รอยัลไบเบิลผลงานชิ้นเอกทางวิชาการ
ช่วงต้นศตวรรษที่ 16 เรือลำหนึ่งแล่นออกจากสเปนมุ่งหน้าไปยังคาบสมุทรอิตาลี. เรือลำนี้บรรทุกสินค้าอันประเมินค่ามิได้จำนวนหนึ่ง นั่นคือ คัมภีร์ไบเบิลฉบับคอมพลูเทนเชียน โพลิกลอททั้งหมดที่พิมพ์ในปี 1514 และปี 1517. แต่แล้วก็เกิดพายุใหญ่ขึ้นอย่างกะทันหัน. ลูกเรือพยายามรักษาเรือไว้แต่ก็ไม่สำเร็จ. ทั้งเรือและสินค้าอันประเมินค่ามิได้จมดิ่งลงสู่ท้องทะเล.
ความหายนะครั้งนั้นทำให้ต้องมีการพิมพ์คัมภีร์ไบเบิลฉบับโพลิกลอทขึ้นใหม่. ในที่สุด คริสตอฟ ปลองแตง ช่างพิมพ์ผู้ชำนาญก็รับเอางานที่ท้าทายนี้. เขาต้องการผู้สนับสนุนทางการเงินที่มั่งคั่งเพื่อจะทำงานสำคัญชิ้นนี้ได้ ดังนั้น เขาจึงขอกษัตริย์ฟิลิปที่ 2 แห่งสเปนให้เป็นผู้สนับสนุนอย่างเป็นทางการ. ก่อนที่จะทำการตัดสินพระทัย กษัตริย์ได้ปรึกษาผู้คงแก่เรียนชาวสเปนหลายคน รวมถึงเบนิโต อารยาส มอนตาโน ผู้คงแก่เรียนด้านคัมภีร์ไบเบิลที่มีชื่อเสียง. เขาทูลกษัตริย์ฟิลิปว่า “นอกจากจะเป็นการรับใช้พระเจ้าและเป็นประโยชน์ต่อคริสตจักรโรมันคาทอลิกแล้ว การสนับสนุนของพระองค์ยังจะนำชื่อเสียงและพระเกียรติอันยิ่งใหญ่มาสู่ราชวงศ์ของฝ่าพระบาทและพระองค์เองก็จะเป็นที่ยกย่องสรรเสริญด้วย.”
คอมพลูเทนเชียน โพลิกลอทฉบับปรับปรุงใหม่จะเป็นผลงานชิ้นเอกทางวัฒนธรรมที่โดดเด่น ดังนั้น กษัตริย์ฟิลิปจึงตัดสินพระทัยว่าจะสนับสนุนโครงการของปลองแตงอย่างเต็มที่. พระองค์แต่งตั้งให้อารยาส มอนตาโนเป็นผู้ตรวจแก้ไขงานสำคัญชิ้นนี้ ซึ่งต่อมาเป็นที่รู้จักกันในนามรอยัลไบเบิล หรือแอนทเวิร์ป โพลิกลอท.a
กษัตริย์ฟิลิปสนพระทัยความคืบหน้าของคัมภีร์ไบเบิลฉบับโพลิกลอทอย่างมากจนถึงกับมีรับสั่งให้ส่งสำเนาทุกแผ่นไปให้พระองค์พิสูจน์อักษร. แน่นอนว่า ปลองแตงไม่อยากรอจนกระทั่งแผ่นสำเนาผ่านการพิสูจน์อักษรจากกษัตริย์ซึ่งประทับในสเปนแล้วค่อยส่งกลับมาที่แอนทเวิร์ป. ผลก็คือ กษัตริย์ฟิลิปได้รับแผ่นพิมพ์แผ่นแรกเท่านั้น และบางทีอาจได้รับหน้าแรก ๆ ไม่กี่หน้า. ขณะเดียวกัน มอนตาโนทำหน้าที่เป็นผู้พิสูจน์อักษรตัวจริงและงานของเขาก็คืบหน้าเป็นอย่างดี โดยได้รับความช่วยเหลือเป็นพิเศษจากศาสตราจารย์สามคนจากเมืองลูแวงรวมทั้งบุตรสาววัยรุ่นของช่างพิมพ์ด้วย.
ผู้รักพระคำของพระเจ้า
อารยาส มอนตาโนเข้ากันได้ดีกับผู้คงแก่เรียนคนอื่น ๆ ในแอนทเวิร์ป. เนื่องจากมอนตาโนเป็นคนใจกว้าง ปลองแตงจึงสนิทสนมกับเขามาก ทั้งสองคนมีมิตรภาพที่ดีต่อกันและให้ความร่วมมือกันเป็นอย่างดีตลอดชีวิตของพวกเขา. มอนตาโนมีชื่อเสียงไม่เฉพาะแต่ที่เขาเป็นผู้คงแก่เรียนเท่านั้น แต่เพราะเขารักพระคำของพระเจ้าอย่างลึกซึ้งอีกด้วย.b เมื่อเป็นหนุ่ม เขาต้องการเรียนให้จบเร็ว ๆ เพื่อจะอุทิศชีวิตศึกษาคัมภีร์ไบเบิลอย่างเต็มที่.
อารยาส มอนตาโนเชื่อว่าคัมภีร์ไบเบิลควรแปลตามตัวอักษรเท่าที่เป็นไปได้. เขาพยายามแปลให้ตรงตามที่จารึกไว้ในข้อความต้นฉบับ จึงทำให้ผู้อ่านมีโอกาสอ่านพระคำของพระเจ้าจริง ๆ. มอนตาโนปฏิบัติตามคติพจน์ของเอราสมุสที่กระตุ้นผู้คงแก่เรียนว่า “ให้ประกาศเรื่องพระคริสต์ตามที่มีเขียนไว้ในภาษาดั้งเดิม.” เนื่องจากเป็นเรื่องยากที่จะเข้าใจพระคัมภีร์ภาษาลาติน ประชาชนจึงไม่มีโอกาสเข้าใจความหมายของสิ่งที่จารึกไว้ในพระคัมภีร์ภาษาเดิมนานหลายศตวรรษก่อนหน้านั้น.
การจัดรูปเล่ม
สำเนาคัมภีร์ไบเบิลทุกชิ้นที่อัลฟองโซ เด ซาโมรารวบรวมไว้และปรับปรุงแก้ไขเพื่อจะนำมาพิมพ์คอมพลูเทนเชียน โพลิกลอทได้ตกมาถึงมืออารยาส มอนตาโน เขาจึงใช้ข้อมูลเหล่านั้นสำหรับทำรอยัลไบเบิล.c
ทีแรก ผู้จัดพิมพ์ตั้งใจจะให้รอยัลไบเบิลเป็นคอมพลูเทนเชียน โพลิกลอทฉบับที่สอง แต่ปรากฏว่านี่ไม่ใช่แค่ฉบับปรับปรุงแก้ไขธรรมดา ๆ. มีการยกข้อความภาษาฮีบรูและกรีกของเซปตัวจินต์ จากคอมพลูเทนเชียนไบเบิล อีกทั้งมีการเพิ่มข้อความใหม่เข้าไปและมีภาคผนวกที่ครอบคลุมเนื้อหาอย่างกว้างขวางด้วย. สุดท้ายแล้ว โพลิกลอทฉบับใหม่นี้มีทั้งหมดแปดเล่ม. การพิมพ์ใช้เวลาห้าปีโดยเริ่มตั้งแต่ปี 1568 ถึง 1572 ซึ่งนับว่าใช้เวลาน้อยมากเมื่อคำนึงถึงความซับซ้อนของงานชิ้นนี้. ในที่สุดมีการพิมพ์ออกมา 1,213 ชุด.
ขณะที่คอมพลูเทนเชียน โพลิกลอทซึ่งพิมพ์ในปี 1517 เป็น “อนุสรณ์ทางด้านศิลปะการพิมพ์” แต่แอนทเวิร์ป โพลิกลอทเล่มใหม่นี้เหนือกว่าโพลิกลอทฉบับก่อนในด้านคุณค่าทางวิชาการและเนื้อหา. นี่เป็นเหตุการณ์สำคัญอีกอย่างหนึ่งของประวัติศาสตร์การพิมพ์ และที่สำคัญกว่านั้น เป็นการรวบรวมข้อความที่ขัดเกลาแล้วซึ่งใช้เป็นแบบฉบับของคัมภีร์ไบเบิล.
ถูกโจมตีจากศัตรูแห่งพระคำของพระเจ้า
ไม่นาน ผู้ที่ไม่เห็นด้วยกับการแปลคัมภีร์ไบเบิลอย่างซื่อสัตย์ได้ปรากฏตัวขึ้น ซึ่งไม่ใช่เรื่องที่น่าแปลกใจเลย. แม้แอนทเวิร์ป โพลิกลอทจะได้รับความเห็นชอบจากสันตะปาปา และอารยาส มอนตาโนก็สมควรจะได้รับชื่อเสียงฐานะนักวิชาการผู้ทรงเกียรติ แต่เขาก็ยังถูกศาลศาสนากล่าวโทษ. ผู้ต่อต้านกล่าวว่า ผลงานของเขาบ่งชี้ว่าข้อความภาษาลาตินฉบับปรับปรุงใหม่ของแซงเตส ปันยีโน แปลพระคัมภีร์ภาคภาษาฮีบรูและกรีกได้ถูกต้องแม่นยำกว่าวัลเกต ซึ่งมีการแปลก่อนหน้านี้นานหลายศตวรรษ. นอกจากนี้ พวกเขายังกล่าวหาว่า การที่มอนตาโนอ้างอิงภาษาดั้งเดิมเพื่อผลิตฉบับแปลที่ถูกต้องแม่นยำนั้นเป็นวิธีของพวกนอกรีต.
ศาลศาสนาถึงกับอ้างว่า “การที่กษัตริย์สนับสนุนงานนี้ก็ไม่ได้ทำให้พระองค์ได้รับเกียรติยศมากขึ้นแต่อย่างใด.” พวกเขาแสดงความเสียใจที่มอนตาโนไม่ได้ให้เกียรติฉบับแปลวัลเกต อย่างเพียงพอ เพราะพวกเขาถือว่านั่นคือฉบับแปลที่ใช้อย่างเป็นทางการ. แม้จะมีข้อกล่าวหาเหล่านี้ พวกเขาก็ไม่อาจหาข้อพิสูจน์เพียงพอที่จะตัดสินว่ามอนตาโนและคัมภีร์ไบเบิลฉบับโพลิกลอทมีความผิด. สุดท้าย รอยัลไบเบิลก็ได้รับความนิยมอย่างมาก และกลายเป็นฉบับมาตรฐานที่ใช้ในมหาวิทยาลัยต่าง ๆ.
เครื่องมือที่เป็นประโยชน์สำหรับการแปลคัมภีร์ไบเบิล
แม้แอนทเวิร์ป โพลิกลอทไม่ได้ตั้งใจทำขึ้นเพื่อสาธารณชนทั่วไป แต่ไม่นานฉบับแปลนี้ก็เป็นเครื่องมือที่เป็นประโยชน์สำหรับผู้แปลคัมภีร์ไบเบิล. เช่นเดียวกับคอมพลูเทนเชียน โพลิกลอท คัมภีร์ไบเบิลฉบับนี้ช่วยขัดเกลาข้อความของพระคัมภีร์ที่มีอยู่. ทั้งยังช่วยให้ผู้แปลเข้าใจภาษาเดิมดีขึ้น. การแปลคัมภีร์ไบเบิลเป็นภาษาหลักต่าง ๆ ในยุโรปได้รับประโยชน์จากฉบับแปลนี้. ตัวอย่างเช่น ประวัติศาสตร์คัมภีร์ไบเบิลฉบับเคมบริดจ์ (ภาษาอังกฤษ) รายงานว่าผู้แปลฉบับแปลคิงเจมส์หรือออโทไรซ์ เวอร์ชัน ปี 1611 ใช้แอนทเวิร์ป โพลิกลอทเป็นเครื่องช่วยที่มีประโยชน์อย่างมากสำหรับการแปลภาษาโบราณต่าง ๆ. รอยัลไบเบิลยังส่งผลกระทบไม่น้อยต่อโพลิกลอทสองฉบับที่สำคัญซึ่งพิมพ์ขึ้นในศตวรรษที่ 17.—ดูกรอบ “คัมภีร์ไบเบิลฉบับโพลิกลอท.”
หนึ่งในข้อดีหลายประการของแอนทเวิร์ป โพลิกลอทคือข้อเท็จจริงที่ว่า โพลิกลอทฉบับนี้จัดให้มีพระคัมภีร์ภาคภาษากรีกฉบับแปลภาษาซีเรียโบราณให้ผู้คงแก่เรียนในยุโรปได้ศึกษาเป็นครั้งแรก. ข้อความภาษาซีเรียโบราณอยู่ติดกับข้อความภาษาลาตินที่แปลตามตัวอักษร. นี่คือส่วนเสริมที่เป็นประโยชน์อย่างมาก เนื่องจากฉบับแปลภาษาซีเรียโบราณเป็นหนึ่งในฉบับแปลที่เก่าแก่ที่สุดของพระคัมภีร์คริสเตียนภาคภาษากรีก. ฉบับแปลภาษาซีเรียโบราณนี้มีอายุย้อนหลังตั้งแต่ศตวรรษที่ห้าสากลศักราช ซึ่งอาศัยสำเนาต้นฉบับที่มีอายุย้อนหลังไปถึงศตวรรษที่สองสากลศักราช. ตามที่สารานุกรม ดิ อินเตอร์แนชันแนล สแตนดาร์ด ไบเบิล กล่าวไว้ “เป็นที่ยอมรับกันทั่วไปว่า ฉบับแปลเพชิตตา [ภาษาซีเรียโบราณ] มีความสำคัญอย่างมากในการตรวจสอบข้อความในพระคัมภีร์. เพชิตตาเป็นหนึ่งในแหล่งข้อมูลที่เก่าแก่และสำคัญที่สุดเกี่ยวกับพระคัมภีร์ดั้งเดิม.”
คอมพลูเทนเชียน โพลิกลอทฉบับปรับปรุงใหม่ที่มีการเพิ่มรายละเอียดได้ปรากฏขึ้นมาอีกครั้งหนึ่งในปี 1572 ในนามรอยัลไบเบิล โดยที่ทั้งพายุในทะเลหรือการโจมตีจากศาลศาสนาในสเปนก็ไม่อาจขัดขวางได้. ความเป็นมาของคัมภีร์ไบเบิลฉบับโพลิกลอทแห่งแอนทเวิร์ปเป็นอีกตัวอย่างหนึ่งที่แสดงให้เห็นความพยายามอย่างจริงใจของบางคนที่จะปกป้องพระคำของพระเจ้า.
ไม่ว่าพวกเขาจะรู้หรือไม่ก็ตาม การทำงานหนักอย่างไม่เห็นแก่ตัวของบุรุษผู้ทุ่มเทตัวเหล่านี้สะท้อนความจริงแห่งคำพยากรณ์ของยะซายา. ท่านเขียนไว้เมื่อเกือบสามพันปีมาแล้วว่า “มนุษยชาตินี่เปรียบเหมือนหญ้าจริงทีเดียว, ส่วนหญ้านั้นก็เหี่ยวแห้ง, และดอกไม้ก็ร่วงโรยไป, แต่พระดำรัสของพระเจ้าของเราจะยั่งยืนอยู่เป็นนิจ.”—ยะซายา 40:8.
[เชิงอรรถ]
a คัมภีร์ไบเบิลฉบับนี้มีชื่อว่า รอยัลไบเบิล เนื่องจากกษัตริย์ฟิลิปเป็นผู้ให้การสนับสนุน และมีชื่อว่าแอนทเวิร์ป โพลิกลอทเนื่องจากพิมพ์ที่เมืองแอนทเวิร์ป ซึ่งในขณะนั้นเป็นส่วนหนึ่งของจักรวรรดิสเปน.
b เขาเชี่ยวชาญในภาษาอาหรับ, กรีก, ฮีบรู, ลาติน, และซีเรียโบราณ ซึ่งเป็นห้าภาษาสำคัญที่ใช้ในคัมภีร์ไบเบิลฉบับโพลิกลอท. นอกจากนี้ เขายังมีความรู้มากในเรื่องโบราณคดี, การแพทย์, วิทยาศาสตร์ธรรมชาติ, และเทววิทยา ซึ่งเป็นความรู้ที่เขานำมาใช้เพื่อทำภาคผนวกสำหรับคัมภีร์ไบเบิลฉบับโพลิกลอท.
c สำหรับคำอธิบายเกี่ยวกับความสำคัญของคอมพลูเทนเชียน โพลิกลอท ดูหอสังเกตการณ์ 15 เมษายน 2004.
[คำโปรยหน้า 13]
“พระดำรัสของพระเจ้าของเราจะยั่งยืนอยู่เป็นนิจ”
[กรอบ/ภาพหน้า 12]
คัมภีร์ไบเบิลฉบับโพลิกลอท
เฟเดริโก เปเรซ คาสโตร ผู้คงแก่เรียนชาวสเปนอธิบายว่า “คัมภีร์ไบเบิลฉบับโพลิกลอทเป็นคัมภีร์ไบเบิลที่มีข้อความหลายภาษา. แต่ตามที่เข้าใจสืบทอดกันมา คำนี้พาดพิงถึงคัมภีร์ไบเบิลที่บรรจุข้อความภาษาดั้งเดิม. ถ้าเป็นในแง่ความหมายหลังนี้จริง ๆ คัมภีร์ไบเบิลฉบับโพลิกลอทจะมีน้อยมาก.”
1. คอมพลูเทนเชียน โพลิกลอท (ปี 1514-1517) ได้รับการสนับสนุนจากคาร์ดินัลซิสเนรอส พิมพ์ที่มหาวิทยาลัยอัลคาลา เด เฮนาเรส ประเทศสเปน. ฉบับแปลนี้มีหกเล่ม และมีข้อความของคัมภีร์ไบเบิลสี่ภาษาคือ ภาษาฮีบรู, กรีก, อาระเมอิก, และลาติน. ผู้แปลในสมัยศตวรรษที่ 16 ใช้ประโยชน์จากฉบับแปลนี้เพราะมีข้อความที่เป็นแบบฉบับของพระคัมภีร์ฉบับภาษาฮีบรู-อาระเมอิก.
2. แอนทเวิร์ป โพลิกลอท (ปี 1568-1572) ได้รับการตรวจแก้ไขโดยเบนิโต อารยาส มอนตาโน เป็นฉบับคอมพลูเทนเชียนที่มีส่วนที่เพิ่มเข้ามาคือ พระคัมภีร์คริสเตียนภาคภาษากรีกฉบับแปลเพชิตตาภาษาซีเรียโบราณและทาร์กุมอาระเมอิกของโจนาทาน. มีการปรับปรุงแก้ไขข้อความภาษาฮีบรูที่มีเครื่องหมายสระและการออกเสียงโดยอาศัยข้อความภาษาฮีบรูที่ได้รับมาของยาคอบ เบน ฮายยิม. ดังนั้น โพลิกลอทฉบับนี้จึงกลายมาเป็นพระคัมภีร์ภาคภาษาฮีบรูฉบับมาตรฐานสำหรับผู้แปลคัมภีร์ไบเบิล.
3. ปารีส โพลิกลอท (ปี 1629-1645) ได้รับการสนับสนุนโดยทนายชาวฝรั่งเศสที่ชื่อกี มิเชล เลอ เช. โพลิกลอทฉบับนี้เกิดจากแอนทเวิร์ป โพลิกลอท แต่ได้มีการเพิ่มข้อความภาษาซะมาเรียและภาษาอาหรับลงไปบางส่วน.
4. ลอนดอน โพลิกลอท (ปี 1655-1657) ได้รับการตรวจแก้ไขโดยไบรอัน วอลตัน และอาศัยแอนทเวิร์ป โพลิกลอทเป็นพื้นฐานด้วย. โพลิกลอทฉบับนี้มีคัมภีร์ไบเบิลฉบับแปลภาษาเอธิโอเปียและเปอร์เซียโบราณรวมอยู่ด้วย แม้ว่าฉบับแปลเหล่านี้ไม่ได้ช่วยให้เข้าใจข้อความคัมภีร์ไบเบิลมากขึ้นเท่าใดนัก.
[ที่มาของภาพ]
Banner and Antwerp Polyglots (two underneath): Biblioteca Histórica. Universidad Complutense de Madrid; Antwerp Polyglot (on top): By courtesy of Museum Plantin-Moretus/Stedelijk Prentenkabinet Antwerpen; London Polyglot: From the book The Walton Polyglot Bible, Vol. III, 1655-1657
[ภาพหน้า 9]
กษัตริย์ฟิลิปที่ 2 แห่งสเปน
[ที่มาของภาพ]
Philip II: Biblioteca Nacional, Madrid
[ภาพหน้า 10]
อารยาส มอนตาโน
[ที่มาของภาพ]
Montano: Biblioteca Histórica. Universidad Complutense de Madrid
[ภาพหน้า 10]
เครื่องพิมพ์ดั้งเดิมในแอนทเวิร์ป เบลเยียม
[ที่มาของภาพ]
Press: By courtesy of Museum Plantin-Moretus/Stedelijk Prentenkabinet Antwerpen
[ภาพหน้า 11]
ซ้าย: คริสตอฟ ปลองแตงและหน้าปก แอนทเวิร์ป โพลิกลอท
[ที่มาของภาพ]
Title page and Plantin: By courtesy of Museum Plantin-Moretus/Stedelijk Prentenkabinet Antwerpen
[ภาพหน้า 11]
บน: เอ็กโซโดบท 15 มีข้อความสี่คอลัมน์
[ที่มาของภาพ]
Title page and Plantin: By courtesy of Museum Plantin-Moretus/Stedelijk Prentenkabinet Antwerpen
[ที่มาของภาพหน้า 13]
Biblioteca Histórica. Universidad Complutense de Madrid