LAHATSORATSE FIANARAGNE 20
Inogne ty Raha Rehafe ty Boke Apokalypsy fa Hanjò o Fahavalon’Andrianagnahareo?
“Navory ze fagnambaragne zay ho amy i toeragne atao tihoe Hara-magedona amy ty rehake hebreoy i mpanjaka rey.”—APOK. 16:16.
HIRA 150 Mitadiava An’i Jehovah mba ho Voavonjy
INO TY HOTREA’O ATOa
1. Inogne ty raha rehafe ty boke Apokalypsy miomba o vahoa i Jehovah-o?
REHAFE ty boke Apokalypsy tie fa mioregne an-dagnitse agne i Fanjakàn’Andrianagnaharey, le i Satana rinoake laha tagne. (Apok. 12:1-9) Nanjare nilamigne ty an-dagnitse agne voka ze raha zay, faie ty an-tane etoy nanjare nifeno olagne. Fa nagnino? Satria boseke ty Satana, le nanafike o vahoa i Jehovah tsy mivalike an-tane etoao.—Apok. 12:12, 15, 17.
2. Inogne ty hagnampe antika hahavita tsy hivalike amy i Jehovah?
2 Inogne ty hagnampe antika hahavita tsy hivalike ndra tie eo aza ze fanafiha i Satana antikagne zay? (Apok. 13:10) Mila mamantatse ty raha hiseho amy ty hoavy tika. Izay ty agnisa ty raha raike hagnampe antika. Rehafe i apostoly Jaona amy ty boke Apokalypsy ao ohatse ty ila’e amy ty fitahiagne ho azontikagne. Agnisa izay tihoe ho ringagne o fahavalon’Andrianagnahareo. Andao hodinehentikagne amy ty boke Apokalypsy ao ty fomba irehafa’e o fahavalo rehoe naho ty raha hanjò iareo.
ASEHO AMY TY “FAMANTARAGNE” I FAHAVALON’ANDRIANAGNAHARE REY
3. Inogne ty ila’e amy i famantaragne ampiasaegne amy ty boke Apokalypsy aoy?
3 Rehafe ty Apokalypsy 1:1 amantika tie i raha vakientika agnate boke Apokalypsy ao rey, le nimeigne tamy ty alala ty “famantaragne”, ndra agn’ohatse hoe tika. (Apok. 1:1) Naho fa mamaky o boke iohoe tika, le hotreantika fa mirehake biby hako maromaro reke mba hampisehoagne i fahavalon’Agnahare rey. Rehafe’e ohatse tie “nisy biby hako raike niakatse boake an-driakey ey.” Managne “tsifa folo naho loha fito o biby hako iohoe.” (Apok. 13:1) Tafara izay, le “nisy biby hako hafa niakatse boake agnate tane ao.” Mirehake manahake o dragogneo o biby hako iohoe sady ‘mampipoke afo hirike an-dagnitse agne.’ (Apok. 13:11-13) Afara izay tika le mahatrea biby hako hafa. “Mena bey” ty loko’e sady misy ampela makorely mitingitse ty ambone’ey. Manondro ty fahavalo i Jehovah Andrianagnahare naho i Fanjakà’ey o biby hako telo rehoe sady fa ela iareo ro nanohetse i Jehovah. Tena ilaentika areke ty mamantatse tie ia o biby hako rehoe.—Apok. 17:1, 3.
I BIBY HAKO BEY EFATSE REY
“Niakatse boake an-driake ey” iareo. (Dan. 7:1-8, 15-17) Manondro ty fanjakagne nanjaka, tamy ty toeragne nisy ty imaroa o vahoa i Jehovah-o sady nampijale iareo, nanomboke tamy ty andro i Daniela o biby rehoe (fehentsoratse 4, 7)
4-5. Nagnino ty raha rehafe ty Daniela 7:15-17 ro magnampe antika hahatakatse ty dika i famantaragne rey?
4 Mba hahaiantikagne tie ia o fahavalo rehoe, le mila fantarentikagne heike tie inogne ty dika o biby hako reo naho i ampela makorelỳ. Ty Baiboly avao ty afake magnampe antika hahatakatse ireo, le ndra aleo io ro engantikagne hagnazava aze. Maro amy ty famantaragne trea amy ty boke Apokalypsy ao ohatse ro hazavae ty boke hafa amy Baiboly ao. Rehafe’e ohatse tie nagninofy ty Daniela mpaminany le nahatrea “biby bey efatse niakatse hirike an-driake ey.” (Dan. 7:1-3) Nisorate i Daniela tie inogne ty dika i biby rey. I biby bey efatse rey le manondro “mpanjaka”, ndra fanjakagne efatse. (Vakio ty Daniela 7:15-17.) O fagnazavagne iohoe le magnampe antika hahatakatse tie tsy maintsy fanjakagne ka ty tondroe i biby hako amy boke Apokalypsy ao rey.
5 Andao areke tika handineke ty ila’e amy i famantaragne amy ty boke Apokalypsy ao rey. Naho fa manao izay tika, le ho hitantika tie magnampe antika hamantatse ty dika i famantaragne rey ty Baiboly. I biby hako nifagnarakarake rey ty hanombohantikagne aze. Voaloha’e, ho fantarentikagne tie ia ty tondroe iareo. Faharoe, ho henteantikagne tie inogne ty hanjò iareo. Fahatelo, hodinehentikagne tie inogne ty toko’e ho voka ze raha hanjò iareo zay amantikagne.
MIBARIBARY TY MOMBAMOMBA I FAHAVALON’ANDRIANAGNAHARE REY
I BIBY HAKO MANAGNE LOHA FITOY
Niakatse “boake an-driake ey” o biby hako iohoe. Fito ty loha’e, le folo ty tsifa’e sady misy diadema folo ty amo o tsifa’e rehoe. (Apok. 13:1-4) Manondro ty fanjakagne iaby nifehe o ndatio amparake izay io. I loha fitoy le manondro firenena matanjake fito nanjaka, tamy ty toeragne nisy ty imaroa o vahoa i Jehovah-o sady nampijale iareo (fehentsoratse 6-8)
6. Inogne ty dika i biby hako managne loha fito rehafegne amy Apokalypsy 13:1-4 aoy?
6 Inogne i biby hako managne loha fitoy? (Vakio ty Apokalypsy 13:1-4.) Voamarentikagne eo tie manahake o leoparao o biby hako iohoe faie ty tombo’e manahake ty tombo o orsao, le ty vava’e manahake ty vava o lionao, sady folo ty tsifa’e. Mitovy amy ireo ty toetoe i biby efatse rehafegne amy i Daniela toko faha-7 aoy. Faie rehafe ty boke Apokalypsy etoa fa tsy biby hako efatse sambe hafa o managne o toetoetse rehoeò fa biby hako raike avao. Tsy fanjakagne raike ndra firenena matanjake raike avao areke ty tondroe o biby hako iohoe. Nirehafe i Jaona ka tie ‘nimeigne fahefàgne tamy ty foko naho ty vahoake vaho ty ndaty sambe hafa firehake naho amy ty firenena iaby’ o biby hako iohoe. Naho fanjakagne raike avao le tsy hahavita izay. (Apok. 13:7) Manondro ze fanjakagne nifehe o ndatio iaby amparake izay areke o biby hako iohoe.b—Mpito. 8:9.
7. Manondro inogne i loha i biby hakoy fito rey?
7 Manondro inogne i loha i biby hakoy fito rey? Magnampe antika hahay ty vale izay ty raha rehafe ty Apokalypsy toko faha-17, satria rehafe’e ao ty mombamomba “ty sare i biby hako” rehafegne amy Apokalypsy toko faha-13 aoy. Izao ohatse ty rehafe ty Apokalypsy 17:10: “Misy mpanjaka fito: Fa nitonta ty dime, fa ty raike mbe eo, le ty raike mbe tsy avy. Faie naho fa hoavy reke, le hijanogne kedekede eo.” Ty fanjakagne iaby nampiasae i Satana areke ty tondroe i loha fitoy, satria tena natanjake iareo. Nanjaka tamy ty toeragne nisy ty imaroa o vahoa i Jehovah-o ndra nampijale iareo o firenena natanjake rehoe. Fa nanjaka ty dime tamo o firenena natanjake rehoe tamy ty andro i apostoly Jaona. Tsy ia zay fa i Ejipta, i Asyria, i Babilona, i Media naho Persa vaho i Gresy. Mbe nanjaka i firenena natanjake fahaenegney ndra i Roma tamy i fotoagne nahazoa i Jaona fahitagney. Ia areke i loha fahafitoy ndra i firenena matanjake fahafito fara’ey?
8. Manondro an’ia i loha fahafito i biby hakoy?
8 Ia ty firenena matanjake hanjaka amy i “andro i Tompoy” ndra amo ze o andro fara’e zao? (Apok. 1:10) I Royaume-Uni naho i Etazonia mitambatse. Ndra naho atao amy ty rehake hafa, le ty Firenena Matanjake Anglisy-Amerikana. Azontika atao areke ty mirehake tie io i loha fahafito i biby hako rehafegne amy Apokalypsy 13:1-4 aoy.
I BIBY HAKO MANAGNE TSIFA ROE MANAHAKE TY TSIFA O ANAK’AGNONDRIOY
Niakatse “boake agnate tane ao” reke sady mirehake “manahake o dragogneo.” Mampipoke “afo hirike an-dagnitse agne” reke, sady manao famantaragne manahake o “mpaminany sandokeo.” (Apok. 13:11-15; 16:13; 19:20) Manondro ty firenena matanjake Anglisy-Amerikana o biby hako managne tsifa roe iohoe. Le atao tihoe mpaminany sandoke reke satria mamitake o ndatio sady mandrisike iareo mba “hamboatse ty sare’ i “biby hako” managne loha fito naho tsifa foloy (fehentsoratse 9)
9. Manondro an’ia i biby hako ‘managne tsifa roe manahake o anak’agnondrioy’?
9 Treantika amy ty raha rehafe ty Apokalypsy toko faha-13 tie i loha fahafitoy ndra ty Firenena Matanjake Anglisy-Amerikana, le manao raha mitovy amy i biby hako ‘managne tsifa roe manahake o anak’agnondrio, faie mirehake manahake o dragogneoy.’ “Mpaminany sandoke” ty itokava ty Apokalypsy toko faha-16 naho ty toko faha-19 o biby hako iohoe. (Apok. 16:13; 19:20) Arake i fahitagne nitrea i Jaonay, le “nanao famantaragne lahibey tagnatreha o ndatio eo” o biby hako iohoe, sady “nampipoke afo hirike an-dagnitse agne.” (Apok. 13:11-15) Mirehake raha mitovy amy izay ka ty Daniela, satria rehafe’e tie “handravarava” o Firenena Matanjake Anglisy-Amerikanao. (Dan. 8:19, 23, 24, f.a.p) Le izay vata’e ty raha niseho tamy i Aly Lahibey Faharoey. Noho ty bomba atomike roe namboare ty manam-pahaiagne britanike naho amerikana napoake ta Japon tagne ty nampijanogne i alỳ. Hoe “nampipoke afo hirike an-dagnitse agne” o Firenena Matanjake Anglisy-Amerikanao naho fa nanao izay.
I BIBY HAKO MENA BEỲ
Mitingitse ambone’ey i ampela makorely atao tihoe Babilona Lahibeỳ. Rehafegne tihoe mpanjaka fahavalo o biby hako iohoe. (Apok. 17:3-6, 8, 11) I ampela makorelỳ heike ty nikomandy i biby hakoy tamy ty voaloha’e. Manondro ty fivavahan-diso iaby magneran-tane o ampela makorely iohoe. Manondro ty Firenena Mikambagne o biby hako iohoe tie amy izao, le manohagne ty fitondragne ara-politike magneran-tane reke (fehentsoratse 10, 14-17)
10. Manondro an’ia “i sare i biby hakoy”? (Apokalypsy 13:14, 15; 17:8, 11)
10 Mbe misy biby hako hafa ka. Manahake i biby hako managne loha fitoy avao reke, faie ty tsy mampitovy aze ty loko’e mena bey. Rehafegne tihoe “sare i biby hakoy” naho “mpanjaka fahavalo” o biby hako iohoe.c(Vakio ty Apokalypsy 13:14, 15; 17:8, 11.) Nirehafe i Jaona tie fa teo o “mpanjaka” iohoe, le tsy ho eo, faie mbe hiseho indraike afara izay. Naho izay ro henteagne, le ty Firenena Mikambagne o biby hako mena bey iohoe, satria manohagne ty fitondragne ara-politike magneran-tane reke. Fa teo io faie Fikambanam-pirenena ty nirehafagne aze tie taloha. Le nanjavogne reke tamy i Aly Lahibey Faharoey. Niseho indraike reke tafara izay, le ie o atao tihoe Firenena Mikambagne amy izaò.
11. Inogne ty raha atao i biby hako rey, le nagnino tika ro tsy mila matahotse izay?
11 Trea amy ty propagandy atao o biby hako rehoe ndra o fitondragneo fa mandrisike o ndatio hanohetse i Jehovah naho o vahoa’eo iareo. Hoe mamory “ty mpanjaka ty tane toy iaby” ho amy i aly Hara-magedonay, i “andro lahibein’Andrianagnahare Mahery Fara Tampo’ey” iareo naho fa manao izay. (Apok. 16:13, 14, 16) Faie tsy misy raha toko’e hampatahotse antika. Ty anto’e, le avy le hanao raha malaky i Andrianagnaharentikagne Lahibeỳ, ndra i Jehovah, mba handrombahagne ze manohagne ty fitondra’e.—Ezek. 38:21-23.
12. Inogne ty raha hanjò i biby hako rey iaby?
12 Inogne ty raha hanjò i biby hako rey iaby? Hoe ty Apokalypsy 19:20: “Nitsepahegne i biby hakoy naho i mpaminany sandoke nanao famantaragne tagnatreha i biby hakoy teoy, le famantaragne namitahagne ze nandrambe ty mareke i biby hakoy naho ze nivavake tamy i sare’eỳ. Sambe natorake velogne tagnate antara afo, solifara ty mandrehetse azey ao iareo naho fa niavy eo.” Amy ty fotoagne mbe anjakà iareo areke ty handringanagne o fahavalon’Andrianagnahare rehoe nainai’e.
13. Inogne ty olagne atrehe o Kristianao noho ty raha atao o fanjakagneo?
13 Inogne ty toko’e ho voka izay amantika? Amy ty maha Kristiana antika, le mila manohagne an’Andrianagnahare naho i Fanjakà’ey tika. (Jaona 18:36) Manao izay tika, naho tsy mandrambe anjara amy ty raharaha ara-politike sady tsy manohagne antoko politike ndra ia io ndra ia. Va’e ho tena sarotse amantika ty hanao izay, satria tea o fanjakagneo hanohagne iareo tanterake tika ndra amy ty raha atao zay ndra amy ty raha rehafegne. Mandrambe ty mareke i biby hakoy ze magneke ho seré o fanjakagneo hanohagne iareo. (Apok. 13:16, 17) Faie ndra ia ndra ia mandrambe o mareke iohoe, le tsy hahazo sitrake amy i Jehovah naho havelogne nainai’e. (Apok. 14:9, 10; 20:4) Tena ilaentikagne areke ty tsy manohagne ndra tsy mizilike amo o politikeo ndra inogn’inogne raha atao o fanjakagneo mba handrisihagne antika hanohagne iareo.
HAHAMEGNATSE TY HIAFARÀ I MAKORELY BEỲ
14. Inogne ty raha nahalatsa nitrea i apostoly Jaona magnarake, arake ty Apokalypsy 17:3-5?
14 Nirehake ty apostoly Jaona tie nahita raha hafa ‘tena nahalatsa’ ka reke. Inogne zay? Ampela raike mitingitse ty raike tamy i biby hako rey. (Apok. 17:1, 2, 6) ‘Makorely bey’ o ampela iohoe, le i “Babilona Lahibey” ty agnara’e. “Nijangajanga” tamy ty “mpanjaka ty tane toy iaby” reke.—Vakio ty Apokalypsy 17:3-5.
15-16. Ia o “Babilona Lahibey” zao, le akore ty ahafantarantikagne izay?
15 Ia o Babilona Lahibey zao? Tsy fikambanagne ara-politike o ampela iohoe, satria rehafegne tie nijangajanga tamo o mpitondra ara-politikeo. (Apok. 18:9) Naho ty maregne aza le ireke ty mikezake mifehe iareo. Ty anto’e, rehafe i fahitagney fa ireke ty mitingitse ambone iareo ey. Ankoatse izay, le tsy mpanao raharaham-barotse tsy mete afa-po amy ty tontolo i Satana toy etò ka reke. Ty anto’e, rehafegne amy ty boke Apokalypsy ao avao ka reo, faie “mpivarotse amy ty tane toy” ty itokavagne iareo.—Apok. 18:11, 15, 16.
16 Amy Baiboly ao ty rehake tihoe “mijangajanga”, le azo irehafagne o ndaty manao ty vata’e ho manompo an’Andrianagnahare faie manompo sampy ndra miragnetse amy ty tontolo toio. (1 Tan. 5:25; Jak. 4:4) Fa atao tihoe “malio” ndra “virjiny” ze tsy mivalike aman’Andrianagnahare sady tena manompo aze. (2 Kor. 11:2; Apok. 14:4) Ta Babilona tagne ty nisy ty foibey o fivavahan-diso tie taloha. Tsy maintsy ho ty fivavahan-diso iaby areke ty teagne horehafegne amy tihoe Babilona Lahibey. Naho boriboriegne, le ty fivavahan-diso iaby magneran-tane i ampela makorely beỳ.—Apok. 17:5, 18; henteo i lahatsoratse amy jw.org ao manao tihoey “Iza moa i Babylona Lehibe?”
17. Inogne ty raha hanjò i Babilona Lahibey?
17 Inogne ty raha hanjò i Babilona Lahibey? Hoe ty Apokalypsy 17:16, 17: “Ho heje i tsifa folo fa nitrea’oy naho i biby hakoy i makorelỳ sady hitavagne ty fanagna’e iaby naho hampiboridagne aze iareo. Le hohane iareo ty nofo’e sady horoa iareo tanterake amy ty afo reke. Ty anto’e, fa nataon’Andrianagnahare tam-po iareo ao ty hagnatanterake ty heve’e, le ty hagnatanterake i hevetse tokagne iharoa iareoy, tsy inogne zay fa ty hagnomey ty fanjakà’e hoahy i biby hakoy, amparake ty hahatanteraha ty saontsin’Andrianagnahare.” Handrisike o firenenao mba hampiasa i biby hako mena beỳ, ndra ty Firenena Mikambagne areke ty Jehovah mba hanafike o fivavahan-disò iaby sady handringagne aze tanterake.—Apok. 18:21-24.
18. Inogne ty raha toko’e hataontika mba ho azo antoke fa tsy manohagne i Babilona Lahibey ndra kidikidy tika?
18 Inogne ty toko’e ho voka izay amantikagne? Mila ataontika “malio sady tsy misy loto agnatreha i Andrianagnaharentikagney eo” ty fivavahantikagne. (Jak. 1:27) Tsy toko’e hengantikagne hisy voka’e amantika o fampianaran-disò, ty fete o mpanompo sampio, o findesam-batagne ratio, naho ty fombafomba ara-pivavahagne atao i Babilona Lahibey. Toko’e hampitao o ndatio avao ka tika mba hahavy iareo “hiakatse boake ao”, amy izay tsy ho melohen’Andrianagnahare noho ty fahota’e iareo.—Apok. 18:4.
TY FITSARÀGNE I FAHAVALON’ANDRIANAGNAHARE LAHIBEỲ
I DRAGOGNE MENA BEY HOE AFOY
I Satana magnomey fahefàgne i biby hakoy. (Apok. 12:3, 9, 13; 13:4; 20:2, 10) I Satana ty fahavalo i Jehovah lahibey. Hatorake agnate lavake tsikeokeoke agne agnate ty 1000 taogne reke. Afara izay ty Satana, le hatorake mafe agnate “antara afo naho solifara ao.” (fehentsoratse 19-20)
19. Ia i “dragogne bey menay”?
19 Mirehake “dragogne bey mena hoe afo” zay ka ty boke Apokalypsy. (Apok. 12:3) Nialy tamy i Jesosy naho i anjeli’e rey o dragogne iohoe. (Apok. 12:7-9) Manafike o vahoan’Andrianagnahareo ka reke, sady magnomey fahefàgne i biby hako rey ndra o fitondragne ara-politikeo. (Apok. 12:17; 13:4) Ia o dragogne iohoe? Ie i “menaragne tam-boaloha’e tagney, i atao tihoe Devoly naho Satanay.” (Apok. 12:9; 20:2) Ie ty amboho o fahavalo i Jehovah-o rehoe iaby.
20. Inogne ty raha hanjò i dragogney?
20 Inogne ty raha hanjò i dragogney? Rehafe ty Apokalypsy 20:1-3 tie hisy anjely raike hanorake mafe i Satana amy ty lavake tsikeokeoke agne, le hogadraegne ao reke agnate ty 1000 taogne. Tsy ho afake ‘hamitake o firenenao sasa ty Satana amparake ty itampera’ ze fotoagne zay. Hatorake mafe “amy i antara afo naho solifaray ao” ty Satana naho i demonia’e rey amy ty fara’e. Ty dika izay, ho ringagne nainai’e iareo. (Apok. 20:10) Mba alao sare an-tsaigne heike tie hanao akore ty fiaignagne naho fa tsy ho eo sasa ty Satana naho o demonia’eo. Azo antoke fa tena ho soa ty fiaignagne tie amy izay!
21. Nagnino ro mahafale antika ty raha nivakientika amy ty boke Apokalypsy ao?
21 Tena mampahery antika ty mahatakatse ty dika i famantaragne voarehake amy ty boke Apokalypsy ao rey. Ty anto’e, tsy tihoe i fahavalo i Jehovah rey avao ro nanjare nihaintikagne fa ndra ty raha hanjò iareo ka aza. ‘Sambatse vata’e areke ze mamaky mafe naho mitsanogne ty rehake amy ty faminaniagne’ agnate o boke iohoe ao. (Apok. 1:3) Faie inogne ty fitahiagne ho azo ze ndaty tsy mivalike naho fa tsy ho eo sasa o fahavalon’Andrianagnahareo? Izay ty hodinehentikagne amy ty fizaràgne fara’e amy ty lahatsoratse mifampitohy toy.
HIRA 23 Manomboka Manjaka i Jehovah
a Mampiasa famantaragne ty boke Apokalypsy mba hirehafagne o fahavalon’Andrianagnahareo. Magnampe antika hahatakatse ty dika irey ty boke i Daniela. Misy faminaniagne mitovy ty amy boke i Daniela naho Apokalypsy ao. Hampitaha i faminaniagne rey tika amy ty lahatsoratse toy mba hamantaragne tie ia i fahavalon’Andrianagnahare rey. Hodinehentika ka tie inogne ty raha hanjò iareo.
b Misy raha hafa ka mampiseho tie manondro ty fanjakagne iaby i biby hako managne loha fitoy. “Managne tsifa folo” o biby hako iohoe. Magnambara fahafenoagne ty isa folo amy Baiboly ao.
c Tsy misy “diadema” manahake i biby hako voaloha’ey ty amy ty tsifa o sare i biby hako iohoe. (Apok. 13:1) Ty anto’e, “boake amy i [mpanjaka] fito rey avao” reke, sady iareo ty magnomey fahefàgne aze.—Henteo ty lahatsoratse amy jw.org ao manao tihoey “Inona Ilay Bibidia Mena Midorehitra Voalaza ao Amin’ny Apokalypsy Toko Faha-17?”