ทินเดล, วิลเลียม
(ประมาณปี ค.ศ. 1494-1536) นักบวช ผู้เชี่ยวชาญ และผู้แปลคัมภีร์ไบเบิลซึ่งเกิดที่อังกฤษและได้รับการศึกษาที่อังกฤษ เขาเป็นคนแรกที่แปลคัมภีร์ไบเบิล ทั้งพระคัมภีร์คริสเตียนภาคภาษากรีกและเพนทาทุกจากภาษาเดิมเป็นภาษาอังกฤษ และเขายังแปลบางส่วนของพระคัมภีร์ภาคภาษาฮีบรูสำหรับอ่านในโบสถ์ และพิมพ์ส่วนนี้ด้วยตอนที่พิมพ์พระคัมภีร์คริสเตียนภาคภาษากรีก นอกจากนั้น เขาอาจแปลหนังสืออื่น ๆ ในพระคัมภีร์ภาคภาษาฮีบรูด้วย
ทินเดลอยากแปลคัมภีร์ไบเบิลเป็นภาษาอังกฤษเพื่อคนธรรมดาทั่วไปจะสามารถอ่านพระคัมภีร์ในภาษาของตัวเองได้ แต่เขาก็เจอการต่อต้านอย่างหนักจากคริสตจักรคาทอลิกในอังกฤษ บาทหลวงคาทอลิกอยากให้คัมภีร์ไบเบิลมีแต่ในภาษาละตินต่อไป ทั้ง ๆ ที่คนส่วนใหญ่ในอังกฤษไม่เข้าใจภาษาละตินแล้ว ดังนั้น ในปี 1524 ทินเดลเลยไปที่เยอรมนีและเริ่มแปลพระคัมภีร์คริสเตียนภาคภาษากรีกที่นั่น ในปี 1525 เขาพยายามพิมพ์คัมภีร์ไบเบิลภาษาอังกฤษที่เมืองโคโลญ ประเทศเยอรมนี แต่เขาก็เจอการต่อต้านหนักมาก งานพิมพ์ของเขาในครั้งนั้นเหลือแค่หนังสือข่าวดีของมัทธิวที่มีจนถึงกลางบท 22 ซึ่งเรียกกันว่าชิ้นส่วนโคโลญ ในที่สุด เขาก็สามารถพิมพ์พระคัมภีร์คริสเตียนภาคภาษากรีกทั้งเล่มได้สำเร็จในปี 1526 โดยที่เขาพิมพ์อย่างลับ ๆ ที่เมืองวอมส์ เยอรมนี
มีการลักลอบนำฉบับที่ทินเดลตีพิมพ์เข้าไปที่อังกฤษ แต่หลายเล่มก็ถูกยึดและถูกเผา ทินเดลย้ายจากเยอรมนีไปอยู่ที่เมืองแอนทเวิร์ป (ปัจจุบันอยู่ในเบลเยียม) ซึ่งเป็นที่ที่เขาแปลเพนทาทุก (ปี 1530) และปรับปรุงพระคัมภีร์คริสเตียนภาคภาษากรีกที่เขาแปล (ปี 1534) ในปี 1535 เขาถูกทรยศและถูกจับข้อหาเป็นพวกนอกรีต เขาถูกขังที่ปราสาทวิลวอร์ดทางทางตอนเหนือของกรุงบรัสเซลล์ เขาถูกประหารชีวิตในเดือนตุลาคม ปี 1536
ในปี ค.ศ. 1537 งานของทินเดลบางเล่มถูกรวมเข้าไปในคัมภีร์ไบเบิลฉบับที่เรียกกันว่าแมททิวไบเบิล โดยจอห์น โรเจอร์ส ซึ่งเคยทำงานใกล้ชิดกันกับทินเดล ต่อมาผลงานของทินเดลส่วนใหญ่ก็ถูกเก็บรักษาไว้ในเกรทไบเบิล ฉบับปี 1539 รวมถึงคัมภีร์ไบเบิลฉบับแปลคิงเจมส์ ฉบับปี 1611
คัมภีร์ไบเบิลของวิลเลียม ทินเดลที่แปลจากต้นฉบับภาษาฮีบรูและกรีกถ่ายทอดความหมายเป็นภาษาอังกฤษได้ชัดเจนสำหรับผู้คนในสมัยนั้น คำง่าย ๆ และมีพลังในคัมภีร์ไบเบิลของทินเดลยังคงมีอิทธิพลต่อภาษาอังกฤษมาจนถึงปัจจุบัน ทินเดลยังเลือกใช้คำอย่างระมัดระวังและถูกต้องแม่นยำ เช่น เขาใช้คำว่า “love” (รัก) แทนที่จะใช้คำว่า “charity” (ให้ทาน) คำว่า “congregation” (ประชาคม) แทนคำว่า “church” (โบสถ์) คำว่า “senior” (ผู้อาวุโส) หรือ “elder” (ผู้ดูแล) แทนคำว่า “priest” (บาทหลวง) และใช้คำว่า “repent” (กลับใจ) แทนคำว่า “do penance” (การสารภาพบาป) บางคำ อย่างเช่น คำว่า “Passover” (ปัสกา) “peacemaker” (ผู้สร้างสันติสุข) และ “scapegoat” (แพะรับบาป) กลายเป็นคำที่รู้จักกันทั่วไปในภาษาอังกฤษ ที่สำคัญที่สุดในเพนทาทุก ทินเดลใช้ชื่อของพระเจ้าโดยแปลว่า “lehouah” นี่เป็นครั้งแรกที่มีชื่อของพระยะโฮวาในคัมภีร์ไบเบิลภาษาอังกฤษ—ดู ภาคผนวก ก4