มัทธิว
ข้อมูลสำหรับศึกษา บท 14
เฮโรด: คือเฮโรดอันทีพาสลูกของเฮโรดมหาราช—ดูส่วนอธิบายศัพท์
ผู้ปกครองแคว้น: มาจากคำกรีกที่แปลตรงตัวว่า “ผู้ที่ปกครองอาณาเขต 1 ใน 4” คำนี้หมายถึงผู้ปกครองแคว้นเล็ก ๆ หรือเจ้านายที่ปกครองเขตแดนหนึ่งโดยได้รับความเห็นชอบจากรัฐบาลโรมัน เขตปกครองของเฮโรดอันทีพาสคือแคว้นกาลิลีและพีเรีย—เทียบกับข้อมูลสำหรับศึกษาที่ มก 6:14
ยอห์นผู้ให้บัพติศมา: ดูข้อมูลสำหรับศึกษาที่ มธ 3:1
เฮโรด: คือเฮโรดอันทีพาส—ดูส่วนอธิบายศัพท์
จับยอห์นขังไว้ในคุก: คัมภีร์ไบเบิลไม่ได้บอกว่ายอห์นถูกขังไว้ที่ไหน โยเซฟุสบอกว่ายอห์นถูกขังและถูกประหารที่ป้อมมาแครัสซึ่งอยู่ทางฝั่งตะวันออกของทะเลเดดซี อาจเป็นได้ว่ายอห์นถูกขังไว้ที่นั่นระยะหนึ่ง (มธ 4:12) แต่ตอนที่ถูกประหาร ดูเหมือนว่าเขาถูกขังอยู่ที่เมืองทิเบเรียสทางฝั่งตะวันตกของทะเลสาบกาลิลี เหตุผลที่ลงความเห็นอย่างนั้นได้คือ (1) ดูเหมือนว่ายอห์นถูกขังอยู่ไม่ไกลจากที่ที่พระเยซูกำลังประกาศในแคว้นกาลิลี เขาได้ยินเกี่ยวกับสิ่งที่พระเยซูทำและส่งสาวกไปหาท่าน (มธ 11:1-3) (2) มาระโกบอกว่า “คนสำคัญ ๆ ในแคว้นกาลิลี” มาร่วมงานวันเกิดของเฮโรด แสดงว่างานนั้นจัดขึ้นที่วังของเฮโรดที่เมืองทิเบเรียส และยอห์นน่าจะถูกขังใกล้กับที่จัดงานเลี้ยง—มก 6:21-29; มธ 14:6-11
เฮโรเดียสที่เคยเป็นภรรยาฟีลิปพี่ชายของเฮโรด: เฮโรดอันทีพาสหลงเสน่ห์เฮโรเดียสภรรยาของเฮโรดฟีลิปซึ่งเป็นพี่ชายต่างแม่ของเขา เฮโรเดียสหย่ากับฟีลิป ส่วนอันทีพาสก็หย่ากับภรรยาตัวเอง แล้วทั้งสองคนก็แต่งงานกัน ยอห์นผู้ให้บัพติศมาถูกจับเพราะตำหนิการแต่งงานที่ไม่ถูกทำนองคลองธรรมนี้ซึ่งขัดกับกฎหมายของชาวยิว
งานฉลองวันเกิด: ดูเหมือนว่าเหตุการณ์นี้เกิดขึ้นที่วังของเฮโรดอันทีพาสในเมืองทิเบเรียส (ดูข้อมูลสำหรับศึกษาที่ มธ 14:3; มก 6:21) คัมภีร์ไบเบิลพูดถึงงานฉลองวันเกิดแค่ 2 ครั้ง ครั้งหนึ่งคือในข้อนี้ซึ่งเป็นตอนที่ยอห์นถูกตัดหัว และอีกครั้งหนึ่งคืองานวันเกิดของฟาโรห์แห่งอียิปต์ซึ่งมีการประหารหัวหน้าพนักงานทำขนมปังของเขา (ปฐก 40:18-22) ทั้งสองเหตุการณ์คล้ายกันตรงที่มีการเลี้ยงใหญ่และมีการประหารชีวิตบางคน
กษัตริย์: เฮโรดอันทีพาสมีตำแหน่งโรมันอย่างเป็นทางการว่า “ผู้ปกครองแคว้น” อย่างที่เห็นได้จากข้อมูลสำหรับศึกษาที่ มธ 14:1 แต่คนส่วนใหญ่มักเรียกเขาว่า “กษัตริย์”
สาบาน: แปลตรงตัวว่า “ให้คำสาบาน” คำว่า “คำสาบาน” ในข้อนี้อยู่ในรูปพหูพจน์ (ต่างจาก มธ 14:7 ที่อยู่ในรูปเอกพจน์) ซึ่งอาจบ่งชี้ว่าเฮโรดเน้นและยืนยันคำสัญญาของเขาโดยสาบานหลายครั้ง
รู้สึกสงสาร: ดูข้อมูลสำหรับศึกษาที่ มธ 9:36
หาอะไรให้เขากิน: นี่เป็นการอัศจรรย์อย่างเดียวของพระเยซูที่มีบันทึกในหนังสือข่าวดีทั้ง 4 เล่ม—มธ 14:15-21; มก 6:35-44; ลก 9:10-17; ยน 6:1-13
ปลา: ในสมัยคัมภีร์ไบเบิล ปกติแล้วจะเอาปลาไปทำเป็นอาหารโดยการย่างหรือหมักเกลือแล้วตากแห้ง ผู้คนมักจะกินปลากับขนมปัง ดูเหมือนว่าปลาที่พระเยซูใช้เลี้ยงผู้คนคือปลาที่หมักเกลือแล้วตากแห้ง
อธิษฐานขอบคุณ: แปลตรงตัวว่า “กล่าวอวยพร” คำนี้น่าจะหมายถึงการอธิษฐานเพื่อขอบคุณและสรรเสริญพระเจ้า
หักขนมปัง: ขนมปังในสมัยนั้นมักเป็นก้อนแบน ๆ ที่อบจนแข็ง จึงเป็นเรื่องปกติที่จะหักขนมปังก่อนกิน—มธ 15:36; 26:26; มก 6:41; 8:6; ลก 9:16
ตะกร้า: อาจเป็นตะกร้าสานใบเล็กที่มีหูทำจากเชือกไว้หิ้วหรือสะพายไปได้เวลาเดินทาง เชื่อกันว่าตะกร้าแบบนี้จุได้ประมาณ 7.5 ลิตร—ดูข้อมูลสำหรับศึกษาที่ มธ 16:9, 10
ไม่นับผู้หญิงและเด็ก: เฉพาะมัทธิวเท่านั้นที่พูดถึงการอัศจรรย์ครั้งนี้ว่ามีผู้หญิงและเด็กรวมอยู่ด้วย เป็นไปได้ว่าจำนวนคนทั้งหมดที่พระเยซูเลี้ยงอาหารโดยการอัศจรรย์มีมากกว่า 15,000 คน
หลายร้อยเมตร: แปลตรงตัวว่า “หลายสทาดิอ็อน” ซึ่ง 1 สทาดิอ็อน เท่ากับ 185 เมตร หรือ 1/8 ไมล์ของโรมัน
ยาม 4: คือช่วงตี 3 ถึงดวงอาทิตย์ขึ้นประมาณ 6 โมงเช้า เป็นการแบ่งเวลาตามระบบกรีกและโรมันที่แบ่งเวลากลางคืนเป็น 4 ช่วงหรือ 4 ยาม สมัยก่อนชาวฮีบรูเคยแบ่งเวลากลางคืนเป็น 3 ช่วง ช่วงละ 4 ชั่วโมง (อพย 14:24; วนฉ 7:19) แต่ในสมัยพระเยซู พวกเขาเอาระบบโรมันมาใช้
หมอบลงแสดงความเคารพ: หรือ “คำนับ, ทำความเคารพ” คนเหล่านี้ยอมรับว่าพระเยซูเป็นตัวแทนของพระเจ้า พวกเขาแสดงความเคารพท่านไม่ใช่ในฐานะพระหรือเทพเจ้า แต่ในฐานะ “ลูกของพระเจ้า”—ดูข้อมูลสำหรับศึกษาที่ มธ 2:2; 8:2; 18:26
เยนเนซาเรท:ที่ราบขนาดเล็กประมาณ 5 x 2.5 กม. ซึ่งอยู่ริมชายฝั่งทางตะวันตกเฉียงเหนือของทะเลสาบกาลิลี บันทึกที่ ลก 5:1 เรียกทะเลสาบกาลิลีว่า “ทะเลสาบเยนเนซาเรท”