“เจ้าป่า” แห่งซีกโลกตะวันตก
มันคืออะไร? จากัวร์ เสือที่ใหญ่ที่สุดในทวีปอเมริกา. คุณจะพบเห็นมันได้ที่ไหน? ในป่าดิบ, หนองน้ำ, ป่าไม้, ทะเลทราย, และป่าละเมาะแห่งอเมริกากลางและใต้. ไม่เหมือนเสือชนิดอื่น ๆ จากัวร์ไม่เพียงแต่ชอบอยู่บนดินหรือบนต้นไม้เท่านั้น มันชอบอยู่ในน้ำด้วย.
ลองนึกภาพตัวคุณเองยืนอยู่ใกล้ ๆ เสือจากัวร์ตัวผู้ที่โตเต็มวัย. ตัวมันอาจยาวถึงสองเมตรไม่รวมหาง และหนักถึง 120 กิโลกรัมหรือมากกว่า. มันชอบอยู่โดดเดี่ยวและพบกับจากัวร์ตัวอื่น ๆ เฉพาะในตอนผสมพันธุ์. เสือตัวผู้พร้อมจะผสมพันธุ์เมื่ออายุได้สามหรือสี่ปี ส่วนตัวเมียอาจมีลูกครอกแรกเมื่ออายุสองปี. ครอกหนึ่งมักจะมีลูกเสือสองตัว ซึ่งเกิดหลังจากอยู่ในท้องแม่สามถึงสี่เดือน. จากัวร์ที่ถูกขังบางตัวมีชีวิตอยู่ได้นานกว่า 20 ปี.
นักชีววิทยาคนหนึ่งกล่าวถึงความลึกลับและนิสัยที่ชอบหลบซ่อนดังนี้ “จะมองหาจากัวร์ได้ยากเหลือเกิน! ผมอาจยืนอยู่ใกล้ ๆ มัน . . . แต่ก็ยังมองไม่เห็นตัวมัน.” ขนสีเหลืองของมันมีจุดเล็ก ๆ ล้อมรอบไปด้วยจุดดำอีกชั้นหนึ่ง ซึ่งช่วยมันซ่อนตัวและกลมกลืนได้ดีไปกับเงาไม้.
นักล่าที่โดดเดี่ยวและเงียบกริบ
จากัวร์เป็นนักล่าที่ช่ำชอง มันกินสัตว์อื่นประมาณ 85 ชนิดเป็นอาหาร มีทั้งสมเสร็จ กวางและลิง. เนื่องจากจากัวร์ชอบอยู่ในน้ำ มันยังจับปลาและเต่าได้อย่างสบาย ๆ ด้วย. ครั้งหนึ่งเคยมีคนเห็นเสือจากัวร์ฆ่าม้าที่โตเต็มวัย และลากไปตามพื้นดินไกลถึง 80 เมตร แล้วยังข้ามแม่น้ำอีก.
เสือฉลาดชนิดนี้มักจะคอยจับเหยื่ออยู่เงียบ ๆ บนต้นไม้. ขณะที่ฝูงหมูป่าเพกการีที่ว่องไววิ่งผ่านใต้ต้นไม้ไปอย่างไม่ระวังตัว จากัวร์ก็จะกระโจนลงมาตะปบ. มันกัดครั้งเดียวก็ทำให้เพกการีตัวหนึ่งตาย จากนั้นจากัวร์จะรีบกระโดดกลับขึ้นไปบนต้นไม้. มันจะรออยู่ที่นั่นจนฝูงเพกการีผ่านไป แล้วจึงลงมากินเหยื่อ.
กระนั้น โอกาสที่เสือจากัวร์จะทำร้ายมนุษย์มีน้อยมาก และมันไม่เคยถูกจัดเป็นสัตว์กินคน. ที่จริง มนุษย์เป็นอันตรายต่อจากัวร์มากกว่าจากัวร์เป็นอันตรายต่อมนุษย์เสียอีก.
ทำไมมีจำนวนน้อยนัก?
ครั้งหนึ่ง จากัวร์เคยมีถิ่นอาศัยตั้งแต่ภาคใต้ของสหรัฐไปจนเกือบปลายสุดของอเมริกาใต้. ปัจจุบัน จากัวร์สูญหายไปจากพื้นที่เกือบครึ่งหนึ่งของถิ่นอาศัยเดิมของมันเมื่อหนึ่งร้อยปีที่แล้ว. จนกระทั่งทศวรรษ 1970 นักล่าได้ฆ่าเสือจากัวร์ปีละหลายพันตัวเพื่อเอาหนัง. ในปี 1968 เพียงปีเดียว มีการส่งออกหนังเสือจากัวร์มากกว่า 13,500 ผืนจากทวีปอเมริกา. ในปี 2002 ประมาณกันว่ามีจากัวร์หลงเหลืออยู่ไม่ถึง 50,000 ตัว. ตอนนี้อาจมีเหลืออยู่ราว ๆ 15,000 ตัว ไม่นับรวมที่อยู่ในสวนสัตว์.
งานวิจัยของสมาคมอนุรักษ์สัตว์ป่ารายงานว่าถิ่นอาศัยดั้งเดิมของจากัวร์เกือบ 40 เปอร์เซ็นต์ถูกทำลายไปแล้วด้วยการตัดไม้ทำลายป่า. มีรายงานว่าในเม็กซิโกประเทศเดียว ถิ่นอาศัยขนาดเท่าสนามฟุตบอลถูกทำลายไปทุกนาที. จากัวร์จึงจำต้องฆ่าสัตว์เลี้ยงของมนุษย์เพื่อจะอยู่รอดได้.
ความพยายามจะอนุรักษ์
ประมาณ 200 ประเทศสนับสนุนข้อบังคับแห่งอนุสัญญาว่าด้วยการค้าพืชและสัตว์ป่าที่ใกล้สูญพันธุ์ระหว่างประเทศที่ให้การล่าจากัวร์เพื่อการพาณิชย์เป็นเรื่องผิดกฎหมาย. มีการสร้างเขตอุทยานแห่งชาติเพื่อปกป้องถิ่นอาศัยดั้งเดิมของมัน. ในปี 1986 เขตอนุรักษ์พันธุ์สัตว์ป่าแห่งลุ่มน้ำก็อกสโกมบ์ในเบลีซกลายมาเป็นเขตอนุรักษ์เสือจากัวร์แห่งแรกในโลก. นอกจากนั้น เม็กซิโกยังได้กันพื้นที่ป่าดิบชื้นไว้กว่า 925,000 ไร่ภายในเขตอนุรักษ์ชีวภาคกาลักมุลที่คาบสมุทรยูกาตังเพื่อคุ้มครองเสือจากัวร์.
ความพยายามของมนุษย์ที่จะอนุรักษ์ “เจ้าป่า” จะประสบความสำเร็จเพียงไรนั้นยังต้องคอยดูกันต่อไป. แต่เราก็สบายใจได้ที่รู้ว่า อีกไม่ช้าพระผู้สร้างองค์เปี่ยมด้วยความรักจะ “ทำลายคนเหล่านั้นที่ทำลายแผ่นดินโลก” และในที่สุดจะมีสันติสุขระหว่างมนุษย์กับสัตว์ตามที่พระองค์ทรงประสงค์.—วิวรณ์ 11:18; ยะซายา 11:6-9
[แผนที่หน้า 24, 25]
(ดูรายละเอียดจากวารสาร)
ถิ่นอาศัยของจากัวร์
▫ ถิ่นดั้งเดิม
▪ ถิ่นในปัจจุบัน
อเมริกาเหนือ
อเมริกากลาง
อเมริกาใต้