Nijanjigne Soa ty Vavake Nataoko ty Jehovah

FITILIHAGNE RAIKE NAGNOVA TY FIAIGNAKO

Tamy 22 Desambra 1929 raho ro naterake, ta Noville agne. Agnisa ty tanàgne sive kedekede famboleagne naho fitezagne biby marine i Bastogne, a Beliza Ardennes agne io. Nahafale ahy ty niarake tamo o rae aman-dreneko reo tamy tie iraho mbe niajaja. Nanere i agnombe’aỳ avao zahay amy i Raymond zokeko isan’andro sady niava tan-tetekey. Tena niharo saigne ty ndaty tamy ty tanàgne nisy anay le nifagnampe.

Katolika nafana fo ty Emile babako naho i Alice reneko. Nagnatreke Lamesa iareo isake lahady. Faie tamy ty taogne 1939 tagne ho agne, le nisy mpisava lalagne boake tan’Angletera agne rey zay niavy tama’ay agne sady nagnomey gazete Fampiononana i babako (Mifohaza! ty agnara’e amy izao). Le avy le nahatsapa ty babako tie maregne ty raha nirehafe i gazetey hafara’e nanomboke namaky Baiboly. Naho fa tsy nagnatreke Lamesa sasa reke, le nanohetse aze i ndaty mpiara-monegne nifankahazo soa tama’ay taloha rey. Namorese i babako mba hijanogne ho katolika avao iareo sady nafana fo ty nirehake tama’e.

Tena nahaferenaigne ahy ty nahatrea i babako niatreke ze fanerea iareo zay. Izay ty nahavy ahy nipay ty fagnampean’Agnahare tamy ty vavake, arake i nirehafeko teoy. Nifale raho naho fa nanomboke tsy nanohetse i babako sasa iareo. Nirese lahatse raho fa “Mpijanjigne vavake” vata’e ty Jehovah.

TY FIAIGNAGNE TAGNATE I ALY LAHIBEY FAHAROEY

Nanafike i Belizike ty Alemaigne Nazi tamy 10 Mey 1940, voka’e maro ty ndaty nanjare niala boake agne. Nilay atimo i Fransa agne zahay keleian-draike. Tamy izahay nandehay, le nisy fotoagne nitendreke ty toeragne nialia ty tafike Frantsay naho ty tafike Alemaigne.

Naho fa niheregne tamy i tanà’ay agne zahay tafara tatoy, le nitrea’ay tie nisy nangalatse iaby ty ankamaroa i fanagna’ay rey. I Bobbie, i amboa’ay avao ty nanalaka anay tamy izay. Noho ze raha zay le nieretseretse raho tie: ‘Nagnino ro misy ty aly naho ty fahantragne?’

Tamy ze fotoagne zay zahay, le nandrambe soa boake tamy ty fitiliha i Rahalahy Emile Schrantz.a Androanavi-pagnahy tsy nivalike sady mpisava lalagne reke. Nihazavae’e soa boake tamy Baiboly ao ty anto’e mampisy o fijaleagneo sady mbe namale ty fagnonteneako ila’e miomba ty fiaignagne ka reke. Nanjare nihamafe ty fifandrambesako tamy i Jehovah, le nirese lahatse raho fa Andrianagnahare hatea reke.

Ndra tie taloha ty nitapera i alỳ aza, le afake nifankatrea sady nifandrambe tamo o rahalahio zahay keleian-draike. Tamy Aogositra 1943, le nitilike anay ty Rahalahy José-Nicolas Minet mba hanao lahajaka. Hoe reke: “Ia ty te hatao badisa?” Nanangan-tagnagne zahay amy babako. Natao badisa tamy ty renerano narine anay teo zahay.

Tamy Desambra 1944, le nanafike fara’e ty tapa’e ahandrefa i Eropa ty tafike Alemaigne tamy i Aly Lahibey Faharoey sady natao tihoe aly i Bulge o fanafihagne iohoe. Tagnila i toeragne nisy i alỳ ty nisy anay, le nigobogne tamy ty efetse ambane tane fagnajagne entagne agne zahay tagnate ty vola’e raike teo ho eo. Indraike andro zay naho fa ho namahagne i biby rey raho, le nisy fitaovam-pialiagne nisy bomba zay nanimba i toeragne fitezagne bibỳ sady nirava’e i tafo’ey. Nisy maramila Amerikana raike zay nikorake mafe tie “Mandrea ambane!” Nilay mbama’e mbeo raho le nandre tagnila’e teo, le natao’e tambone lohako teo i tagna’ey mba hiarovagne ahy.

NIHAMATOTSE ARA-PAGNAHY

Tafara i alỳ, le nirisihegne zahay mba hifandrambe tsy tapake tamy ty rahalahy ta Liège agne. Eo ho eo amy ty 90 kilometatse avara ty misy anay ty misy o toeragne iohoe. Tafara tatoy zahay le niafake nanangagne antoko mpitory ta Bastogne agne, le tao zahay ty nanao fianaragne Baiboly. Nanomboke niasa tamy ty birò fandoavan-ketra raho sady nianatse miomba ty lalàna. Niasa tamy ty biròm-panjakagne tan-toeragneo raho tafara tatoy. Tamy 1951, le nisiagne havoriambey faritse ty ta Bastogne agne. Eo ho eo amy ty 100 ty mpagnatreke, le agnisa izay ty rahavave Elly Reuter, mpisava lalagne mafana fo. Nandeha biskaleta 50 kilometatse reke mba hiaviagne agne. Nifankatea zahay tafara tatoy, le nampiarake. Nahazo fanasagne hagnatreke ty Sekoly i Gileada a Etazonia agne ty Elly. Faie tsy niafake reke le nalefa’e amy i foibey agne ty anto’e. I Rahalahy Knorr ty nitarike i asay tamy ze fotoagne zay. Nagnazava tamy i Elly taman-kasoa fagnahy reke tie va’e mbe ho afake hagnatreke ty Sekoly i Gileada miarake amy ty vali’e reke indraike andro agne. Nifanambaly zahay tamy Fevrie 1953.

Tamo o taogne iohoe avao zahay amy i Elly, le nagnatreke ty havoriambey tihoe Fitambaran’olon’ny Tontolo Vaovao natao ty Vavolombelo i Jehovah ta Yankee Stadium ta New York agne. Nisy rahalahy zay nagnomey asa soa ahy, le nasae’e mba hifindra a Etazonia agne raho. Naho fa nivavake ty miomba izay zahay, le nitapa-kevetse fa handietse i asay sady hiheregne a Belizike agne mba hanohagne ty antoko mpitory raike kedekede misy mpitory folo a Bastogne agne. Nahazo fitahiagne zahay tao’e raike tafara igne satria niterake i Serge ana-dahi’ay. Mampalahelo fa fito volagne tafara tatoy le narare ty Serge, le nimate. Nirehafe’ay tamy i Jehovah ty alahelo’ay sady nagnatanjake anay ty fanantenagne famelomagne amy ty mate.

FANOMPOAGNE MARAIN-TSY HARIVA

Tamy Oktobra 1961, le nahatrea asa tapa-potoagne nahafahako nanao mpisava lalagne raho. Tamo o andro iohoe avao, le naharay antso boake amy ty rahalahy mpikarakara i sampagne a Belizike agne raho. Nagnontane ahy reke kera afake manao ty fanompoa ty faritse raho (mpiandraikitse faritse ty agnara’e amy izao). Hoe raho tama’e: “Tsy toko’e hanao mpisava lalagne hey vao zahay vaho izay manao izay?” Nekegne i fangatahakoy, le nanao mpisava lalagne tagnate ty valo volagne hey zahay. Tafara izay le nanomboke nanao ty asa ty faritse zahay tamy Septambra 1962.

Nanao ty asa ty faritse tagnate ty roe taogne zahay, le tinoka mba hanompo amy ty Betela i Bruxelles agne tafara izay. Nanomboke nanompo tagne zahay tamy Oktobra 1964. Nahazo fitahiagne maro zahay noho o fanendreagne vaovao iohoe. Nitilike ty Betela nisy anay ty Rahalahy Knorr tamy 1965. Nitampoke ahy fa tinendre ho agnisa ty mpikarakara i sampagne raho tafara kede izay. Tafara tatoy zahay amy i Elly, le nasaegne mba hagnatreke ty Sekoly i Gileada kilasy faha 41. Nitanterake i raha nirehafe i Rahalahy Knorr 13 taogne lasay! Naho fa nahazo diploma zahay, le niheregne amy ty Betela i Belizike agne.

NIARO TY ZO TY VAHOA I JEHOVAH

Tagnate ty taogne maro, le nanagne tombotsoa hampiasa ty fahaiako lalàna raho mba hiarovagne ty zontika hitory a Eropa agne naho amy ty tane hafa. (Fil. 1:7) Noho izay, le nifandrambe tamy ty manam-pahefagne tamy ty firenena mihoatse ty 55 raho satria nisy fandraragne ndra fagnenjehagne ty asantika ty tagne. Ndra tie nianatse miomba ty lalàna aza raho, le nihevetse ty tegnako tie “lahilahin’Andrianagnahare.” Nipay ty tari-dala i Jehovah tamy ty alala ty vavake lognandro raho sady nitadidieko avao tie “hoe rano mandeha am-pità i Jehovah eo ty fo o mpanjakao [ndra o mpitsarao], le atsile’e amy ze iteava’e aze.”​—Ohab. 21:1.

Mbe tsiaroko avao ty reha’ay amy ze ndaty raike manam-pahefagne Eropeana zay. Mateteke nangatake ty hifampirehake tama’e raho le nagneke reke tamy ty fara’e. Hoe reke: “Dime minitra avao ty meako azo.” Niondreke raho le nivavake. Nilagigne reke le nagnontane ahy tie inogne o raha ataokò. Hoe raho tie: “Nisaotse an’Agnahare raho satria rehe agnisa ty mpanompo’e.” Hoe reke: “Ino ty tea’o horehafegne?” Natoroko aze ty Romanina 13:4. Protestanta reke sady nagnaja o Baibolio. Ino ty nivoka’e? Nenga’e hifampirehake tama’e tagnate ty lera raike sy sasa’e raho sady tena nisy voka’e soa ty fifampirehafa’ay. Nirehake aza reke fa tena mankasitrake ty asa ataontika.

Tagnate ty taogne maro ty vahoa i Jehovah ta Eropa agne, le tsy maintsy nampiakatse fitsaràgne miomba tihoe tsy miomba ty atia naho ty aroa, zo hiteza ajaja, hetra naho ty maro hafa. Tombotsoa ho ahy ty nandrambe anjara tamy ty ankamaroa o raha reo naho ty nahatrea ty fomba nagnampea i Jehovah antika handrese. Nahazo fandreseagne mihoatse ty 140 tamy ty Fitsaràgne Eropeana Miomba ty Zon’olombelogne ty Vavolombelo i Jehovah!

NIHANIHEGNE TY FANDRARAGNE TA CUBA TAGNE

Tamy ty taogne 1990, le niara-niasa tamy i Rahalahy Philip Brumley boake amy i foibey agne naho i Rahalahy Valter Farneti, boake a Italia raho mba hiarovagne ty fahafaha ty rahalahy a Cuba agne ara-pivavahagne satria nivoarara ty asantika tagne. Nanoratse tamy ty ambasadera i Cuba a Belizike agne raho, le nisy manam-pahefagne tinendre iareo handamigne i fangatahagney nifampirehake tamako. Tamy ty fifampirehafa’ay voaloha’e, le mbe tsy tena nivita’ay ty nagnazava soa tama’e ty heve-diso nahavy o fanjakagneo handrara ty asantika agne.

Tafara ty nangataha’ay fagnampeagne tamy i Jehovah, le nangatake alalagne handefa Baiboly 5 000 a Cuba agne zahay, le nagneke iareo. Niavy agne soa i Baiboly rey sady nizaraegne tamo o rahalahio. Nitsapa’ay areke fa nitahy ty kezake natao’ay ty Jehovah. Nangatake alalagne indraike zahay mba handefa Baiboly 27 500 fagnampe’e. Neke iareo ka zay. Tena nahafale ahy ty nagnampe o rahalahy naho rahavave a Cuba agne reo mba hanagne Baiboly.

Mateteke nitilike i Cuba raho mba handamigne ty olagne miomba ty lalàna mifandrambe amy ty asantika. Voka’e, nanjare afake nifandrambe soa tamy ty manam-pahefagne sambe hafa raho.

NAGNAMPE TY RAHALAHY NAHO TY RAHAVAVE TA RWANDA AGNE

Tamy 1994, le ndaty 1 000 000 mahery ty nimate noho ty famonovonoagne ty foko tutsi ta Rwanda agne. Mampalahelo fa nisy amo o rahalahy naho rahavaventikagneo ka nisy namono. Tafara izay le nisy rahalahy nasaegne mba handamigne fizaràgne fagnampeagne.

Naho fa niavy a Kigali, rova i Rwanda agne zahay, le nitrea’ay fa nivoa tifitse mateteke i birò fandikan-drehakey naho i toeragne fitamiriagne boke aman-gazetey. Maro ty vaovao raty nirei’ay, agnisa izay tihoe nisy mpiara-manompo nisy namono tamy ty mesa. Faie naharey fitantaragne miomba ty fomba nanehoa o rahalahio hatea ka zahay. Nisy rahalahy Tutsi nietake tambane gorodogne tagnate ty 28 andro ohatse nitrea’ay. Keleiagne Vavolombelogne Hutu ty niaro aze. Nampahery naho nampionogne rahalahy naho rahavave 900 mahery zahay tamy ty fivoriagne raike ta Kigali agne.

Nandeha ta Zaire agne (Repoblika Demokratika i Congo amy izao) zahay mba hipay ze rahalahy naho rahavave Rwande nitsoam-ponenagne marine i Goma. Faie tsy nitrea’ay iareo, hafara’ay nivavake tamy i Jehovah mba hagnampe anay. Avy eo nisy ndaty nimbama’ay mbeo, le nagnontenea’ay tie kera mahafantatse Vavolombelo i Jehovah. Le hoe reke: “Vavolombelo i Jehovah raho sady andao fa hoenteko amy i komity vonjemeke rey agne nareo.” Nifankatrea tamy ty rahalahy naho rahavave 1 600 mpitsoam-ponenagne zahay naho fa avy nanao fivoriagne mampahery niarake tamy i komity vonjemeke rey, le nampahery iareo. Namaky ty taratasy boake tamy ty Filan-keve-pitantanagne ka zahay. Tena nanohigne ty fo iareo ty fagnomezan-toky tihoe tie: “Mivavake ho anareo avao zahay. Fanta’ay fa tsy hienga anareo ty Jehovah.” Tena maregne o raha nirehafe o Filan-keve-pitantanagneo reo. Amy izao, le 30 000 mahery ty ndaty manompo i Jehovah a Rwanda agne!

TAPA-KEVETSE TY TSY HIVALIKE

Tagnate ty 58 taogne ty nifanambalia’ay amy i Elly, le nimate reke tamy 2011. Nampionogne ahy ty Jehovah naho fa nirehafeko tama’e tamy ty alala ty vavake ty alaheloko. Mampionogne ahy ka ty mirehake ty talily soa i Fanjakagney amy ty ndaty mpiara-monegne amako.

Tagnate ze 90 taogne zay hatrake amy izao, le mbe mandrambe anjara amy ty fanompoagne avao raho isan-keregnandro. Tena mahafale ahy ka ty magnampe ty Sampan-draharaha ty Lalàna amy ty sampa i Belizike eto naho ty mitantara ty raha niaignako amy ty hafa vaho ty mampahery ty tanora amy ty keleia i Betela eto.

Eo ho eo amy ty 84 taogne lasa zay ty nivavahako voaloha’e tamy i Jehovah. Nanomboke tamy izay raho ro nifandrambe soa tamy i Jehovah. Tena mankasitrake Aze raho satria nijanjigne ty vavake nataoko reke.​—Sal. 66:19.b