BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ wa Watchtower
Watchtower
BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ
Ɔtɛtɛla
  • BIBLE
  • EKANDA
  • NSANGANYA
  • es18 lk. 57-67
  • Ngɔndɔ ka samalo

Ndooko vidɛo yele lo kɛnɛ kɔsɔnyiyɛ.

Otokimwe, munga kakongi etena kakayatelesharjɛki vidɛo.

  • Ngɔndɔ ka samalo
  • Tɔsɛdingolake Afundelo lushi la lushi—2018
  • Ɛtɛ w'awui wahɔnyi
  • Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka samalo 1
  • Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka samalo 2
  • Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka samalo 3
  • Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka samalo 4
  • Lushi la hende, Ngɔndɔ ka samalo 5
  • Lushi la sato, Ngɔndɔ ka samalo 6
  • Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka samalo 7
  • Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka samalo 8
  • Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka samalo 9
  • Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka samalo 10
  • Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka samalo 11
  • Lushi la hende, Ngɔndɔ ka samalo 12
  • Lushi la sato, Ngɔndɔ ka samalo 13
  • Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka samalo 14
  • Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka samalo 15
  • Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka samalo 16
  • Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka samalo 17
  • Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka samalo 18
  • Lushi la hende, Ngɔndɔ ka samalo 19
  • Lushi la sato, Ngɔndɔ ka samalo 20
  • Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka samalo 21
  • Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka samalo 22
  • Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka samalo 23
  • Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka samalo 24
  • Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka samalo 25
  • Lushi la hende, Ngɔndɔ ka samalo 26
  • Lushi la sato, Ngɔndɔ ka samalo 27
  • Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka samalo 28
  • Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka samalo 29
  • Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka samalo 30
Tɔsɛdingolake Afundelo lushi la lushi—2018
es18 lk. 57-67

Ngɔndɔ ka samalo

Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka samalo 1

Dimi layowolambola oko olambo wa lotshumba.​—Emb. 11:31.

Jafɛta komonga l’onto ɔmɔtshi lakahombe nkita lokombo lande kana ɛtshi kande ka nkɛtɛ. (Emb. 11:34) Kaanga mbakidiɔ ngasɔ, la kɔlamelo tshɛ Jafɛta akate ate: ‘Dimi lakatshike dɔkɔlɔkɔ le Jehowa ndo wonya ɔnɛ dimi halakoke nkalola ɛkɔngɔkɔngɔ.’ (Emb. 11:35) Jehowa aketawɔ olambo wa woke waki Jafɛta ndo nde akɔtshɔkɔla. Onde wɛ otonga la kɔlamelo oko woho waki la Jafɛta? Etena kakatakimɔ nsɛnɔ yaso le Jehowa, takatshike dɔkɔlɔkɔ ɔnɛ tayosalaka lolango lande oyadi kakɔna tshɛ kakoka tokomɛ. Sho takeye dia hatongaka nshi tshɛ wɔdu dia nkotsha daka sɔ. Ko kakɔna katotosalaka etena kalɔmbamaso dia nsala dui dimɔ diele hatɔngɛnangɛna? Naka sho mbahemɛ tokanyi taso ndo sho nkitanyiya la lolango tshɛ Nzambi kaso, kete tayɛnya dia tekɔ la kɔlamelo lo daka diaso. Ndjahombia kaso koka totsha paa l’asolo, koko ɛtshɔkɔ wa Jehowa watongaka nshi tshɛ weke efula.​—Mal. 3:10. w16.04 1:11, 14, 15

Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka samalo 2

Ɔnɛ lele l’atoyi wa mboka, ooke kɛnɛ katɛ nyuma tshumanelo.—Ɛny. 2:7.

Yeso kambaka la nyuma k’ekila dia nɔmbɔla etshumanelo k’Akristo. Nyuma k’ekila koka tokimanyiya dia sho nshika ntanga la ntondo k’ehemba ndo dia nsambisha la dihonga. Tɔ koka tokimanyiya nto dia sho mbɔsa tɛdikɔ t’eshika. Diakɔ diele, sho koka nsala kɛnɛ tshɛ kakokaso nsala dia tanema lo nsanganya yaso ndo nkondja ekimanyielo ka nyuma k’ekila kaki Nzambi. Mbala efula, sho kɛtshanyaka woho wakotshama prɔfɛsiya ya lo Bible. Dui sɔ koka tokimanyiya dia nyomoleka monga l’eshikikelo ɔnɛ alaka wa Jehowa wendana la nshi yayaye wayokotshama. Sho keketshamaka oma le anangɛso ndo akadiyɛso aha tsho etena kashawɔ asawo, koko ndo etena kashawɔ kɔmatɛrɛ ndo katombolawɔ Jehowa l’esambo oma k’ɛse otema. (1 Kɔr. 14:26) Ndo etena katɛkɛtaso lawɔ la ntondo ndo l’ɔkɔngɔ wa nsanganya, sho keketshamaka nɛ dia tekɔ l’angɛnyi efula wayakiyanya lo dikambo diaso.​—1 Kɔr. 16:17, 18. w16.04 3:6, 7

Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka samalo 3

Nyetɛ anto wa lo wedja tshɛ ambeki.​—Mat. 28:19.

Yeso akate di’ambeki ande wakahombe mbetsha ndo nsambisha lokumu l’ɔlɔlɔ “lo nkɛtɛ k’otondo.” Wakawadjangɛ dia mbetɛ anto ambeki “lo wedja tshɛ.” (Mat. 24:14) Dui sɔ nembetshiyaka dia lokumu l’ɔlɔlɔ layohomba sambishama l’andja w’otondo. Paka Ɛmɛnyi wa Jehowa ato mbakotsha prɔfɛsiya ka Yeso k’ɔnɛ lokumu l’ɔlɔlɔ layosambishama l’andja w’otondo. Lande na kataso ngasɔ? Lo wodja w’États-Unis, ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ wa lo Lokristokristo wekɔ oko 600 000, etena kele Ɛmɛnyi wa Jehowa oko 1 200 000 wekɔ lo nsambisha lokumu l’ɔlɔlɔ lo wodja akɔ. L’andja w’otondo ewandji w’aseka Mupɛ wekɔ oko 400 000, koko Ɛmɛnyi wa Jehowa ndekana miliyɔ 8 wekɔ lo nsambisha lokumu l’ɔlɔlɔ lo wedja 240. Mbokɛmaka hwe dia, Ɛmɛnyi wa Jehowa wekɔ lo nsambisha lokumu l’ɔlɔlɔ l’andja w’otondo, ndo lɔ mbishaka Jehowa kɛnɛmɔ ndo lotombo!​—Es. 34:1; 51:15 w16.05 2:13, 14

Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka samalo 4

Onto lahakɔhɛ momala tondjaka ta; onto tshɛ loka nkɛlɛ esadi salaka kɔlɔ efula.​—Tok. 29:22.

Etena kendaso awui weta l’andja ɛlɔ kɛnɛ, sho mɛnaka dia dionga dia ngasɔ mbelaka paka ekakatanu. Anto efula fɔnyaka dia vɔ wekɔ la lotshungɔ la ndjasɔnɛ vɔamɛ kɛnɛ kele ɔlɔlɔ la kɛnɛ kele kɔlɔ. Vɔ wekɔ la otako, lokaki, ndo la yimba ya shɛmanedi, ndo oyadi tɛdikɔ tawɔ tayonyangiya anto akina vɔ hawete. (Eta. 3:1-5) Dionga sɔ konyaka lo ewanu. Yeso aketsha ambeki ande dia mbidja wɔladi ndo dia mbewɔ ekakatanu, kaanga mbakadiɛnamaka dia vɔ komonga suke dia nkitanyiya dui diakɔ. Ɛnyɛlɔ, nde akawatɛ dia monga la kɛtshi, dia mbidja wɔladi lam’asawɔ l’anto akina, dia minya nkɛlɛ, dia nkandola ekakatanu esadi esadi ndo dia nanga atunyi awɔ.​—Mat. 5:5, 9, 22, 25, 44. w16.05 1:4, 5

Lushi la hende, Ngɔndɔ ka samalo 5

Lekɔ la nsaki ka nsala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ, koko dimi bu la dikoka dia kisala.​—Rɔmɔ 7:18.

La ntondo ka sho batizama, efula ka l’atei aso takahombe nsala etshikitanu wa weke lo nsɛnɔ yaso l’oyango wa sho nsɛna lo yoho yatotɛ Bible dia sho nsala. Koko kaanga kakianɛ, tekɔ lo nshihodia dia ekɔ etshikitanu ɛmɔtshi wa totshitshɛ wahombaso nsala dia sho nyomoleka mbokoya Nzambi la Kristo. (Ɛf. 5:1, 2; 1 Pet. 2:21) Ɛnyɛlɔ, sho koka mɛna dia tekɔ la mbekelo ka ngunangunaka efula kana ɔnɛ mbala efula sho ndjakimɔka l’awui wa vate vate ndo tondjɛka anto akina ɛtɛkɛta wa kɔlɔ. Kana lo ntena dimɔ sho koka monga la wɔma w’efula lo kɛnɛ kakoka anto akina mfɔnya kana mbuta ɔnɛ hatosale kɛnɛ kele ɔlɔlɔ. Ondo aya ɛnɔnyi efula wambotohemba dia nsala etshikitanu, koko tekɔ lo ntetemala nsala munga yakɔ yaamɛ. Tohɔ dia teeke paka anto wele keema kokele. (Kɔl. 3:9, 10) Diakɔ diele, tekɔ lo ntetemala nsala munga kaanga mambotobatizama ɛnɔnyi efula. Lo ntena la ntena, sho koka monga la nsaki ndo la tokanyi ta kɔlɔ, kana sho koka mɛna diekɔ wolo mbahemɛ wɔɔdu ɔmɔtshi wele laso. Lo mɛtɛ, sho koka ndɔshana la wɛɔdu akɔ waamɛ ɛnɔnyi efula.—Jak. 3:2. w16.05 4:3-5

Lushi la sato, Ngɔndɔ ka samalo 6

Jehowa pokolaka wanɛ wokande ngandji ndo onto tshɛ lalongolande oko ɔna, nde mboshaka dilanya.​—Hɛb. 12:6.

Anto amɔ koka mbuta ɔnɛ: ‘Dimi kɔmbɔsaka ohokwelo waki oma le ambutshi ami la nɛmɔ polo etena kakamayongaka l’ana ami hita.’ Oko watatatshunde, sho koka mbɔsa ohokwelo la nɛmɔ nɛ dia sho mbɔsaka oko yɛdikɔ mɔtshi ya la ngandji. (Hɛb. 12:5, 11) Eelo, Jehowa tokaka ngandji oko anande diakɔ diele, la solo dia lotutsha tshɛ nde tohokolaka kana tokengaka. Nde nangaka dia sho monga akanga wa tomba ndo l’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo mbooka ngandji oko Shɛso. (Tok. 23:15) Nde halange tɛna tasowa ndo nde halange sho mvɔ oko atshi wa pɛkato wahayatshumoya. (Ɛf. 2:2, 3) La ntondo ka sho ndjeya Jehowa, ondo taki la waonga efula wa kɔlɔ. Koko Jehowa akatokenge, akatokimanyiya dia sho nsala etshikitanu, ndo etombelo wakonge la dikambo sɔ ele, taya kakianɛ la waonga amɔ w’amɛna efula.—Isa. 11:6-8; Kɔl. 3:9, 10. w16.06 1:7, 8

Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka samalo 7

Onto tshɛ layoyakitshakitsha oko ɔna dikɛnda ɔnɛ mbele onto loleki woke lo Diolelo dia l’olongo.​—Mat. 18:4.

Ana w’akɛnda efula wekɔ l’okitshakitsha ndo vɔ nomɔlomɔka dia mbeka. (Mat. 18:1-3) Diakɔ diele, ekɔ dui dia lomba le ambutshi dia vɔ nkimanyiya anawɔ dia mbeka akambo wa mɛtɛ ndo mbalanga etena kekewɔ akɛnda. (2 Tim. 3:14, 15) Dia ntondoya dikambo sɔ, ambutshi vɔamɛ la dia nanga akambo wa mɛtɛ ndo nkamba la kɛnɛ kata Bible lo nsɛnɔ yawɔ. Etena kasala ambutshi dui sɔ, ayonga dui dia wɔdu le anawɔ dia nanga akambo wa mɛtɛ. Ndo nto, ana wayoshihodia dia ohokwelo w’oma le ambutshi awɔ mɛnyaka ɔnɛ vɔ mbaokaka ngandji ndo vɔ mbokamaka ngandji oma le Jehowa. Etena keso l’okitshakitsha ndo kakitanyiyaso Jehowa mbala tshɛ, sho mongaka la nɛmɔ efula le nde oko waki Danyɛlɛ. (Dan. 10:11, 19) Jehowa ayotetemala tokenga lo nkamba l’Ɔtɛkɛta ande, la nyuma kande ndo l’okongamelo ande. w16.06 2:14, 17

Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka samalo 8

Dimi lambotana Davidɛ ɔna Jɛse, pami kangɛnyangɛnya otema ami.​—Ets. 13:22.

Davidɛ aki la waonga w’amɛna efula, diakɔ diele Jehowa akawokaka ngandji efula. (1 Sam. 13:13, 14) Koko kaanga Davidɛ akasale dui dimɔ dia kɔlɔ efula. Etena kaki Uriya lo ta, Davidɛ akeyana la Batɛ-Shɛba ya wadiaki Uriya, ndo nde akayala la diemi. Davidɛ konanga kaanga onto ɔtɔi mbeya kɛnɛ kakandasale. Ɔnkɔnɛ, nde akadjangɛ Uriya dia nde ndjɛnana lande ndo nde akahembe mbeetawoya dia nde ntshɔ otsha lakande. Davidɛ akalongamɛka di’Uriya ayeyana la Batɛ-Shɛba ndo anto wakahombe mfɔnya ɔnɛ Uriya mbele she aki ɔna. Koko, Uriya kotshɔ lakande. Diakɔ diele Davidɛ akayashikikɛ dia Uriya la dia todiakema lo ta. L’ɔtɛ wa pɛkato yande ya weke shɔ, Davidɛ nde la nkumbo kande wakasowe woho w’anyanya. (2 Sam. 12:9-12) Eelo, Jehowa akawoke kɛtshi ndo akodimanyiya. Nde akeyaka dia Davidɛ akalangaka nsala kɛnɛ kaki ɔlɔlɔ. (1 Nku. 9:4) Otondongaka wɛ akasɛnaka nshi shɔ, ngande wotoyoyaoka lo kɛnɛ kakasale Davidɛ? Onde wɛ ototshika kambɛ Jehowa? w16.06 4:7

Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka samalo 9

Nyendake, nyɔsɛnake, nɛ dia nyu hanyeye etena kakashikikɛma.​—Makɔ 13:33.

Ɛmɛnyi wa Jehowa wekɔ lo mbidja yimba lo ɔhɛmwɛlɔ wakasha Yeso. Sho mbeyaka dia tekɔ lo nsɛna lo “etena k’ekomelo” ndo ɔnɛ “mfɔnu ka woke” kayanga ntatɛ keema edja. (Dan. 12:4; Mat. 24:21) Paka oko wakatatshi Yeso, ekambi waki Jehowa wekɔ lo nsambisha lokumu l’ɔlɔlɔ lendana la Diolelo lo nkɛtɛ k’otondo. L’etena kakɔ kaamɛ, tekɔ lo mɛna ata, elando, adidimu wa nkɛtɛ ndo ndjala lo ahole efula. Lofunge l’ɛtɛmwɛlɔ lekɔ ndo awui wa ngala ndo w’esehe wekɔ woho wakiwɔ komongaka ntondo. (Mat. 24:7, 11, 12, 14; Luka 21:11) Ɛlɔ kɛnɛ, tekɔ lo nkonga l’asolo walomɔlomɔ etena kayoya Yeso ndo kayondokotsha sangwelo diaki She. (Makɔ 13:26, 27) Koko sho hateye datɛ kana etena kayoya ekomelo. w16.07 2:2-4

Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka samalo 10

Toyasukanya la kiti ka lowandji ka ɔlɔlɔ waheyama mbɛdika la dihonga tshɛ.​—Hɛb. 4:16.

L’ɔtɛ wa ɔlɔlɔ ande waheyama mbɛdika, sho koka nɔmba Jehowa. Sho koka nɔmba Jehowa wonya tshɛ lo tshimbo ya Yeso. Ɔsɔ mɛtɛ ekɔ diɛsɛ dia woke! Pɔɔlɔ akate ate: “[Tekɔ] l’akoka wa ntɛkɛta la dihonga ndo ndjasukanya la Nzambi l’eshikikelo tshɛ, nɛ dia tekɔ la mbetawɔ le nde.” (Ɛf. 3:12) Sho koka nkondja ekimanyielo l’etena kahombama. Pɔɔlɔ akatokeketsha dia nɔmbaka Jehowa etena tshɛ kele dui sɔ ohomba, “dia sho mbokama kɛtshi ndo dia ɔlɔlɔ waheyama mbɛdika tokimanyiya lo etena kahombama.” (Hɛb. 4:16b) Etena tshɛ kahomanaso l’ehemba kana l’ekakatanu lo nsɛnɔ yaso, sho koka nɔmba Jehowa ekimanyielo. Ndo nde kadimolaka lo alɔmbɛlɔ aso oyadi kaanga nde halɔmbama dia nsala dui sɔ. Mbala efula, nde kambaka l’anangɛso ndo l’akadiyɛso dia tokimanyiya. Jehowa kadimolaka alɔmbɛlɔ aso “dia sho monga la dihonga di’efula ndo mbuta ɔnɛ: ‘Jehowa kele okimanyedi ami, dimi hantoka wɔma. Kakɔna kakoka onto salɛmi?’”​—Hɛb. 13:6. w16.07 3:12, 13

Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka samalo 11

Sara [akakitanyiyaka] Abrahama, awelɛ nkumɛmi. Ndo nyu nyaya anande.​—1 Pet. 3:6.

Nɔa la anande asato, vɔ tshɛ onto l’onto aki paka la wadi ɔtɔi. Koko l’ɔkɔngɔ wa Mvula k’elola, apami efula wakayonga la wadi efula. L’ahole efula, awui wa mindo wa dieyanelo wakayokokanɛ ndo wakayokoma tshondo ya mbekelo l’ɛtɛmwɛlɔ. Etena kakonɔ Abrahama nde la Sara la Kanana, vɔ wakatodjasɛ l’atei w’anto wakasalaka awui wa mindo ndo waki kɔnɛmiyaka diwala. Jehowa akalanya osomba wa Sɔdɔma la Ngɔmɔra, nɛ dia anto wa lɛkɔ wakayashaka efula lo awui wa mindo wa dieyanelo. Koko, Abrahama akatshikitana l’anto asɔ. Nde aki owandji wa nkumbo wa dimɛna, ndo Sara akatshike ɛnyɛlɔ ka dimɛna ka womoto lakayakitshakitshaka l’ɛse k’omɛnde. (1 Pet. 3:3-5) Abrahama akasale tshɛ dia ɔnande Isaka ntshuka womoto lakatɛmɔlaka Jehowa. Isaka nde la wɔ akasale woho akɔ waamɛ lo dikambo di’ɔnande Jakɔbɔ, ɔnɛ lele anande w’apami wakayonga lɔtshɛtshɛ la waoho 12 w’Isariyɛlɛ. w16.08 1:10

Lushi la hende, Ngɔndɔ ka samalo 12

Ɔnɛ lele tshitshɛ ayonga kinunu (1 000) ndo ɔnɛ lele shekaseka wodja wa wolo.​—Isa. 60:22.

Ɛtɛkɛta ɛsɔ wekɔ lo nkotshama lo etena k’ekomelo kɛnɛ. Diakɔ diele, lo 2015, Ɛmɛnyi wa Jehowa 8 220 105 mbakasambisha lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo l’andja w’otondo! Nzambi akate lo dikambo dia woho wayodɛ lofulo l’ekambi ande, ɔnɛ: ‘Dimi Jehowa dimɛ layosala dia dui sɔ salema esadi esadi lo etena kadiɔ.’ Ɔnkɔnɛ, oko watete nshi mbatataleke monga l’olimu efula wa nsala. Onde tekɔ lo nsala kɛnɛ tshɛ kakokaso nsala kakianɛ dia nsambisha ndo mbetsha lokumu l’ɔlɔlɔ? Anangɛso l’akadiyɛso efula wekɔ lo nkamba oko ambatshi mboka wa pondjo kana wa tshanda. Amɔtshi monɔka lo dihole dikina dia tosha lonya l’olimu w’esambishelo ndo akina wekɔ lo nkamba olimu wa wolo dia mbika Mbalasa ya Diolelo. Mbokɛmaka hwe dia tekɔ la “akambo efula wa nsala l’olimu wa Nkumadiɔndjɔ,” ndo aha paka anangɛso ato, koko ndo akadiyɛso.​—1 Kɔr. 15:58. w16.08 3:1, 2

Lushi la sato, Ngɔndɔ ka samalo 13

Lonya la Jehowa bu mondo dia nshimbɛ.​—Isa. 59:1.

Yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ w’ase Isariyɛlɛ ntshungɔ oma lo lɔhɔmbɔ l’Edjibito, ase Amalɛka wakaalɔsha. Mɔsɛ akatɛ Jashua, pami ka dihonga dia nɔmbɔla ase Isariyɛlɛ otsha lo ta. Oma laasɔ, Mɔsɛ akadɛ nde la Arɔna ndo Hura lo dikona dimɔ diaki suke. Oma lɛkɔ, vɔ wakakokaka mɛna dihole diakalɔmaka ta. Mɔsɛ akayele ekongelo kakakimanyiya ase Isariyɛlɛ dia mbidja otshumba lo ta dia l’ase Amalɛka sɔ. Nde akɔshi danga dia Nzambi ka mɛtɛ la anya akɔ ahende, ko akadiedia l’olongo. Etena kakasalaka Mɔsɛ ngasɔ, Jehowa akashaka ase Isariyɛlɛ wolo wa nɛndja ase Amalɛka. Koko, etena kakokaka Mɔsɛ anya dɔkɔkɔ ndo kakandatatɛka mpoloya anya, ase Amalɛka wakatatɛka mbalɛndja. L’etena kɛsɔ, Arɔna nde la Hura wakakimanyiya Mɔsɛ esadi eto. “Vɔ wakɔshi dive ko wakadikitsha lalende, ko nde akadjasɛ lɔkɔ. Ɔnkɔnɛ Arɔna la Hura wakasukɛ anya ande ɔnɛ wedi ɔnɛ, ɔnɛ wedi okina, dia anya ande ntshikala l’olongo polo la dikɔlɔ.” Lo mɛtɛ, ase Isariyɛlɛ wakalɛndja ta sɔ diɛsɛ la lonya la wolo laki Nzambi.​—Eto. 17:8-13. w16.09 1:5-7

Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka samalo 14

Lam’akombolami nsala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ, kɛnɛ kele kɔlɔ kekɔ le mi.—Rɔmɔ 7:21.

Pɔɔlɔ ndamɛ akeyaka dia koka monga dui dia wolo dia ndɔshana la nsaki ya kɔlɔ ndo la wɛɔdu. Koko, nde aki l’eshikikelo dia nde akakokaka mbidja otshumba lo ta sɔ naka nde nɔmba Jehowa, ndjaɛkɛ le nde dia nkondja ekimanyielo ndo monga la mbetawɔ lo olambo wa Yeso. Ko kayotota lo dikambo diaso? Onde sho koka mbidja otshumba lo ta dialɔso la wɛɔdu aso? Eelo, naka sho mbokoya Pɔɔlɔ ndo ndjaɛkɛ tshɛ lo tshɛ le Jehowa, aha lo wolo aso hita ndo monga la mbetawɔ lo oshinga w’etshungwelo. Tena dimɔ Nzambi koka mbetawɔ dia sho mɛnya woho wayakiyanyaso mɛtɛ lo dui dimɔ. Ɛnyɛlɔ, naka sho kana onto ɔmɔtshi la lo nkumbo kaso ambotata hemɔ ka wolo kana wambotosalɛ dui dimɔ aha la losembwe, ngande wayotosala? Naka sho ndjaɛkɛka tshɛ lo tshɛ le Jehowa, kete tayowɔlɔmba dia tosha wolo wele la so ohomba dia ntshikala la kɔlamelo, ntetemala monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo nkeketsha diɔtɔnganelo diasaso la nde. (Flpɛ. 4:13) Bɛnyɛlɔ di’Akristo efula, wa lo nshi y’edjedja ndo wa nshi nyɛ, diambɛnya dia dɔmbɛlɔ koka tokeketsha ndo tosha dihonga diele la so ohomba dia ntetemala mbikikɛ. w16.09 2:14, 15

Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka samalo 15

Ase Juda wakatɛkɛtaka Grɛkɛ wakangunɛngunɛ ase Juda wakatɛkɛtaka Hɛbɛru.​—Ets. 6:1.

L’etena kɛsɔ, dui dimɔ diakatombe. Ase Juda wakatɛkɛtaka Grɛkɛ wakangunanguna nɛ dia wakasalɛka wadi waki edo awɔ awui aha la losembwe. Dia nkandola okakatanu ɔsɔ, apɔstɔlɔ wakasɔnɛ apami esambele dia vɔ ntshɔ dia tɔsɛna wolo dia vɔ salɛ onto tshɛ awui la losembwe. Apɔstɔlɔ wakasɔnɛ apami waki la nkombo y’ase Ngirika ondo dia nkimanyiya wadi waki edo asɔ dia vɔ ndeka ndjaoka dimɛna. (Ets. 6:2-6) Oyadi sho mbeya kana bu, sho tshɛ sɛngiyamaka efula oma lo mbekelo yaso. (Rɔmɔ 12:2) Ndo nto, sho koka mboka asukanyi, asekaso wa l’olimu kana asekaso wa la kalasa wata awui wa kɔlɔ lo dikambo di’anto w’oma lo dihole dikina, dioho kana lokoho lokina la demba. Polo lo yɛdikɔ yakɔna yasɛngiyamaso oma lo tokanyi ta kɔlɔ tɔsɔ? Kana ngande watotosalaka etena katɔsɔka onto ɔmɔtshi l’ɔtɛ wa wodja aso kana awui amɔ wendana la mbekelo yaso? w16.10 1:7, 8

Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka samalo 16

Waonga [wa Nzambi] wahɛnama wekɔ lo mɛnama dimɛna oma lo . . . diangɔ diakatongama.​—Rɔmɔ 1:20.

“Oma lo mbetawɔ, sho mɛnaka” dia Otungi ɔmɔtshi ekɔ, oyadi kaanga nde hɛnama. Sho shihodiaka ɔnɛ nde ekɔ la lonto la dimɛna efula ndo la lomba l’efula. (Hɛb. 11:3) Sho koka mbeka awui efula wendana la diangɔ diakandatonge lo mbadiaka awui wakashola ambeyi wa siansɛ. Awui asɔ koka tokimanyiya dia ‘mɛna’ Otungi aso la washo aso wa mbetawɔ. (Hɛb. 11:27) Amɔtshi l’atei awɔ koka tanema lo dihomɔ di’eyangelo, ɛnyɛlɔ vidɛo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: Les merveilles de la création révèlent la gloire de Dieu, biukubuku La vie a-t-elle été créée ? ndo Cinq questions à se poser sur l’origine de la vie, ndo dibuku Y a-t-il un Créateur qui se soucie de vous ? Mbala efula lo Réveillez-vous !, sho tanaka ɛkɔnya w’ambeyi wa siansɛ ndo anto akina walembetshiya lande na kayawɔ la mbetawɔ le Nzambi ɛlɔ kɛnɛ. Ndo asawo wele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Hasard ou conception ?” kotshaka elembetshielo ekina wendana la nyama ndo diangɔ dikina diakatongama, mbidja ndo bɛnyɛlɔ diɛnya woho wahemba ambeyi wa siansɛ dia mbokoya woho wele diangɔ sɔ. w16.09 4:4, 5

Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka samalo 17

‘Vɔ waketawɔma le Nzambi l’ɔtɛ wa mbetawɔ kawɔ.’​—Hɛb. 11:39.

Akanga wa kɔlamelo wɔtɛkɛtami lo Hɛbɛru tshapita 11 wakavu la ntondo ka Yeso Kristo laki “kanula” ya daka mbisha anto diaaso dia tɔsɛna l’olongo. (Ngal. 3:16) Koko, vɔ wayolɔma dia ndjɔsɛna pondjo pondjo la nkɛtɛ lo paradiso ka dimɛna efula. (Os. 37:11; Isa. 26:19; Hɔs. 13:14) Hɛbɛru 11:13 mbutaka lo dikambo di’ekambi wa Jehowa waki la kɔlamelo ɛsɔ ɔnɛ: “Oma lo mbetawɔ, anto asɔ tshɛ wakatshikala la kɔlamelo polo lo nyɔi aha la mɛna ekotshamelo k’alaka, koko wakawaɛnaka oma l’etale, wakaangɛnangɛnaka.” Vɔ wakakongaka andja w’oyoyo l’asolo walomɔlomɔ ndo wakayaɔsaka oko anto wɔsɛna lɔkɔ. Abrahama ekɔ ɔmɔtshi la l’atei awɔ. Yeso akate ɔnɛ: “Abrahama akangɛnangɛna efula lam’akandalongamɛka dia mɛna” etena kɛsɔ. (Jni. 8:56) Sara, Isaka, Jakɔbɔ, ndo akina efula nto wakakongaka l’asolo walomɔlomɔ etena kakahombe Diolelo diele, “Nzambi kakakongɛ ndo kakahike,” mbolɛ lo nkɛtɛ k’otondo.​—Hɛb. 11:8-11. w16.10 3:4, 5

Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka samalo 18

Ny[ɔlɔmbake] lo diaaso tshɛ.—Ɛf. 6:18.

Jehowa kambaka la nyuma kande k’ekila dia tokimanyiya dia nshihodia awui wa mɛtɛ wendana la nde ndo la Ɔnande ndo dia tokimanyiya dia sho monga la mbetawɔ le wɔ. (Luka 10:21) Hatohombe pondjo ntshika dia mbookaka losaka l’ɔtɛ wakandetawɔ dia sho monga la diɔtɔnganelo la nde lo tshimbo ya Yeso, ɔnɛ lele “Owandji wa Woke wa mbetawɔ kaso ndo Ɔnɛ lakikonya kokele.” (Hɛb. 12:2) Ndo nto, sho la dia ntetemala nkeketsha mbetawɔ kaso lo nɔmbaka Jehowa tena tshɛ ndo mbekaka Ɔtɛkɛta ande. (1 Pet. 2:2) Sho la dia ntetemala mɛnya oma l’etsha aso ɔnɛ tekɔ la mbetawɔ ka wolo l’alaka wa Jehowa. Ɛnyɛlɔ, lo ntetemala sambisha anto awui wendana la Diolelo dia Nzambi ndo mbakimanyiya dia monga ambeki wa Yeso. Sho tetemalaka nto “[salɛ] anto tshɛ ɔlɔlɔ, djekoleko wanɛ wotɔ la so lo mbetawɔ.” (Ngal. 6:10) Ndo sho la dia nsala la wolo dia “n[kolola] lonto l’edjedja la ditshelo dialɔ,” nɛ dia hatolange di’ɛngɔ kakɔna tshɛ mfukutanya diɔtɔnganelo diasaso la Jehowa.​—Kɔl. 3:5, 8-10. w16.10 4:11, 12

Lushi la hende, Ngɔndɔ ka samalo 19

La diewo tshɛ [Jehowa] akasale olongo.​—Os. 136:5.

Jehowa akakongɛ mɛtɛ andja ɔnɛ lo yoho ya diambo efula. Lo mɛtɛ, nde nangaka di’ekambi ande mbɔtɛmɔla lo yoho yokongɛmi. Diakɔ diele, Jehowa akatosha Bible dia tetsha woho wa mbɔtɛmɔla. Paka lo ndjela ɛlɔmbwɛlɔ katoshande lo tshimbo ya Bible ndo y’okongamelo ande, mbayotonga la lɔsɛnɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo l’oshika. Ase Isariyɛlɛ wakakitanyiya Ɛlɛmbɛ wakawasha Nzambi ndo wakakongɛma dimɛna efula. Ɛnyɛlɔ, aki “wamato wakaya[kongɛ] dia nkamba la soko dia luudu la dipɛma l’esanganelo.” (Eto. 38:8) L’ɔkɔngɔ wa laasɔ, nkumekanga Davidɛ akakongɛ ɛlɔmbɛdi ndo ase Lɛwi dia salaka elimu ɛmɔtshi shikaa lo tɛmpɛlɔ. (1 Ɛk. 23:1-6; 24:1-3) Tshumanelo dia lo ntambe ka ntondo diɔ la wɔ diakakongɛma. Olui-walɔmbɔla wakakengama l’apɔstɔlɔ wakikɔ ndo wakashaka tshumanelo ɛlɔmbwɛlɔ. (Ets. 6:1-6) Jehowa akalɔmbɔla ase olui-walɔmbɔla ndo anto akina wakakambaka kaamɛ la wɔ dia mfundɛ tshumanelo mikanda waki l’alako ndo ɛlɔmbwɛlɔ.​—1 Tim. 3:1-13; Tito 1:5-9. w16.11 2:3, 6, 8, 9

Lushi la sato, Ngɔndɔ ka samalo 20

Ɔnɛ lahomba ntshɔ lo lɔhɔmbɔ, atshu lo lɔhɔmbɔ!​—Jɛr. 15:2.

Lo 607 N.T.D., nkumekanga Nɛbukadinɛza ka II la asɔlayi ande wa wolo w’ase Babilɔna wakalɔsha osomba wa Jɛrusalɛma. Bible mbutaka dia nkumekanga akadiakaka ɛlɔngɔ w’apami la lokuwa la ta. “Nde komboka ɔlɔngɔ a pami kana osekaseka w’emuma, osombe kana onto lele la ɛkɔmɔ kɛtshi.” L’ekomelo, “nde akatshumbe luudu la Nzambi ka mɛtɛ, akatola mpele dia Jɛrusalɛma, akatshumbe totshoto tayɔ tshɛ takadingama la mpele la dja, ndo akalanya ɛngɔ tshɛ ka nɛmɔ.” (2 Ɛk. 36:17, 19) Ase Juda kokoka nkashimɔ lam’akalanyema Jɛrusalɛma. Ɛnɔnyi efula la ntondo, Nzambi akatome amvutshi dia mbewola anto ɔnɛ naka vɔ ntetemala mbohindolɛ, kete vɔ wayɔlɔshama oma le ase Babilɔna. Ase Juda efula wakahombe ndjakema la lokuwa la ta, ndo wanɛ wakahombe ntshikala la lɔsɛnɔ wakahombe monga lo lɔhɔmbɔ la Babilɔna. w16.11 4:1, 2

Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka samalo 21

Pɛkato [kakɔtɔ] l’andja oma le onto 1.​—Rɔmɔ 5:12.

Lam’ele Adama akasale pɛkato, pɛkato ndo nyɔi akonge la shɛngiya le onto tshɛ lele keema kokele oma ko etena kɛsɔ. Diakɔ diata Bible ɔnɛ “oma lo pɛkato k’onto 1 nyɔi kakolɛ anto oko nkumekanga.” Koko, Jehowa akɛnya woke woke wa ɔlɔlɔ ande waheyama mbɛdika ndo akakongɛ yoho mɔtshi ya mbitsha onto tshɛ lo tshimbo ya “onto 1, Yeso Kristo.” (Rɔmɔ 5:12, 15, 17) “Oma lo okitanyiya w’onto 1 anto efula wayokoma anto w’ɛlɔlɔ.” Ndo vɔ koka nongamɛ “lɔsɛnɔ la pondjo oma le Yeso Kristo.” (Rɔmɔ 5:19, 21) Ohokana yimba lo dui nɛ: Jehowa takandahombe nkimɔ Ɔnande oko oshinga w’etshungwelo. Koko, nde akɛnya woke woke w’ɔlɔlɔ ande lo nkimɔ ehomɔ kɛmɔtshi dia toshimbɛ oma lo pɛkato la nyɔi. Ndooko onto la l’atei aso lakasungana nkondja kɛnɛ kakatosalɛ Nzambi la Yeso. Ande lowando lele la so lo woho wakawasale dia kɔlɔ yaso dimanyiyama ndo dia sho nsɛna pondjo pondjo lee! Nyɛsɔ tɛnya Nzambi lowando lele la so oma lo yoho yaso ya lɔsɛnɔ. w16.12 1:1, 6, 7

Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka samalo 22

Nkanyiya akambo wa lo demba nembetshiyaka otunyi wa Nzambi nɛ dia dikambo sɔ hadiɔtɔnɛ la ɛlɛmbɛ wa Nzambi.​—Rɔmɔ 8:7.

Pɔɔlɔ akatɔhɛmɔla ɔnɛ: “Nkanyiya akambo wa lo demba nembetshiyaka nyɔi.” (Rɔmɔ 8:6) Kakɔna kakandalange mbuta? Naka sho nsɛna “lo ndjela demba,” kete sho koka nshisha diɔtɔnganelo diasaso la Jehowa oma ko kakianɛ ndo ndjoshisha nsɛnɔ yaso lo nshi yayaye. Koko hatokombola dia dui sɔ salema. Onto koka ntshikitana. Onde takohɔ dikambo dia pami kakasalaka awui wa mindo la Kɔrɛtɔ kakahombe mbitshanyema? Nde akatshikitana ndo nde kotetemala ndjela nsaki yande ya mindo. Nde akayokambɛ Jehowa nto lo yoho ya pudipudi. (2 Kɔr. 2:6-8) Pami kɛsɔ aki ɛnyɛlɔ k’oshika k’onto lakasɛnaka “lo ndjela demba,” koko nde akatshikitana. Diakɔ diele ɛlɔ kɛnɛ, naka Okristo ambotatɛ ndjela nsaki yande ya kɔlɔ lo dihole dia ndjela atɔndɔ wa Jehowa, nde la wɔ koka ntshikitana. Naka sho mbohɔka ɔhɛmwɛlɔ wa Pɔɔlɔ, kete dui sɔ diayototshutshuya dia nsala oseka otshikitanu tshɛ wahombaso nsala. w16.12 2:5, 12, 13

Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka samalo 23

Kitsha wotsho ayɛ le Jehowa, ko nde ayokosukɛ.​—Os. 55:22.

Elongamelo kaso koka tokimanyiya dia nkitshakitsha ekiyanu. Sho koka monga l’eshikikelo tshɛ lo tshɛ ɔnɛ Nzambi koka nsala “akambo efula oleki kɛnɛ tshɛ kalɔmbaso.” (Ɛf. 3:20) Jehowa ayotokimanyiya aha tsho efula kana lo yɛdikɔ y’efula, koko “efula oleki”! Dia nkondja difuto, sho la dia monga la mbetawɔ tshɛ lo tshɛ le Jehowa ndo ndjela ɛlɔmbwɛlɔ katoshande. Mɔsɛ akatɛ wodja w’Isariyɛlɛ ɔnɛ: “Jehowa ayonyɔtshɔkɔla lo wodja wayanga nyosha Jehowa Nzambi kanyu oko etenyi k’okitɔ, koko paka nyu mbokitanyiyisha tshɛ lo tshɛ dui dia Jehowa Nzambi kanyu ndo nyu mboyedi dimɛna dimɛna wadjango anɛ tshɛ wamomonyosha ɛlɔ. Nɛ dia Jehowa Nzambi kanyu ayonyɔtshɔkɔla oko wakandanyolake.” (Eoh. 15: 4-6) Onde wɛ ekɔ l’eshikikelo tshɛ lo tshɛ ɔnɛ Jehowa ayokɔtshɔkɔla naka wɛ ntetemala mbokambɛ la kɔlamelo? Wɛ ekɔ la ɛkɔkɔ w’eshika wa monga l’eshikikelo ka ngasɔ. w16.12 4:8, 9

Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka samalo 24

Jehowa . . . akanyɔsɔnɛ dia nyu monga wodja ande, ɛngɔ kande ka laande.​—Eoh. 7:6.

Nde aki la ɔkɔkɔ wa nsala ɔsɔnwɛlɔ ɔsɔ. Jehowa akalange dia nkotsha daka diakandalake ɔngɛnyi ande Abrahama. (Eta. 22:15-18) Laadiko dia laasɔ, Jehowa okongaka tena tshɛ la ngandji ndo l’ekanelo k’ɔlɔlɔ etena kakambande la lotshungɔ lande. Sho koka nshikikɛ dui sɔ lo yoho yakandahokolaka ase Isariyɛlɛ etena kakawohindolɛka. Etena kakawɔlɔmbaka edimanyielo l’ɔtɛ wa kɛnɛ kakawasale, Jehowa akawaokaka ngandji ndo kɛtshi. Nde akate ate: “Dimi layowakɔnɔla ko vɔ hawotoshisha kɔlamelo nto. Dimi layowalanga la lolango lami hita.” (Hɔs. 14:4) Jehowa akatosha ɛnyɛlɔ ka dimɛna lo nkamba la lotshungɔ lande la nsɔna dia nkimanyiya anto akina! Jehowa akasɔnɛ dia ntonga andjelo ndo anto la lotshungɔ la nsɔna. Jehowa akatonge Yeso oko etongami kande ka ntondo. Yeso akatongama l’efanelo ka Nzambi ndo ekɔ la lotshungɔ la nsɔna. (Kɔl. 1:15) Ntondo ka nde ndja la nkɛtɛ, Yeso akasɔnɛ dia ntshikala la kɔlamelo le Nzambi, koko aha mbeta lo wedi wa Satana ndo ɔtɔmbɔkwɛlɔ ande. w17.01 2:3, 4

Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka samalo 25

Nzambi keema kɔlɔ dia nde mbohɛ olimu anyu ndo ngandji kakanyɛnya dikambo dia lokombo lande.​—Hɛb. 6:10.

Lo tena dimɔ, ɛkɛndɛ aso koka ntshikitana l’ɔtɛ wa tɛdikɔ taso hita. Koko, oyadi tekɔ ɛlɔngɔlɔngɔ kana epalanga, la yoonge ya dimɛna kana bu, Jehowa mbeyaka woho wakoka onto tshɛ la l’atei aso mbokambɛ lo yoho yoleki dimɛna. Nde halongamɛ dia sho nsala kɛnɛ koleki kɛnɛ keso l’akoka wa nsala. Ndo nde ngɛnangɛnaka efula kɛnɛ tshɛ kasalaso lo dikambo diande. Yeso akangɛnangɛnaka ɔkɛndɛ tshɛ wakawoshaka Jehowa, ndo sho lawɔ tɔngɛnangɛnake waso. (Tok. 8:30, 31) Onto leya elelo ande ngɛnangɛnaka elimu ndo ɛkɛndɛ wele la nde l’etshumanelo. Nde haleke mbidja yimba lo kɛnɛ kasala anto akina. Koko, nde ngɛnangɛnaka la ɔkɛndɛ wele la nde l’okongamelo waki Nzambi. Nde mbɔɔsaka dia vɔ ndja oma le Jehowa. Ndo nto, onto lele l’okitshakitsha nɛmiyaka anto akina ndo ngɛnangɛnaka mbasukɛ. Nde shihodiaka dia Jehowa akawasha ndo vɔ la wɔ ɔkɛndɛ.​—Rɔmɔ 12:10. w17.01 3:13, 14

Lushi la hende, Ngɔndɔ ka samalo 26

Nde akakambe kaamɛ la mi oko ɔna nde la she dia ntɔla lokumu l’ɔlɔlɔ otsha la ntondo.​—Flpɛ. 2:22.

L’edjedja ka wonya, vɔ ndjoshaka ɛlɔngɔlɔngɔ ɔkɛndɛ wa nɔmbɔla olimu wahomba opalanga kana anangɛso waaleki diewo nkamba. Ayonga ohomba dia vɔ mbeka awui oma le epalanga ɛsɔ. Timɔte aki dikɛnda efula lo mbɛdika l’ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ, koko vɔ wakakambe kaamɛ l’edja k’ɛnɔnyi efula. Pɔɔlɔ akatɛ ase Kɔrɛtɔ ate: “Diakɔ diamomonyotomɛ Timɔte, nɛ dia nde ekɔ ɔnami la ngandji ndo la kɔlamelo lo Nkumadiɔndjɔ. Nde ayonyohola toho tasalami akambo lo kɛnɛ kendana la Kristo Yeso, oko wetshami ahole tshɛ lo etshumanelo tshɛ.” (1 Kɔr. 4:17) Dui sɔ koka tokimanyiya dia mboka ɔnɛ, Pɔɔlɔ nde la Timɔte wakakambaka dimɛna kaamɛ ndo wakasukanɛka. Pɔɔlɔ akɔshi etena ka mbetsha Timɔte “toho ta[kandasalaka] akambo lo kɛnɛ kendana la Kristo Yeso,” ndo Timɔte akeke dimɛna. Pɔɔlɔ akokaka Timɔte ngandji ndo aki l’eshikikelo ɔnɛ nde ayokokɛ anango l’akadiyɛnde wa la Kɔrɛtɔ dimɛna. Dikumanyi koka mbokoya ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ etena kalowanyawɔ apami akina dia nɔmbɔla etshumanelo. w17.01 5:13, 14

Lushi la sato, Ngɔndɔ ka samalo 27

Eolwelo k’anto w’ɛlɔlɔ ndo k’anto wa kɔlɔ kayoyala.​—Ets. 24:15.

Jehowa ekɔ Kiɔkɔ ya lɔsɛnɔ. Etena kolola Jehowa anto wakavu, nde komaka Shɛwɔ. (Os. 36:9) Lo dɔmbɛlɔ di’ɛnyɛlɔ, Yeso akate dia Jehowa ekɔ “Shɛso lele l’olongo.” (Mat. 6:9) Jehowa akasha Yeso ɔkɛndɛ w’ohomba efula wa mbolola anto wakavu. Yeso akate ate: “Dimi lekɔ eolwelo ndo lɔsɛnɔ.” (Jni. 6:40, 44; 11:25) Yeso akate nto ate: “Onto tshɛ lasala lolango la Nzambi mbele ɔnalengo, kadiyɛmi ndo mama.” (Makɔ 3:35) Nzambi nangaka di’anto w’oma lo wedja tshɛ, waoho tshɛ ndo ɛtɛkɛta tshɛ monga atɛmɔdi ande. Vɔ mbelamɛ “olui a woke w’anto wele ndooko onto lakoka mbadia.” Vɔ wekɔ la mbetawɔ lo oshinga w’etshungwelo ndo vɔ nangaka nkitanyiya Nzambi. Vɔ mbotombolaka ndo mbutaka ɔnɛ: “Panda kaso ndja oma le Nzambi kaso lodjashi lo kiti ka lowandji ndo oma le Ɔna Ɔkɔkɔ.”​—Ɛny. 7:9,10. w17.02 2:10, 11

Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka samalo 28

Nyohɔ wanɛ wanyɔlɔmbɔla.​—Hɛb. 13:7.

Dui sɔ diakendanaka ndo la nkimanyiya anto wakatɛkɛtaka ɛtɛkɛta w’otshikitanyi. Ɔnkɔnɛ, tshunda dia Zion’s Watch Tower Tract Society diaketawɔma laka lɛɛta lo 1884, ndo Charles Taze Russell akakome ɔnɔmbɔdi. Nde akeke Bible la yambalo y’efula ndo nde komonga la wɔma wa mbutɛ anto akina ɔnɛ wetshelo wa l’ɛtɛmwɛlɔ wele oko Losato l’osanto ndo anima wahavu bu lo Bible. Nde akeye dia okalwelo wa Kristo wakahombe monga lo yoho yahɛnama ndo ɔnɛ “etena kakashikikɛma k’ase wedja” kakahombe nkomɛ lo 1914. (Luka 21:24) Ɔnangɛso Russell akakambe la wenya ande, wolo ande ndo falanga yande dia mbetsha anto akina akambo wa mɛtɛ asɔ. Mbokɛmaka hwe dia Jehowa nde la Yeso wakakambe la ɔnangɛso Russell dia nɔmbɔla lo etena k’ohomba kɛsɔ. Ɔnangɛso Russell konanga nkotola yambalo y’anto lo yoho ya laande oya le nde. Lo 1896, nde akafunde ɔnɛ nde l’apami akina waki l’ɛkɛndɛ konanga anto mbatombola. Vɔ konanga dia monga kaanga la titrɛ ɔtɔi ka laande ndo vɔ konanga dia kaanga olui ɔtɔi mbelamɛ lo nkombo yawɔ. L’ɔkɔngɔ diko nde akayota ɔnɛ: “Ɔnɛ bu olimu w’onto.” w17.02 4:8, 9

Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka samalo 29

Oma lo lomba, kanga kɛsɔ atoshihodiaka mboka katandatshu.​—Tok. 14:8.

Sho tshɛ la dia nsala ɛsɔnwɛlɔ ndo mbɔsa tɛdikɔ lo lɔsɛnɔ. Tɛdikɔ tɔmɔtshi tekɔ weke efula ndo tokina totshitshɛ. Koko, efula ka tɛdikɔ taso koka monga la shɛngiya ya wolo lo lɔsɛnɔ laso. Etena kɔsaso tɛdikɔ t’amɛna, hatotonga l’ekakatanu efula lo lɔsɛnɔ ndo tayoleka monga la wɔladi. Koko etena kɔsaso tɛdikɔ ta kɔlɔ, lɔsɛnɔ laso koka ndola l’ekakatanu ndo l’ɔkɔmwɛlɔ. Kakɔna kayotokimanyiya dia mbɔsa tɛdikɔ ta lomba? Sho la dia monga la mbetawɔ le Nzambi, tele la eshikikelo dia nde nangaka tokimanyiya ndo ayotosha lomba lele la so ohomba dia mbɔsa tɛdikɔ t’amɛna. Sho la dia nto monga la mbetawɔ lo Ɔtɛkɛta ande ndo ndjaɛkɛ lo alako ande. (Jak. 1:5-8) Naka tayoleka ndjasukanya la Jehowa ndo nanga Ɔtɛkɛta ande, dui sɔ diayotokimanyiya dia sho monga l’eshikikelo ɔnɛ nde mbeyaka kɛnɛ koleki ohomba le so. Oma laasɔ, tayadiaka Ɔtɛkɛta ande la ntondo ka sho mbɔsa tɛdikɔ. w17.03 2:2, 3

Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka samalo 30

Washo aso wekɔ paka le yɛ.​—2 Ɛk. 20:12.

L’ɛnyɛlɔ ka Asa she, Jɛhɔshafata akayaɛkɛ le Jehowa etena kakaye olui a woke w’asɔlayi dia ndjɔlɔsha Juda. (2 Ɛk. 20:2-4) Nde aki la wɔma ndo akalɔmbɛ Jehowa ekimanyielo. Lo dɔmbɛlɔ diande, nde akasuya dia vɔ kokoka nɛndja atunyi. Nde akate nto dia nde la wodja ande haweye kɛnɛ ka nsala. Jɛhɔshafata komonga la taamu dia Jehowa akakoke mbakimanyiya. Nde akayaɛkɛ le Jehowa lo mbuta ɛtɛkɛta wa lo divɛsa di’ɛlɔ. L’ɛnyɛlɔ ka Jɛhɔshafata, tena dimɔ koka monga ko hateye kɛnɛ ka nsala lo dui dimɔ ndo sho koka mboka wɔma. (2 Kɔr. 4:8, 9) Koko tohɔ kɛnɛ kakasale Jɛhɔshafata. La ntondo k’anto tshɛ, nde akalɔmbɛ Jehowa ndo akawotɛ woho wakiwɔ bu la wolo. (2 Ɛk. 20:5) Ɛtɛ wa nkumbo koka mbokoya ɛnyɛlɔ ka Jɛhɔshafata. Lɔmba Jehowa dia kokimanyiya wɛ la ase nkumbo kayɛ dia ndɔshana la okakatanu ndo dia mbeya kɛnɛ ka nsala. Tokake nsɔnyi dia ase nkumbo kayɛ mboka alɔmbɛlɔ asɔ. Vɔ wayoshihodia polo lo yɛdikɔ yakɔna yayaɛkɛyɛ le Jehowa. Nde akakimanyiya Jɛhɔshafata ndo nde ayokokimanyiya ndo wɛ la wɔ. w17.03 3:12, 13

    Ekanda wa l’Ɔtɛtɛla (1983-2025)
    Tomba
    Ɔtɔ
    • Ɔtɛtɛla
    • Kahana l'onto
    • Nango
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ɛlɛmbɛ w'okambelo
    • Awui wa sheke
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Ɔtɔ
    Kahana l'onto