Ngɔndɔ ka divwa
Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka divwa 1
[Abrahama] akonɛɛ otsha lɛnɛ akawotɛ Nzambi ka mɛtɛ.—Eta. 22:3.
La ntondo ka nde ntshika ekambi ande wakatshindɛ Abrahama la Isaka, Abrahama akate ate: “Nyonkonge la mponda lanɛ, dimi layanga mbidɛ la ɔna polo lengo dia tɔtɛmɔla, ko sho nkalola ndjonyokola.” (Eta. 22:5) Kakɔna kakalange Abrahama mbuta? Onde nde akate kashi lo mbuta dia nde ayokalola la Isaka, etena kakandeyaka dia nde ayanga toolambola? Keema. Bible mbutaka dia Abrahama akeyaka dia Jehowa aki l’akoka wa mbolola Isaka. (Hɛb. 11:19) Abrahama akeyaka dia Jehowa akawosha wolo dia nde monga la ɔna, kaanga mbakinde nde la Sara waya esombe wa lokosombe. (Hɛb. 11:11, 12, 18) Ɔnkɔnɛ, nde aki l’eshikikelo ɔnɛ ndooko dikambo diahakoke Jehowa nsala. Abrahama kombeyaka kɛnɛ kakahombe salema lushi lakɔ. Koko nde aki la mbetawɔ ɔnɛ naka nde alanga, Jehowa ayolola ɔnande di’alaka tshɛ waki Nzambi kotshama. Diakɔ diakelamɛ Abrahama ɔnɛ “she anto tshɛ wele la mbetawɔ”!—Rɔmɔ 4:11. w16.02 1:3, 13
Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka divwa 2
L’ɔtɛ wa lokombo lande la woke, Jehowa hatɔsɛka anto ande.—1 Sa. 12:22.
Jɔnatana ndo anto wa l’Isariyɛlɛ waki l’okakatanu ɔmɔ. Nkumekanga Saolo she Jɔnatana komonga la kɔlamelo nto, ndo Jehowa akɔsɛkɛ. (1 Sa. 15:17-23) Koko, Nzambi aketawɔ dia Saolo ntetemala mbolɛ l’edja k’ɛnɔnyi efula. Ɔnkɔnɛ, akonge dui dia wolo di’anto monga la kɔlamelo le Nzambi etena kele nkumekanga kakasɔnama dia mbidjasɛ ‘lo kiti ka lowandji ka Jehowa’ akasalaka awui wa kɔlɔ efula. (1 Ɛk. 29:23) Jɔnatana akatshikala la kɔlamelo le Jehowa. L’ɛnyɛlɔ ka Jɔnatana, sho la wɔ koka monga la kɔlamelo le Jehowa lo nkitanyiya lowandji la lo wodja aso etena tshɛ kele dui sɔ ohomba. Jehowa aketawɔ dia “ewandji wa laadiko” ɛsɔ monga la lowandji laadiko diaso, ndo nde tɔlɔmbaka dia sho mbalɛmiya. (Rɔmɔ 13:1, 2) Lo mɛtɛ, sho pombaka nɛmiya wanɛ wele Jehowa akawasha lowandji.—1 Kɔr. 11:3; Hɛb. 13:17. w16.02 3:5, 6, 8
Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka divwa 3
Anto ayɛ wayoyakimɔ la lolango.—Os. 110:3.
Bible mbutaka dia ekambi tshɛ wa Jehowa, kaanga ɛlɔngɔlɔngɔ wayowokambɛ ‘la lolango.’ Diakɔ diele onto lalanga batizama pombaka monga l’eshikikelo dia dui nɛ diekɔ nsaki kande hita. Dui sɔ koka kɔlɔmba dia wɛ nsɛdingola nsaki kayɛ la yambalo tshɛ, djekoleko naka wɛ akodiama l’akambo wa mɛtɛ. Etena kayayole, ondo wɛ mɛnaka anto efula wabatizama, ondo kaanga angɛnyi ayɛ amɔ ndo ewotɔ ayɛ. Koko, onga la shɛnɔdi diaha wɛ ndjotatɛ ndjaoka dia wɛ koka batizama paka l’ɔtɛ wamboyokotsha ɛnɔnyi ɛmɔ kana l’ɔtɛ w’anto akina wekɔ lo batizama. Ngande wakokayɛ ndjashikikɛ dia wɛ mbɔsaka batisimu oko wakiɔsa Jehowa? Ɔsa etena kakana yimba lo ɔkɔkɔ wɛnya dia batisimu ekɔ ohomba efula. w16.03 1:11, 12
Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka divwa 4
Onto tshɛ loka ate ɔnɛ: Yaka! Onto tshɛ lele la mposa aye, ndo onto tshɛ lalanga, ayɔshi ashi wa lɔsɛnɔ wɔsɔsa.—Ɛny. 22:17.
Oko weso ase etshumanelo k’Akristo, ngande wakokaso ntondoya dia mbisha anto leeta lɔsɔ? Sho koka nsala dui sɔ paka naka tekɔ “kaamɛ lo yoho ya dimɛna” ndo nkamba kaamɛ lam’asaso lo etshumanelo. (Ɛf. 4:16) Dia sho nsambisha anto lo yɛdikɔ y’efula, sho pombaka ndjakongɛ dimɛna dia nkamba olimu aso w’esambishelo. Ɛlɔmbwɛlɔ kalongolaso oma lo etshumanelo kaso tokimanyiyaka dia nsala dui sɔ. L’ɔkɔngɔ wa losanganya l’otsha lo esambishelo, sho tshɔka totɛ anto awui wendana la lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo. Sho mbashaka nto ekanda walembetshiya Bible. Lo mɛtɛ, miliyɔ y’ekanda ɛsɔ yambokahanyema l’andja w’otondo. Lo tena dimɔ, sho nɔmbamaka dia mbisha lonya lo toho t’esambishelo ta laande. Lam’asalayɛ olimu ɔsɔ, wɛ mongaka kaamɛ la miliyɔ y’anto akina wa l’andja w’otondo wasambisha losango lakɔ laamɛ! Wɛ ekɔ lo nkamba nto la “andjelo,” wanɛ wakimanyiya ekambi wa Nzambi wasambisha lokumu l’ɔlɔlɔ.—Ɛny. 14:6. w16.03 3:4, 5
Lushi la hende, Ngɔndɔ ka divwa 5
Wɛɔmbɔ wakafɔma.—Ɛny. 20:12.
Bible totɛka dia l’andja w’oyoyo, tayolongola wɛɔmbɔ wayonga l’ɛlɔmbwɛlɔ k’oyoyo. Lo mbeka awui asɔ, anto tshɛ mbidja ndo wanɛ wayolɔ wayonga l’akoka wa mbeya kɛnɛ kalanga Nzambi lo dikambo diawɔ. Wɛɔmbɔ wayotokimanyiya dia mbeka awui efula wendana la yoho y’ekanelo ka Jehowa. Ndo nto, tayoshihodia Bible dimɛna efula, diakɔ diele lo Paradiso tayosalanɛka akambo la ngandji, la dilɛmiɛlɔ, ndo la kɛnɛmɔ. (Isa. 26:9) Ohokanyiya awui efula wayoteka ndo wayotetsha anto akina l’ɛlɔmbwɛlɔ ka Nkumekanga, Yeso Kristo! Naka sho ndjela ɛlɔmbwɛlɔ ‘kakafundama lo wɛɔmbɔ’ ndo sho ntshikala la kɔlamelo le Jehowa l’ohemba w’ekomelo, kete nde ayofunda nkombo yaso pondjo pondjo lo “dibuku dia lɔsɛnɔ.” Sho koka nkondja lɔsɛnɔ la pondjo! w16.03 4:19, 20
Lushi la sato, Ngɔndɔ ka divwa 6
Nkum’Olongo Nkumadiɔndjɔ Jehowa le, wɛ kele elongamelo kami; dimi lakayaɛkɛ le yɛ oma ko dikɛnda diami.—Os. 71:5.
Dikumanyi diambohokɔ akambo mɛnaka ohomba wa ntatɛ ndowanya anangɛso etena kekewɔ ɛlɔngɔlɔngɔ, mbuta ate etena kekewɔ la ɛnɔnyi dikumi l’ɛmɔ lo mbasha ɛkɛndɛ wa l’etshumanelo wɛdimi la ɛnɔnyi awɔ. Olowanyelo wa la wonya wa ngasɔ, ayokimanyiya ɛlɔngɔlɔngɔ dia vɔ ntetemala mbika washo lo eyango awɔ wa lo nyuma etena kayowokotsha ɛnɔnyi akumi ahende l’ɛmɔ ndo etena kayowotanema la ntondo k’awui w’ekola yimba. (Os. 71:17) Ekumanyi ayemula nsaki k’ombeki ka monga l’ɛkɛndɛ lo mbolembetshiya aha tsho kɛnɛ kahombande nsala koko ndo lande na kahombande nsala dui sɔ. Naka wɛ mbotɛ ɛkɔkɔ, kete dikumanyi wayokoya Yeso Kristo ombetsha a woke. Ɛnyɛlɔ, la ntondo ka Yeso mbisha apɔstɔlɔ ande ɔkɛndɛ wa mbetɛ anto ambeki, nde akawatɛ ɔkɔkɔ wakawahombe nsala dui sɔ. Nde akate ate: “Wakambisha lowandji tshɛ l’olongo ndo la nkɛtɛ.” Oma laasɔ, nde akakotsha ate: “Nyotshu ndo nyetɛ anto wa lo wedja tshɛ ambeki.”—Mat. 28:18, 19. w15 4/15 2:5, 6
Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka divwa 7
Nkumadiɔndjɔ akemala suke la mi . . . ndo dimi lakatshungɔ oma l’onyɔ wa ntambwɛ.—2 Tim. 4:17.
Aki waale dia monga Okristo la Rɔmɔ l’etena kɛmɔ. Ambeki waki Kristo wakasoyama efula. Ondo l’etena ka wolo kɛsɔ mbakadjama ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ lo lokanu la Rɔmɔ mbala ka hende. Onde Akristo akina wakakoke ndjookimanyiya? Ondo Pɔɔlɔ akayakiyanyaka lo dikambo sɔ, diakɔ diakandafundɛ Timɔte ɔnɛ: “Lam’akamasambe mbala ka ntondo, ndooko onto laki kaamɛ la mi.” (2 Tim. 4:16) Kaanga mbakidiɔ ngasɔ, Pɔɔlɔ akeyaka dia nde kominyɛma yimba tshɛ lo tshɛ. Pɔɔlɔ akohɔ ekimanyielo kakandalongola ndo kɛsɔ kakookeketsha dia nde ndjaɛkɛ le Jehowa ɔnɛ lakakoke mbokeketsha dia nde mbikikɛ ehemba waki la nde ndo wɛnɛ wakandakoke ndjohomana la wɔ. Diakɔ diakandate ɔnɛ: “Nkumadiɔndjɔ ayotshungola oma l’akambo wa kɔlɔ tshɛ.” (2 Tim. 4:18) Pɔɔlɔ akeyaka dia kaanga anto hawookimanyiyisha, Jehowa nde la Ɔnande wayowokimanyiya. w15 4/15 4:1-3
Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka divwa 8
Nde ayokominola lo ɔtɛ.—Eta. 3:15.
Etena kakotɔ Yeso Satana akeyaka dia ɔna leke kambotɔ ɔsɔ ayola polo ndjokoma Mɛsiya wakalakema. Onde Satana akafɔnya ɔnɛ ndjaka ɔna ɔsɔ aki dui dia wolo? Satana bu l’atɔndɔ wendana la lɔkɛwɔ. Diakɔ diele lo kɛnɛ kendana la ɔna ɔsɔ, Satana akasale akambo aha la mengenga. Lo woho akɔna? Nkumekanga Hɛrɔdɛ akoke nkɛlɛ k’efula etena kakambola ambeyi w’akambo wa tɔɔtɔ lo kɛnɛ kendana la “nkumekanga k’ase Juda” kakotɔ ndo nde akɔshi tɛdikɔ ta ndjaka ɔna ɔsɔ. (Mat. 2:1-3, 13) Dia ndjashikikɛ dia ɔna ɔsɔ ambodiakema, nde akadjanga dia vɔ ndjaka ana w’apami tshɛ waki l’ɛnɔnyi ehende oya l’ɛse wakadjasɛka la Bɛtɛlɛhɛma ndo lo distrikɛ ya lɛkɔ. (Mat. 2:13-18) Ko kaanga mbakahande Yeso oma lo nyɔi kɛsɔ, kakɔna katetsha dui sɔ lo dikambo dia Satana lele otunyi aso? Teye dia Diabolo hɔshi lɔsɛnɔ l’onto la nɛmɔ. Nde mɛtɛ hoke ana w’akɛnda kɛtshi. Nde ekɔ “ntambwɛ kadikita.” (1 Pe. 5:8) Hatohombe mbuta ɔnɛ Satana bu ngala. w15 5/15 1:10, 12, 13
Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka divwa 9
‘Vɔ kɔmɛna ekotshamelo k’alaka, koko wakawaɛnyi oma l’etale.’—Hɛb. 11:13.
Dikona diaso dia nkana yimba lo awui wahatatɛnyi ekɔ losha l’oma le Nzambi. Losha lɔsɔ tokimanyiyaka dia nkongɛ akambo la lomba ndo nongamɛ etombelo w’amɛna. Jehowa koka mɛna akambo wa lo nshi yayaye ndo lo Afundelo nde totɛka awui wayosalema lo nshi yayaye. Sho la wɔ koka monga l’akoka wa nkana yimba lo kɛnɛ kayosalema. Ɔnkɔnɛ, dikoka diaso dia nkana yimba lo awui wahatasalema tokimanyiyaka dia monga la mbetawɔ. (2 Kɔr. 4:18) Hana lo wedi ande aki l’ɔkɔkɔ w’oshika wa nkanyiya woho wakahombe awui ndjeta etena kakandahombe totshika Samuɛlɛ lo tabɛrnakɛlɛ dia nde tokamba olimu. Ekanelo kande kakahikama lo kɛnɛ kakandayashikikɛ dia nsala ndo dui sɔ diakookimanyiya dia nde nkotsha oyango ande. (1 Sa. 1:22) Naka sho nkana yimba lo kɛnɛ kakalake Nzambi dia nsala, kete tekɔ lo nkana yimba lo dui dimɔ diayosalema ndooko onyake. (2 Pe. 1:19-21) Aha la taamu, anto efula waki la kɔlamelo lo nshi yakafundamaka Bible wakakanaka yimba lo alaka waki Nzambi. w15 5/15 3:1-3
Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka divwa 10
‘Okundji wa kanga ɔngɔnyi wekɔ oko ehele k’ekokelo lo yimba yande.’—Tok. 18:11.
Ekanelo kekina ka kɔlɔ ele, nkanyiya woho wakokaso nkoma akanga wa ɛngɔnyi ko hatoyoleka mbidja yimba lo akambo wendana la Nzambi. Yeso akasha ɛnyɛlɔ kɛmɔ dia mɛnya etombelo wa kɔlɔ w’onto “layaombɛ diangɔ dia nɛmɔ, koko bu ɔngɔnyi lo washo wa Nzambi.” (Luka 12:16-21) Jehowa mongaka l’ɔngɛnɔngɛnɔ etena kasalaso awui w’ɔngɛnyangɛnya. (Tok. 27:11) Sho mongaka l’ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula etena ketawɔmaso le nde nɛ dia sho tamboyaombɛ “diangɔ dia nɛmɔ l’olongo.” (Mat. 6:20) Aha la taamu, diɔtɔnganelo dia dimɛna la Jehowa mbele ɛngɔ koleki nɛmɔ kakokaso monga la tɔ. Tokanyiya lonyangu lakoka ndjonga la so naka sho ndjasha tshɛ dia ndjaombɛ “diangɔ dia nɛmɔ la nkɛtɛ.” (Mat. 6:19) Yeso akakambe la ɛnyɛlo kɛmɔ dia mɛnya dia “ekiyanu wa l’andja ɔnɛ ndo lokeso lele la ɔngɔnyi” koka nanya ɔtɛkɛta wa Diolelo.—Mat. 13:18, 19, 22. w15 5/15 4:15, 16
Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka divwa 11
Olui w’anto wakambe lam’akawɛnyi akanga wa lomi wɔtɛkɛta, akanga wa tshumbe wɔkɛndakɛnda dimɛna ndo akanga wa totshungu wɔsɛna.—Mat. 15:31.
Wolo waki Nzambi mbakakimanyiya Yeso Kristo dia nsala ahindo wotshikitanyi wa diambo. Nde kɔkɔnɔla tsho sudi, koko ndo weho tshɛ wa hemɔ la weho tshɛ wa dikɔmɔ diaki l’anto. Etena kakandakɔnɔlaka anto, Yeso komonga l’ohomba w’anto wakimɔ etenyi kɛmɔ ka demba dia mbidja anto asɔ. Nde akakɔnɔlaka etenyi kana tenyi dia demba diaki la paa. Nde akakɔnɔlaka anto mbala kakɔ ɔtɔi, tena dimɔ kaanga oma l’etale. (Jni. 4:46-54) Kakɔna kɛnya bɛnyɛlɔ dia diambo sɔ? Diɔ mɛnyaka dia Yeso lele kakianɛ Nkumekanga l’olongo bu tsho la wolo, koko nde ekɔ ndo la nsaki ka nkɔnɔla hemɔ tshɛ lo pondjo. Mbeya woho wakasalɛka Yeso anto akambo toshaka ekeketshelo k’ɔnɛ l’andja w’oyoyo, prɔfɛsiya ka lo Bible kata ɔnɛ: “Nde ayoka mbolambola ndo ose wola kandji” kayokotshama. (Os. 72:13) L’etena kɛsɔ, Yeso ayɔkɔnɔla anto tshɛ wasowa nɛ dia nde ekɔ mɛtɛ la nsaki ka nsala dui sɔ. w15 6/15 2:6
Lushi la hende, Ngɔndɔ ka divwa 12
Lokombo layɛ lakidiame.—Mat. 6:9.
Anto efula koka mbuta dɔmbɛlɔ dia Shɛso lo yimba. Etena kasambishaso, mbala efula sho kambaka la ɛtɛkɛta wa lo dɔmbɛlɔ dia ɛnyɛlɔ dia mbetsha ampokami aso ɔnɛ Diolelo diaki Nzambi mbele lowandji la mɛtɛ layokadimola nkɛtɛ paradiso. Sho kambaka nto la dikambo dia ntondo dia lo dɔmbɛlɔ sɔ dia mɛnya ɔnɛ Nzambi ekɔ la lokombo lande l’oshika ndo lɔ pombaka kidiama kana ‘mbɔsama oko ekila.’ (Mat. 6:9) Onde Yeso akakombola dia sho kalolɛka dɔmbɛlɔ sɔ tshɛkɛta lo tshɛkɛta etena tshɛ kalɔmbaso, oko wasala ase Lokristokristo efula? Ndooko. Yema la ntondo ka Yeso nsala dɔmbɛlɔ dia ɛnyɛlɔ sɔ, nde akate ate: “Etena kalɔmbanyu, tanyokalolɛke akambo akɔ waamɛ.” (Mat. 6:7) Lo diaaso dikina, nde akayosala dɔmbɛlɔ sɔ nto koko lo nkamba la ɛtɛkɛta wotshikitanyi. (Luka 11:1-4) Ɔnkɔnɛ, lo nsala dɔmbɛlɔ sɔ, Yeso akatokimanyiya dia sho mbeya awui wahombaso nɔmbaka ndo lo ndjela ohomba wa dikambo la dikambo. Diakɔ diele, diɔ mbelamɛka ɔnɛ dɔmbɛlɔ dia ɛnyɛlɔ. w15 6/15 4:1, 2
Lushi la sato, Ngɔndɔ ka divwa 13
Ɔnɛ lafɔnya ate nde memala, ayalame diaha nde nkɔ.—1 Kɔr. 10:12.
Jehowa toshaka nyuma k’ekila kakoka tokeketsha ndo tokimanyiya dia nshika tanga la ntondo k’ehemba. Nde akatosha nto Bible ndo etshumanelo dia tɔhɛmɔlaka di’aha sho mbetshaka wenya l’awui w’anyanya, tshupaka falanga yaso ndo nshisha wolo aso l’oweso wa lomombo la l’emunyi. Espen nde la Janne waki ambatshi mboka wekɔ l’ana ahende wahombawɔ nsɛnya. Espen mbutaka ate: “Mbala efula, sho nɔmbaka Jehowa diaha sho ndjɔkɔ l’ohemba etena kɛnɛ kayaso bu l’akoka wa mbetsha wenya efula dia nkamba elimu wa l’okongamelo oko wakatasalaka. Sho nɔmbaka Jehowa dia tokimanyiya dia ntetemala monga la lonyuma la dimɛna ndo l’ohetoheto l’esambishelo.” Ohemba okina wambokokanɛ lo nshi yaso nyɛ ele wendelo w’esato wɛnyawɔ anto etakataka. Anto amɔ wakakɔ l’ohemba ɔsɔ lo mbetawɔ dia timba tawɔ nkanyiya awui wa kɔlɔ. Koko, anangɛso efula wekɔ lo nshika tanga ndo sho koka nsala dui sɔ.—1 Kɔr. 10:13. w15 6/15 5:15, 16
Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka divwa 14
Nkumi ya dikanga ya la nkɛtɛ la ɛnɛnɛ la ewandji w’asɔlayi la akanga w’ɛngɔnyi la akanga wa wolo la mfumbe tshɛ ndo anto tshɛ wele la lotshungɔ wakayashɛ lo weoko w’ave ndo lam’asa ave wa l’akona.—Ɛny. 6:15.
Kakɔna kayosalema l’ɔkɔngɔ w’ɛtɛmwɛlɔ wa kashi ndanyema? Ɔsɔ ayonga etena ka nkɛnɛmɔla mɛtɛ kɛnɛ kele l’etema aso. Lo etena kɛsɔ, anto efula wayoyanga ekokelo ndo ekimanyielo oma le atshunda w’anto, mbuta ate “ave wa l’akona.” Koko, ekambi wa Jehowa wayokongɛ ekokelo oma le nde. Etena ‘kakasusama’ ta dia lo ntambe ka ntondo, ɔsɔ komonga etena k’ase Juda tshɛ nkadimola etema mbala kakɔ ɔtɔi dia monga lo Lokristo la mɛtɛ. Koko, ɔsɔ aki etena ka wanɛ wamboshilaka monga Akristo ntomba oma la Jɛrusalɛma lo ndjela didjango diaki Yeso. Woho akɔ waamɛ mbele, lo nshi yayaye etena ‘kayosusama’ ta diayɔlɔshama Babilɔna ka Woke, hatolongamɛ di’anto efula wayokadimola etema mbala kakɔ ɔtɔi dia monga lo Lokristo la mɛtɛ. Koko, ɔsɔ ayonga diaaso dia atɛmɔdi tshɛ wa mɛtɛ mɛnya ngandji kokawɔ Jehowa ndo nsukɛ Akristo w’akitami.—Mat. 25:34-40. w15 7/15 2:7
Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka divwa 15
Etena kakikɛ onto awui wa kandji ndo kasoyamande aha l’onongo l’ɔtɛ wa nkum’otema kande le Nzambi, ekɔ dikambo dia dimɛna efula.—1 Pe. 2:19.
Sho tshɛ mbeyaka di’ekambi wa Jehowa wekɔ kaamɛ oko ase wodja ɔtɔi, diakɔ diele hatohombe pondjo mfɔnya ɔnɛ dihole kana wodja ɔmɔ ndeka okina. Koko ase nkumbo kana asukanyi ayɛ koka kotshutshuya dia wɛ ndeka nanga dihole diakayotɔ. Ondo diakɔ diele lo tena dimɔ wɛ ndjongaka la tokanyi ta kɔlɔ otsha le anto wa lo wedja ekina, waoho, ɛtɛkɛta kana nkoho y’alemba. Kakɔna kakoka kokimanyiya dia ntshikitanya ekanelo kɛsɔ? Ele lo nkana yimba lo woho wɔsa Jehowa anto wasɛma wodja awɔ kana wafɔnya ɔnɛ vɔ ndeka anto akina. Sala eyangelo efula lo dikambo sɔ. Oma laasɔ, lɔmba Jehowa dia kokimanyiya dia mbɔsa anto akina oko wawaɔsande. (Rɔmɔ 12:2) Sho pombaka nsala ngasɔ nɛ dia sho nangaka kambɛ Jehowa la nkum’otema ka dimɛna, diakɔ diele lo tena dimɔ sho nɔmbamaka dia ntshikitana l’asekaso wa l’olimu, wa la kalasa, asukanyi kana ewotɔ aso. Ekɔ ohomba le so dia monga la kɔlamelo. w15 7/15 3:14, 15
Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka divwa 16
Jɔna akalɔmbɛ Jehowa Nzambi kande lo otema wa lose.—Jɔna 2:1.
Jehowa mbokaka ɛsɛngɔsɛngɔ aso w’oma k’ɛse otema ndo nde teyaka ndeka kaanga onto okina tshɛ. Woho wakadimolande alɔmbɛlɔ aso mɛnyaka dia ngandji katokande kekɔ ka pondjo. Sho koka nkondja wetshelo w’ohomba efula oma l’alɔmbɛlɔ wele lo Bible. Lo tena dimɔ, ekɔ ohomba mbeka alɔmbɛlɔ amɔ l’atei awɔ lo Ɔtɛmwɛlɔ wa lo nkumbo. Alɔmbɛlɔ aso wayolowana naka sho nkana yimba lo alɔmbɛlɔ w’oma k’ɛse otema wakasale ekambi wa Nzambi wa lo nshi yakete. Ɛnyɛlɔ, wɛ koka mbeka dɔmbɛlɔ di’okitshakitsha diakasale Jɔna lam’akinde l’otema wa lose la shaka. (Jɔna 1:17–2:10) Vusola dɔmbɛlɔ dia l’otema ɔtɔi diakalɔmbɛ Sɔlɔmɔna Jehowa lo osapwelo wa tɛmpɛlɔ. (1 Ku. 8:22-53) Ndo kana yimba lo dɔmbɛlɔ dia ɛnyɛlɔ dia Yeso. (Mat. 6:9-13) Kɛnɛ koleki tshɛ ele, “nyote Nzambi . . . ɛsɛngɔsɛngɔ [anyu]” mbala la mbala. Etombelo wayonga ko, “wɔladi wa Nzambi woleki tokanyi tshɛ wayolama etema anyu la timba tanyu.”—Flpɛ. 4:6, 7. w15 8/15 1:11, 12
Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka divwa 17
Nyetawɔke awui awɔ.—Hɛb. 13:17.
Lo andja w’oyoyo, tayɔngɛnangɛnaka ndjela ɛlɔmbwɛlɔ kayotosha okongamelo wa Jehowa dia tokimanyiya dia nkadimola nkɛtɛ kɛnɛ paradiso ka dimɛna efula ndo mbetsha wanɛ wayolwama. Jehowa ayonga l’olimu efula wa nsala lo dikambo diaso. Ko, kayotota naka wanɛ watɔlɔmbɔla wambotɔlɔmba dia nsala dui dimɔ diahatangɛnangɛna mɛtɛ? Onde tayokitanyiya? Onde tayosala la wolo dia nkotsha ndo ngɛnangɛna ɔkɛndɛ wayowotosha? Dia ndjalɔngɔsɔla dikambo dia lɔsɛnɔ la l’andja w’oyoyo sho pombaka ndjela ɛlɔmbwɛlɔ katosha okongamelo wa Jehowa oma ko kakianɛ. Naka sho nangaka monga suke dikambo dia lɔsɛnɔ la l’andja w’oyoyo, sho pombaka mbeka dia ngɛnangɛna la kɛnɛ kele laso ndo dia nkamba kaamɛ l’okongamelo wa Jehowa ndo lam’asaso. Ɛnyɛlɔ, etena kalongolaso ɛkɛndɛ w’eyoyo, sho pombaka nkamba kaamɛ l’anto akina ndo nsala la wolo dia monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo ngɛnangɛna la kɛnɛ kele laso. Naka oma ko kakianɛ sho nkamba kaamɛ la wanɛ walɔmbɔla, kete sho koka tosala woho akɔ waamɛ l’andja w’oyoyo. w15 8/15 3:6, 7
Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka divwa 18
‘Wadiɛnde w’apanganu wakɛngɛsɔla otema ande dia ndjela tozambizambi tokina, ko Sɔlɔmɔna akasale kɛnɛ kaki kɔlɔ lo washo wa Jehowa.’—1 Ku. 11:4, 6.
Lɔngɛnyi la kɔlɔ lakonge la shɛngiya le Sɔlɔmɔna ndo nde kondjotshikala la kɔlamelo le Jehowa. (1 Ku. 11:1-6) Naka dui sɔ diakakomɛ Sɔlɔmɔna, kete diɔ koka nkomɛ onto tshɛ. Diakɔ diele, hatohombe nkanyiya kaanga nkanyiya dia ntshukana la onto lahoke Jehowa ngandji! Ko kayotota naka onto ɔmɔtshi amboyonga ɔtɛmɔdi wa Jehowa etena kele nde ambotshukanaka la onto lele bu ombetawudi? Bible mbutaka ɔnɛ: “Nyu wadi nyetawɔ awui wa waomɛnyu, kele wanɛ wahakitanyiya ɔtɛkɛta wa Nzambi kawokitanyiya aha kaanga la mbatɛ dui diɛsɛ la lɔkɛwɔ la wadɛwɔ.” (1 Pe. 3:1) Lo mɛtɛ, alako asɔ mendanaka ndo la omi lele wadɛnde bu ɔtɛmɔdi wa Jehowa. Ɔtɛkɛta wa Nzambi mbokɛmaka hwe: Onga omi kana wadi l’ɔlɔlɔ, ndo nkamba la atɔndɔ wa Nzambi lo diwala. Oma laasɔ, etena kayɛna olonganyi ayɛ dia wɛ ambotshikitanya lɔkɛwɔ layɛ dimɛna, nde koka mbetawɔ dia kambɛ Jehowa nde lawɔ. Kɛsɔ mbambɛna atshukanyi efula. w15 8/15 4:15, 16
Lushi la hende, Ngɔndɔ ka divwa 19
Kanga enginya atetawɔka ɛtɛkɛta tshɛ, koko kanga kɛsɔ atokanaka yimba lo ena tshɛ katakolande.—Tok. 14:15.
Ɛlɔ kɛnɛ, mbeyaka monga ko ekanga wa nkɔnɔla hemɔ mɔtshi watashwama. Diakɔ diele, sho pombaka monga la shɛnɔdi lo dikambo di’esakelo diasɛmawɔ ɔnɛ kɔnɔlaka hemɔ kɛmɔ koko diɔ bu la djembetelo yashikikɛ ɔnɛ diɔ kɔnɔlaka hemɔ kakɔ. Pɔɔlɔ akafunde ate: “Ekanelo kanyu k’ɔlɔlɔ keyame le anto tshɛ.” (Flpɛ. 4:5) Ekanelo ka yimba k’ɔlɔlɔ ayotokimanyiya dia sho ndeka ndjasha lo ntɛmɔla Jehowa lo dihole dia mbetsha nsɛnɔ yaso paka l’akambo wa yoonge. Naka awui wendana l’osakelo ka demba waya dui dioleki ohomba lo lɔsɛnɔ laso, kete sho koka ndjonga akanga wa lokaki. (Flpɛ. 2:4) Diakɔ diele, yashikikɛ dia kambɛ Jehowa mbele dui di’oleki ohomba lo lɔsɛnɔ layɛ. (Flpɛ. 1:10) Lo kɛnɛ kendana la osakelo ndo la awui akina, onto tshɛ la l’atei aso pombaka mbɔsa tɛdikɔ tande hita ndo mbetawɔ etombelo wendana la tɛdikɔ takɔ. w15 9/15 2:8, 10
Lushi la sato, Ngɔndɔ ka divwa 20
Utumi usasi aye la mete kaye, wanombole.—Os. 43:3.
Jehowa ekɔ “Nzambi k’akambo wa mɛtɛ.” (Os. 31:5) Nde ngɛnangɛnaka tetsha akambo wa mɛtɛ wendana la nde. Nde tetshaka nto woho wa sho mbɔtɛmɔla ndo nde tɛnyaka yoho yoleki ɔlɔlɔ tshɛ ya nsɛna. Ko, kakɔna kakatolakanya Jehowa kɛnya ngandji k’efula katokande? Ntondotondo, Jehowa totɛka awui wendana la nde. Nde kombolaka dia sho mbeya. Ɔnkɔnɛ, nde totɛka lokombo lande. Lo wedi okina, Bible mɛnyaka lokombo lande mbala efula oleki nkombo nkina tshɛ. Jehowa totɛka nto woho w’Onto wende. (Jak. 4:8) Etena kendaso diangɔ diakatonge Jehowa, sho shihodiaka ɔnɛ nde ekɔ la wolo ndo la lomba. (Rɔmɔ 1:20) Ndo etena kadiaso Bible, sho mbekaka woho wele ekanelo kande ka yimba k’ɔlɔlɔ ndo woho wele woke wa ngandji katokande. Etena keyaso lonto la dimɛna la Jehowa, sho ndjaokaka suke suke la nde. w15 9/15 4:8, 9
Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka divwa 21
Lonya la Jehowa layeyama le ekambi ande.—Isa. 66:14.
Anto efula mbetawɔka dia etsha awɔ bu la dikambo la ntondo ka Nzambi. Vɔ fɔnyaka dia Nzambi hayakiyanya mɛtɛ lo dikambo dia kɛnɛ kaakomɛ. Ɛnyɛlɔ, oma l’ɔkɔngɔ wa lɔpɛpɛ la wolo ndanya etenyi ka woke ka wodja wa Philippines lo Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 2013, owandji w’osomba ɔmɔtshi wa woke akate ate: “Nzambi la dia monga dihole dikina.” Anto akina fɔnyaka dia Nzambi hakoke mɛna kɛnɛ kasalawɔ. (Isa. 26:10, 11; 3 Jn. 11) Anto amɔ wa lo nshi y’ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ wakafɔnyaka woho akɔ waamɛ. Nde akawatɛ ate: “Vɔ konanga mbeya Nzambi dimɛna.” Vɔ waki anto waha la losembwe, anto wa ngala, akanga wa lokaki, ndo anto wa kɔlɔ. (Rɔmɔ 1:28, 29) Ko, kayotota lo dikambo diaso? Sho mbeyaka dia Jehowa mɛnaka oseka dikambo tshɛ diasalaso. Ko, onde sho mbetawɔka dia Jehowa ndjashaka le so? Onde sho mɛnaka lonya lande l’ekimanyielo lo lɔsɛnɔ la so? w15 10/15 1:1-3
Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka divwa 22
Dimi layokɛnya mbetawɔ kami oma l’etsha ami.—Jak. 2:18.
Olimu w’esambishelo mbele yoho yoleki dimɛna ya nkɛnɛmɔla mbetawɔ kaso. Lande na? Nɛ dia etena kasambishaso, sho mɛnyaka dia tekɔ lo mbetawɔ ɔnɛ ekomelo kaya suke ndo ɔnɛ ‘tɔ hatotshimbatshimba!’ (Hab. 2:3) Dia mbeya kana mbetawɔ kaso kekɔ wolo, sho koka ndjambola ɔnɛ: ‘Naa ohomba wele l’olimu w’esambishelo le mi? Onde dimi salaka kɛnɛ tshɛ kakokami nsala dia mbutɛ anto akina awui wendana la Nzambi? Onde dimi nyangaka waaso wa nsala akambo efula l’olimu wakambɛmi Jehowa?’ (2 Kɔr. 13:5) Nyɛsɔ tɛnya wolo wele la mbetawɔ kaso lo salaka “wotelo wa lo sɛkɛ dikambo dia panda,” mbuta ate lo sambishaka lokumu l’ɔlɔlɔ. (Rɔmɔ 10:10) Sho mɛnyaka nto mbetawɔ kaso le Jehowa etena kakikɛso ekakatanu wa wolo wa lo lɔsɛnɔ la l’andja ɔnɛ. Etena keso la hemɔ, kambotɔkɔmɔ, kambotohandjɔ wɔɔngɔ, wola kana etena keso l’akambo akina, sho pombaka monga la mbetawɔ ɔnɛ Jehowa nde la Yeso “wayotokimanyiya l’etena kahombama.” (Hɛb. 4:16) Sho mɛnyaka mbetawɔ kaso le Jehowa etena kɔlɔmbaso dia nde tokimanyiya. w15 10/15 2:12-14
Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka divwa 23
Nyuma k’ekila . . . kayonyetsha akambo tshɛ ndo kayonyohola akambo tshɛ wakamanyotɛ. —Jni. 14:26.
Akambo amɔ wa wolo koka koshimba dia wɛ monga la Bible, koko wɛ koka tetemala monga l’akambo wakayakimɛ, wele oko avɛsa walekayɛ nanga kana esambo wa Diolelo. (Ets. 16:25) Ndo nyuma ka Nzambi kayokokimanyiya dia wɛ mbohɔ awui wakayeke. Laasɔ, yalɔngɔsɔla oma ko kakianɛ lo ndjaombɛ etena ka mbadiaka ndo kanaka yimba lo wadielo wa Bible wa lomingu la lomingu. Nshi kina wɛ koka mbadia Evanjiliyɔ wa Mateo, Makɔ, Luka, ndo Joani ndo nkana yimba la kɛnɛ kakatɛkɛta ndo kakasale Yeso. (Rɔmɔ 10:17; Hɛb. 12:2; 1 Pe. 2:21) Tekɔ nto la mukanda ɔmɔ walembetshiya akambo wendana la lɔsɛnɔ la Yeso lo ndjela woho wakawatakotshamaka. Mukanda ɔsɔ koka kokimanyiya dia wɛ ndeka nkondja wahɔ efula oma wadielo w’Evanjiliyɔ.—Jni. 14:6. w15 10/15 4:11, 12
Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka divwa 24
Dimi lambonyeta angɛnyi, nɛ dia akambo tshɛ wakamoke le Papa, dimi lambonyewoyawɔ.—Jni. 15:15.
Yeso komonga tsho Owandji w’apɔstɔlɔ ande. Nde aki nto ndo ɔngɛnyi awɔ. Lo nshi yakafundamaka Bible, owandji komongaka la mbekelo ka nsawola l’ɛhɔmbɔ ande lo kɛnɛ kendana la tokanyi ndo la nsaki yande. Koko, Yeso kɔmbɔsaka apɔstɔlɔ ande oko ɛhɔmbɔ. Nde akawaokaka ngandji ndo aketshaka wenya kaamɛ lawɔ. Nde akangɛnangɛnaka mbatɛ kɛnɛ kakandakanyiyaka ndo woho wakandayaokaka, ndo nde akaahokamɛka la yambalo tshɛ etena kakawɔkɛnɛmɔlɛka kɛnɛ kakawakanyiyaka ndo woho wakawayaokaka. (Makɔ 6:30-32) Diɔtɔnganelo diaki lam’asa Yeso l’apɔstɔlɔ ande sɔ, akasale dia vɔ monga angɛnyi wa ma ma ndo kɛsɔ akalɔngɔsɔla apɔstɔlɔ lo dikambo di’olimu wakawahombe ndjokamba lo nshi yayaye. Yeso akeyaka dia naka ambeki ande monga l’osalosalo lo kambɛka Jehowa ndo sambishaka lokumu l’ɔlɔlɔ, kete vɔ wayonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ wa mɛtɛ. Ɔnkɔnɛ, nde akaakeketsha dia vɔ ndjasha efula l’olimu w’esambishelo ndo nde akaalake ɔnɛ nde ayowakimanyiya.—Mat. 28:19, 20. w15 11/15 2:3, 5
Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka divwa 25
Olange wonyayɛ onto oko wayalangayɛ.—Mat. 22:39.
Ngandji ekɔ dionga dioleki woke diaki Jehowa Nzambi. (1 Jn. 4:16) Yeso Kristo lele etongami kande ka ntondo aketsha miliyara y’ɛnɔnyi l’olongo kaamɛ la She ndo akeke woho wele Jehowa ekɔ Nzambi ka ngandji. (Kɔl. 1:15) Yeso akɛnya ngandji ka woho ɔsɔ lo lɔsɛnɔ lande l’otondo, mbuta ate l’olongo ndo la nkɛtɛ. Ɔnkɔnɛ, sho koka monga la eshikikelo ɔnɛ Jehowa nde la Yeso wayɔlɔmbɔlaka nshi tshɛ la ngandji. Etena kakambola onto ɔmɔtshi Yeso dia mbeya ɔlɛmbɛ woleki woke, Yeso akawotɛ ate: “‘Olange Jehowa Nzambi kayɛ l’otema ayɛ tshɛ ndo la anima ayɛ tshɛ ndo la yimba yayɛ tshɛ.’ Ɔsɔ mbele ɔlɛmbɛ woleki woke ndo wa ntondo. Wa hende wafɔna la wɔ, vɔ ɔnɛ: ‘Olange wonyayɛ onto oko wayalangayɛ.’” (Mat. 22:37-39) Yeso akate dia sho pombaka nanga Jehowa ndo nanga nto wonyaso onto. w15 11/15 4:1-3
Lushi la hende, Ngɔndɔ ka divwa 26
Akambo tshɛ wakafundama lo nshi y’edjedja wakafundama dia tosha wetshelo.—Rɔmɔ 15:4.
Jehowa kosawolaka l’anto tena tshɛ l’ɔtɛkɛta wa Hɛbɛru. L’etena kakatshungɔma ase Isariyɛlɛ oma la Babilɔna, anto amɔ l’atei awɔ wakatɛkɛtaka Aramɛyɛ lo lɔsɛnɔ la wɔ la lushi la lushi. Ondo diakɔ diele, Danyɛlɛ, Jeremiya, ndo Ɛzɛra wakafunde tenyi dia Bible lo Aramɛyɛ. L’amakayɔlɛndjaka Alexandre le Grand etenyi ka woke k’andja, Koine, mbuta ate Grɛkɛ akayokoma ɔtɛkɛta wakalekaka tɛkɛtama lo wedja efula. Ase Juda efula wakayotatɛ ntɛkɛta Grɛkɛ ndo mbala mɔtshi Efundelo wa lo Hɛbɛru wakayokadimɔmaka lo Grɛkɛ. Ekadimwelo kakɔ mbelamɛka ɔnɛ Septante. Aki ekadimwelo ka ntondo ka Bible ndo tɔ kaki ɔtɔi ɔmɔtshi w’ekadimwelo wakaleke ohomba. Tomanyi mbetawɔka ɔnɛ Septante akashidiyama tshɛ lo tshɛ oma le akadimudi 72 Akadimudi amɔ wakakadimola oma lo Afundelo wa lo Hɛbɛru tshɛkɛta lo tshɛkɛta etena kele akina kosala ngasɔ. Koko, ase Juda ndo Akristo wakatɛkɛtaka Grɛkɛ waketawɔ dia Septante aki Ɔtɛkɛta wa Nzambi. w15 12/15 1:4-6
Lushi la sato, Ngɔndɔ ka divwa 27
Ohonyenda woho wele shase ya dja ya tshitshɛ kokaka nongoya okonda wa woke!—Jak. 3:5.
Nde nembetshiyaka ate: “Lo mɛtɛ, lolemi lekɔ dja.” (Jak. 3:6) “Lolemi” nembetshiyaka dikoka diaso dia ntɛkɛta. Oko dja, kɛnɛ kataso koka monga l’etombelo wa kɔlɔ efula. Ɛtɛkɛta aso koka monga la shɛngiya ya wolo le anto akina. Kaanga Bible totɛka dia kɛnɛ kataso koka mbisha anto lɔsɛnɔ kana mbakonya lo nyɔi. (Tok. 18:21) Ko onde kɛsɔ nembetshiyaka dia hatohombe pondjo mbuta ndooko dikambo nɛ dia sho koka ndjota dui dimɔ dia kɔlɔ? Keema, aha ngasɔ. Hatototshika dia nkamba la dja l’ɔtɛ w’ɔnɛ yɔ koka totshumba. Koko, sho pombaka nkamba la yɔ la yambalo tshɛ. Ɛnyɛlɔ, sho kambaka la dja dia mbahɛ mbo ya ndɛ, dia ndjioka, ndo nkondja osase. Woho akɔ waamɛ mbele, naka sho monga la yambalo lo kɛnɛ kendana la yoho yaso ya ntɛkɛta, kete sho koka nkamba la dikoka diaso sɔ dia mbisha Jehowa kɛnɛmɔ ndo di’anto akina nkondja wahɔ. (Os. 19:14) Jehowa akatosha dikoka dia mbutɛ anto akina kɛnɛ kakanyiyaso ndo woho wayaokaso, oyadi lɔtɛkɛta kana lo tɔjɛstɛ ta l’anya aso. sho koka kamba lawoshasha wa diambo ɔsɔ dia nkeketsha anto akina. (Jak. 3:9, 10) Sho la dia mbeya etena ka ntɛkɛta, kɛnɛ ka mbuta, ndo woho wa kita. w15 12/15 3:1-3
Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka divwa 28
Luka, dɔkɔtɛlɛ diokaso ngandji efula anyotomɛ mɔyɔ.—Kɔl. 4:14.
Ondo nde akakimanyiya Pɔɔlɔ ndo anto akina etena kakiwɔ la hemɔ lo nkɛndɔ yawɔ ya misiɔnɛrɛ. (Ngal. 4:13) Oko wakadite Yeso, “anto wele la hemɔ” mbele l’ohomba wa dɔkɔtɛlɛ. (Luka 5:31) Luka komonga onto ɔmɔtshi lakashanaka alako wendana la yoonge. Nde akɔtɔ kalasa dia monga dɔkɔtɛlɛ. Bible hate dihole kana etena kakɔtɔ Luka kalasa kɛsɔ. Koko tɔ mbutaka dia Pɔɔlɔ akatomɛ ase Kɔlɔsayi mɔyɔ w’oma le Luka. Ɔnkɔnɛ, mbeyaka monga ko Luka akɔtɔ kalasa k’aseka enganga la Laodikiya, osomba ɔmɔtshi waki suke la Kɔlɔsayi. Ndo nto, etena kakafunde Luka Evanjiliɔ ande la dibuku di’Etsha, nde akakambe la ɛtɛkɛta wa shikaa w’aseka enganga. Lam’ele nde aki dɔkɔtɛlɛ, nde akafunde ɛkɔndɔ efula wendana la waaso wakakɔnɔla Yeso anto. w15 12/15 4:11, 12
Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka divwa 29
Losaka le Nzambi l’ɔtɛ wa losha la woshasha ande waheyama mbuta.—2 Kɔr. 9:15.
Jehowa akatosha woshasha woleki woke tshɛ wa ngandji kande etena kakandatome Yeso, Ɔnande la nɛmɔ efula, lanɛ la nkɛtɛ! (Jni. 3:16; 1 Jn. 4:9, 10) Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akelɛ woshasha ɔsɔ ɔnɛ ‘woshasha w’ofele waheyama mbuta.’ Pɔɔlɔ akeyaka dia olambo wa Yeso wekɔ eshikikelo k’ɔnɛ alaka tshɛ wa diambo waki Nzambi wayokotshama. (2 Kɔr. 1:20) Kɛsɔ nembetshiyaka dia ‘woshasha w’ofele waheyama mbuta’ wa Nzambi mendanaka la olambo waki Yeso ndo la ɛlɔlɔ tshɛ ndo ngandji ka kɔlamelo katoka Jehowa. Woshasha w’oshinga wolo wa ngasɔ ekɔ wolo mbolembetshiya lo woho wakokaso mboka tshɛ lo tshɛ. Ngande wakokaso ndjaoka lo dikambo dia woshasha wa laande ɔsɔ? Ndo ngande wahomba woshasha ɔsɔ totshutshuya dia sho ndjalɔngɔsɔla lo dikambo dia Eohwelo ka nyɔi ka Kristo kayosalema Lushi la sato, Ngɔndɔ ka sato 23, 2016?—1 Pe. 3:18. w16.01 2:1, 2, 4, 5
Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka divwa 30
Lɔpɛpɛ tɔpɛpaka otsha lɛnɛ alangalɔ, ko wɛ tokaka lohelo lalɔ, koko wɛ heye oma lɛnɛ oyelɔ kana otsha lɛnɛ atalatshu. Ngasɔ mbele ndo onto tshɛ lotɔ oma le nyuma.—Jni. 3:8.
Wanɛ wakalongola leeta lɔsɔ koka ndjambola ɔnɛ: ‘Lande na kakamasɔnama? Lande na kakawasɔnɛ paka dimi aha anto akina?’ Vɔ koka mengenga ɔnɛ vɔ bu l’akoka wa mɛmba ɔkɛndɛ ɔsɔ. Koko, nde hadje taamu dia Jehowa akɔsɔnɛ. Ɔnkɔnɛ, etema awɔ ndola tɔɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo la lowando. Vɔ ndjaokaka oko wakayaoke Petero etena kakandate ate: ‘Nzambi, She Nkumɛso Yeso Kristo atshɔkwame, nɛ dia oma lo kɛtshi kande k’efula, nde akatote nto dia sho monga l’elongamelo kasɛna l’ekimanyielo ka eolwelo ka Yeso Kristo oma lo nyɔi, dia sho nkondja sango diahahɔndɛ, diahɔtɔ mindo ndo diahalana. Wambolama etenyi kakɔ k’okitɔ dikambo dianyu.’ (1 Pe. 1:3, 4) Etena kadia akitami ɛtɛkɛta ɛsɔ, vɔ mbeyaka aha la taamu ɔnɛ Shɛwɔ lele l’olongo ekɔ lo mbatɛkɛtɛ onto l’onto. w16.01 3:11, 12