กีฬาโอลิมปิกที่นอร์เวย์ อุดมการณ์เพียงพอไหม?
โดยผู้สื่อข่าว ตื่นเถิด! ในประเทศนอร์เวย์
ตอนที่คณะกรรมการโอลิมปิกสากล (IOC) จัดตั้งขึ้นเมื่อหนึ่งร้อยปีที่แล้ว มีการวาดความหวังไว้สูงส่ง. เป้าหมายก็เพื่อส่งเสริมภราดรภาพและสันติภาพ โดยให้เยาวชนทั่วโลกมาชุมนุมกันทุกสี่ปีที่สนามกีฬาโดยไม่มีค่าตอบแทน. หวังกันว่าการแข่งขันที่ยุติธรรมจะสร้างความเป็นปึกแผ่นและความปรองดองระหว่างชาติ. โดยยึดถือสิ่งนี้เป็นหลัก กีฬาโอลิมปิกในโบราณกาลจึงได้รับการฟื้นฟูขึ้นมาอีกครั้งในสมัยปัจจุบัน.
จากจุดเริ่มต้นเล็ก ๆ ในกรุงเอเธนส์ ประเทศกรีซ เมื่อปี 1896 โอลิมปิกฤดูร้อนได้พัฒนาจนเป็นมหกรรมกีฬาที่ยิ่งใหญ่มโหฬารที่สุดในโลก ด้วยยอดผู้เข้าร่วมแข่งขัน 11,000 คนจาก 170 กว่าชาติ. โอลิมปิกฤดูหนาวครั้งแรกจัดขึ้นที่เมืองชาโมนี ประเทศฝรั่งเศสในปี 1924 และถือเป็นการแข่งขันระดับ “น้อง” เสมอมาเมื่อเทียบกับโอลิมปิกฤดูร้อน. ถึงกระนั้น มีนักกีฬาประมาณ 2,000 คนจากเกือบ 70 ชาติมาชุมนุมกันที่โอลิมปิกฤดูหนาว ณ เมืองลิลเลฮัมเมอร์ ประเทศนอร์เวย์ในวันที่ 12-27 กุมภาพันธ์ 1994.a
ความคิดเกี่ยวกับภราดรภาพและมิตรภาพดังที่ห่วงโอลิมปิกอันเลื่องชื่อเป็นสัญลักษณ์ถึง และความคิดเกี่ยวกับ “พลานามัยสมบูรณ์ทั้งกายและใจ” ดูเหมือนเป็นที่ต้องการมากกว่าสมัยใด ๆ. อุดมการณ์เหล่านี้มีบทบาทอะไรในกีฬาโอลิมปิกที่เมืองลิลเลฮัมเมอร์?
โอลิมปิกและธุรกิจใหญ่
การรายงานข่าวอย่างละเอียดสร้างความสนใจในกีฬาโอลิมปิกแก่สาธารณชนอย่างมหาศาล. พวกสื่อมวลชนซึ่งมากกว่านักกีฬาถึงสี่เท่าปรากฏตัว ณ เมืองลิลเลฮัมเมอร์ และมีผู้ชมจำนวนมากเป็นประวัติการณ์ประมาณสองพันล้านคนชมโอลิมปิกฤดูหนาวทางโทรทัศน์. โดยวิธีนี้ กีฬาโอลิมปิกจึงกลายเป็นธุรกิจทำเงินแก่วงการพาณิชย์ที่ทรงอิทธิพล และเครือข่ายทีวีกับสปอนเซอร์ต่างก็ช่วงชิงเพื่อจะได้เอกสิทธิ์พิเศษและทำสัญญา.
ตัวแทนทางการค้าและอุตสาหกรรมจากทั่วโลกเข้าชมกีฬาในเมืองลิลเลฮัมเมอร์ และหลายคนในพวกนั้นมองการชุมนุมของมวลชนนานาชาตินี้ว่าเป็นโอกาสที่จะส่งเสริมความสัมพันธ์ทางธุรกิจ และจัดสัมมนารวมทั้งการประชุมอภิปราย. วิสาหกิจทั้งเล็กและใหญ่แสดงความสามารถพิเศษในการคิดประดิษฐ์อย่างที่ดูเหมือนว่าไม่มีขีดจำกัด โดยทางผลิตภัณฑ์โอลิมปิกชนิดต่าง ๆ นับไม่ถ้วนที่วางขายกัน—มีทุกอย่างนับตั้งแต่เข็มกลัดและโปสการ์ด ไปจนถึงเครื่องใช้ในครัวและเสื้อผ้า.
เป็นธรรมดาอยู่เองสำหรับผู้คนในท้องถิ่น ที่สิ่งต่าง ๆ กลับตาลปัตรไปหมดในช่วงที่มีกีฬา. การไหลบ่าเข้ามาของคนงาน, ผู้เข้าร่วม, และเจ้าหน้าที่ระดับหัวหน้าในกีฬาโอลิมปิกทำให้ประชากรในเมืองลิลเลฮัมเมอร์ซึ่งปกติมี 20,000 กว่าคนเพิ่มขึ้นเป็นสองเท่า. นอกจากนี้ ยังมีผู้ชมที่ “รุกล้ำ” เข้ามาในแต่ละวัน 100,000 คน. ชาวเมืองท้องถิ่นบางคนตัดสินใจออกไปพักผ่อนไกล ๆ เพื่อหนีความชุลมุนวุ่นวาย และมีการเรียกพวกนี้อย่างติดตลกว่า “ผู้ลี้ภัยกีฬา.”
จะว่าอย่างไรเกี่ยวกับแง่มุมของการแข่งขันและอุดมการณ์โอลิมปิก?
คิติอุส, อัลติอุส, ฟอร์ติอุส
เพื่อให้สอดคล้องกับคำขวัญของกีฬาโอลิมปิก—คิติอุส, อัลติอุส, ฟอร์ติอุส (เร็วขึ้น, สูงขึ้น, แข็งแรงขึ้น)—นักกีฬาโอลิมปิกจึงพยายามทำลายสถิติและเอาชนะคู่ต่อสู้. เพื่อบรรลุเป้านี้ในปัจจุบัน นักกีฬาโอลิมปิกเห็นว่า โดยปกติแล้วไม่พอที่จะให้กีฬาเป็นเพียงกิจกรรมยามว่าง. กีฬาถือเป็นงานเต็มเวลาและเป็นงานเลี้ยงชีพอย่างหนึ่งสำหรับนักกีฬาโอลิมปิกส่วนใหญ่ รายได้ของพวกเขาจากการอนุญาตให้นำชื่อไปใช้โฆษณารับรองสินค้าจะมีมากน้อยเพียงใดก็ขึ้นอยู่กับความสำเร็จที่พวกเขาทำได้. อุดมการณ์แรกเดิมที่จะส่งเสริมนักกีฬาสมัครเล่นมีอันต้องหลีกทางให้กับอำนาจเงินและคตินิยมนักเล่นอาชีพ.
สิ่งที่สาธารณชนได้เป็นการตอบแทนก็คือ ได้ชมการแสดงที่เร้าใจและได้รับความบันเทิงตามที่ต้องการ. การทำลายสถิติหลายอย่างในกีฬาโอลิมปิกเมื่อเร็ว ๆ นี้เป็นพยานหลักฐานถึงสัมฤทธิผลซึ่งคิดไม่ถึงสำหรับสองสามทศวรรษที่แล้ว. ทั้งนี้ไม่ใช่เนื่องมาจากการฝึกฝนที่เพิ่มขึ้นและมีความชำนาญเฉพาะทางมากขึ้นเท่านั้น แต่เนื่องมาจากอุปกรณ์และสถานที่ซึ่งมีการปรับปรุงคุณภาพดีขึ้นด้วย. ยกตัวอย่าง ในการแข่งขันกีฬาโอลิมปิกที่ลิลเลฮัมเมอร์ มีการทำลายสถิติโลกสี่อย่างและทำลายสถิติโอลิมปิกหนึ่งอย่างในระหว่างการแข่งขันสเกตความเร็วชายห้ารายการ. ส่วนหนึ่งต้องยกผลประโยชน์ให้แก่โรงสเกตใหม่ ซึ่งมีการใช้หลักปฏิบัติทางวิทยาศาสตร์เพื่อทำให้น้ำแข็งอยู่ในสภาพดีพร้อมสำหรับการเล่นสเกตมืออาชีพ.
น่าเสียดาย นักกีฬาบางคนเด่น โดยไม่ได้แข่งขัน “ด้วยน้ำใจนักกีฬาอย่างแท้จริง เพื่อเกียรติยศศักดิ์ศรีของกีฬา” ตามที่พวกเขาสัญญาในคำปฏิญาณโอลิมปิก. โอลิมปิกฤดูหนาวปีนี้มีนักกีฬาบางคนที่แพ้แล้วพาล และมีนักกีฬาบางคนที่พยายามทำลายคู่แข่งขัน. เมื่อไม่กี่ปีมานี้ จำต้องต่อสู้ขับเคี่ยวกับการใช้ยาเสพย์ติดและสเตอรอยด์. ที่ลิลเลฮัมเมอร์ ผู้เข้าร่วมการแข่งขันคนหนึ่งถูกส่งกลับบ้านในวันเปิดงานเนื่องจากโด๊ปยา. อย่างไรก็ตาม ในระหว่างการแข่งขัน ไม่พบนักกีฬาคนใดมีผลตรวจเป็นบวก.
มีแนวคิดใหม่บางอย่างเพื่อบรรลุอุดมการณ์ของโอลิมปิกในส่วนของการแข่งขันที่ลิลเลฮัมเมอร์.
การพิทักษ์สิ่งแวดล้อม, งานบรรเทาทุกข์, และความพยายามเพื่อสันติ
การดำเนินงานขนาดยักษ์ระดับโอลิมปิก ซึ่งเกี่ยวข้องกับการจัดสรรพื้นที่กว้างใหญ่และก่อเกิดเศษขยะปริมาณมาก “เป็นการใช้ทรัพยากรธรรมชาติอย่างสิ้นเปลือง ทั้งไม่เป็นผลดีต่อสิ่งแวดล้อมด้วย.” (มิลเยอสปีเซียล หนังสือรายงานข่าวเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมสำหรับกีฬาโอลิมปิกที่ลิลเลฮัมเมอร์) ผู้คนเป็นจำนวนมากรู้สึกว่า การทำเช่นนี้ไม่สอดคล้องกับเจตนารมณ์ของกีฬาโอลิมปิก และเสนอแนะให้โอลิมปิกฤดูหนาวปี 1994 เป็นกรณีตัวอย่างในการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม. มีการนำความคิดนี้ไปใช้ และโอลิมปิกฤดูหนาวที่ลิลเลฮัมเมอร์ได้ดึงดูดความสนใจของนานาชาติฐานะเป็น “กีฬาโอลิมปิกครั้งแรกที่มีเกียรติประวัติ ‘เขียว.’” สิ่งนี้ส่อนัยถึงอะไรบ้าง?
มีการพิจารณาสถานที่ตั้ง, การออกแบบ, และการดำเนินงานระยะยาวของสถานที่แข่งกีฬาแห่งใหม่ เพื่อลดผลกระทบที่เป็นภัยต่อสิ่งแวดล้อม. ในทุกพื้นที่ วัสดุที่ไม่ทำลายสิ่งแวดล้อมและหมุนเวียนกลับมาใช้ใหม่ได้ เช่น ไม้, หิน, และกระดาษแข็ง ถูกนำมาใช้อย่างกว้างขวาง และยังมีการตั้งมาตรฐานเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมไว้สูงสำหรับบรรดาสปอนเซอร์และผู้จัดหาวัสดุทุกราย. ห้ามสูบบุหรี่ในร่มอย่างเด็ดขาด.
การพิเคราะห์ถึงเป้าประสงค์ของกีฬาโอลิมปิกยังนำไปสู่การก่อตั้งกองทุนลิลเลฮัมเมอร์โอลิมปิกเอด เพื่อปฏิบัติการบรรเทาทุกข์. เริ่มต้นด้วยกองทุนช่วยเหลือเด็ก ณ เมืองที่เคยจัดโอลิมปิก คือ ซาราเยโวในบอสเนียและเฮอร์เซโกวีนา ต่อมาก็ได้ขยายไปช่วยเด็กซึ่งเป็นเหยื่อสงครามทั่วโลก. ปฏิบัติการนี้ได้รับแรงผลักดันมหาศาลหลังจากผู้ชนะเลิศเหรียญทองคนหนึ่งบริจาคเงินรางวัลทั้งหมดของเขาจากการแข่งขันรายการหนึ่ง (ประมาณ 750,000 บาท) เพื่อสนับสนุน. ผู้ริเริ่มหวังว่า โอลิมปิกเอดจะดำเนินต่อ ๆ ไประหว่างการแข่งขันในอนาคต.
การปล่อยนกพิราบซึ่งจะขาดเสียมิได้ในพิธีเปิดกีฬาโอลิมปิกได้ส่งสิ่งที่เปรียบเสมือนสารแห่งสันติภาพไปทั่วโลก. นอกจากนี้ ยังมีการมุ่งความสนใจไปที่อุดมการณ์เพื่อสันติในส่วนที่เกี่ยวข้องกับโอลิมปิกฤดูหนาวปี 1994 ดังที่ฮวน อันโตเนียว ซามารันฮ์ ประธาน IOC ชาวคาตาโลเนียกล่าวย้ำถึงสันติภาพซ้ำแล้วซ้ำเล่าสำหรับผู้คนทั่วโลก.
อุดมการณ์ซึ่งจะสำเร็จเป็นจริง
อุดมการณ์โอลิมปิกสะท้อนถึงความปรารถนาที่ฝังแน่นอยู่ในตัวมนุษย์ทั้งมวล—ความปรารถนาที่จะมีภราดรภาพ, สันติภาพ, ความชอบธรรม, ความยินดี, และพลานามัยทั้งกายและจิตใจ. โอลิมปิกฤดูหนาวปีนี้ได้รับการยกย่องเนื่องจากมุ่งความสนใจไปที่เป้าประสงค์แรกเดิมของโอลิมปิกอีกครั้งหนึ่ง และได้รับการกล่าวขวัญว่าเป็น “โอลิมปิกฤดูหนาวที่ดีที่สุดเท่าที่เคยมีมา.” ถึงกระนั้น นี่เป็นอีกครั้งหนึ่งที่ขบวนการโอลิมปิกไม่บรรลุอุดมการณ์ของตน.
เกียรติภูมิและคตินิยมการค้ามีแนวโน้มว่าจะมีชัยเหนืออุดมการณ์พื้นฐานของกีฬา. การแข่งขันมักกลับกลายเป็นการชิงชัยอย่างเอาเป็นเอาตาย ซึ่งก่อให้เกิดคตินิยมตนและชาตินิยม แทนที่จะเป็นภราดรภาพและความปรองดอง.
มีวิถีทางที่ปณิธานของโอลิมปิกจะสำเร็จเป็นจริงไหม? คัมภีร์ไบเบิลแสดงให้เห็นว่า ความพยายามของมนุษย์ที่จะบรรลุซึ่งโลกในอุดมคตินั้น จะล้มเหลว. อย่างไรก็ตาม ในไม่ช้า ราชอาณาจักรของพระเจ้าจะลงมือปฏิบัติการ เพื่อนำสภาพอุทยานที่สมบูรณ์พร้อมมาสู่แผ่นดินโลก. (ยิระมะยา 10:23; 2 เปโตร 3:13) โลกเช่นนั้นไม่ได้วางรากฐานอยู่บนพัฒนาการทางกีฬาหรือความภักดีต่อหลักการและประเพณีโอลิมปิก แต่วางรากฐานอยู่บนความเลื่อมใสแท้ต่อพระผู้สร้าง. อัครสาวกเปาโลกล่าวว่า “การฝึกหัดกายนั้นให้ประโยชน์เล็กน้อย แต่ความเลื่อมใสในพระเจ้ามีประโยชน์ทุกทาง เพราะอำนวยประโยชน์แก่ชีวิตในปัจจุบันและชีวิตอนาคตด้วย.” ดังนั้น สำหรับผู้คนทุกวันนี้ที่กำลังฝึกหัดตัว “ด้วยความเลื่อมใสในพระเจ้าเป็นเป้าหมาย [ของตน]” ผลที่ได้จะเป็นพลานามัยสมบูรณ์ทั้งกายและใจอย่างแท้จริง.—1 ติโมเธียว 4:7, 8, ล.ม.
[เชิงอรรถ]
a มีการจัดกีฬาโอลิมปิกในปี 1992 ด้วยเช่นกัน แต่นั่นเป็นครั้งสุดท้ายที่จัดโอลิมปิกฤดูร้อนและโอลิมปิกฤดูหนาวในปีเดียวกัน. ตั้งแต่นี้ กีฬาดังกล่าวกำหนดให้มีสลับกันไปทุกสองปี.
[กรอบหน้า 26]
ศาสนาผสมผสานในกีฬาโอลิมปิก
กีฬาโอลิมปิกมีรกรากอยู่ในศาสนากรีก. เกิดขึ้นครั้งแรกในฐานะเทศกาลทางศาสนาเพื่อถวายเกียรติแด่พระเซอุส (พระซูศ) เทพเจ้าองค์สูงสุดของทวยเทพกรีก. ลักษณะเด่นต่าง ๆ ของกีฬาโอลิมปิกสมัยปัจจุบันอบอวลด้วยบรรยากาศทางศาสนา: พิธีกรรมที่ดูขลังในการเชิญธงโอลิมปิก, เปลวไฟ “ศักดิ์สิทธิ์,” และคำปฏิญาณโอลิมปิก. เพลงสวดอายุเกือบร้อยปีภาษากรีกที่ร้องในการเปิดกีฬาโอลิมปิกแปลเป็นภาษานอร์เวย์สำหรับพิธีเปิดที่เมืองลิลเลฮัมเมอร์. เนื้อร้องของเพลงโอลิมปิกนี้มีศาสนาแฝงเร้นอยู่มาก. เข้าใจว่าเป็นเพลงสรรเสริญพระเซอุส. เนื้อร้องมีข้อความต่อไปนี้รวมอยู่ด้วย: “วิญญาณอมตะแห่งโบราณกาล,/บิดาแห่งความจริง, ความงามและความดี,/โปรดลงมาปรากฏ สาดแสงของท่านครอบคลุมเรา/ . . . ขอประทานชีวิตและความคึกคักแก่กีฬาที่มีเกียรตินี้!/ . . . ชาติทั้งปวงพากันมาบูชาท่าน,/โอวิญญาณอมตะแห่งโบราณกาล!”
คริสตจักรลูเทอรันในนอร์เวย์ โดยผ่านทางคณะกรรมการโอลิมปิกของตนเอง ได้จัดเตรียมกำหนดการใหญ่โตทางด้านดนตรีและศาสนา. องค์การหลัก ๆ ทั้งหมดของคริสตจักรต่างก็มีส่วนในโครงการรวมความเชื่อขนาดใหญ่. นักเทศน์นักบวชประจำโอลิมปิกและคณะนักเทศน์นานาชาติของคริสต์ศาสนาทั้งมวลมีอยู่พร้อมในหมู่บ้านโอลิมปิกที่เมืองลิลเลฮัมเมอร์.
[รูปภาพหน้า 24, 25]
บน: นักสเกตความเร็วกำลังมุ่งมั่นช่วงชิงเหรียญทองในการแข่ง 10,000 เมตร
กลาง: การเล่นกลางหาวแบบฟรีสไตล์เป็นการแข่งแบบใหม่ในกีฬาโอลิมปิก
ล่าง: การแข่งลงเขา—ด้วยความเร็วมากกว่า 120 กิโลเมตรต่อชั่วโมง
[ที่มาของภาพ]
Photo: NTB