พระยะโฮวาเป็นผู้นำประชาชนของพระองค์
“พระยะโฮวาจะนำหน้าเจ้าเสมอ”—อสย. 58:11
1, 2. (ก) พยานพระยะโฮวาแตกต่างจากกลุ่มศาสนาอื่นอย่างไร? (ข) เราจะเรียนอะไรในบทความนี้และบทความหน้า?
หลายคนชอบถามพยานพระยะโฮวาว่า “ใครเป็นผู้นำของพวกคุณ?” พวกเขาสงสัยแบบนี้ก็เพราะหลายศาสนาจะมีผู้ชายหรือไม่ก็ผู้หญิงคนหนึ่งเป็นผู้นำ แต่สำหรับเราแล้ว เราภูมิใจที่จะบอกว่าผู้นำของเราไม่ใช่มนุษย์ที่ไม่สมบูรณ์ แต่เป็นพระเยซูคริสต์ และพระเยซูก็เชื่อฟังพระยะโฮวาพระเจ้าผู้เป็นทั้งพ่อและผู้นำของท่าน—มธ. 23:10
2 นอกจากนั้น เรายังมี “ทาสที่ซื่อสัตย์และสุขุม” ผู้ชายกลุ่มนี้นำหน้าประชาชนของพระเจ้าในทุกวันนี้ (มธ. 24:45) แต่เราจะรู้ได้อย่างไรว่าจริง ๆ แล้วพระยะโฮวาเป็นผู้นำเราโดยผ่านทางพระเยซูลูกชายของพระองค์? เราจะดูหลักฐาน 3 อย่างที่ช่วยให้เรามั่นใจว่า แม้พระยะโฮวาจะใช้มนุษย์บางคนให้นำหน้าประชาชนของพระองค์ แต่ผู้นำจริง ๆ ก็ยังคงเป็นพระยะโฮวา—อสย. 58:11
ได้รับพลังบริสุทธิ์จากพระเจ้า
3. อะไรช่วยให้โมเสสนำหน้าประชาชนของพระเจ้าได้?
3 ตัวแทนของพระเจ้าได้รับพลังบริสุทธิ์จากพระองค์ พระเจ้าเลือกโมเสสเป็นผู้นำชาติอิสราเอล อะไรช่วยเขาให้ทำงานที่สำคัญนี้ได้? พระยะโฮวาให้โมเสสมี “พลังบริสุทธิ์ของพระองค์” (อ่านอิสยาห์ 63:11-14) ดังนั้น จริง ๆ แล้วผู้ที่เป็นผู้นำประชาชนในตอนนั้นก็คือพระยะโฮวา เพราะพระองค์ให้พลังบริสุทธิ์ของพระองค์ช่วยโมเสส
4. อะไรพิสูจน์ว่าโมเสสมีพลังบริสุทธิ์ของพระเจ้า? (ดูภาพแรก)
4 ชาวอิสราเอลรู้ไหมว่าโมเสสมีพลังบริสุทธิ์ของพระเจ้า? รู้แน่นอน ที่โมเสสสามารถทำการอัศจรรย์ต่าง ๆ และทำให้ฟาโรห์ได้มารู้จักชื่อของพระเจ้าเป็นเพราะพลังบริสุทธิ์ที่พระเจ้าให้กับโมเสส (อพย. 7:1-3) นอกจากนั้น พลังบริสุทธิ์ยังช่วยโมเสสให้เป็นผู้นำที่มีความรักและความอดทน โมเสสไม่เหมือนกับพวกผู้นำของชาติอื่น ๆ ที่ทั้งแข็งกร้าวและเห็นแก่ตัว (อพย. 5:2, 6-9) เห็นได้ชัดว่า พระยะโฮวาเลือกโมเสสให้เป็นผู้นำประชาชนของพระองค์
5. มีใครอีกที่พระยะโฮวาให้มีพลังบริสุทธิ์เพื่อจะนำหน้าประชาชนของพระองค์?
5 มีใครอีกไหมที่พระยะโฮวาให้มีพลังบริสุทธิ์เพื่อจะนำหน้าประชาชนของพระองค์? คัมภีร์ไบเบิลบอกว่า “โยชูวาลูกชายของนูนได้รับพลังจากพระเจ้าซึ่งทำให้เขามีสติปัญญา” (ฉธบ. 34:9) อีกข้อหนึ่งบอกว่า “พลังของพระยะโฮวาลงมาบนกิเดโอน” (วนฉ. 6:34) ส่วนอีกข้อหนึ่งบอกว่า “พลังของพระยะโฮวาก็อยู่กับดาวิด” (1 ซม. 16:13) คนเหล่านี้พึ่งพลังของพระเจ้า พลังนี้ช่วยพวกเขาทำสิ่งต่าง ๆ ที่ไม่สามารถทำได้ด้วยกำลังของตัวเอง (ยชว. 11:16, 17; วนฉ. 7:7, 22; 1 ซม. 17:37, 50) เห็นได้ชัดว่า พระยะโฮวาเป็นผู้ให้พลังกับพวกเขาเพื่อทำสิ่งที่ยิ่งใหญ่ ดังนั้น พระองค์เป็นผู้เดียวที่คู่ควรจะได้รับการสรรเสริญ
6. ทำไมพระเจ้าอยากให้ประชาชนนับถือพวกผู้นำของอิสราเอล?
6 ชาวอิสราเอลควรทำอะไรเมื่อเห็นว่าโมเสส โยชูวา กิเดโอน และดาวิดได้รับพลังบริสุทธิ์จากพระเจ้า? ชาวอิสราเอลควรนับถือคนเหล่านี้ ตอนที่ชาวอิสราเอลบ่นเกี่ยวกับโมเสส ขอสังเกตว่าพระยะโฮวาพูดอย่างไร พระองค์บอกว่า “ประชาชนพวกนี้จะลบหลู่เราอีกนานแค่ไหน?” (กดว. 14:2, 11) เราเห็นอย่างชัดเจนว่า พระยะโฮวาเลือกคนเหล่านี้ให้เป็นผู้นำประชาชนของพระองค์ และถ้าชาวอิสราเอลเชื่อฟังคนที่พระองค์เลือก ก็เท่ากับว่าพวกเขากำลังติดตามพระยะโฮวาซึ่งเป็นผู้นำตัวจริงของพวกเขา
ได้รับความช่วยเหลือจากทูตสวรรค์
7. ทูตสวรรค์ช่วยโมเสสอย่างไร?
7 ตัวแทนของพระเจ้าได้รับความช่วยเหลือจากทูตสวรรค์ (อ่านฮีบรู 1:7, 14) พระเจ้าใช้ทูตสวรรค์ช่วยโมเสสหลายวิธี วิธีแรก ทูตสวรรค์ “ไปหาโมเสสที่พุ่มหนาม” และมอบหมายงานให้โมเสส ทูตสวรรค์บอกให้เขาเป็นผู้นำชาวอิสราเอลและพาพวกเขาออกจากอียิปต์ (กจ. 7:35) วิธีที่สอง พระเจ้าใช้ทูตสวรรค์ให้เอากฎหมายให้โมเสสเพื่อสอนชาวอิสราเอล (กท. 3:19) และวิธีที่สาม พระยะโฮวาบอกโมเสสว่า “ให้พาประชาชนพวกนี้ไปที่ที่เราได้บอกเจ้าแล้ว ทูตสวรรค์ของเราจะนำหน้าเจ้าไป” (อพย. 32:34) คัมภีร์ไบเบิลไม่ได้บอกว่าชาวอิสราเอลเห็นทูตสวรรค์ทำสิ่งเหล่านี้ แต่จากวิธีที่โมเสสสอนและชี้นำประชาชน พวกเขาก็เห็นอย่างชัดเจนว่าโมเสสได้รับความช่วยเหลือจากทูตสวรรค์
8. ทูตสวรรค์ช่วยโยชูวาและเฮเซคียาห์อย่างไร?
8 มีใครอีกไหมที่ได้รับความช่วยเหลือจากทูตสวรรค์? คัมภีร์ไบเบิลบอกว่า “นายทัพของพระยะโฮวา” ซึ่งก็คือทูตสวรรค์องค์หนึ่งได้ช่วยโยชูวาให้ชนะสงครามที่ทำกับพวกคานาอัน (ยชว. 5:13-15; 6:2, 21) หลังจากนั้น ตอนที่เฮเซคียาห์เป็นกษัตริย์ของประชาชนของพระเจ้า กองทัพใหญ่ของพวกอัสซีเรียก็มาข่มขู่ว่าจะทำลายกรุงเยรูซาเล็ม แล้ว “ทูตสวรรค์ของพระยะโฮวาไปที่ค่ายของชาวอัสซีเรียและฆ่าทหาร 185,000 คน” ในคืนเดียว—2 พก. 19:35
9. ถึงแม้ตัวแทนของพระเจ้าจะไม่สมบูรณ์แบบ แต่พระเจ้าต้องการให้ชาวอิสราเอลทำอะไร?
9 ทูตสวรรค์สมบูรณ์แบบ แต่พวกผู้ชายที่เป็นตัวแทนของพระเจ้าไม่ได้เป็นอย่างนั้น เช่น ครั้งหนึ่งโมเสสไม่ได้ให้เกียรติพระยะโฮวา (กดว. 20:12) ในอีกเหตุการณ์หนึ่ง โยชูวาก็ไม่ได้ถามพระยะโฮวาว่าควรทำอย่างไรตอนที่ชาวกิเบโอนจะมาทำสัญญากับพวกเขา (ยชว. 9:14, 15) และมีช่วงหนึ่งที่เฮเซคียาห์เป็นคนหยิ่ง (2 พศ. 32:25, 26) ถึงแม้คนเหล่านี้ไม่สมบูรณ์แบบ แต่พระเจ้าก็ต้องการให้ชาวอิสราเอลเชื่อฟังพวกเขา ชาวอิสราเอลเห็นหลักฐานว่าพระยะโฮวากำลังใช้ทูตสวรรค์ช่วยเหลือคนที่นำหน้าเหล่านี้ ดังนั้น เห็นได้ชัดเลยว่าพระยะโฮวากำลังนำหน้าชาวอิสราเอลอยู่
ได้รับการชี้นำจากถ้อยคำของพระเจ้า
10. โมเสสทำอย่างไรที่แสดงว่าเขาได้รับการชี้นำจากกฎหมายของพระเจ้า?
10 ตัวแทนของพระเจ้าได้รับการชี้นำจากถ้อยคำของพระองค์ คัมภีร์ไบเบิลเรียกกฎหมายของชาติอิสราเอลว่า “กฎหมายของโมเสส” (1 พก. 2:3) แต่คัมภีร์ไบเบิลก็บอกชัดเจนว่าพระยะโฮวาเป็นผู้ให้กฎหมายกับชาวอิสราเอล (2 พศ. 34:14) และตัวโมเสสเองก็ต้องเชื่อฟังกฎหมายนั้นด้วย ตัวอย่างเช่น หลังจากที่พระยะโฮวาบอกโมเสสเกี่ยวกับวิธีสร้างเต็นท์ศักดิ์สิทธิ์ “โมเสสก็ทำทุกสิ่งตามที่พระยะโฮวาสั่ง เขาทำตามทุกอย่าง”—อพย. 40:1-16
11, 12. (ก) โยชูวาและกษัตริย์ต่าง ๆ ที่ปกครองประชาชนของพระเจ้าต้องทำอะไร? (ข) ถ้อยคำของพระเจ้าชี้นำคนที่นำหน้าอย่างไร?
11 ตอนที่โยชูวาเป็นผู้นำ เขามีถ้อยคำของพระเจ้าที่เป็นข้อเขียน พระยะโฮวาบอกว่าโยชูวาต้อง “อ่านและคิดใคร่ครวญทั้งกลางวันและกลางคืน เพื่อจะทำทุกอย่างตามที่เขียนไว้ในกฎหมายนั้นได้อย่างครบถ้วน” (ยชว. 1:8) ต่อมา พอชาติอิสราเอลมีกษัตริย์ กษัตริย์เหล่านั้นก็ต้องอ่านกฎหมายของพระเจ้าทุกวัน ต้องคัดลอกกฎหมายไว้ในม้วนหนังสือ และต้องเชื่อฟัง “ข้อกฎหมายและข้อกำหนดต่าง ๆ นี้ทุกอย่าง”—อ่านเฉลยธรรมบัญญัติ 17:18-20
12 ถ้อยคำของพระเจ้าชี้นำคนที่นำหน้าประชาชนของพระองค์อย่างไร? ลองคิดถึงตัวอย่างของกษัตริย์โยสิยาห์ หลังจากที่มีการค้นพบกฎหมายของโมเสส เขาให้เลขานุการอ่านกฎหมายนั้นให้ฟังa “เมื่อกษัตริย์ได้ฟังเขาอ่านหนังสือกฎหมายนั้นแล้ว กษัตริย์ก็ฉีกเสื้อของตน” ถ้อยคำของพระเจ้ากระตุ้นใจโยสิยาห์ให้ทำลายรูปเคารพทั้งหมดในแผ่นดิน และจัดการฉลองปัสกาครั้งใหญ่ที่สุด (2 พก. 22:11; 23:1-23) เนื่องจากกษัตริย์โยสิยาห์และคนที่นำหน้าที่ซื่อสัตย์คนอื่น ๆ เชื่อฟังถ้อยคำของพระเจ้า พวกเขาจึงเต็มใจปรับเปลี่ยน การเปลี่ยนแปลงทั้งหมดนี้ช่วยให้ชาวอิสราเอลกลับมาเชื่อฟังพระเจ้า
13. ผู้นำประชาชนของพระเจ้าแตกต่างอย่างไรกับผู้นำของชาติอื่น ๆ?
13 พวกผู้นำของชาติอื่นแตกต่างจากผู้นำของอิสราเอล พวกเขามีแค่สติปัญญาของมนุษย์ที่มีขีดจำกัด ตัวอย่างเช่น พวกคานาอันและผู้นำของพวกเขาทำสิ่งที่เลวร้ายมากมาย ไม่ว่าจะเป็นการมีเพศสัมพันธ์กับญาติใกล้ชิด มีเพศสัมพันธ์กับสัตว์ รักร่วมเพศ เผาบูชายัญลูกตัวเอง และไหว้รูปเคารพ (ลนต. 18:6, 21-25) นอกจากนั้น พวกผู้นำบาบิโลนและอียิปต์ไม่ได้มีกฎหมายเกี่ยวกับเรื่องความบริสุทธิ์สะอาดเหมือนกับที่ประชาชนของพระเจ้ามี (กดว. 19:13) ประชาชนของพระเจ้าเห็นวิธีที่พวกผู้นำที่ซื่อสัตย์กระตุ้นพวกเขาให้รักษาความสะอาดทั้งทางด้านร่างกาย ศีลธรรม และการนมัสการ ดังนั้น เห็นได้ชัดเลยว่าพระยะโฮวากำลังนำหน้าพวกผู้นำอยู่
14. ทำไมพระยะโฮวาว่ากล่าวแก้ไขบางคนที่เป็นผู้นำประชาชนของพระองค์?
14 ไม่ใช่กษัตริย์ทุกองค์ที่ปกครองประชาชนของพระเจ้าในอดีตจะทำตามการชี้นำของพระองค์ พวกเขาไม่เชื่อฟังพระเจ้าและไม่ทำตามการชี้นำของพลังบริสุทธิ์ ทูตสวรรค์ และถ้อยคำของพระเจ้า หลายครั้งพระยะโฮวาจึงว่ากล่าวแก้ไขพวกเขาหรือถอดพวกเขาออกจากตำแหน่ง (1 ซม. 13:13, 14) ต่อมา พระยะโฮวาได้แต่งตั้งคนหนึ่งให้เป็นผู้นำที่สมบูรณ์แบบ
พระยะโฮวาแต่งตั้งผู้นำที่สมบูรณ์แบบ
15. (ก) พวกผู้พยากรณ์บอกอย่างไรว่าผู้นำที่สมบูรณ์แบบกำลังมา? (ข) ใครเป็นผู้นำที่สมบูรณ์แบบ?
15 นับเป็นพันปีที่พระยะโฮวาสัญญาว่าจะแต่งตั้งผู้นำที่สมบูรณ์แบบให้ประชาชนของพระองค์ ตัวอย่างเช่น โมเสสบอกชาวอิสราเอลว่า “พระยะโฮวาพระเจ้าจะแต่งตั้งคนหนึ่งเพื่อพวกคุณจากพี่น้องของพวกคุณเอง ให้เป็นผู้พยากรณ์เหมือนผม” (ฉธบ. 18:15) อิสยาห์บอกว่าคนนั้นจะ “เป็นผู้นำและเป็นผู้บัญชาการ” (อสย. 55:4) และดาเนียลก็เขียนเกี่ยวกับ “เมสสิยาห์ผู้นำ” (ดนล. 9:25) ในที่สุด พระเยซูบอกว่าท่านเองเป็น “ผู้นำ” ประชาชนของพระเจ้า (อ่านมัทธิว 23:10) สาวกของพระเยซูเต็มใจติดตามท่าน พวกเขาเชื่อว่าท่านคือคนที่พระยะโฮวาเลือก (ยน. 6:68, 69) อะไรทำให้พวกเขาเชื่อว่าพระเยซูคริสต์เป็นคนที่พระยะโฮวาใช้ให้นำหน้าประชาชนของพระองค์?
16. อะไรทำให้เรารู้ว่าพระเยซูได้รับพลังบริสุทธิ์จริง ๆ?
16 พระเยซูได้รับพลังบริสุทธิ์จากพระเจ้า ตอนที่พระเยซูรับบัพติศมา ยอห์นเห็น “ท้องฟ้าแยกออก และเห็นพลังของพระเจ้ารูปร่างเหมือนนกเขาลงมาบนท่าน” ไม่นานหลังจากนั้น “พลังของพระเจ้าก็กระตุ้นพระเยซูให้เข้าไปในที่กันดาร” (มก. 1:10-12) ตอนที่พระเยซูทำงานรับใช้บนโลก พลังบริสุทธิ์ของพระเจ้าช่วยท่านให้สอนและทำการอัศจรรย์ต่าง ๆ (กจ. 10:38) นอกจากนั้น พลังบริสุทธิ์ช่วยพระเยซูให้แสดงคุณลักษณะต่าง ๆ เช่น ความรัก ความยินดี และความเชื่อที่เข้มแข็ง (ยน. 15:9; ฮบ. 12:2) ไม่มีผู้นำคนไหนอีกแล้วที่มีหลักฐานมากมายว่ามีพลังของพระเจ้าเหมือนกับพระเยซู เห็นได้ชัดว่าพระยะโฮวาเลือกพระเยซูเป็นผู้นำจริง ๆ
พวกทูตสวรรค์ช่วยพระเยซูอย่างไรหลังจากที่ท่านรับบัพติศมาไม่นาน? (ดูข้อ 17)
17. ทูตสวรรค์ช่วยพระเยซูอย่างไร?
17 พระเยซูได้รับความช่วยเหลือจากทูตสวรรค์ ไม่นานหลังจากพระเยซูรับบัพติศมา “ทูตสวรรค์ก็มาดูแลท่าน” (มธ. 4:11) ไม่กี่ชั่วโมงก่อนที่พระเยซูจะเสียชีวิต “ทูตสวรรค์องค์หนึ่งก็มาหาและให้กำลังใจพระเยซู” (ลก. 22:43) พระเยซูรู้ว่าพระยะโฮวาจะส่งทูตสวรรค์มาช่วยท่านทุกครั้งที่ท่านต้องการ—มธ. 26:53
18, 19. ถ้อยคำของพระเจ้ามีผลต่อการใช้ชีวิตและการสอนของพระเยซูอย่างไร?
18 ถ้อยคำของพระเจ้าชี้นำพระเยซู ตั้งแต่เริ่มงานรับใช้จนถึงตอนที่พระเยซูเสียชีวิตบนเสาทรมาน พระเยซูยอมให้ถ้อยคำของพระเจ้าชี้นำท่านเสมอ แม้แต่ตอนที่กำลังจะเสียชีวิต พระเยซูก็อ้างถึงคำพยากรณ์เกี่ยวกับเมสสิยาห์ (มธ. 4:4; 27:46; ลก. 23:46) แต่พวกผู้นำศาสนาในตอนนั้นไม่ได้ทำเหมือนพระเยซูเลย ถ้าคำสอนของพระเจ้าไม่ตรงกับธรรมเนียมของพวกเขา พวกเขาก็จะไม่ทำตามคำสอนนั้น พระเยซูยกถ้อยคำของพระเจ้าขึ้นมาพูดเกี่ยวกับพวกเขาว่า “ชนชาตินี้นับถือเราแต่ปาก แต่ในใจของเขาไม่ได้เป็นอย่างนั้นเลย ที่พวกเขานมัสการเราก็ไม่มีประโยชน์ เพราะพวกเขาชอบเอากฎเกณฑ์ของมนุษย์มาสอน” (มธ. 15:7-9) พระยะโฮวาไม่มีทางเลือกคนที่ไม่ทำตามถ้อยคำของพระองค์มานำหน้าประชาชนของพระองค์แน่นอน
19 พระเยซูใช้ถ้อยคำของพระเจ้าเมื่อสอนคนอื่น ๆ ด้วย ตอนที่พวกผู้นำศาสนาทดสอบพระเยซู ท่านไม่ได้ใช้สติปัญญาหรือประสบการณ์ของตัวเองเพื่อตอบคำถามพวกเขา แทนที่จะทำอย่างนั้น พระเยซูสอนผู้คนจากพระคัมภีร์ (มธ. 22:33-40) พระเยซูอาจทำให้คนอื่นประทับใจโดยเล่าเรื่องราวตอนที่ท่านอยู่บนสวรรค์หรือตอนที่สร้างเอกภพก็ได้ แต่ท่านไม่ทำอย่างนั้น พระเยซูรักถ้อยคำของพระเจ้า ท่านจึงกระตือรือร้นที่จะบอกถ้อยคำนั้นกับคนอื่น และ “ช่วยให้พวกเขาเข้าใจความหมายของพระคัมภีร์อย่างชัดเจน”—ลก. 24:32, 45
20. (ก) พระเยซูให้เกียรติพระยะโฮวาอย่างไร? (ข) พระเยซูแตกต่างกับกษัตริย์เฮโรดอากริปปาที่ 1 อย่างไร?
20 ถึงแม้คนที่ฟังพระเยซูจะประทับใจกับการสอนของท่านมาก แต่พระเยซูก็จะให้พระยะโฮวาครูของท่านได้รับเกียรติเสมอ (ลก. 4:22) ครั้งหนึ่งคนรวยคนหนึ่งพยายามยกย่องพระเยซูโดยบอกว่า “ท่านเป็นอาจารย์ที่ดีจริง ๆ” พระเยซูก็พูดกับเขาอย่างถ่อมตัวว่า “ทำไมถึงยกย่องผมว่าดี? ไม่มีใครดีจริง ๆ หรอกนอกจากพระเจ้าเท่านั้น” (มก. 10:17, 18) ประมาณ 8 ปีหลังจากนั้น กษัตริย์เฮโรดอากริปปาที่ 1 ได้มาเป็นผู้นำของยูเดีย เขาไม่เหมือนกับพระเยซูเลย วันหนึ่งที่การประชุมพิเศษ เฮโรดใส่ชุดกษัตริย์เต็มยศ พอคนที่มาชุมนุมได้เห็นและได้ยินเสียงของเฮโรด ก็ตะโกนว่า “นี่เป็นเสียงพระเจ้า ไม่ใช่เสียงมนุษย์” เฮโรดรู้สึกชอบมากที่มีคนมายกย่องสรรเสริญเขาแบบนี้ แต่แล้วก็เกิดอะไรขึ้น? “ทันใดนั้นเอง ทูตสวรรค์ของพระยะโฮวาก็ลงโทษเฮโรดเพราะเขาไม่ได้ให้เกียรติพระเจ้า เขาจึงล้มป่วยและถูกหนอนกัดกินจนตาย” (กจ. 12:21-23) เห็นได้ชัดว่า พระยะโฮวาไม่ได้เลือกเฮโรดให้เป็นผู้นำประชาชนของพระองค์ แต่พระเยซูพิสูจน์ว่าพระยะโฮวาเลือกท่าน และพระเยซูให้เกียรติพระยะโฮวาผู้นำองค์ยิ่งใหญ่เสมอ
21. เราจะเรียนอะไรในบทความถัดไป?
21 พระยะโฮวาอยากให้พระเยซูเป็นผู้นำต่อไปเรื่อย ๆ ไม่ใช่แค่ไม่กี่ปี หลังจากที่พระเยซูถูกปลุกให้ฟื้นขึ้นจากตาย ท่านบอกสาวกว่า “พระเจ้ามอบอำนาจให้ผมปกครองทุกสิ่งในสวรรค์และบนโลกนี้แล้ว” ท่านบอกอีกว่า “จำไว้ว่า ผมจะอยู่กับพวกคุณเสมอจนถึงสมัยสุดท้ายของโลกนี้” (มธ. 28:18-20) แต่พระเยซูจะนำหน้าประชาชนของพระเจ้าอย่างไรทั้ง ๆ ที่ท่านอยู่บนสวรรค์และเรามองไม่เห็นท่าน? ใครที่พระยะโฮวาใช้เป็นตัวแทนของพระเยซูบนโลก? และเราที่เป็นคริสเตียนจะรู้ได้อย่างไรว่าใครเป็นตัวแทนของพระเจ้า? เราจะได้คำตอบของคำถามเหล่านี้ในบทความถัดไป
a กฎหมายนี้อาจเป็นกฎหมายของโมเสสที่เป็นต้นฉบับ