ห้องสมุดออนไลน์ของวอชเทาเวอร์
ห้องสมุดออนไลน์
ของวอชเทาเวอร์
ไทย
  • คัมภีร์ไบเบิล
  • สิ่งพิมพ์
  • การประชุม
  • ห95 1/6 น. 20-25
  • เราได้รับมุกดาอันล้ำค่า

ไม่มีวีดีโอสำหรับรายการนี้

ขออภัย โหลดวีดีโอนี้ไม่ได้

  • เราได้รับมุกดาอันล้ำค่า
  • หอสังเกตการณ์ประกาศราชอาณาจักรของพระยะโฮวา 1995
  • หัวเรื่องย่อย
  • เรื่องที่คล้ายกัน
  • ประสบการณ์​ที่​จะ​ลืม​เสีย​ไม่​ได้
  • วัฒนธรรม​ใหม่
  • เรียน​ภาษา​สเปน​และ​เริ่ม​ประกาศ
  • การ​ทดสอบ​ช่วง​แรก ๆ ใน​มาดริด
  • ประสบการณ์​อัน​เยี่ยมยอด​ใน​มาดริด
  • งาน​เผยแพร่​ที่​บังเกิด​ผล​กับ​ทหาร
  • ราย​ศึกษา​คัมภีร์​ไบเบิล​ที่​ไม่​ธรรมดา
  • ได้​รับ​เชิญ​โดย​ไม่​คาด​คิด
  • ต้อง​ออก​จาก​งาน​มอบหมาย​ใน​ต่าง​แดน
  • ประกาศ​ท่ามกลาง​ยา​เสพย์ติด​และ​ความ​รุนแรง
  • การ​ตัดสิน​ใจ​ที่​ยาก​ลำบาก
  • “เนื่องจากเรามีการรับใช้นี้ . . . เราจึงไม่เลิกเสีย”
    หอสังเกตการณ์ประกาศราชอาณาจักรของพระยะโฮวา 1995
  • ชีวิตที่ประสบความประหลาดใจหลายครั้งในงานรับใช้พระยะโฮวา
    หอสังเกตการณ์ประกาศราชอาณาจักรของพระยะโฮวา 2001
  • ‘ความสุขมีแก่ทุกคนที่คอยท่าพระยะโฮวา’
    หอสังเกตการณ์ประกาศราชอาณาจักรของพระยะโฮวา 1991
  • มาดริด—เมืองหลวงที่สร้างสำหรับกษัตริย์
    ตื่นเถิด! 2003
ดูเพิ่มเติม
หอสังเกตการณ์ประกาศราชอาณาจักรของพระยะโฮวา 1995
ห95 1/6 น. 20-25

เรา​ได้​รับ​มุกดา​อัน​ล้ำ​ค่า

เล่า​โดย ริชาร์ด กุนเทอร์

ตอน​นั้น​เป็น​เดือน​กันยายน ปี 1959. เรา​อยู่​บน​เรือ​เดิน​สมุทร​อิตาลี​ชื่อ​จูลิโอ ซีซาร์ ​กำลัง​เดิน​ทาง​ข้าม​มหาสมุทร​แอตแลนติก​จาก​นิวยอร์ก​ไป​เมือง​คาดิซ ประเทศ​สเปน. สมาคม​ว็อชเทาเวอร์​ได้​มอบหมาย​ให้​ผม​พร้อม​ด้วย​ริตา ภรรยา​ของ​ผม และ​พอล​กับ​เอวีลีน ฮันเดอร์ตมาร์ก มิชชันนารี​อีก​คู่​หนึ่ง​ไป​ยัง​ประเทศ​นั้น​ใน​คาบสมุทร​ไอบีเรีย. เรา​กำลัง​จะ​เผชิญ​กับ​ข้อ​ท้าทาย​มาก​มาย. แต่​เป็น​มา​อย่าง​ไร​เรา​จึง​ได้​เข้า​มา​สู่​งาน​ประจำ​ชีพ​เป็น​มิชชันนารี?

ริตา​กับ​ผม​รับ​บัพติสมา​เป็น​พยาน​พระ​ยะโฮวา​ปี 1950 ใน​รัฐ​นิวเจอร์ซี สหรัฐ. ไม่​นาน​หลัง​จาก​นั้น เรา​ทำ​การ​ตัดสิน​ใจ ซึ่ง​ใน​เวลา​ต่อ​มา​จะ​มอบ​มุกดา​อัน​ล้ำ​ค่า​ไว้​ใน​มือ​ของ​เรา. เรา​อยู่​ใน​ประชาคม​ซึ่ง​มี​พี่​น้อง​ชาย​หญิง​เพียง​พอ​ที่​จะ​รับใช้​ใน​เขต​ทำ​งาน. ดัง​นั้น เรา​จึง​รู้สึก​มี​หน้า​ที่​ที่​จะ​เสนอ​ตัว​เพื่อ​รับใช้​ใน​ที่​ที่​ต้องการ​ผู้​ประกาศ​มาก​กว่า. ณ การ​ประชุม​นานา​ชาติ​ของ​พยาน​พระ​ยะโฮวา​ที่​นคร​นิวยอร์ก​ใน​ฤดู​ร้อน​ปี 1958 เรา​สมัคร​ที่​จะ​รับใช้​เป็น​มิชชันนารี.

ไม่​นาน​หลัง​จาก​นั้น เรา​ได้​รับ​เชิญ​ให้​เข้า​โรง​เรียน​ว็อชเทาเวอร์​ไบเบิล​แห่ง​กิเลียด และ​ภาย​ใน​หนึ่ง​ปี​เรา​ก็​เดิน​ทาง​ไป​สเปน​ใน​ฐานะ​มิชชันนารี. เนื่อง​จาก​วุ่นวาย​กับ​การ​ตระเตรียม​อะไร​หลาย​อย่าง​และ​เต็ม​ไป​ด้วย​ความ​ตื่นเต้น ใน​เวลา​นั้น​เรา​จึง​ไม่​ได้​ตระหนัก​ว่า​อะไร​ที่​เรา​ได้​รับ​มอบ. พระ​เยซู​ได้​ตรัส​ถึง​มุกดา​อัน​ล้ำ​ค่า. (มัดธาย 13:45, 46) แม้​ว่า​งาน​มิชชันนารี​ไม่​ใช่​จุด​สำคัญ​ใน​อุทาหรณ์​ของ​พระองค์ แต่​สำหรับ​เรา สิทธิ​พิเศษ​ใน​การ​รับใช้​ฐานะ​มิชชันนารี​ก็​เปรียบ​ได้​กับ​มุกดา​แบบ​นั้น. เมื่อ​มอง​ย้อน​หลัง เวลา​นี้​เรา​หยั่ง​รู้​ค่า​อย่าง​เต็ม​เปี่ยม​ใน​ของ​ประทาน​อัน​มี​ค่า​แห่ง​งาน​รับใช้​ใน​องค์การ​ของ​พระ​ยะโฮวา.

ประสบการณ์​ที่​จะ​ลืม​เสีย​ไม่​ได้

ใน​เวลา​นั้น หลัก​สูตร​มิชชันนารี​ที่​กิเลียด​นั้น​ดำเนิน​การ​สอน​ท่ามกลาง​สภาพ​แวด​ล้อม​อัน​งดงาม​ของ​ชนบท​แถบ​ทะเลสาบ​ฟิงเกอร์ รัฐ​นิวยอร์ก. ที่​นั่น เรา​ใช้​เวลา​หก​เดือน​ที่​วิเศษ​ทุ่มเท​ทั้ง​หมด​ให้​กับ​การ​ศึกษา​คัมภีร์​ไบเบิล​และ​การ​สมาคม​คบหา​แบบ​คริสเตียน​อย่าง​แท้​จริง ตัด​ขาด​จาก​กิจ​ธุระ​และ​ความ​ยุ่งยาก​ของ​โลก​นี้. เพื่อน​ร่วม​ชั้น​ของ​เรา​มา​จาก​หลาย​ส่วน​ของ​โลก รวม​ทั้ง​กรีซ, นิวซีแลนด์, บริเตน, โบลิเวีย, และ​ออสเตรเลีย. กระนั้น ไม่​นาน​ก็​เป็น​วัน​สำเร็จ​การ​ศึกษา. ใน​เดือน​สิงหาคม 1959 เรา​อำลา​พร้อม​ทั้ง​น้ำตา​คลอ ขณะ​ที่​เรา​แล่น​เรือ​จาก​ไป​ยัง​ที่​มอบหมาย​ของ​เรา​แต่​ละ​คน​ใน​ฐานะ​มิชชันนารี. หนึ่ง​เดือน​ต่อ​มา เรา​ก็​ได้​ย่าง​เท้า​ลง​บน​ผืน​ดิน​ของ​ประเทศ​สเปน.

วัฒนธรรม​ใหม่

เรา​ขึ้น​บก​ที่​อัลเคซีรัส​เมือง​ท่า​ทาง​ใต้ ซึ่ง​มี​ภูผา​ขนาด​มหึมา​แห่ง​ยิบรอลตาร์​อยู่​ฝั่ง​ตรง​ข้าม. คืน​นั้น​เรา​สี่​คน ริตา​กับ​ผม​และ​สอง​สามี​ภรรยา​ฮันเดอร์ตมาร์ก ขึ้น​รถไฟ​ไป​กรุง​มาดริด. เรา​ไป​ที่​โรงแรม​เมอร์คาดอร์ เพื่อ​คอย​จน​กว่า​พี่​น้อง​จาก​สำนักงาน​สาขา​ที่​มี​ลับ ๆ ของ​สมาคม​ฯ​มาติด​ต่อ. สเปน​อยู่​ภาย​ใต้​การ​ปกครอง​แบบ​เผด็จการ​ของ​นาย​พล​ฟรันซิสโก ฟรังโก. ทั้ง​นี้​หมาย​ความ​ว่า ศาสนา​เดียว​ซึ่ง​ได้​รับ​การ​ยอม​รับ​ตาม​กฎหมาย​ใน​ประเทศ​คือ​คริสตจักร​โรมัน​คาทอลิก. เป็น​การ​ผิด​กฎหมาย​ที่​จะ​ปฏิบัติ​ศาสนา​ใด​อื่น​อย่าง​เปิด​เผย และ​งาน​ประกาศ​ตาม​บ้าน​ของ​พยาน​พระ​ยะโฮวา​ถูก​สั่ง​ห้าม. แม้​แต่​การ​ประชุม​ทาง​ศาสนา​ก็​ถูก​ห้าม ดัง​นั้น พยาน​พระ​ยะโฮวา​ซึ่ง​มี​จำนวน​ประมาณ 1,200 คน​ใน 30 ประชาคม​ใน​สเปน​เวลา​นั้น​จึง​ไม่​อาจ​ประชุม​กัน​ใน​หอ​ประชุม​เหมือน​ใน​ดินแดน​อื่น. เรา​ต้อง​แอบ​ประชุม​กัน​ใน​บ้าน​ส่วน​ตัว.

เรียน​ภาษา​สเปน​และ​เริ่ม​ประกาศ

ข้อ​ท้าทาย​ประการ​แรก​ของ​เรา​คือ​การ​เรียน​ภาษา. เดือน​แรก​เรา​ใช้​เวลา​วัน​ละ 11 ชั่วโมง​เรียน​ภาษา​สเปน คือ 4 ชั่วโมง​ทุก​เช้า​ใน​ชั้น​เรียน แล้ว​ก็ 7 ชั่วโมง​เรียน​ด้วย​ตัว​เอง. เดือน​ที่​สอง​ก็​เช่น​เดียว​กัน​ทุก​เช้า แต่​ตอน​บ่าย​เรา​อุทิศ​ให้​กับ​การ​ประกาศ​ตาม​บ้าน. คุณ​วาด​มโนภาพ​ได้​ไหม? โดย​ที่​ยัง​ไม่​รู้​ภาษา​และ​ใช้​เพียง​คำนำ​แบบ​ท่อง​จำ​ซึ่ง​เขียน​ไว้​ที่​แผ่น​กระดาษ ริตา​กับ​ผม​ก็​ออก​ไป​ประกาศ​ตาม​บ้าน​ลำพัง​เรา​เอง!

ผม​จำ​ได้​ว่า​เคาะ​ประตู​บ้าน​หลัง​หนึ่ง​ใน​บาเยกัส ถิ่น​ของ​ผู้​ใช้​แรงงาน​ใน​มาดริด. โดย​มี​แผ่น​กระดาษ​อยู่​ใน​มือ​เผื่อ​ไว้​กัน​ลืม ผม​พูด​เป็น​ภาษา​สเปน​ว่า “อรุณ​สวัสดิ์. เรา​กำลัง​ทำ​งาน​ใน​ฐานะ​คริสเตียน. คัมภีร์​ไบเบิล​บอก​ว่า (เรา​จะ​อ่าน​คัมภีร์​ข้อ​หนึ่ง). เรา​อยาก​ให้​คุณ​รับ​หนังสือ​เล่ม​เล็ก​นี้​ไว้.” ผู้​หญิง​คน​นั้น​ได้​แต่​มอง แล้ว​ก็​รับ​หนังสือ​เล่ม​เล็ก​นั้น​ไว้. เมื่อ​เรา​กลับ​เยี่ยม​เยียน เธอ​เชิญ​เรา​เข้า​ไป​ใน​บ้าน และ​ขณะ​ที่​เรา​พูด เธอ​ก็​ได้​แต่​มอง. เรา​เริ่ม​ศึกษา​คัมภีร์​ไบเบิล​กับ​เธอ​ดี​ที่​สุด​เท่า​ที่​เรา​ทำ​ได้ และ​ระหว่าง​การ​ศึกษา เธอ​ก็​ได้​แต่​ฟัง​และ​มอง. หลัง​จาก​นั้น​สัก​ระยะ​หนึ่ง เธอ​ก็​บอก​เรา​ใน​ที่​สุด​ว่า เธอ​ไม่​เข้าใจ​สิ่ง​ที่​เรา​พูด​เมื่อ​เรา​มา​เยี่ยม​ครั้ง​แรก แต่​ได้​ยิน​คำ​ว่า ดีโอส (พระเจ้า) และ​นั่น​ก็​เพียง​พอ​สำหรับ​เธอ​ที่​รู้​ว่า​เป็น​อะไร​ที่​ดี. ใน​ที่​สุด เธอ​ได้​รับ​ความ​รู้​มาก​จาก​พระ​คัมภีร์​และ​ได้​รับ​บัพติสมา​และ​มา​เป็น​พยาน​พระ​ยะโฮวา.

การ​เรียน​ภาษา​สเปน​นั้น​ยาก​มาก​สำหรับ​ผม. ขณะ​เดิน​ทาง​อยู่​ใน​เมือง ผม​เคย​ท่อง​จำ​การ​ผัน​คำ​กริยา. สิ่ง​ที่​ผม​ท่อง​จำ​ได้​ใน​สัปดาห์​หนึ่ง ผม​ลืม​ใน​สัปดาห์​ถัด​ไป! นี่​เป็น​เรื่อง​น่า​ท้อ​ใจ​มาก. หลาย​ครั้ง ผม​เกือบ​จะ​ยอม​แพ้. เนื่อง​จาก​ผม​พูด​ภาษา​สเปน​แย่​มาก พี่​น้อง​สเปน​ต้อง​อด​ทน​มาก​เมื่อ​ผม​นำ​ส่วน. ใน​การ​ประชุม​ภาค​คราว​หนึ่ง พี่​น้อง​ชาย​คน​หนึ่ง​ยื่น​คำ​ประกาศ​เป็น​ลายมือ​เขียน​ให้​ผม​อ่าน​จาก​เวที. เนื่อง​จาก​ลายมือ​ของ​เขา​อ่าน​ยาก ผม​จึง​ประกาศ​ว่า “โปรด​นำ​มูเลทัส (ไม้​ยัน​รักแร้) มา​ที่​สนาม​กีฬา​ใน​วัน​พรุ่ง​นี้​ด้วย.” ที่​จริง​แล้ว ควร​จะ​เป็น “โปรด​นำ​มาเลทัส (กระเป๋า​เดิน​ทาง) มา​ที่​สนาม​กีฬา​ใน​วัน​พรุ่ง​นี้​ด้วย.” แน่นอน ฝูง​ชน​หัวเราะ และ​แน่​ละ​ผม​รู้สึก​เขิน.

การ​ทดสอบ​ช่วง​แรก ๆ ใน​มาดริด

สอง​สาม​ปี​แรก​ใน​มาดริด​เป็น​ช่วง​เวลา​ที่​ยาก​ลำบาก​มาก​ทาง​อารมณ์​สำหรับ​ริตา​กับ​ผม. เรา​คิด​ถึง​บ้าน​และ​เพื่อน ๆ เหลือ​เกิน. ทุก​ครั้ง​ที่​เรา​ได้​รับ​จดหมาย​จาก​สหรัฐ คลื่น​แห่ง​ความ​คิด​ถึง​บ้าน​จะ​ซัด​กระหน่ำ​มา​ยัง​เรา. อาการ​คิด​ถึง​บ้าน​เป็น​พัก ๆ ใน​ช่วง​นั้น​มี​มาก​มาย​จริง ๆ แต่​ช่วง​เหล่า​นั้น​ก็​ผ่าน​พ้น​ไป. ถึง​อย่าง​ไร เรา​ได้​สละ​บ้าน, ครอบครัว, และ​เพื่อน​เพื่อ​ได้​มุกดา​อัน​ล้ำ​ค่า​มา​แทน. เรา​จำ​ต้อง​ปรับ​ตัว.

เมื่อ​แรก​อยู่​ใน​มาดริด เรา​อาศัย​ใน​บ้าน​เช่า​ซึ่ง​ซอมซ่อ​มาก. เรา​มี​ห้อง​พัก​พร้อม​ทั้ง​อาหาร​สาม​มื้อ​ต่อ​วัน. เป็น​ห้อง​มืด ๆ เล็ก ๆ และ​ฟูก​ยัด​ด้วย​ฟาง. ค่า​เช่า​แต่​ละ​เดือน​ก็​สูบ​เอา​เบี้ย​เลี้ยง​ของ​เรา​ซึ่ง​มี​อยู่​จำกัด​จำเขี่ย​ใน​แต่​ละ​เดือน​ไป​จน​หมด. เรา​มัก​รับประทาน​อาหาร​กลางวัน​ที่​บ้าน​ตอน​เที่ยง และ​เจ้าของ​บ้าน​มัก​เอา​อาหาร​มื้อ​เย็น​ของ​เรา​เก็บ​ไว้​ใน​เตา​อบ​เพื่อ​ให้​อุ่น เพื่อ​ว่า​ใน​ตอน​ดึก​เรา​จะ​มี​อะไร​รับประทาน. อย่าง​ไร​ก็​ตาม เมื่อ​เดิน​ตาม​ถนน​ใน​ตอน​กลางวัน​และ​ตอน​เย็น เรา​จะ​หิว​มาก. ถ้า​เรา​ไม่​มี​เงิน​เบี้ย​เลี้ยง​เหลือ เรา​จะ​ใช้​เงิน​ส่วน​ตัว​ซึ่ง​มี​อยู่​จำกัด​ของ​เรา​ซื้อ​ช็อกโกแลต​แท่ง​ที่​ถูก​ที่​สุด​ที่​เรา​จะ​หา​ซื้อ​ได้. อย่าง​ไร​ก็​ตาม ไม่​ช้า​สภาพการณ์​เช่น​นี้​ก็​เปลี่ยน​เมื่อ​ผู้​ดู​แล​โซนของ​สมาคม​ฯ​มา​เยี่ยม. เขา​เห็น​สภาพ​อัน​ลำบาก​ของ​เรา​และ​บอก​ว่า เรา​สามารถ​หา​อพาร์ตเมนต์​เล็ก ๆ เพื่อ​ใช้​เป็น​บ้าน​มิชชันนารี​ได้. นับ​ว่า​ดี​กว่า​มาก​เมื่อ​เทียบ​กับ​การ​ยืน​อาบ​น้ำ​ใน​อ่าง​กลม ๆ บน​พื้น​ครัว. ตอน​นี้ เรา​จะ​มี​ฝัก​บัว, ตู้​เย็น​ที่​จะ​เก็บ​อาหาร, และ​เตา​ไฟฟ้า​ซึ่ง​จะ​ทำ​อาหาร​ของ​เรา​ได้. เรา​รู้สึก​ขอบคุณ​เหลือ​เกิน​ที่​มี​การ​คำนึง​ถึง​เรา.

ประสบการณ์​อัน​เยี่ยมยอด​ใน​มาดริด

การ​ประกาศ​ตาม​บ้าน​ต้อง​กระทำ​อย่าง​ระแวด​ระวัง​มาก. ความ​จอแจ​ที่​มี​อยู่​ทุก​วัน​ใน​มาดริด​มี​ประโยชน์ เป็น​การ​กำบัง​ไม่​ให้​เรา​เป็น​จุด​เด่น​เกิน​ไป. เรา​พยายาม​แต่ง​กาย​และ​ทำ​เหมือน​คน​อื่น เพื่อ​ว่า​เรา​จะ​ไม่​เด่น​ใน​ฐานะ​คน​ต่าง​ชาติ. วิธี​ของ​เรา​ใน​การ​ประกาศ​ตาม​บ้าน​ก็​คือ​เข้า​ไป​ใน​อาคาร​อพาร์ตเมนต์, เคาะ​ประตู​ห้อง ๆ หนึ่ง, คุย​กับ​คน​ที่​มา​เปิด​ประตู, และ​ออก​จาก​อาคาร​นั้น, ไป​จาก​ถนน​สาย​นั้น, และ​บริเวณ​นั้น. เป็น​ไป​ได้​เสมอ​ที่​เจ้าของ​บ้าน​จะ​แจ้ง​ตำรวจ และ​ด้วย​เหตุ​นี้​จึง​ไม่​ฉลาด​ที่​จะ​อยู่​ใน​ละแวก​นั้น. ที่​จริง แม้​พอล​และ​เอวีลีน ฮันเดอร์ตมาร์ก ระมัดระวัง​ใน​การ​ใช้​วิธี​นี้ แต่​เขา​ทั้ง​สอง​ก็​ถูก​จับ​กุม​และ​ถูก​ขับ​ไล่​ออก​จาก​ประเทศ​ใน​ปี 1960. เขา​ทั้ง​สอง​ไป​ที่​โปรตุเกส​ประเทศ​เพื่อน​บ้าน รับใช้​ที่​นั่น​หลาย​ปี โดย​ที่​พอล​เป็น​ผู้​ดู​แล​สำนักงาน​สาขา​ใต้​ดิน. ทุก​วัน​นี้ เขา​เป็น​ผู้​ดู​แล​นคร​ใน​เมือง​แซนดิเอโก รัฐ​แคลิฟอร์เนีย.

อย่าง​ไร​ก็​ตาม มี​การ​ให้​กัน​ไป​ให้​กัน​มา. เพียง​ไม่​กี่​เดือน​ต่อ​มา มิชชันนารี​หก​คน​ที่​ได้​รับ​มอบหมาย​ให้​ไป​โปรตุเกส​ถูก​สั่ง​ให้​ออก​จาก​ประเทศ! นี่​นำ​การ​เปลี่ยน​แปลง​ที่​น่า​ยินดี​มา​ให้ เพราะ​เอริก กับ​เฮเซล เบเวอริดจ์ ซึ่ง​อยู่​ใน​ชั้น​เรียน​ของ​เรา​ที่​กิเลียด​ด้วย ตอน​นี้​ได้​รับ​คำ​สั่ง​ให้​ออก​จาก​โปรตุเกส​และ​มา​ที่​สเปน. ดัง​นั้น ใน​เดือน​กุมภาพันธ์​เรา​จึง​อยู่​ที่​โรงแรม​เมอร์คาดอร์​อีก​ครั้ง​หนึ่ง คราว​นี้​เพื่อ​ต้อนรับ​เอริก​กับ​เฮเซล​เมื่อ​เขา​ทั้ง​สอง​มา​ถึง.

ช่วง​แรก ๆ ใน​มาดริด​นี่​เอง​ที่​ริตา​กับ​ผม​ได้​เห็น​ความ​หน้า​ซื่อ​ใจ​คด​ทาง​ศาสนา​ด้วย​ตัว​ของ​เรา​เอง. เรา​ศึกษา​คัมภีร์​ไบเบิล​กับ​สามี​ภรรยา​คู่​หนึ่ง เบอร์นาร์โด​กับ​มารีอา ซึ่ง​อาศัย​อยู่​ใน​เพิง​ที่​ทำ​จาก​เศษ​วัสดุ​ก่อ​สร้าง​ทิ้ง​แล้ว​ที่​เบอร์นาโด​หา​ได้. เรา​ศึกษา​กับ​เขา​ทั้ง​สอง​ตอน​ดึก และ​หลัง​จาก​ศึกษา เขา​ทั้ง​สอง​มัก​เอา​ขนมปัง, เหล้า​องุ่น, และ​เนย​แข็ง​บ้าง​หรือ​อะไร​ก็​ตาม​ที่​เขา​มี​ให้​เรา. ผม​สังเกต​ว่า​เนย​แข็ง​นั้น​เหมือน​กับ​เนย​แข็ง​ใน​อเมริกา. คืน​หนึ่ง​หลัง​จาก​ศึกษา เขา​ทั้ง​สอง​เอา​กระป๋อง​ที่​ใส่​เนย​แข็ง​ออก​มา. ที่​กระป๋อง​นั้น​มี​อักษร​ขนาด​ใหญ่​เขียน​เป็น​ภาษา​อังกฤษ​ว่า “จาก​ประชาชน​ใน​อเมริกา​แด่​ประชาชน​ใน​สเปน—ห้าม​ขาย.” ครอบครัว​ที่​ยาก​จน​ครอบครัว​นี้​ได้​เนย​แข็ง​นี้​มา​อย่าง​ไร? รัฐบาล​ใช้​คริสตจักร​คาทอลิก​แจก​จ่าย​เนย​แข็ง​ให้​คน​ยาก​ไร้. แต่​บาทหลวง​นำ​ไป​ขาย!

งาน​เผยแพร่​ที่​บังเกิด​ผล​กับ​ทหาร

ไม่​ช้า มี​สิ่ง​ที่​ดี​วิเศษ​เกิด​ขึ้น ซึ่ง​จะ​กลับ​กลาย​เป็น​พระ​พร​อัน​อุดม​สำหรับ​เรา​และ​สำหรับ​ผู้​คน​อีก​มาก​มาย. เรา​ได้​รับ​แจ้ง​จาก​สำนักงาน​สาขา ให้​เยี่ยม​ชาย​หนุ่ม​คน​หนึ่ง​ชื่อ​วอลเตอร์ คีแดช ซึ่ง​ถูก​ส่ง​มา​ประจำ​อยู่​ที่​ฐาน​ทัพ​อากาศ​สหรัฐ​ที่​ทอร์เร​คอน ห่าง​จาก​มาดริด​ไป​ไม่​กี่​กิโลเมตร. เรา​ไป​หา​เขา​และ​ภรรยา เริ่ม​ศึกษา​คัมภีร์​ไบเบิล​กับ​เขา​ทั้ง​สอง​และ​สามี​ภรรยา​อีก​คู่​หนึ่ง​ที่​ฐาน​ทัพ​อากาศ​นั้น.

ใน​ช่วง​นั้น ผม​นำ​การ​ศึกษา​คัมภีร์​ไบเบิล​ประมาณ​ห้า​ราย​กับ​เจ้าหน้าที่​ใน​ฐาน​ทัพ​อากาศ​สหรัฐ แน่นอน​เป็น​ภาษา​อังกฤษ​ทั้ง​หมด. จาก​จำนวน​นี้ มี​เจ็ด​คน​ที่​รับ​บัพติสมา​ใน​เวลา​ต่อ​มา และ​หลัง​จาก​ที่​กลับ​สหรัฐ สี่​คน​ที่​เป็น​ผู้​ชาย​ได้​มา​เป็น​ผู้​ปกครอง​ประจำ​ประชาคม.

นี่​เป็น​ช่วง​เวลา​ที่​มี​ไม่​กี่​ทาง​ที่​จะ​นำ​หนังสือ, วารสาร, และ​คัมภีร์​ไบเบิล​เข้า​ประเทศ​เพราะ​มี​การ​สั่ง​ห้าม​งาน​ของ​เรา. อย่าง​ไร​ก็​ตาม มี​การ​นำ​สรรพหนังสือ​บาง​อย่าง​เข้า​มา​โดย​นัก​ท่อง​เที่ยว​และ​โดย​ผู้​นำ​ส่ง​ชาว​อเมริกัน​ของ​เรา. ผม​ได้​รับ​มอบหมาย​จาก​สาขา ให้​ทำ​คลัง​สรรพหนังสือ​ลับ. คลัง​หนังสือ​นี้​อยู่​ใน​โรง​เก็บ​ของ​หลัง​ร้าน​เครื่อง​เขียน​ใน​บาเยกัส. ภรรยา​เจ้าของ​ร้าน​เป็น​พยานพระ​ยะโฮวา. แม้​เจ้าของ​ร้าน​ไม่​ได้​เป็น​พยาน​ฯ แต่​เขา​เคารพ​งาน​ของ​เรา และ​แม้​ต้อง​เอา​ตัว​เอง​และ​ธุรกิจ​ของ​ตน​เข้า​เสี่ยง เขา​ยอม​ให้​ผม​ใช้​บริเวณ​หลัง​ร้าน​เพื่อ​จัด​เตรียม​ห่อ​สรรพหนังสือ​เพื่อ​ส่ง​ไป​เมือง​ต่าง ๆ ทั่ว​ประเทศ. เนื่อง​จาก​ห้อง​นี้​ต้อง​ดู​คล้าย​กับ​ที่​ควร​จะ​เป็น คือ​เป็น​ห้อง​ที่​มี​ฝุ่น​เขลอะ มี​กล่อง​วาง​ระเกะระกะ​เต็ม​ไป​หมด ผม​จึง​ต้อง​ทำ​โต๊ะ​ทำ​งาน​และ​ชั้น​หนังสือ​ซึ่ง​สามารถ​ประกอบ​และ​พร้อม​ที่​จะ​ใช้​งาน​ทันที​และ​จาก​นั้น​ก็​เอา​เก็บ​ซ่อน​ไว้​ใน​เวลา​ไม่​กี่​วินาที. ใน​ตอน​เย็น ผม​จะ​คอย​จน​ไม่​มี​ใคร​อยู่​ใน​ร้าน แล้ว​ผม​จะ​ออก​ไป​พร้อม​กับ​หีบ​ห่อ​อย่าง​รวด​เร็ว.

นับ​เป็น​สิทธิ​พิเศษ​อย่าง​แท้​จริง​ที่​มี​ส่วน​ใน​การ​จัด​ส่ง​สิ่ง​ฝ่าย​วิญญาณ เช่น วารสาร​หอสังเกตการณ์ กับ​ตื่นเถิด! และ​สรรพหนังสือ​อื่น ๆ ไป​ยัง​ประชาคม​ต่าง ๆ ทั่ว​ประเทศ. นั่น​เป็น​ช่วง​เวลา​ที่​น่า​ตื่นเต้น.

ริตา​มี​ความ​ชื่นชม​ยินดี​ที่​นำ​การ​ศึกษา​คัมภีร์​ไบเบิล​ตาม​บ้าน 16 ราย ประมาณ​ครึ่ง​หนึ่ง​ของ​จำนวน​นี้​ได้​เข้า​มา​รับ​บัพติสมา​เป็น​พยาน​พระ​ยะโฮวา. โดโลเรส​เป็น​หญิง​สาว​ที่​สมรส​แล้ว​ซึ่ง​ต้อง​นอน​อยู่​บน​เตียง​เมื่อ​ถึง​ฤดู​หนาว​อัน​เย็น​เยือก​เนื่อง​จาก​โรค​หัวใจ. ใน​ฤดู​ใบ​ไม้​ผลิ เธอ​สามารถ​ลุก​ออก​จาก​เตียง​และ​ค่อนข้าง​กระฉับกระเฉง. โดโลเรส​มี​ความ​เชื่อ​ที่​เข้มแข็ง ดัง​นั้น เมื่อ​ถึง​คราว​การ​ประชุม​ภาค​ใน​เมือง​ตูลูส ประเทศ​ฝรั่งเศส เธอ​จึง​อยาก​ไป​มาก. เธอ​ได้​รับ​การ​เตือน​จาก​แพทย์​ว่า​การ​ทำ​เช่น​นั้น​คง​จะ​ไม่​ฉลาด​สุขุม​เนื่อง​จาก​ปัญหา​เกี่ยว​กับ​หัวใจ​ของ​เธอ. โดย​สวม​ชุด​อยู่​บ้าน​และ​รอง​เท้า​แตะ​และ​ไม่​มี​กระเป๋า​เดิน​ทาง เธอ​ไป​ที่​สถานี​รถไฟ​เพื่อ​ส่ง​สามี, คุณ​แม่, และ​คน​อื่น ๆ. พร้อม​ด้วย​น้ำตา​คลอ​เบ้า เธอ​ทน​ไม่​ได้​ที่​เห็น​พวก​เขา​ไป​โดย​ที่​เธอ​ไม่​ได้​ไป ดัง​นั้น เธอ​จึง​ขึ้น​รถไฟ​และ​ไป​ฝรั่งเศส​ด้วย! ริตา​ไม่​ทราบ​ถึง​เหตุ​การณ์​ที่​ได้​เกิด​ขึ้น. แต่ ณ การ​ประชุม​นั้น​เอง เธอ​ประหลาด​ใจ​สัก​เพียง​ไร​เมื่อ​เห็น​โดโลเรส ซึ่ง​ยิ้ม​จน​แก้ม​ปริ!

ราย​ศึกษา​คัมภีร์​ไบเบิล​ที่​ไม่​ธรรมดา

เรา​ไม่​อาจ​จบ​เรื่อง​ราว​เกี่ยว​กับ​งาน​มอบหมาย​ของ​เรา​ใน​มาดริด​นี้​ได้​โดย​ไม่​กล่าว​ถึง “ศาสตราจารย์” ดอน เบนิกโน ฟรังโก. พยาน​ฯ​ท้องถิ่น​คน​หนึ่ง​พา​ผม​ไป​หา​ผู้​ชาย​สูง​อายุ​คน​หนึ่ง​ซึ่ง​อยู่​กับ​ภรรยา​ใน​ตึก​อพาร์ตเมนต์​ที่​ซอมซ่อ​มาก. ผม​เริ่ม​ศึกษา​คัมภีร์​ไบเบิล​กับ​เขา. หลัง​จาก​ศึกษา​ได้​ประมาณ​ปี​ครึ่ง เขา​ขอ​รับ​บัพติสมา​และ​เข้า​มา​เป็น​พยาน​พระ​ยะโฮวา.

ดอน เบนิกโน ฟรังโก ชาย​สูง​อายุ​ผู้​นี้ เป็น​ลูก​พี่​ลูก​น้อง​ของ​ฟรันซิสโก ฟรังโก จอม​เผด็จการ​ของ​สเปน​เวลา​นั้น. ดู​เหมือน​ว่า ดอน เบนิกโน เป็น​คน​รัก​เสรีภาพ​เสมอ. ระหว่าง​สงคราม​กลาง​เมือง​ใน​สเปน เขา​เห็น​ใจ​ฝ่าย​สาธารณรัฐ​และ​ไม่​เห็น​ด้วย​กับ​ลูก​พี่​ลูก​น้อง​ของ​เขา นั่น​คือ​นาย​พล​ซึ่ง​ชนะ​สงคราม​และ​ตั้ง​ระบบ​เผด็จการ​ทาง​คาทอลิก. นับ​ตั้ง​แต่​ปี 1939 ดอน เบนิกโน ไม่​มี​สิทธิ์​ทำ​งาน และ​เขา​ถูก​จำกัด​ให้​ยัง​ชีพ​อย่าง​กระเบียดกระเสียร. ดัง​นั้น นี่​คือ​ความ​เป็น​มา​ที่​ลูก​พี่​ลูก​น้อง​ของ​นาย​พล​ฟรันซิสโก ฟรังโก จอม​เผด็จการ​ของ​สเปน เข้า​มา​เป็น​พยาน​พระ​ยะโฮวา.

ได้​รับ​เชิญ​โดย​ไม่​คาด​คิด

ปี 1965 สำนักงาน​สาขา​ใน​สเปน​เชิญ​เรา​ให้​เริ่ม​เดิน​ทาง​ใน​งาน​หมวด​ที่​บาร์เซโลนา. นี่​หมาย​ความ​ว่า​ต้อง​จาก​พี่​น้อง​ที่​เปี่ยม​ด้วย​ความ​รัก​ทั้ง​หลาย​ใน​มาดริด ซึ่ง​เรา​สนิทสนม​กัน​มาก. ตอน​นี้​ไม่​เพียง​แต่​จะ​เริ่ม​ประสบการณ์​ใหม่ แต่​สำหรับ​ผม​แล้ว​เป็น​การ​ทดสอบ​อย่าง​หนึ่ง​ด้วย. สิ่ง​ที่​จะ​ต้อง​ประสบ​นั้น​น่า​หวั่น​เกรง​อยู่ เพราะ​ผม​ไม่​แน่​ใจ​ใน​ความ​สามารถ​ของ​ผม​เสมอ​มา. ผม​ทราบ​ดี​ว่า พระ​ยะโฮวา​เป็น​ผู้​ที่​ทำ​ให้​ผม​มี​ประสิทธิผล​ใน​งาน​รับใช้​ประเภท​นี้.

การ​เยี่ยม​ประชาคม​หนึ่ง​ใน​แต่​ละ​สัปดาห์​หมาย​ถึง​การ​พัก​ที่​บ้าน​ของ​พี่​น้อง. เรา​ต้อง​อยู่​ไม่​เป็น​ที่ และ​เกือบ​ทุก​สอง​สัปดาห์ เรา​ย้าย​จาก​บ้าน​หนึ่ง​ไป​อีก​บ้าน​หนึ่ง. นี่​ยาก​เป็น​พิเศษ​สำหรับ​ผู้​หญิง. แต่​ไม่​ช้า โฮเซ​กับ​โรเซอร์ เอสกูเด ซึ่ง​อาศัย​อยู่​ใน​บาร์เซโลนา เชิญ​เรา​ไป​พัก​กับ​เขา​ครั้ง​ละ​หลาย​วัน. นี่​เป็น​การ​แสดง​ความ​รัก​ใน​ส่วน​ของ​เขา เพราะ​นั่น​หมาย​ความ​ว่า เรา​จะ​มี​ที่​ถาวร​ไว้​เก็บ​สมบัติ​ของ​เรา​และ​มี​ที่​ประจำ​ที่​จะ​กลับ​บ้าน​ตอน​เย็น​วัน​อาทิตย์.

ริตา​กับ​ผม​ใช้​เวลา​สี่​ปี​ต่อ​มา​ใน​งาน​หมวด​ใน​มณฑล​คาตาโลเนีย ซึ่ง​ตั้ง​อยู่​บน​ชายฝั่ง​เมดิเตอร์เรเนียน. การ​ประชุม​ทั้ง​หมด​ของ​เรา​เพื่อ​ศึกษา​คัมภีร์​ไบเบิล​จัด​ขึ้น​อย่าง​ลับ ๆ ใน​บ้าน​ส่วน​ตัว และ​การ​ประกาศ​ตาม​บ้าน​ก็​ทำ​ด้วย​ความ​สุขุม เพื่อ​ว่า​เรา​จะ​ไม่​ดึงดูด​ความ​สนใจ. บาง​ครั้ง ทั้ง​ประชาคม​มา​รวม​กัน​ใน​วัน​อาทิตย์​เพื่อ “ปิกนิก” ใน​ป่า โดย​เฉพาะ​เมื่อ​จัด​ประชุม​หมวด.

เรา​ชื่นชม​เสมอ​ใน​พี่​น้อง​ฝ่าย​วิญญาณ​มาก​มาย​ที่​เสีย​สละ ซึ่ง​เอา​งาน​และ​เสรีภาพ​ของ​ตน​เข้า​เสี่ยง ที่​บากบั่น​พยายาม​เพื่อ​รักษา​ประชาคม​ให้​เป็น​เอกภาพ​และ​แข็งขัน​อยู่​เสมอ. หลาย​คน​ใน​จำนวน​นี้​นำ​หน้า​ใน​การ​ขยาย​งาน​เข้า​ไป​ใน​ชนบท​นอก​เมือง. นี่​เป็น​การ​สร้าง​พื้น​ฐาน​สำหรับ​การ​เพิ่ม​พูน​ครั้ง​ใหญ่​ใน​สเปน หลัง​จาก​ที่​ยก​เลิก​การ​สั่ง​ห้าม​และ​ได้​รับ​เสรีภาพ​ทาง​ศาสนา​ใน​ปี 1970.

ต้อง​ออก​จาก​งาน​มอบหมาย​ใน​ต่าง​แดน

ช่วง​สิบ​ปี​ที่​เรา​อยู่​ใน​สเปน ความ​ชื่นชม​ยินดี​กับ​พระ​พร​พิเศษ​นี้​ที่​ได้​รับใช้​พระ​ยะโฮวา​ถูก​ทำ​ให้​น้อย​ลง​เนื่อง​จาก​สุขภาพ​ของ​คุณ​พ่อ​คุณ​แม่​ของ​เรา. หลาย​ครั้ง เรา​เกือบ​ต้อง​ออก​จาก​งาน​มอบหมาย​ของ​เรา​และ​กลับ​บ้าน​ไป​ดู​แล​คุณ​พ่อ​คุณ​แม่​ของ​ผม. อย่าง​ไร​ก็​ตาม เนื่อง​จาก​พี่​น้อง​ชาย​หญิง​ผู้​เปี่ยม​ด้วย​ความ​รัก​ใน​ประชาคม​ต่าง ๆ ที่​อยู่​ใกล้​กับ​คุณ​พ่อ​คุณ​แม่​ของ​ผม เรา​สามารถ​ทำ​หน้า​ที่​ต่อ​ไป​ใน​สเปน. ใช่ สิทธิ​พิเศษ​ใน​การ​รับใช้​ใน​ช่วง​ปี​เหล่า​นั้น​ใน​งาน​มิชชันนารี​ส่วน​หนึ่ง​ก็​เนื่อง​มา​จาก​ผู้​อื่น ซึ่ง​มี​ส่วน​ร่วม​กับ​เรา​ใน​การ​เอา​ผล​ประโยชน์​แห่ง​ราชอาณาจักร​ของ​พระเจ้า​เป็น​อันดับ​แรก.

ใน​ที่​สุด เดือน​ธันวาคม 1968 เรา​กลับ​บ้าน​เพื่อ​ดู​แล​คุณ​แม่​ของ​ผม. ใน​เดือน​นั้น​เอง คุณ​พ่อ​เสีย​ชีวิต​และ​ตอน​นี้​คุณ​แม่​ถูก​ทิ้ง​ให้​อยู่​คน​เดียว. เนื่อง​จาก​ยัง​ค่อนข้าง​เป็น​อิสระ​ที่​จะ​รับใช้​เต็ม​เวลา เรา​จึง​ได้​รับ​มอบหมาย​ให้​รับใช้​ใน​งาน​หมวด แต่​คราว​นี้​ใน​สหรัฐ. ใน​ช่วง 20 ปี​ต่อ​จาก​นั้น เรา​รับใช้​ใน​หมวด​ที่​ประกอบ​ด้วย​ประชาคม​ต่าง ๆ ที่​ใช้​ภาษา​สเปน. แม้​เรา​สูญ​เสีย​มุกดา​อัน​ล้ำ​ค่า​ใน​การ​เป็น​มิชชันนารี แต่​เรา​มี​อีก​เม็ด​หนึ่ง​ถูก​มอบ​ไว้​ใน​มือ​ของ​เรา.

ประกาศ​ท่ามกลาง​ยา​เสพย์ติด​และ​ความ​รุนแรง

ตอน​นี้ เรา​รับใช้​เคียง​ข้าง​พี่​น้อง​ชาย​หญิง​มาก​มาย​ซึ่ง​อาศัย​ใน​เมือง​แถบ​ที่​เต็ม​ไป​ด้วย​อาชญากรรม. สัปดาห์​แรก​เลย​ที​เดียว​ใน​งาน​หมวด​ใน​บรุกลิน นคร​นิวยอร์ก ริตา​ถูก​กระชาก​กระเป๋า​ถือ.

ครั้ง​หนึ่ง ริตา​กับ​ผม​อยู่​กับ​กลุ่ม​หนึ่ง​ซึ่ง​มี​ส่วน​ใน​งาน​ประกาศ​ตาม​บ้าน​ใน​อีก​ส่วน​หนึ่ง​ของ​นคร​นิวยอร์ก. เมื่อ​ผ่าน​หัว​มุม​ถนน เรา​สังเกต​เห็น​บาง​คน​ยืน​เรียง​แถว​อยู่​หน้า​ช่อง​โหว่​ใน​ผนัง​ตึก​ที่​ไม่​มี​คน​อาศัย​อยู่. ขณะ​ที่​เรา​สาว​เท้า​ได้ 2-3 ก้าว​ไป​ตาม​ถนน เรา​สังเกต​เห็น​ชาย​หนุ่ม​คน​หนึ่ง​ยืน​อยู่​บน​ทาง​เท้า​มอง​มา​ทาง​เรา. มี​อีก​คน​หนึ่ง​อยู่​ตรง​หัว​มุม​โน้น​คอย​ดู​รถ​ตำรวจ. เรา​เดิน​เข้า​ไป​กลาง​แหล่ง​ค้า​ยา​เสพย์ติด! ผู้​ที่​ยืน​เฝ้า​คน​แรก​ตกใจ แต่​แล้ว​เขา​เห็น​วารสาร​หอสังเกตการณ์ จึง​โล่ง​ใจ. ทั้ง​นี้​เพราะ​ผม​อาจ​เป็น​เจ้าหน้าที่​ตำรวจ​ก็​ได้! แล้ว​เขา​ร้อง​ตะโกน​เป็น​ภาษา​สเปน​ว่า “¡โลส อาตาลายาส์! ¡โลส อาตาลายาส์!” (พวก​หอสังเกตการณ์! พวก​หอสังเกตการณ์!). พวก​เขา​รู้​ว่า​เรา​เป็น​ใคร​เนื่อง​จาก​วารสาร​ที่​เรา​ถือ จึง​ไม่​มี​อะไร​เกิด​ขึ้น. ขณะ​ที่​ผม​เดิน​ผ่าน​ใกล้​เขา ผม​พูด​ว่า “¿บวยโนส ดีอัส, โกโม เอสตา?” (อรุณ​สวัสดิ์ สบาย​ดี​ไหม?). เขา​ตอบ​โดย​ขอ​ให้​ผม​อธิษฐาน​เผื่อ​เขา!

การ​ตัดสิน​ใจ​ที่​ยาก​ลำบาก

ปี 1990 เริ่ม​เห็น​ได้​ชัด​ว่า ผม​จะ​ต้อง​อยู่​กับ​คุณ​แม่​ทุก​วัน. เรา​พยายาม​อย่าง​หนัก​เพื่อ​คง​อยู่​ใน​งาน​เดิน​ทาง แต่​สามัญสำนึก​บอก​ว่า เป็น​ไป​ไม่​ได้​ที่​จะ​บรรลุ​ภาระ​หน้า​ที่​ทั้ง​สอง​อย่าง. แน่นอน เรา​ต้องการ​ทำ​ให้​แน่​ใจ​ว่า คุณ​แม่​ได้​รับ​การ​ดู​แล​เอา​ใจ​ใส่​ด้วย​ความ​รัก. แต่​อีก​ครั้ง​หนึ่ง เรา​ต้อง​สละ​มุกดา​อัน​ล้ำ​ค่า สิ่ง​ซึ่ง​มี​ค่า​ยิ่ง​สำหรับ​เรา. เพชร​พลอย​ทั้ง​หลาย​ใน​โลก​และ​สิ่ง​ต่าง ๆ ทั้ง​หมด​ที่​ใช้​แทน​เพชร​พลอย​มี​ค่า​น้อย​นัก​เมื่อ​เทียบ​กับ​เพชร​พลอย​แห่ง​การ​รับใช้​เป็น​มิชชันนารี​หรือ​เป็น​ผู้​ดู​แล​เดิน​ทาง​ใน​องค์การ​ของ​พระ​ยะโฮวา.

ริตา​กับ​ผม​เวลา​นี้​อยู่​ใน​วัย 60 เศษ. เรา​อิ่ม​ใจ​มาก​และ​ชื่นชม​ใน​การ​รับใช้​ด้วย​กัน​กับ​ประชาคม​ท้องถิ่น​ที่​พูด​ภาษา​สเปน. ขณะ​ที่​เรา​มอง​ย้อน​ไป​ใน​ช่วง​ปี​ที่​เรา​อยู่​ใน​งาน​รับใช้​พระ​ยะโฮวา เรา​ขอบคุณ​พระองค์​ที่​ทรง​มอบ​มุกดา​อัน​ล้ำ​ค่า​บาง​เม็ด​ให้​เรา.

[รูปภาพ​หน้า 23]

กับ​ริตา​และ​พอล​กับ​เอวีลีน ฮันเดอร์ตมาร์ก (ขวา)นอก​สนาม​สู้​วัว​ที่​มาดริด

[รูปภาพ​หน้า 24]

รับใช้​ประชาคม​ใน​คราว “ปิกนิก” ใน​ป่า

    หนังสือภาษาไทย (1971-2026)
    ออกจากระบบ
    เข้าสู่ระบบ
    • ไทย
    • แชร์
    • การตั้งค่า
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • เงื่อนไขการใช้งาน
    • นโยบายการคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล
    • การตั้งค่าความเป็นส่วนตัว
    • JW.ORG
    • เข้าสู่ระบบ
    แชร์