ห้องสมุดออนไลน์ของวอชเทาเวอร์
ห้องสมุดออนไลน์
ของวอชเทาเวอร์
ไทย
  • คัมภีร์ไบเบิล
  • สิ่งพิมพ์
  • การประชุม
  • ทต น. 111-115
  • พระธรรมเล่มที่ 17—เอศเธระ

ไม่มีวีดีโอสำหรับรายการนี้

ขออภัย โหลดวีดีโอนี้ไม่ได้

  • พระธรรมเล่มที่ 17—เอศเธระ
  • “พระคัมภีร์ทุกตอนมีขึ้นโดยการดลใจจากพระเจ้าและเป็นประโยชน์”
  • หัวเรื่องย่อย
  • เรื่องที่คล้ายกัน
  • เนื้อ​เรื่อง​ใน​เอศเธระ
  • เหตุ​ที่​เป็น​ประโยชน์
  • มาระดะคายและเอศเธระ
    หนังสือของฉันเกี่ยวด้วยเรื่องราวในพระคัมภีร์ไบเบิ้ล
  • เธอดำเนินการอย่างรอบคอบ กล้าหาญ และไม่เห็นแก่ตัว
    หอสังเกตการณ์ประกาศราชอาณาจักรของพระยะโฮวา 2012
  • จุดเด่นจากพระธรรมเอศเธระ
    หอสังเกตการณ์ประกาศราชอาณาจักรของพระยะโฮวา 2006
  • เธอรอบคอบ กล้าหาญ และไม่เห็นแก่ตัว
    จงเลียนแบบความเชื่อของเขา
ดูเพิ่มเติม
“พระคัมภีร์ทุกตอนมีขึ้นโดยการดลใจจากพระเจ้าและเป็นประโยชน์”
ทต น. 111-115

พระ​ธรรมเล่ม​ที่ 17—เอศเธระ

ผู้​เขียน: มาระดะคาย

สถาน​ที่​เขียน: ซูซัร, เอลาม

เขียน​เสร็จ: ประมาณ​ปี 475 ก.ส.ศ.

ครอบ​คลุม​ระยะ​เวลา: 493-ประมาณ​ปี 475 ก.ส.ศ.

1. มี​การ​เปิด​เผย​เรื่อง​ราว​อะไร​ใน​พระ​ธรรม​เอศเธระ?

พูด​ง่าย ๆ นี่​เป็น​เรื่อง​ราว​ของ​อะหัศวะโรศ​กษัตริย์​เปอร์เซีย​ซึ่ง​บาง​คน​คิด​ว่า​เป็น​กษัตริย์​เซอร์เซส​ที่ 1 ซึ่ง​นาง​วัศธี​มเหสี​ผู้​ดื้อดึง​ถูก​แทน​ตำแหน่ง​โดย​เอศเธระ​สาว​ชาว​ยิว​ลูก​พี่​ลูก​น้อง​ของ​มาระดะคาย. ฮามาน​ชาว​อะฆาฆ​วาง​แผน​สังหาร​มาระดะคาย​และ​ชาว​ยิว​ทั้ง​ปวง แต่​เขา​กลับ​ถูก​แขวน​คอ​บน​เสา​ของ​ตน​เอง ขณะ​ที่​มาระดะคาย​ได้​รับ​เลื่อน​ตำแหน่ง​เป็น​นายก​รัฐมนตรี​และ​ชาว​ยิว​ได้​รับ​การ​ช่วย​ให้​รอด.

2. (ก) เหตุ​ใด​บาง​คน​ข้อง​ใจ​ใน​เรื่อง​ที่​พระ​ธรรม​เอศเธระ​มี​ขึ้น​โดย​การ​ดล​ใจ? (ข) พระ​นาม​ของ​พระเจ้า​ปรากฏ​ใน​พระ​ธรรม​เอศเธระ​ใน​รูป​แบบ​ใด?

2 แน่​ละ มี​คน​ที่​บอก​ว่า พระ​ธรรม​เอศเธระ​ไม่​ได้​มี​ขึ้น​โดย​การ​ดล​ใจ​และ​ไม่​เป็น​ประโยชน์ แต่​เป็น​แค่​ตำนาน​สวย​หรู​เท่า​นั้น. พวก​เขา​อ้าง​เช่น​นี้​โดย​อาศัย​ข้อ​ที่​ว่า ไม่​มี​พระ​นาม​พระเจ้า​ใน​พระ​ธรรม​นี้. แม้​ว่า​เป็น​ความ​จริง​ที่​ไม่​มี​การ​กล่าว​ถึง​พระเจ้า​โดย​ตรง แต่​ใน​ข้อ​ความ​ภาษา​ฮีบรู​มี​สี่​แห่ง​ที่​มี​เททรากรัมมาทอน​ใน​แบบ​อะครอสติก​ปรากฏ​อยู่ คือ​อักขระ​ตัว​แรก​ของ​สี่​คำ​ที่​เรียง​กัน ซึ่ง​สะกด​เป็น ยฮวฮ (ฮีบรู, יהוה) หรือ​ยะโฮวา. อักขระ​ตัว​แรก​เหล่า​นี้​ถูก​ทำ​ให้​เด่น​เป็น​พิเศษ​ใน​สำเนา​ฮีบรู​โบราณ​อย่าง​น้อย​สาม​ฉบับ​และ​ยัง​ถูก​หมาย​ไว้​ด้วย​อักษร​สี​แดง​ใน​ฉบับ​มา​โซรา. นอก​จาก​นี้ ที่​เอศเธระ 7:5 ยัง​ปรากฏ​ถ้อย​คำ​แบบ​อะครอสติก​ใน​คำ​แถลง​ของ​พระเจ้า​ด้วย​ที่​ว่า “เรา​จะ​พิสูจน์​ว่า​เป็น.”—ดู​เชิงอรรถ​ใน​ฉบับ​แปล​โลก​ใหม่​ที่​มี​ข้อ​อ้างอิง ที่​เอศเธระ 1:20; 5:4, 13; 7:7 รวม​ทั้ง 7:5.

3. เหตุ​การณ์​อะไร​บ้าง​แสดง​ถึง​ความ​เชื่อ​ใน​พระเจ้า​และ​การ​อธิษฐาน​ถึง​พระองค์ และ​เหตุ​การณ์​อะไร​บ้าง​บ่ง​ถึง​การ​ที่​พระเจ้า​ทรง​ควบคุม​เรื่อง​ราว​ต่าง ๆ?

3 ตลอด​บันทึก​นี้​ปรากฏ​ชัด​แจ้ง​ว่า​มาระดะคาย​ยอม​รับ​และ​เชื่อ​ฟัง​กฎหมาย​ของ​พระ​ยะโฮวา. ท่าน​ไม่​ยอม​โค้ง​คำนับ​ชาย​คน​หนึ่ง​ซึ่ง​คง​จะ​เป็น​ชาว​อะมาเล็ก; พระเจ้า​ทรง​หมาย​ชาว​อะมาเล็ก​ไว้​สำหรับ​การ​กวาด​ล้าง. (เอศ. 3:1, 5; บัญ. 25:19; 1 ซามู. 15:3) คำ​พูด​ของ​มาระดะคาย​ที่​เอศเธระ 4:14 บ่ง​ว่า​ท่าน​คาด​หมาย​การ​ช่วย​ให้​รอด​จาก​พระ​ยะโฮวา​และ​ท่าน​มี​ความ​เชื่อ​ใน​การ​ทรง​นำ​ของ​พระเจ้า​ตลอด​ช่วง​เหตุ​การณ์​ทั้ง​หมด. การ​อด​อาหาร​ของ​เอศเธระ​ร่วม​กับ​ชาว​ยิว​คน​อื่น ๆ เป็น​เวลา​สาม​วัน​ก่อน​เธอ​จะ​เข้า​เฝ้า​กษัตริย์​แสดง​ถึง​ความ​ไว้​วางใจ​พระเจ้า. (เอศ. 4:16) การ​ที่​พระเจ้า​ทรง​ควบคุม​เหตุ​การณ์​ต่าง ๆ ยัง​มี​บ่ง​ชี้​ไว้​ด้วย​การ​ที่​เอศเธระ​ได้​รับ​ความ​โปรดปราน​จาก​เฮฆาย​ผู้​กำกับ​รักษา​พวก​สตรี และ​ด้วย​การ​ที่​กษัตริย์​บรรทม​ไม่​หลับ​ใน​คืน​ที่​ท่าน​รับสั่ง​ให้​ค้น​จดหมาย​เหตุ​ของ​ทาง​การ​และ​พบ​ว่า​มาระดะคาย​ยัง​ไม่​ได้​รับ​ยศ​ศักดิ์​ตอบ​แทน​คุณ​ความ​ดี​ที่​ท่าน​ทำ​เมื่อ​ครั้ง​ก่อน. (เอศ. 2:8, 9; 6:1-3; เทียบ​กับ​สุภาษิต 21:1.) มี​การ​พาด​พิง​อย่าง​ไม่​ต้อง​สงสัย​ถึง​คำ​อธิษฐาน​ใน​ข้อ​ความ​นี้: “เป็น​เวลา​ถือ​ศีล​อด​อาหาร​และ​เวลา​ที่​เขา​ได้​ร้อง​ทูล [ขอ​ความ​ช่วยเหลือ] นั้น.”—เอศ. 9:31.

4. พระ​ธรรม​เอศเธระ​ได้​รับ​การ​ยืน​ยัน​อย่าง​ไร​ว่า​เชื่อถือ​ได้​และ​เป็น​ความ​จริง?

4 ข้อ​เท็จ​จริง​หลาย​ประการ​ยืน​ยัน​ว่า​บันทึก​นี้​เชื่อถือ​ได้​และ​เป็น​ความ​จริง. พระ​ธรรม​นี้​ได้​รับ​การ​ยอม​รับ​จาก​ชาว​ยิว​ซึ่ง​เรียก​พระ​ธรรม​นี้​เพียง​ว่า เมกฮิลลาห์ʹ หมายความ​ว่า “ม้วน; ม้วน​หนังสือ.” ปรากฏ​ว่า​พระ​ธรรม​นี้​ถูก​รวม​ไว้​ใน​สารบบ​พระ​คัมภีร์​ภาค​ภาษา​ฮีบรู​โดย​เอษรา​ผู้​ซึ่ง​คง​บอก​ปัด​เรื่อง​ราว​แบบ​ตำนาน​อย่าง​แน่นอน. จน​ทุก​วัน​นี้​ชาว​ยิว​ยัง​ถือ​รักษา​เทศกาล​ฟูริม​หรือ​ฉลาก เพื่อ​ฉลอง​การ​ช่วย​ให้​รอด​ครั้ง​ใหญ่​ใน​สมัย​ของ​เอศเธระ. พระ​ธรรม​นี้​เสนอ​เรื่อง​ขนบธรรมเนียม​และ​ประเพณี​ต่าง ๆ ของ​ชาว​เปอร์เซีย​ใน​แบบ​ที่​ราว​กับ​มี​ชีวิต​และ​สอดคล้อง​กับ​ข้อ​เท็จ​จริง​ทาง​ประวัติศาสตร์​ที่​รู้​จัก​กัน​ดี​และ​การ​ค้น​พบ​ทาง​โบราณคดี. ตัว​อย่าง​เช่น พระ​ธรรม​เอศเธระ​พรรณนา​อย่าง​ถูก​ต้อง​แม่นยำ​ถึง​วิธี​ที่​ชาว​เปอร์เซีย​ยกย่อง​ให้​เกียรติ​บุคคล​ผู้​หนึ่ง. (6:8) การ​ขุด​ค้น​ทาง​โบราณคดี​ได้​เผย​ให้​เห็น​ว่า คำ​พรรณนา​เกี่ยว​กับ​ราชวัง​กษัตริย์​ดัง​ที่​มี​บอก​ไว้​ใน​พระ​ธรรม​เอศเธระ​นั้น​ถูก​ต้อง​แม่นยำ​แม้​ใน​ราย​ละเอียด​ปลีกย่อย​ที่​สุด.a—5:1, 2.

5. ความ​ถูก​ต้อง​แม่นยำ​อะไร​ทำ​ให้​เอศเธระ​เป็น​เรื่อง​ราว​ที่​แท้​จริง และ​ภาษา​ที่​ใช้​สอดคล้อง​กับ​ช่วง​เวลา​ใด?

5 ความ​ถูก​ต้อง​แม่นยำ​นี้​ยัง​สังเกต​ได้​ใน​ตัว​บันทึก​เอง​ด้วย ใน​การ​ระบุ​ชื่อ​ข้าราชสำนัก​และ​มหาดเล็ก​อย่าง​รอบคอบ บอก​แม้​แต่​ชื่อ​บุตร​สิบ​คน​ของ​ฮามาน. มี​การ​สืบ​สาว​ลำดับ​วงศ์วาน​ของ​มาระดะคาย​และ​เอศเธระ​ย้อน​ไป​จน​ถึง​คิศ​แห่ง​ตระกูล​เบนยามิน. (2:5-7) มี​การ​อ้างอิง​ถึง​จดหมาย​เหตุ​ของ​รัฐบาล​เปอร์เซีย. (2:23; 6:1; 10:2) ภาษา​ที่​ใช้​ใน​พระ​ธรรม​นี้​เป็น​ภาษา​ฮีบรู​ยุค​หลัง พร้อม​กับ​มี​คำ​เปอร์เซีย​และ​อาระเมอิก​เพิ่ม​เข้า​ไป​หลาย​คำ ซึ่ง​ลีลา​การ​เขียน​ตรง​กับ​ใน​โครนิกา, เอษรา, และ​นะเฮมยา ดัง​นั้น จึง​สอดคล้อง​เต็ม​ที่​กับ​ระยะ​เวลา​ที่​เขียน.

6. (ก) ช่วง​เวลา​ใน​พระ​ธรรม​เอศเธระ​ได้​รับ​การ​ระบุ​ว่า​เป็น​เมื่อ​ไร? (ข) หลักฐาน​บอก​อะไร​เกี่ยว​กับ​ตัว​ผู้​เขียน รวม​ทั้ง​สถาน​ที่​และ​เวลา​ที่​เขียน?

6 คิด​กัน​ว่า​เหตุ​การณ์​ต่าง ๆ ใน​เอศเธระ​อยู่​ใน​สมัย​ที่​จักรวรรดิ​เปอร์เซีย​อัน​เกรียง​ไกร​รุ่งเรือง​สุด​ยอด​และ​เหตุ​การณ์​เหล่า​นั้น​ครอบ​คลุม​ระยะ​เวลา​ราว 18 ปี​แห่ง​รัชกาล​ของ​อะหัศวะโรศ (เซอร์เซส​ที่ 1). ระยะ​เวลา​ที่​ยืด​ยาว​มา​จน​ถึง​ปี 475 ก.ส.ศ. นั้น​ถูก​ระบุ​โดย​พยาน​หลักฐาน​จาก​แหล่ง​ข้อมูล​ของ​กรีซ, เปอร์เซีย, และ​บาบูโลน.b เป็น​ไป​ได้​อย่าง​ยิ่ง​ว่า​มาระดะคาย​ซึ่ง​เป็น​ผู้​รู้​เห็น​และ​เป็น​บุคคล​สำคัญ​ใน​เรื่อง​ราว​นั้น​เป็น​ผู้​เขียน​พระ​ธรรม​นี้; บันทึก​ที่​ละเอียด​ชัดเจน​แสดง​ว่า ผู้​เขียน​คง​ต้อง​ใช้​ชีวิต​อยู่​ใน​วัง​ซูซัร​ตลอด​เหตุ​การณ์​เหล่า​นั้น.c แม้​ว่า​ไม่​มี​กล่าว​ถึง​ท่าน​ใน​พระ​ธรรม​อื่น​ใด​ของ​คัมภีร์​ไบเบิล แต่​ก็​ไม่​มี​ข้อ​สงสัย​ว่า​มาระดะคาย​เป็น​บุคคล​จริง​ใน​ประวัติศาสตร์. น่า​สนใจ มี​การ​พบ​ข้อ​ความ​อักษร​รูป​ลิ่ม​ที่​ไม่​ระบุ​วัน​เวลา​ซึ่ง อา. อุนกะนาด แห่ง​เยอรมนี​อธิบาย​ว่า ข้อ​ความ​นั้น​พาด​พิง​ถึง​มาร์ดูคา (มาระดะคาย?) ใน​ฐานะ​ข้าราชการ​ชั้น​สูง​แห่ง​ราชสำนัก​ซู​ซา (ซูซัร) ระหว่าง​รัชกาล​ของ​เซอร์เซส​ที่ 1.d ไม่​มี​ข้อ​สงสัย​ว่า​เป็น​ที่​ซูซัร​นี้​เอง​ที่​มาระดะคาย​บันทึก​เหตุ​การณ์​เกี่ยว​กับ​เอศเธระ​เสร็จ​ทันที​หลัง​จาก​ที่​เหตุ​การณ์​เหล่า​นั้น​เกิด​ขึ้น ซึ่ง​ตก​อยู่​ใน​ราว​ปี 475 ก.ส.ศ.

เนื้อ​เรื่อง​ใน​เอศเธระ

7. เกิด​เหตุ​วิกฤติ​อะไร​ขึ้น​ใน​งาน​เลี้ยง​ของ​อะหัศวะโรศ และ​ยัง​ผล​ให้​กษัตริย์​ทำ​อะไร?

7 ราชินี​วัศธี​ถูก​ถอด​จาก​ตำแหน่ง (1:1-22). นั่น​เป็น​ปี​ที่​สาม​แห่ง​รัชกาล​ของ​อะหัศวะโรศ. ท่าน​จัด​งาน​เลี้ยง​ใหญ่​โต​สำหรับ​ข้าราชการ​แห่ง​จักรวรรดิ​ของ​ท่าน​เป็น​เวลา 180 วัน​เพื่อ​ให้​พวก​เขา​เห็น​ความ​มั่งคั่ง​และ​สง่า​ราศี​แห่ง​อาณาจักร​ของ​ท่าน. ต่อ​จาก​นั้น​มี​งาน​เลี้ยง​ใหญ่​เจ็ด​วัน​สำหรับ​ประชาชน​ทั้ง​ปวง​ใน​ซูซัร. ใน​เวลา​เดียว​กัน ราชินี​วัศธี​จัด​งาน​เลี้ยง​สำหรับ​เหล่า​สตรี. กษัตริย์​อวด​โอ่​ความ​มั่งคั่ง​และ​สง่า​ราศี และ​เมื่อ​มึน​เมา​ด้วย​เหล้า​องุ่น​ก็​ทรง​ให้​เรียก​พระ​นาง​วัศธี​มา​อวด​ความ​น่า​รัก​ของ​นาง​ให้​ประชาชน​และ​พวก​เจ้านาย​เห็น. พระ​นาง​วัศธี​ยืนกราน​ปฏิเสธ. เมื่อ​ได้​รับ​คำ​แนะ​นำ​จาก​เหล่า​ข้าราชสำนัก​ซึ่ง​ชี้​ว่า​ตัว​อย่าง​ที่​ไม่​ดี​นี้​จะ​ทำ​ให้​กษัตริย์​ถูก​ดูหมิ่น​ตลอด​ทั่ว​จักรวรรดิ อะหัศวะโรศ​จึง​ถอด​พระ​นาง​วัศธี​จาก​ตำแหน่ง​ราชินี และ​ออก​หมาย​ประกาศ​เรียก​ร้อง​ภรรยา​ทุก​คน “ให้​เกียรติยศ​แก่​สามี​ของ​ตน” และ​สามี​ทุก​คน “ครอบครอง​ใน​บ้าน​เรือน​ของ​ตน.”—1:20, 22.

8. (ก) เหตุ​การณ์​อะไร​บ้าง​นำ​ไป​สู่​การ​ที่​เอศเธระ​ได้​เป็น​ราชินี? (ข) มาระดะคาย​เปิดโปง​แผน​อะไร และ​จึง​มี​การ​จด​บันทึก​อะไร​เกี่ยว​ด้วย​เรื่อง​นั้น?

8 เอศเธระ​เป็น​ราชินี (2:1-23). ต่อ​มา​กษัตริย์​แต่ง​ตั้ง​เจ้า​พนักงาน​ให้​ค้น​หา​หญิง​พรหมจารี​ที่​งดงาม​ที่​สุด​จาก 127 หัวเมือง​ทั่ว​ทั้ง​จักรวรรดิ และ​ให้​นำ​มา​ยัง​วัง​ซูซัร ที่​ซึ่ง​พวก​นาง​จะ​ถูก​เตรียม​ไว้​ด้วย​การ​บำรุง​ความ​งาม​เพื่อ​ถวาย​ตัว​แด่​กษัตริย์. เอศเธระ​เป็น​หนึ่ง​ใน​บรรดา​หญิง​สาว​ทั้ง​หลาย​ที่​ได้​รับ​เลือก. เอศเธระ​เป็น​หญิง​กำพร้า​ชาว​ยิว​ที่ “รูป​ร่าง​งาม​และ​สะสวย” ซึ่ง​ได้​รับ​การ​เลี้ยง​ดู​โดย​มาระดะคาย​ลูก​พี่​ลูก​น้อง​ของ​เธอ​ซึ่ง​เป็น​ข้าราชการ​ใน​วัง​ซูซัร. (2:7) ชื่อ​ภาษา​ยิว​ของ​เอศเธระ​คือ ฮะดัสซาห์ [ฮะดัดซา] หมายความ​ว่า “ไม้​หอม.” เฮฆาย​ผู้​กำกับ​รักษา​พวก​ผู้​หญิง​ชอบ​เอศเธระ​และ​ให้​เธอ​ได้​รับ​การ​ดู​แล​เป็น​พิเศษ. ไม่​มี​ใคร​รู้​ว่า​เธอ​เป็น​หญิง​ชาว​ยิว เพราะ​มาระดะคาย​สั่ง​ให้​เธอ​เก็บ​เป็น​ความ​ลับ. หญิง​สาว​ทั้ง​หลาย​ถูก​นำ​เข้า​เฝ้า​กษัตริย์​ตาม​ลำดับ. กษัตริย์​เลือก​เอศเธระ​เป็น​ราชินี​คน​ใหม่ และ​ได้​จัด​งาน​เลี้ยง​ฉลอง​การ​รับ​ตำแหน่ง​ของ​เธอ. ไม่​นาน​หลัง​จาก​นั้น มาระดะคาย​ได้​ยิน​ถึง​แผน​คบ​คิด​ลอบ​ปลง​พระ​ชนม์​กษัตริย์ และ​ท่าน​ให้​เอศเธระ​แจ้ง​เรื่อง​แก่​กษัตริย์​นั้น​โดย “ออก​ชื่อ​มาระดะคาย.” (2:22) แผนการ​ถูก​เปิดโปง ผู้​คิด​การ​ร้าย​ถูก​แขวน​คอ และ​มี​การ​จด​บันทึก​ใน​จดหมาย​เหตุ​ของ​กษัตริย์.

9. มาระดะคาย​ทำ​อย่าง​ไร​ที่​ทำ​ให้​ฮามาน​โกรธ และ​ฮามาน​ได้​รับ​ราชกฤษฎีกา​อะไร​ที่​ให้​ใช้​กับ​ชาว​ยิว?

9 แผน​ของ​ฮามาน (3:1–5:14). ประมาณ​สี่​ปี​ผ่าน​ไป. ฮามาน​ซึ่ง​ดู​เหมือน​เป็น​เชื้อ​สาย​ของ​อะฆาฆ​กษัตริย์​อะมาเล็ก​ที่​ซามูเอล​ประหาร ได้​มา​เป็น​นายก​รัฐมนตรี. (1 ซามู. 15:33) กษัตริย์​ยกย่อง​ฮามาน​และ​ได้​สั่ง​บรรดา​ข้า​ราชบริพาร​ใน​ราชวัง​ให้​โค้ง​คำนับ​ฮามาน. คน​เหล่า​นั้น​รวม​ถึง​มาระดะคาย​ด้วย. แต่​มาระดะคาย​ไม่​ยอม​ทำ​เช่น​นั้น ซึ่ง​ทำ​ให้​เป็น​ที่​รู้​แก่​เหล่า​ข้าราชสำนัก​ว่า​ท่าน​เป็น​ชาว​ยิว. (เทียบ​กับ​เอ็กโซโด 17:14, 16.) ฮามาน​เต็ม​ไป​ด้วย​ความ​โกรธ​แค้น และ​เมื่อ​พบ​ว่า​มาระดะคาย​เป็น​ชาว​ยิว​จึง​เห็น​ช่อง​จะ​กำจัด​มาระดะคาย​และ​พวก​ยิว​ทั้ง​หมด​ใน​คราว​เดียว. มี​การ​จับ​ฉลาก (ฟูระ) เพื่อ​กำหนด​วัน​ที่​เหมาะ​แก่​การ​กวาด​ล้าง​ชาว​ยิว. ฮามาน​อาศัย​ความ​โปรดปราน​ที่​ได้​รับ​จาก​กษัตริย์​กล่าวหา​พวก​ยิว​ว่า​เป็น​พวก​นอก​กฎหมาย​และ​ทูล​ขอ​ให้​มี​ราชโองการ​กวาด​ล้าง​พวก​ยิว. ฮามาน​เสนอ​บริจาค​เงิน 10,000 ตะลันต์ (เท่า​กับ​ประมาณ 66,060,000 ดอลลาร์) เพื่อ​เป็น​ค่า​ใช้​จ่าย​สำหรับ​การ​สังหาร​นั้น. กษัตริย์​อนุมัติ และ​ราชโองการ​ซึ่ง​ประทับ​ตรา​ด้วย​ธำมรงค์​ของ​กษัตริย์​จึง​ถูก​ส่ง​ไป​ทั่ว​จักรวรรดิ โดย​กำหนด​ให้​วัน​ที่​สิบ​สาม​เดือน​อะดาร์​เป็น​วัน​ล้าง​เผ่า​พันธุ์​ยิว.

10. มาระดะคาย​กับ​เอศเธระ​ดำเนิน​การ​ด้วย​ความ​เชื่อ​ใน​ฤทธิ์​ของ​พระ​ยะโฮวา​อย่าง​ไร?

10 เมื่อ​ทราบ​ถึง​ราชโองการ​นั้น มาระดะคาย​และ​ชาว​ยิว​ทั้ง​ปวง​จึง​นุ่ง​ห่ม​ผ้า​เนื้อ​หยาบ​และ​คลุก​ขี้เถ้า​คร่ำ​ครวญ. มี​การ “ถือ​ศีล​อด​อาหาร, และ​ร้องไห้​และ​คร่ำ​ครวญ.” (เอศ. 4:3) เมื่อ​ได้​รับ​แจ้ง​จาก​มาระดะคาย​ถึง​เรื่อง​ความ​ทุกข์​ของ​พวก​ยิว ตอน​แรก​เอศเธระ​ลังเล​ที่​จะ​เข้า​แทรกแซง. โทษ​สำหรับ​การ​เข้า​เฝ้า​กษัตริย์​โดย​มิ​ได้​รับ​เชิญ​คือ​ความ​ตาย. อย่าง​ไร​ก็​ตาม มาระดะคาย​แสดง​ความ​เชื่อ​ใน​ฤทธิ์​อำนาจ​ของ​พระ​ยะโฮวา​โดย​บอก​ว่า หาก​เอศเธระ​ไม่​ช่วย​พวก​ตน เธอ​ก็​ยัง​จะ​ต้อง​ตาย​และ​การ​ช่วย​ให้​รอด​จะ “บังเกิด​แก่​พวก​ยูดาย​มา​จาก​ที่​อื่น.” นอก​จาก​นั้น เป็น​ไป​ได้​ไหม​ว่า​เอศเธระ​ได้​มา​เป็น​ราชินี “เพื่อ​เหตุ​ดัง​นี้”? (4:14) เมื่อ​เข้าใจ​ประเด็น เธอ​ตก​ลง​เสี่ยง​ชีวิต​และ​ชาว​ยิว​ทั้ง​ปวง​ใน​ซูซัร​อด​อาหาร​ร่วม​กับ​เธอ​เป็น​เวลา​สาม​วัน.

11. เอศเธระ​ใช้​ความ​โปรดปราน​ที่​กษัตริย์​มี​ต่อ​เธอ​อย่าง​ไร แต่​ฮามาน​วาง​แผน​จะ​ทำ​อะไร​กับ​มาระดะคาย?

11 ต่อ​มา เอศเธระ​ปรากฏ​ตัว​ต่อ​พระ​พักตร์​กษัตริย์​ใน​เครื่อง​ทรง​ดี​ที่​สุด. เธอ​ได้​รับ​ความ​โปรดปราน​จาก​กษัตริย์​และ​ท่าน​ได้​ยื่น​ธารพระกร​ทองคำ​แก่​เธอ​ซึ่ง​แสดง​ถึง​การ​ไว้​ชีวิต. ตอน​นี้​เอง​เอศเธระ​ได้​ทูล​เชิญ​กษัตริย์​และ​ฮามาน​มา​ยัง​งาน​เลี้ยง. ระหว่าง​งาน​เลี้ยง กษัตริย์​เร่ง​ให้​เอศเธระ​บอก​สิ่ง​ที่​จะ​ทูล​ขอ​โดย​รับรอง​ว่า​จะ​ประทาน​ให้ “จน​ถึง​ครึ่ง​แผ่นดิน” เอศเธระ​จึง​ทูล​เชิญ​กษัตริย์​และ​ฮามาน​มา​ยัง​งาน​เลี้ยง​อีก​ครั้ง​ใน​วัน​รุ่ง​ขึ้น. (5:6) ฮามาน​กลับ​บ้าน​ด้วย​ใจ​เบิกบาน. แต่​ที่​ประตู​วัง​ก็​พบ​มาระดะคาย​อยู่​ที่​นั่น! อีก​ครั้ง​ที่​ท่าน​ไม่​ยอม​ทำ​ความ​เคารพ​หรือ​แสดง​ความ​หวาด​กลัว​ฮามาน. ความ​เบิกบาน​ของ​ฮามาน​กลาย​เป็น​ความ​โกรธ. ภรรยา และ​เพื่อน ๆ แนะ​ให้​ฮามาน​สร้าง​เสา​สูง​ห้า​สิบ​ศอก (22.3 เมตร) และ​ทูล​ขอ​ราชโองการ​จาก​กษัตริย์​เพื่อ​แขวน​มาระดะคาย​ที่​นั่น. ฮามาน​จึง​สั่ง​ให้​ทำ​เสา​ดัง​กล่าว​ทันที.

12. เหตุ​การณ์​ผัน​แปร​ไป​เช่น​ไร​ซึ่ง​ยัง​ผล​ให้​อะหัศวะโรศ​ประทาน​เกียรติยศ​แก่​มาระดะคาย​ซึ่ง​ยัง​ความ​อับอาย​แก่​ฮามาน?

12 เหตุ​การณ์​ผันแปร (6:1–7:10). คืน​นั้น​กษัตริย์​บรรทม​ไม่​หลับ. ท่าน​สั่ง​ให้​นำ​จดหมาย​เหตุ​มา​อ่าน​ให้​ฟัง​และ​พบ​ว่า​ท่าน​ไม่​ได้​ประทาน​บำเหน็จ​แก่​มาระดะคาย​ที่​ช่วย​ชีวิต​ท่าน​ไว้. ต่อ​มา กษัตริย์​ถาม​ว่า​มี​ใคร​อยู่​ใน​ท้อง​พระ​โรง​บ้าง. เป็น​ฮามาน​นั่น​เอง​ที่​มา​เพื่อ​ทูล​ขอ​กษัตริย์​อนุมัติ​ให้​ประหาร​มาระดะคาย. กษัตริย์​ถาม​ฮามาน​ว่า​คน​ที่​ทำ​ให้​กษัตริย์​ชอบ​พระทัย​ควร​ได้​รับ​เกียรติ​อย่าง​ไร. ด้วย​คิด​ว่า​กษัตริย์​หมาย​ถึง​ตน ฮามาน​จึง​เสนอ​รายการ​เลิศ​หรู​เพื่อ​เกียรติยศ. แต่​กษัตริย์​สั่ง​ฮามาน​ว่า “จง​กระทำ​อย่าง​นั้น​แก่​มาระดะคาย​ชาติ​ยูดาย”! (6:10) ฮามาน​ไม่​มี​ทาง​เลือก มี​แต่​ต้อง​แต่ง​กาย​ให้​มาระดะคาย​ด้วย​เครื่อง​ทรง​อัน​เลิศ ให้​ท่าน​นั่ง​บน​ม้า​ทรง​ของ​กษัตริย์​และ​นำ​มาระดะคาย​ไป​รอบ​จัตุรัส​ใน​กรุง ร้อง​ประกาศ​ไป​ข้าง​หน้า​ท่าน. ด้วย​ความ​อับอาย ฮามาน​รีบ​กลับ​บ้าน​ด้วย​ความ​โศก​เศร้า. ภรรยา​และ​เพื่อน ๆ เขา​ไม่​อาจ​ปลอบ​ใจ​ได้. ฮามาน​ถูก​กำหนด​จุด​จบ​แล้ว!

13. เอศเธระ​เปิด​เผย​อะไร ณ งาน​เลี้ยง​ซึ่ง​นำ​ไป​ถึง​จุด​จบ​เช่น​ไร​สำหรับ​ฮามาน?

13 บัด​นี้​ถึง​เวลา​ที่​ฮามาน​จะ​ไป​ร่วม​งาน​เลี้ยง​กับ​กษัตริย์​และ​เอศเธระ. ราชินี​ประกาศ​ว่า​เธอ​และ​ประชาชน​ของ​เธอ​ถูก​ขาย​เพื่อ​ให้​พินาศ. ผู้​ใด​จะ​บังอาจ​ทำ​การ​ชั่ว​ช้า​นี้? เอศเธระ​ทูล​ว่า “ผู้​ร้าย​และ​ศัตรู​นั้น​คือ​ฮามาน​คน​ชั่ว​นี้.” (7:6) กษัตริย์​ลุก​ขึ้น​ด้วย​ความ​กริ้ว​และ​เดิน​ออก​ไป​ใน​สวน. ขณะ​อยู่​ตาม​ลำพัง​กับ​ราชินี ฮามาน​ได้​วิงวอน​ขอ​ชีวิต และ​เมื่อ​กษัตริย์​กลับ​มา​ก็​ยิ่ง​พิโรธ​หนัก​ขึ้น​อีก​ที่​เห็น​ฮามาน​อยู่​บน​แท่น​ประทับ​ของ​ราชินี. ท่าน​สั่ง​แขวน​ฮามาน​ทันที​บน​เสา​ที่​ฮามาน​เตรียม​ไว้​สำหรับ​มาระดะคาย​นั้น​แหละ!—เพลง. 7:16.

14. กษัตริย์​ประทาน​รางวัล​อะไร​แก่​เอศเธระ​และ​มาระดะคาย และ​กฤษฎีกา​อะไร​ที่​ท่าน​ทำ​เพื่อ​ประโยชน์​ของ​ชาว​ยิว?

14 มาระดะคาย​ได้​เลื่อน​ตำแหน่ง ชาว​ยิว​ได้​รับ​การ​ช่วย​ให้​รอด (8:1–10:3). กษัตริย์​ยก​ทรัพย์​สิน​ทั้ง​สิ้น​ของ​ฮามาน​แก่​เอศเธระ. เอศเธระ​ทูล​กษัตริย์​ถึง​ความ​สัมพันธ์​ของ​เธอ​กับ​มาระดะคาย​ซึ่ง​กษัตริย์​ทรง​เลื่อน​ให้​ดำรง​ตำแหน่ง​ที่​เคย​เป็น​ของ​ฮามาน ประทาน​แหวน​ตรา​ของ​กษัตริย์. เอศเธระ​เสี่ยง​ชีวิต​อีก​ครั้ง​เมื่อ​เข้า​เฝ้า​กษัตริย์​เพื่อ​ขอ​แก้​ราชโองการ​ที่​ให้​ทำลาย​พวก​ยิว. แต่ “กฎหมาย​แห่ง​ชาว​ฟารัศ​และ​ชาว​มาดาย” จะ​ยก​เลิก​ไม่​ได้! (1:19) ฉะนั้น กษัตริย์​จึง​ประทาน​อำนาจ​แก่​เอศเธระ​และ​มาระดะคาย​ให้​ตรา​กฎหมาย​ใหม่​ขึ้น และ​ประทับ​ตรา​ด้วย​ธำมรงค์​ของ​กษัตริย์. ราชโองการ​นี้​ซึ่ง​ถูก​ส่ง​ไป​ทั่ว​จักรวรรดิ​เช่น​เดียว​กับ​ฉบับ​ก่อน ให้​สิทธิ​พวก​ยิว “ประชุม​กัน, และ​ให้​พรัก​พร้อม​กัน​ป้องกัน​รักษา​ชีวิต​ของ​ตัว​ไว้, ให้​ประหาร, ให้​ฆ่า​ฟัน, และ​ทำลาย​บรรดา​อำนาจ​คน​ทั้ง​หลาย​และ​หัวเมือง​นั้น​ที่​จะ​ได้​สู้​รบ​กับ​ตน, ทั้ง​เด็ก​เล็ก ๆ และ​ผู้​หญิง​ด้วย, และ​ให้​ริบ​เอา​สิ่ง​ของ ๆ เขา​เหล่า​นั้น​เป็น​ของ​ริบ” ใน​วัน​เดียว​กับ​ที่​กฎหมาย​ของ​ฮามาน​มี​ผล​บังคับ.—8:11.

15. (ก) ผล​การ​ต่อ​สู้​เป็น​อย่าง​ไร และ​มาระดะคาย​ตั้ง​งาน​เลี้ยง​อะไร​ขึ้น? (ข) มาระดะคาย​ได้​รับ​การ​เลื่อน​ขึ้น​สู่​ตำแหน่ง​อะไร และ​ท่าน​ใช้​อำนาจ​ของ​ท่าน​เพื่อ​จุด​ประสงค์​อะไร?

15 เมื่อ​ถึง​วัน​ที่​กำหนด คือ​วัน​ที่ 13 เดือน​อะดาร์ ไม่​มี​ผู้​ใด​ต่อ​ต้าน​พวก​ยิว​ได้. ตาม​ที่​เอศเธระ​ทูล​ขอ​กษัตริย์ การ​ต่อ​สู้​ดำเนิน​ต่อ​ไป​ใน​ซูซัร​ถึง​วัน​ที่ 14. ศัตรู​ของ​ชาว​ยิว​รวม​ทั้ง​สิ้น 75,000 คน​ถูก​ฆ่า​ทั่ว​จักรวรรดิ. อีก 810 คน​ถูก​ฆ่า​ใน​วัง​ซูซัร. ใน​จำนวน​นี้​มี​ลูก​ชาย​สิบ​คน​ของ​ฮามาน​ที่​ถูก​ฆ่า​ใน​วัน​แรก​และ​ถูก​แขวน​บน​เสา​ใน​วัน​ที่​สอง. ไม่​มี​การ​ยึด​เอา​สิ่ง​ของ. มี​การ​หยุด​พัก​ใน​วัน​ที่ 15 เดือน​อะดาร์​และ​พวก​ยิว​จัด​งาน​เลี้ยง​ฉลอง​และ​ชื่นชม​ยินดี. ตอน​นี้​มาระดะคาย​มี​หนังสือ​สั่ง​พวก​ยิว​ให้​ถือ​การ​เลี้ยง “ทิ้ง​ฟูระ, คือ​ฉลาก” ทุก​ปี​ใน​วัน​ที่ 14 และ 15 เดือน​อะดาร์ และ​พวก​เขา​ทำ​จน​ถึง​ทุก​วัน​นี้. (9:24) มาระดะคาย​ได้​รับ​ยศ​ศักดิ์​สูง​ใน​อาณาจักร​และ​ใช้​ตำแหน่ง​ของ​ตน​ซึ่ง​รอง​จาก​กษัตริย์​อะหัศวะโรศ “หา​ความ​สุข​ให้​ชน​ชาติ​ของ​ท่าน และ​พูด​ให้​เกิด​สันติ​สุข​แก่​พงศ์พันธุ์​ทั้ง​ปวง​ของ​ท่าน.”—10:3, ฉบับ​แปล​ใหม่.

เหตุ​ที่​เป็น​ประโยชน์

16. หลักการ​ของ​พระเจ้า​และ​แบบ​อย่าง​อัน​ทรง​ค่า​อะไร​บ้าง​ที่​คริสเตียน​พบ​ใน​พระ​ธรรม​เอศเธระ?

16 ถึง​แม้​ไม่​มี​ผู้​เขียน​พระ​คัมภีร์​คน​อื่น​ยก​ข้อ​ความ​จาก​เอศเธระ​โดย​ตรง แต่​พระ​ธรรม​เล่ม​นี้​ก็​สอดคล้อง​โดย​ตลอด​กับ​ส่วน​อื่น ๆ ของ​พระ​คัมภีร์​ซึ่ง​มี​ขึ้น​โดย​การ​ดล​ใจ. ที่​จริง พระ​ธรรม​นี้​ให้​ตัว​อย่าง​ดี​เลิศ​บาง​ประการ​เกี่ยว​กับ​หลักการ​ต่าง ๆ ใน​คัมภีร์​ไบเบิล​ที่​มี​กล่าว​ถึง​ภาย​หลัง​ใน​พระ​คัมภีร์​คริสเตียน​ภาค​ภาษา​กรีก​และ​ใช้​กับ​ผู้​นมัสการ​พระ​ยะโฮวา​ทุก​วัย. การ​ศึกษา​ข้อ​ความ​ต่อ​ไป​นี้​ไม่​เพียง​แสดง​ให้​เห็น​ว่า​เป็น​เช่น​นั้น​จริง แต่​ยัง​เสริม​สร้าง​ความ​เชื่อ​แก่​คริสเตียน​ด้วย อย่าง​เช่น เอศเธระ 4:5—ฟิลิปปอย 2:4; เอศเธระ 9:22—ฆะลาเตีย 2:10. ข้อ​กล่าวหา​ที่​มี​ต่อ​พวก​ยิว​ที่​ว่า​พวก​เขา​ไม่​เชื่อ​ฟัง​กฎหมาย​ของ​กษัตริย์​คล้ายคลึง​กับ​ข้อ​หา​ที่​มี​ต่อ​คริสเตียน​รุ่น​แรก. (เอศ. 3:8, 9; กิจ. 16:21; 25:7) ผู้​รับใช้​แท้​ของ​พระ​ยะโฮวา​เผชิญ​ข้อ​กล่าวหา​นั้น​โดย​ไม่​ขลาด​กลัว​และ​ด้วย​ความ​ไว้​วางใจ​อย่าง​จริงจัง​ใน​ฤทธิ์​ของ​พระเจ้า​ที่​จะ​ช่วย​ให้​รอด ตาม​แบบ​อย่าง​อัน​ดี​เลิศ​ของ​มาระดะคาย, เอศเธระ, และ​ชาว​ยิว​คน​อื่น ๆ.—เอศ. 4:16; 5:1, 2; 7:3-6; 8:3-6; 9:1, 2.

17. มาระดะคาย​และ​เอศเธระ​เป็น​ตัว​อย่าง​อัน​ดี​อย่าง​ไร​ใน​เรื่อง​การ​ดำเนิน​ตาม​แนว​ทาง​ที่​เหมาะ​สม​ใน​การ​ยอม​ตน​อยู่​ใต้​อำนาจ​พระเจ้า และ “อำนาจ​ที่ สูง​กว่า”?

17 ใน​ฐานะ​คริสเตียน เรา​ไม่​ควร​คิด​ว่า​สภาพการณ์​ของ​เรา​ต่าง​จาก​สภาพการณ์​ของ​มาระดะคาย​และ​เอศเธระ. เรา​ก็​เช่น​กัน​อาศัย​อยู่​ภาย​ใต้ “อำนาจ​ที่​สูง​กว่า” ใน​โลก​ที่​เหินห่าง​จาก​พระเจ้า. เรา​อยาก​จะ​เป็น​พลเมือง​ที่​เชื่อ​ฟัง​กฎหมาย​ไม่​ว่า​เรา​อาศัย​ใน​ประเทศ​ใด แต่​ใน​เวลา​เดียว​กัน เรา​อยาก​จำกัด​ขอบ​เขต​ให้​ถูก​ต้อง​ระหว่าง ‘การ​จ่าย​คืน​ของ​ของ​ซีซาร์​แก่​ซีซาร์​และ​ของ​ของ​พระเจ้า​แด่​พระเจ้า.’ (โรม 13:1; ลูกา 20:25, ล.ม.) นายก​รัฐมนตรี​มาระดะคาย​และ​ราชินี​เอศเธระ​วาง​ตัว​อย่าง​อัน​ดี​ใน​เรื่อง​ความ​เลื่อมใส​และ​ความ​เชื่อ​ฟัง​ตาม​หน้า​ที่​ทาง​โลก. (เอศ. 2:21-23; 6:2, 3, 10; 8:1, 2; 10:2) กระนั้น มาระดะคาย​จำกัด​ขอบ​เขต​การ​เชื่อ​ฟัง​ไว้​ด้วย​ความ​กล้า​หาญ​ตรง​ที่​ท่าน​ไม่​เชื่อ​ฟัง​พระ​บัญชา​ของ​กษัตริย์​ที่​ให้​ก้ม​ตัว​ต่อ​ฮามาน​ชาว​อะฆาฆ​ผู้​น่า​เกลียด. นอก​จาก​นั้น ท่าน​ยัง​ดู​แล​ให้​มี​การ​อุทธรณ์​เพื่อ​หา​ทาง​แก้ไข​อย่าง​ชอบ​ด้วย​กฎหมาย​ใน​คราว​ที่​ฮามาน​วาง​แผน​ทำลาย​ล้าง​พวก​ยิว.—3:1-4; 5:9; 4:6-8.

18. (ก) อะไร​พิสูจน์​ว่า​พระ​ธรรม​เอศเธระ “มี​ขึ้น​โดย​การ​ดล​ใจ​จาก​พระเจ้า​และ​เป็น​ประโยชน์”? (ข) พระ​ธรรม​นี้​สนับสนุน​อย่าง​ไร​ให้​ปกป้อง​ผล​ประโยชน์​แห่ง​ราชอาณาจักร​ของ​พระเจ้า?

18 หลักฐาน​ทั้ง​หมด​ชี้​ไป​ยัง​พระ​ธรรม​เอศเธระ​ว่า​เป็น​ส่วน​ของ​พระ​คัมภีร์​บริสุทธิ์​ที่ “มี​ขึ้น​โดย​การ​ดล​ใจ​จาก​พระเจ้า​และ​เป็น​ประโยชน์.” ถึง​แม้​ว่า​ไม่​มี​การ​กล่าว​โดย​ตรง​ถึง​พระเจ้า​หรือ​พระ​นาม​ของ​พระองค์ แต่​พระ​ธรรม​นี้​ก็​ให้​ตัว​อย่าง​ดี​เยี่ยม​ใน​ด้าน​ความ​เชื่อ​แก่​เรา. มาระดะคาย​และ​เอศเธระ​ไม่​ใช่​แค่​เรื่อง​ที่​แต่ง​ขึ้น​เอง​ตาม​จินตนาการ​ของ​นัก​เล่า​เรื่อง แต่​ทั้ง​สอง​เป็น​ผู้​รับใช้​แท้​ของ​พระ​ยะโฮวา​พระเจ้า เป็น​บุคคล​ซึ่ง​มั่น​ใจ​เต็ม​ที่​ใน​ฤทธิ์​แห่ง​พระ​ยะโฮวา​ที่​จะ​ช่วย​ให้​รอด. แม้​ว่า​พวก​เขา​อยู่​ภาย​ใต้ “อำนาจ​ที่​สูง​กว่า” ใน​ต่าง​แดน แต่​ทั้ง​สอง​ใช้​วิธี​ทาง​กฎหมาย​ทุก​อย่าง​เพื่อ​ปก​ป้อง​ผล​ประโยชน์​แห่ง​ไพร่พล​ของ​พระเจ้า​และ​การ​นมัสการ​ของ​ตน. พวก​เรา​ใน​สมัย​นี้​สามารถ​ทำ​ตาม​ตัว​อย่าง​ของ​คน​ทั้ง​สอง​ใน​การ ‘ป้องกัน​และ​การ​ทำ​ให้​มี​กฎหมาย​รอง​รับ​ข่าว​ดี​เรื่อง​ราชอาณาจักร​ที่​ช่วย​ให้​รอด​ของ​พระเจ้า.’—ฟิลิป. 1:7, ล.ม.

[เชิงอรรถ]

a การ​หยั่ง​เห็น​เข้าใจ​พระ​คัมภีร์ (ภาษา​อังกฤษ) เล่ม 1 หน้า 764; เล่ม 2 หน้า 327-331.

b การ​หยั่ง​เห็น​เข้าใจ​พระ​คัมภีร์ (ภาษา​อังกฤษ) เล่ม 2 หน้า 613-616.

c ไซโคลพีเดีย ของ​แมกคลินทอก​และ​สตรอง ฉบับ​พิมพ์​ใหม่​ปี 1981 เล่ม​สาม หน้า 310.

d อา. อุนกะนาด, “ข้อ​ความ​อักษร​รูป​ลิ่ม​ที่​เสริม​เข้า​กับ​พระ​ธรรม​เอษรา​และ​เอศเธระ,” ศาสตร์​เกี่ยว​กับ​พันธสัญญา​เดิม (ภาษา​เยอรมัน) เล่ม​ที่ 58 (1940-1941) หน้า 240-244.

    หนังสือภาษาไทย (1971-2026)
    ออกจากระบบ
    เข้าสู่ระบบ
    • ไทย
    • แชร์
    • การตั้งค่า
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • เงื่อนไขการใช้งาน
    • นโยบายการคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล
    • การตั้งค่าความเป็นส่วนตัว
    • JW.ORG
    • เข้าสู่ระบบ
    แชร์