manas kona-ba serbisu haklaken. Karik Ita bele fahe esperiénsia diʼak neʼebé Ita hetan ba ema seluk iha kongregasaun, maibé kuidadu atu la rona hanesan gaba an. Kuandu Ita konvida ema seluk atu haklaken ho Ita, koko ajuda sira atu hetan ksolok hodi koʼalia ho ema seluk kona-ba Ita-nia Kriadór Boot, Jeová.—Prv 25:25.

Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia

g19.3 p. 6 par. 3

Sentimentu

SAIDA MAK ITA BELE HALO: Aprende atu kontrola Ita-nia hirus antes Ita-nia hirus kontrola Ita. Ema balu hanoin katak, se ita hatudu sai ita-nia hirus, ita mak ema neʼebé forsa. Maibé tuir loloos, ema neʼebé labele kontrola sira-nia hirus mak fraku. Bíblia hatete: “Ema neʼebé labele kontrola ninia hirus mak hanesan sidade neʼebé ninia moru naksobu ona.” (Prv 25:28) Dalan ida atu kontrola hirus mak buka-hatene saida mak loloos akontese antes ita atu halo buat ruma. Bíblia dehan: “Ema nia matenek sei ajuda duni nia atu la sai hirus lalais.” (Prv 19:11) Atu bele komprende situasaun, ita presiza rona didiʼak. Ida-neʼe bele ajuda ita atu kontrola ita-nia sentimentu.

11-17 AGOSTU

RIKUSOIN HUSI BÍBLIA PROVÉRBIOS 26

Hadook an husi “ema neʼebé beik-teen”

it-2-E p. 729 par. 6

Udan

Klima tuir tempu. Iha Rai neʼebé Maromak Promete, iha tempu manas no tempu malirin ka bele mós dehan tempu udan no bailoro. (Kompara ho Sal 32:4; Kna 2:11, nota.) Husi maizumenus fulan-Abríl nia klaran toʼo fulan-Outubru nia klaran udan ladún tun no neʼe mak tempu koʼa nian. Provérbios 26:1 hatudu katak se udan tun durante tempu koʼa nian neʼe mak buat neʼebé la baibain. (Kompara ho 1Sa 12:17-19.) Durante tempu udan, udan la tun loroloron ka durante loron tomak. Dala ruma loron ida udan tun, loron tuirmai lae. Tanba tempu neʼe mós tempu malirin, ema sei sente malirin tebes se sira kona udan. (Ezr 10:9, 13) Tan neʼe, ema agradese tebes se sira iha fatin protesaun durante tempu neʼe.—Isa 4:6; 25:4; 32:2; Job 24:8.

w87-E 10/1 p. 19 par. 12

Rezultadu husi dixiplina mak dame

12 Tuir Provérbios 26:3 dala ruma ema balu presiza simu dixiplina neʼebé makaʼas liu. Eskritura neʼe hatete: “Ema uza xikote atu baku kuda no uza kuda-freun ba kuda-burru, no ema uza rota atu baku ema beik nia kotuk.” Dala ruma Jeová husik nasaun Izraél atu hasoru susar tanba sira rasik nia sala. Bíblia hatete: “Tanba sira kontra Maromak nia liafuan; sira la hafolin konsellu husi Maromak neʼebé Aas Liu Hotu. Entaun nia halo sira sai haraik an liuhusi terus; sira sidi, no la iha ema ida mak ajuda sira. Sira bolu Jeová atu husu ajuda bainhira iha terus laran; no nia salva sira husi sira-nia terus.” (Sal 107:11-13) Maibé ema beik balu sai ulun-toos tebes no lakohi simu dixiplina. Provérbios 29:1 hatete: “Ema neʼebé nafatin ulun-toos maski hetan ona korrije dala barak, nia sei rahun derrepente deʼit no labele hadiʼa fali.”

it-2-E p. 191 par. 4

Ain-kudeik

Temi iha Provérbios. Liurai Salomão neʼebé matenek hatete: “Ema neʼebé tau fiar ba ema beik atu halo serbisu ruma mak hanesan ema neʼebé hakanek ninia an no halo tohar ninia ain [neʼe sei halo nia ain-kudeik].” Loos duni, ema neʼebé tau fiar ba ema beik atu tau matan ba projetu ruma mak estraga ninia an rasik. Klaru katak serbisu neʼe sei la susesu no nia sei lori deʼit susar ba ninia an.—Prv 26:6.

Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia

it-1-E p. 846

Beik-teen

Hatán ema beik tuir ninia liafuan beik bele signifika ita hatán nia tuir ninia dalan neʼebé la loos atu fó sai opiniaun, neʼe hanesan ita konkorda ho ninia dalan atu hanoin neʼebé beik. Atu labele sai hanesan ema beik neʼe, ita presiza halo tuir buat neʼebé Provérbios dehan: “Keta hatán ba ema beik tuir ninia liafuan beik.” Maibé Provérbios 26:4, 5 mós fó sai kona-ba “hatán ba ema beik tuir ninia liafuan beik”, neʼe signifika ita analiza ninia opiniaun sira, tuirmai hatudu sai katak ninia hahalok la iha folin, no mós hatudu katak ninia liafuan mak kontra malu, no ikusmai ita bele hetan rezultadu diʼak.

18-24 AGOSTU

RIKUSOIN HUSI BÍBLIA PROVÉRBIOS 27

Oinsá belun neʼebé loos bele ajuda ita?

w19.09 p. 5 par. 12

Jeová hafolin ninia atan sira neʼebé haraik an

12 Ema neʼebé haraik an sei kontente atu simu konsellu. Nuʼudar ilustrasaun: Imajina toʼok katak Ita tuir hela reuniaun. Depois koʼalia tiha ho irmaun-irmán balu, sira ida hakbesik Ita no fó-hatene katak iha modo-tahan balu belit iha Ita-nia nehan leet. Klaru, neʼe halo Ita moe duni. Maibé Ita sei kontente tanba ema neʼe fó-hatene Ita, loos ka lae? Tuir loloos Ita hakarak tebes atu ema ruma fó-hatene kedas neʼe mai Ita! Nuneʼe mós, ita presiza ho haraik an hatudu agradese ba maluk ida neʼebé hakarak tebes atu fó konsellu bainhira ita presiza. Ita haree ema neʼe nuʼudar ita-nia belun, laʼós inimigu.—Lee Provérbios 27:5, 6; Gal 4:16.

it-2-E p. 491 par. 3

Viziñu

Provérbios fó konsellu katak diʼak atu tau fiar ba belun neʼebé diʼak no buka ajuda husi nia kuandu ita presiza. Provérbios 27:10 hatete: “Keta husik hela ó-nia belun ka ó-nia aman nia belun, no iha ó-nia tempu susar, keta tama ba ó-nia maun-alin rasik nia uma; viziñu [sha·khén] neʼebé besik mak diʼak liu fali maun-alin neʼebé hela dook.” Hakerek-naʼin neʼe fó sai katak ita presiza hafolin ita-nia belun sira no buka ajuda husi sira duké husi maun-alin se maun-alin neʼe hela dook. Karik ita-nia família neʼe labele ajuda ita tanba ninia situasaun la permite, maibé ita-nia belun nia situasaun permite.

w23.09 p. 9 par. 7

Joven sira, Ita-nia moris sei sai oinsá?

7 Lisaun neʼebé ita bele aprende husi Jeoas nia desizaun neʼebé sala mak ita presiza hili belun neʼebé bele lori influénsia diʼak mai ita, katak belun neʼebé hadomi Jeová no hakarak halo Jeová kontente. Ita bele habelun ho ema husi idade naran deʼit. Hanoin-hetan, Jeoas idade kiʼik liu fali ninia belun Jeoada. Kona-ba Ita-nia belun sira, husu ba Ita-nia an: ‘Sira ajuda haʼu atu hametin haʼu-nia fiar ba Jeová ka lae? Sira ajuda haʼu atu moris tuir Jeová nia matadalan ka lae? Sira koʼalia kona-ba Jeová no lia-loos ka lae? Sira respeitu Jeová nia matadalan sira ka lae? Sira fó konsellu mai haʼu bainhira haʼu presiza tebes ida-neʼe ka lae?’ (Prv 27:5, 6, 17) Se Ita-nia belun la hadomi Jeová, diʼak liu atu la habelun ho sira. Maibé se Ita iha belun neʼebé hadomi Jeová, sira sei sempre prontu atu ajuda Ita!—Prv 13:20.

Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia

w06-E 9/15 p. 19 par. 12

Pontu importante husi livru Provérbios

27:21. Ita-nia reasaun kuandu ita simu gaba bele hatudu sai ita mak ema oinsá. Se ema nia gaba book ita atu rekoñese Jeová nia laran-diʼak no book ita atu kontinua serbí nia, neʼe hatudu katak ita haraik an. Maibé se ita sente katak ita mak diʼak liu fali ema seluk kuandu ita simu gaba, neʼe hatudu katak ita la haraik an.

25-31 AGOSTU

RIKUSOIN HUSI BÍBLIA PROVÉRBIOS 28

Diferensa entre ema aat no ema laran-loos

w93-E 5/15 p. 26 par. 2

Ita halo tuir Jeová ho laran tomak ka lae?

“EMA laran-loos fiar an hanesan leaun.” (Prv 28:1) Sira hatudu fiar, sadere tomak ba Maromak nia Liafuan, no halo Jeová nia serbisu ho aten-brani maski sira bele hasoru perigu ruma.

it-2-E p. 1139 par. 3

Kbiit atu komprende

Sira neʼebé fila kotuk ba Maromak. Ema neʼebé halo sala komesa hanoin katak nia la presiza hanoin kona-ba Maromak kuandu atu halo desizaun ka planu ruma. (Job 34:27) Ema hanesan neʼe husik ninia laran atu lohi ninia an no nia labele rekoñese katak buat neʼebé nia halo mak sala no nia la iha matenek. (Sal 36:1-4) Maski nia dehan katak nia adora Maromak, maibé nia tau uluk ema nia ukun-fuan duké Maromak nian, no nia gosta liu ema nia ukun-fuan. (Isa 29:13, 14) Nia buka razaun ba ninia hahalok aat hodi dehan katak neʼe “hanesan buat halimar nian” deʼit (Prv 10:23) no ninia hanoin komesa la loos, hatudu hahalok arbiru, no beik toʼo ikusmai nia sei hanoin katak Maromak la iha kbiit atu haree ba ninia hahalok sala. (Sal 94:4-10; Isa 29:15, 16; Jer 10:21) Liuhusi dalan neʼebé nia halaʼo ninia moris no mós ninia hahalok, neʼe hanesan nia dehan katak “Jeová la iha” (Sal 14:1-3) no haluha deʼit kona-ba Jeová. Tanba Bíblia nia prinsípiu sira la dirije ona ninia moris, nia labele ona tetu didiʼak situasaun, labele haree ho klaru problema, labele hanoin didiʼak buat oioin, no labele ona foti desizaun neʼebé loos.—Prv 28:5.

it-1-E p. 1211 par. 4

Integridade

Ema ida labele kaer metin ba ninia integridade, se nia sadere deʼit ba ninia kbiit rasik, maibé nia presiza iha fiar neʼebé metin no iha konfiansa ba Jeová no Ninia kbiit atu salva ema. (Sal 25:21) Maromak promete katak nia sei sai hanesan “eskudu” no “fó protesaun” hodi proteje ema neʼebé laʼo ho integridade. (Prv 2:6-8; 10:29; Sal 41:12) Bainhira ema ida sempre hanoin kona-ba oinsá atu halo Maromak kontente, neʼe ajuda nia iha moris neʼebé estavel, neʼe ajuda nia atu laʼo iha dalan loos hodi kumpre ninia golu sira. (Sal 26:1-3; Prv 11:5; 28:18) Job haree ona katak ema neʼebé moris ho hahalok loos hasoru susar tanba ema aat nia ukun no sira mós bele mate hamutuk ho ema aat. Maski nuneʼe, Jeová promete katak nia haree didiʼak ema neʼebé moris ho hahalok loos no garantia katak ninia liman-rohan sei hela ba nafatin, nia sei iha futuru neʼebé nakonu ho dame, no sei hetan buat neʼebé diʼak. (Job 9:20-22; Sal 37:18, 19, 37; 84:11; Prv 28:10) Hanesan ho Job, ema ida bele iha folin no merese hetan respeitu laʼós tanba ninia rikusoin, maibé tanba nia hatudu integridade. (Prv 19:1; 28:6) Labarik sira neʼebé iha inan ka aman hanesan neʼe, sira sei sente ksolok (Prv 20:7), sira-nia inan ka aman nia ezemplu sai nuʼudar liman-rohan espesiál, no sira bele hetan naran diʼak no respeitu tanba sira-nia inan ka aman iha naran diʼak.

Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia

w01-E 12/1 p. 11 par. 3

Ita bele hasees an husi ataka fuan iha dalan espirituál

Fiar an demais. Ema barak neʼebé kona ataka fuan mak fiar an demais no hanoin katak sira iha saúde diʼak antes sira hetan ataka neʼe. Dala barak sira hanoin katak sira la presiza konsulta ho doutór. Nuneʼe mós, ema balu hanoin katak tanba sira sai ona ema Kristaun ba tempu kleur, sira sei nunka monu ba sala. Sira la analiza sira-nia an iha dalan espirituál toʼo ikusmai tarde ona. Importante tebes atu hanoin-hetan apóstolu Paulo nia konsellu kona-ba fiar an demais, nia hatete: “Ema neʼebé hanoin katak nia hamriik hela, kuidadu bá atu la monu.” Diʼak atu hatudu matenek hodi rekoñese katak ita mak sala-naʼin, no analiza beibeik ita-nia an iha dalan espirituál.—1Ko 10:12; Prv 28:14.

    Livru sira iha lian Tetun Dili (1993-2025)
    Log Out
    Log In
    • Tetun Dili
    • Fahe
    • Organiza tuir Ita-nia hakarak
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kondisaun atu Uza
    • Informasaun Privadu
    • Setting kona-ba privasidade
    • JW.ORG
    • Log In
    Fahe