Ngɔndɔ ka dikumi l’ahende
Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka dikumi l’ahende 1
Onto latodjaka taamu ekɔ oko asuku wa lo ndjale watɛmbamaka la lɔpɛpɛ lɛnɛ la lɛnɛ.—Jak. 1:6.
Tena la tena, sho koka monga l’okakatanu dia nshihodia dui dimɔtshi dia l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi. Kana koka monga ko Jehowa hakadimodi alɔmbɛlɔ aso lo yoho yakatalongamɛka. Dui sɔ koka tokonya dia monga la taamu. Naka sho ntshika dia taamu tɔsɔ mpama l’otema, kete tɔ tayɔladia mbetawɔ kaso ndo tayolanya diɔtɔnganelo diasaso la Jehowa. (Jak. 1:7, 8) Ndo tɔ koka kaanga toshishɛ elongamelo kaso ka nshi yayaye. Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akɛdika elongamelo kaso ka nshi yayaye la longo la masuwa. (Hɛb. 6:19) Longo la masuwa shikimadiaka masuwa etena ka lɔpɛpɛ la wolo ndo salaka diaha vɔ tɛtama l’ave. Koko longo la masuwa kambaka paka naka mɔlɔla womamatanya la masuwa watahembɔ. Oko watolanyaka matadi mɔlɔla wele lo longo la masuwa, woho akɔ waamɛ mbele naka hatonyisha taamu, kete tɔ tayolanya mbetawɔ kaso. Etena kende l’ɔlɔshamelo, onto lele la taamu koka nshisha mbetawɔ kande k’ɔnɛ Jehowa ayokotsha alaka ande. Naka sho nshisha mbetawɔ kaso, kete tayoshisha elongamelo kaso. Ondo onto la ngasɔ honga l’ɔngɛnɔngɛnɔ kaanga yema! w21.02 30 od. 14-15
Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka dikumi l’ahende 2
Abrahama aki la mbetawɔ le Jehowa.—Jak. 2:23.
Abrahama aki l’ɛnɔnyi ndekana 70 etena kakandamɔ nde la nkumbo kande oma la Ura. (Eta. 11:31–12:4) Ndo nde akadjasɛ lo mvudu y’apɛma l’edja k’ɛnɔnyi oko lokama ndo akatekekɔka lo nkɛtɛ ya Kanana. Abrahama akavu etena kakinde l’ɛnɔnyi 175. (Eta. 25:7) Koko nde kɔmɛna etena kakakotsha Jehowa daka diakandolake dia mbisha tokanula tande nkɛtɛ yakandatetetaka. Ndo nde kɔsɛna polo lam’akashikikɛma osomba, mbuta ate Diolelo dia Nzambi. Kaanga mbakidiɔ ngasɔ, Bible mbutaka di’Abrahama “akavu aya osombe wa lokosombe ndo ambondoya andja.” (Eta. 25:8) Kaanga mbakahomana Abrahama l’ekakatanu ɛsɔ tshɛ, nde akatetemala monga la mbetawɔ ka wolo ndo akangɛnangɛna kongɛɛ le Jehowa. Lande na kakinde l’akoka wa mbikikɛ? Nɛ dia l’edja ka lɔsɛnɔ la Abrahama, Jehowa akookokɛ ndo akosalɛ akambo oko ɔngɛnyi ande. (Eta. 15:1; Isa. 41:8; Jak. 2:22) L’ɛnyɛlɔ ka Abrahama, tekɔ lo kongɛɛ osomba wele l’atshina w’eshika. (Hɛb. 11:10) Koko sho hatokongɛɛ dia vɔ mbikama. Diolelo dia Nzambi diamboshikimalaka lo 1914 ndo diamboshilaka mbolɛ l’olongo w’otondo. (Ɛny. 12:7-10) Koko tekɔ lo kongɛɛ dia Diolelo sɔ nɔmbɔla lo nkɛtɛ k’otondo. w20.08 4-5 od. 11-12
Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka dikumi l’ahende 3
Tokanyi ta lo otema w’onto tekɔ oko ashi wa dingunda, koko kanga shɛnɔdi mbataholaka.—Tok. 20:5.
Dia mpokamɛ anto akina dimɛna, sho pombaka monga l’okitshakitsha ndo la solo dia lotutsha. Ekɔ ohomba mbidja welo l’ɔtɛ w’ɛkɔkɔ esato. Ntondotondo, hatotonga esadi eto dia mbisha kanyi ya kɔlɔ lo dikambo di’anto. Ɔkɔkɔ wa hende, sho koka nsɛdingola nsaki ndo eyango wele l’anangɛso ndo dui sɔ diayotokimanyiya dia ndeka mbaoka kɛtshi. Ndo ɔkɔkɔ wa sato, sho koka nkimanyiya onto dia nde mbeya dui dimɔ lo dikambo diande hita. Lo tena dimɔ, hatoshihodia dimɛna woho wayaokaso naka tatatɛkɛta dui diakɔ. Anangɛso l’akadiyɛso amɔ mbokaka wolo mbuta woho wayaokawɔ l’ɔtɛ w’awui wendana la lɔsɛnɔ lawɔ, mbekelo yawɔ ndo lonto lawɔ. Mbeyaka mbɔsa etena k’otale dia vɔ ndjoyaoka dimɛna dia nsawola la so, koko paka lam’ayowototɛ kɛnɛ kele l’etema awɔ mbayotoshihodia tokanyi tawɔ mɛtɛ. Naka sho mbokoya Jehowa lo monga la solo dia lotutsha, kete vɔ koka mbɛkɛ etema le so. Oma laasɔ, lam’ayowonga suke dia totɛ woho wayaokawɔ, sho pombaka mbahokamɛ la yambalo tshɛ. w20.04 15-16 od. 6-7
Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka dikumi l’ahende 4
Wɛ ayondaka anto wasɛna.—Luka 5:10.
Mbala efula nse totanemaka l’ahole w’amɛna ndo lɛnɛ ele mbo ya ndɛ efula. Etena kahomba omundji wa nse ntshɔ dia tosaka nse kekɔ nto ohomba. Lo kɛnɛ kendana l’etena koleki dimɛna ka munda nse, tende kɛnɛ kakate Ɔmɛnyi wa Jehowa ɔmɔ wa lo disɛnga dimɔ dia Pacifique etena kakandelɛ misiɔnɛrɛ ɔmɔ dia ntshɔ dia tosaka nse. Misiɔnɛrɛ akɔ akate ate: “Katohomane lo eshidi divwa kokele loyi la pindju.” Ɔnangɛso akate ate: “Wɛ atashihodia dui sɔ. Sho tshɔka etena kele dimɛna le nse, koko aha etena kele dimɛna le so.” Woho akɔ waamɛ mbele, amundji w’anto wa lo ntambe ka ntondo wakatshɔka l’ahole ndo l’etena kakawakokaka ntana anto. Ɛnyɛlɔ, ambeki wa Yeso wakasambishaka lo tɛmpɛlɔ ndo lo toshinangɔnga, lo luudu la luudu ndo lo bingu. (Ets. 5:42; 17:17; 18:4) Sho lawɔ pombaka ndjaekesanyiya la mbekelo y’anto wodjashi l’ɛtshi kaso ka nkɛtɛ. Sho pombaka tshikitanyaka ekongelo kaso ndo sambishaka lo dihole ndo l’etena kakoka anto efula tanema.—1 Kɔr. 9:19-23. w20.09 4 od. 8-9
Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka dikumi l’ahende 5
Lo mbutaka mɛtɛ, . . . nyɛsɔ tohame l’akambo tshɛ lo yoho yɔtɔnɛ la ɔnɛ lele ɔtɛ, Kristo.—Ɛf. 4:15.
Yoho mɔtshi yakokaso mbɔtɔ lɔngɛnyi la Yeso ele lo nsukɛ tɛdikɔ ta l’etshumanelo k’Akristo. Sho keketshaka diɔtɔnganelo diasaso la Yeso lele ɔtɛ w’etshumanelo etena kakambaso kaamɛ la wanɛ wakandasɔnɛ dia tolamaka. (Ɛf. 4:16) Ɛnyɛlɔ, ɛlɔ kɛnɛ, tekɔ lo nsala la wolo dia nkamba dimɛna la Mbalasa ya Diolelo tshɛ. Diakɔ diele, tshumanelo dimɔ diakasanganyema la dikina. Yɛdikɔ shɔ yambokimanyiya efula dia nama falanga yakakimɔma dikambo di’okongamelo wa Jehowa. Koko l’etena kakɔ kaamɛ, apandjudi amɔ wakalɔmbama dia ndjaekesanyiya la dui sɔ. Ondo apandjudi wa kɔlamelo asɔ wakakambaka lo etshumanelo kɛmɔ l’edja k’ɛnɔnyi efula ndo waki la dimama dia wolo l’anangɛwɔ l’akadiyɛwɔ wa lɛkɔ. Koko kakianɛ, vɔ wambɔlɔmbama dia ntshɔ l’etshumanelo kekina. Yeso ngɛnangɛnaka efula etena kɛnande ambeki wa kɔlamelo asɔ wakamba kaamɛ la yɛdikɔ shɔ! w20.04 24 od. 14
Lushi la hende, Ngɔndɔ ka dikumi l’ahende 6
Nkumekanga ka sidɛ ayɔkɔmana nseke la nde.—Dan. 11:40, nɔtɛ.
Nkumekanga ka nɔrdɛ la nkumekanga ka sidɛ wekɔ lo ntetemala ndɔshana nɛ dia onto l’onto nangaka monga la lowandji loleki wolo l’andja w’otondo. Ɛnyɛlɔ, tɔsɛdingole kɛnɛ kakasalema l’ɔkɔngɔ wa Ta dia hende di’andja w’otondo etena kakatatɛ Union soviétique la wedja wakosukɛka nɔmbɔla ahole efula wa l’Erɔpɛ. Kɛnɛ kakasale nkumekanga ka nɔrdɛ akatshutshuya nkumekanga ka sidɛ dia nkenga osanga w’asɔlayi la wedja efula, vɔ mbelamɛka ɔnɛ OTAN. Nkumekanga ka nɔrdɛ ekɔ lo ntetemala ndɔshana la nkumekanga ka sidɛ lo nshisha falanga efula dia monga la dihomɔ dia ta dioleki wolo efula. Vɔ wakalɔshanaka nto lo nsukɛ onto l’onto atunyi w’osekande etena kakalɔmaka ata l’Afrikɛ, l’Aziya ndo l’Amérique latine. Lo ɛnɔnyi weke ka mbeta, Russie la wedja wosukɛ wakayala la wolo efula l’andja w’otondo. Vɔ wakalɔshana nto la nkumekanga ka sidɛ lo nkamba la waa ɔrdinatɛrɛ. Nkumi ya dikanga yakɔ yekɔ lo sɔngwanɛ dia vɔ wekɔ lo nkamba la dikongelo dia l’ɔrdinatɛrɛ l’oyango wa mbashishɛ falanga ndo mbalanyiyɛ lowandji. Ndo oko wakate Danyɛlɛ, nkumekanga ka nɔrdɛ ekɔ lo ntetemala ndɔshana l’ekambi wa Nzambi.—Dan. 11:41. w20.05 13 od. 5-6
Lushi la sato, Ngɔndɔ ka dikumi l’ahende 7
Dimɛ layoyanga ɛkɔkɔ ami ndo dimi layowakokɛ.—Ɛzk. 34:11.
“Onde womoto koka mbohɛ ɔnande lalɔnyande?” Ɔsɔ kele dimbola diakoke Jehowa lo nshi y’omvutshi Isaya. Nzambi akatɛ wodja ande ɔnɛ: “Oyadi kaanga wamato asɔ wayohɛ, dimi hakohɛki pondjo.” (Isa. 49:15) Mbala efula nde kondjaɛdikaka la ombutshi wa womoto. Koko, nde akasale dui sɔ lo diaaso sɔ. Jehowa akakambe la dimama diele lam’asa womoto l’ɔnande dia mɛnya woho wayaɛkɛnde efula le ekambi ande. Ambutshi wa wamato efula koka ndjaoka woho wakayaoke kadiyɛso Jasmin, lakate ate: “Etena kalɔnyayɛ ɔnayɛ, wɛ kengaka dimama dia laande diayotshikalaka pondjo pondjo.” Jehowa mbeyaka etena katshika ɔnande ɔmɔ nsangana kaamɛ l’etshumanelo k’Akristo ndo katshikande ndjasha l’olimu w’esambishelo. Efula l’atei w’anangɛso l’akadiyɛso wa ngandji asɔ wambɔla kalolaka l’etshumanelo, ndo sho ngɛnangɛnaka efula etena kakalolawɔ! Jehowa nangaka dia vɔ nkalola l’etshumanelo, ndo sho lawɔ nangaka.—1 Pe. 2:25. w20.06 18 od. 1-3
Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka dikumi l’ahende 8
[Ka] washo . . . lo diangɔ diahɛnama. Nɛ dia diangɔ diɛnama diekɔ dia lo tshanda mɔtshi tsho, koko diangɔ diahɛnama tshikalaka pondjo.—2 Kɔr. 4:18.
Aha diangɔ dia nɛmɔ tshɛ mbakoka mɛnama. Lo mɛtɛ, diangɔ dioleki nɛmɔ hadiɛnama. Lo Dako dia lo Dikona, Yeso akashile diangɔ dia nɛmɔ dia l’olongo dioleki lomombo la l’emunyi la fwa. Oma laasɔ nde akakotsha dui dia mɛtɛ nɛ: “Lɛnɛ ele ɛngɔ kayɛ ka nɛmɔ, lɛkɔ mbayoyala ndo otema ayɛ.” (Mat. 6:19-21) Etema aso wayototshutshuya dia mbesa diangɔ diɔsaso la nɛmɔ. Sho mombaka “diangɔ dia nɛmɔ l’olongo” lo ndjakondjɛ lokombo l’ɔlɔlɔ kana mbetawɔma le Nzambi. Yeso akalembetshiya ɔnɛ, diangɔ dia nɛmɔ sɔ hakoke pondjo nanyema kana mbivama. Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akatokeketsha dia “[sho mbika] washo . . . lo diangɔ diahɛnama.” (2 Kɔr. 4:17, 18) L’atei wa diangɔ dia nɛmɔ diahɛnama sɔ mbele ndo ɛtshɔkɔ wayotokondja l’andja w’oyoyo wa Nzambi. Onde sho mɛnyaka dia tekɔ la lowando le Jehowa l’ɔtɛ wa diangɔ dia nɛmɔ diahɛnama sɔ? w20.05 26 od. 1-2
Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka dikumi l’ahende 9
Wetshelo ami wayɔlɔ oko mvula.—Eoh. 32:2.
Kɛnɛ kaketsha Mɔsɛ ase Isariyɛlɛ kakaakeketsha oko watokimanyiyaka vulavula tombatomba dia mpama. Ngande wakokaso ndjashikikɛ ɔnɛ wetshelo aso wekɔ ngasɔ? Etena kasambishaso lo luudu la luudu kana lo sɛkɛ, sho koka nkamba la Bible dia mɛnya anto lokombo la Nzambi l’oshika, Jehowa. Sho koka mbasha ekanda w’amɛna, tovidɛo t’amɛna ndo awui wele lo sitɛ kaso k’Ɛtɛrnɛtɛ watombola Jehowa. L’olimu, la kalasa kana etena katatande lɔkɛndɔ, sho koka nkondja waaso wa mbitɛ anto akina awui wendana la Nzambi kaso ka ngandji ndo woho w’onto wende. Etena katɛso anto wahomana la so awui wendana la sangwelo dia ngandji dia Jehowa lo dikambo di’anto ndo dia nkɛtɛ, sho mbatɛka awui wendana la Jehowa wele ondo vɔ kombaeyaka tshɛ lo tshɛ. Etena katɛso anto akina awui wendana la Shɛso ka ngandji, sho mbishaka lonya lo okidiamelo wa lokombo la Nzambi. Sho kimanyiyaka anto dia vɔ shihodia dia awui efula wakawawaetsha lo dikambo diande wekɔ kashi. Sho mbishaka anto wetshelo washa ekeketshelo.—Isa. 65:13, 14. w20.06 10 od. 8-9
Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka dikumi l’ahende 10
Nyokalole le mi, ko dimi layokalola le nyu.—Mal. 3:7.
Waonga akɔna wahombaso monga la wɔ dia nkimanyiya wanɛ walanga nkalola le Jehowa? Tende wetshelo wakokaso nkondja oma lo wɛɛla wa Yeso w’ɔna lakamɔ oma la ngelo. (Luka 15:17-24) Ɔnakɔ akayoyatshumoya ndo akayɔsa yɛdikɔ ya nkalola la ngelo. Papa akalawɔ dia tohomana l’ɔnande ndo akookumbatɛ dia mbɛnya ngandji. Nkum’otema k’ɔna ɔsɔ kakookiyanyaka ndo nde konanga mbelamɛ ɔna nto. Ɔna ɔsɔ akakɛnɛmɔla nsaki yande ndo she akawoke kandji. Oma laasɔ, she akatakola wanya amɔ shikaa dia nshikikɛ ɔnande dia nde ambolongɔma la ngelo oko ose nkumbo lokama ngandji. Dia mɛnya dui sɔ, she akakongɛ fɛtɛ ndo akasha ɔnande lakayatshumoya ahɔndɔ w’amɛna. Jehowa ekɔ oko papa kele lo wɛɛla ɔnɛ. Nde mbokaka anangɛso l’akadiyɛso wambɔla lo nyuma ngandji ndo nde nangaka dia vɔ nkalola le nde. Lo mbokoya Jehowa, sho koka mbakimanyiya dia nkalola le nde. Dui sɔ tɔlɔmbaka dia sho monga la solo dia lotutsha, kɛtshi ndo ngandji. w20.06 25-26 od. 8-9
Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka dikumi l’ahende 11
Naka nyu ntshikala lo wetshelo ami, kete nyu nyekɔ mɛtɛ ambeki ami, ndo nyayeya akambo wa mɛtɛ, ko akambo wa mɛtɛ wayonyotshungola.—Jni. 8:31, 32.
Yeso akate di’anto amɔ wayetawɔ akambo wa mɛtɛ “l’ɔngɛnɔngɛnɔ,” koko mbetawɔ kawɔ kayɔla etena kayowakomɛ ehemba. (Mat. 13:3-6, 20, 21) Ondo vɔ koshihodia ɔnɛ wanɛ wayela Yeso wayonga l’ekakatanu ndo l’ɛhɛnyɔhɛnyɔ. (Mat. 16:24) Kana ondo vɔ wakafɔnyaka ɔnɛ Akristo hawokoke nsowa, wayongaka l’ɔngɛnɔngɛnɔ oto aha l’ekakatanu. Koko l’andja ɔnɛ, ekakatanu wayongaka. Awui koka ntshikitana ko tokonya dia nshisha ɔngɛnɔngɛnɔ aso. (Os. 6:6; Ond. 9:11) Anangɛso l’akadiyɛso efula mɛnyaka dia vɔ mbetawɔka ɔnɛ vɔ wekɔ l’akambo wa mɛtɛ. Lo ngande? Mbetawɔ kawɔ hayɛkayɛka kaanga naka osekawɔ ombetawudi ɔmɔtshi ambanyangiya kana aya la lɔkɛwɔ la kɔlɔ. (Os. 119:165) Etena kaakomɛ ohemba akɔna tshɛ, mbetawɔ kawɔ ndekaka nkeketala, koko hɔlɛ. (Jak. 1:2-4) Ngande wakokayɛ monga la mbetawɔ ka wolo ka ngasɔ? w20.07 8 od. 1; 9 od. 4-5
Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka dikumi l’ahende 12
Naka onto ɔmɔtshi l’atei anyu ekɔ l’ohomba wa lomba, nde atetemale nɔmba Nzambi.—Jak. 1:5.
La ntondo ka wɛ ntatɛ mbadia Bible, lɔmba Jehowa dia kokimanyiya dia wɛ mɛna woho wakokayɛ nkondja wahɔ oma lo kɛnɛ kadiayɛ. Ɛnyɛlɔ, naka wɛ ekɔ lo nyanga dako dia mbeya woho wakokayɛ nkandola okakatanu ɔmɔtshi, kete lɔmba Jehowa dia kokimanyiya dia ntana atɔndɔ l’Ɔtɛkɛta ande wakoka kɔlɔmbɔla. (Flpɛ. 4:6, 7) Jehowa akatotonge la dikoka di’ekanelo dia diambo efula. Dia kokimanyiya dia mɛna mɛtɛ k’ɔkɔndɔ ɔmɔ wa lo Bible, sala la wolo dia nkanyiya ɔkɔndɔ akɔ ndo yaɛna dia wɛ ekɔ lo dihole di’onto lalekawɔ ntɛkɛta l’ɔkɔndɔ akɔ. Sala la wolo dia mɛna diangɔ diɛnande ndo ndjaoka woho wakoka onto akɔ ndjaoka. Oma laasɔ, kana yimba. Nkana yimba kɛdikɛdi nkanyiya la yambalo tshɛ awui wadiayɛ ndo lo woho wendana awui akɔ la yɛ. Dui sɔ diayokokimanyiya dia mbɔtɔnganyiya tokanyi ndo nkondja eokelo ka dimɛna ka dui dimɔtshi. Mbadia Bible aha la nkana yimba ekɔ oko mbolo ya dikalo yambowongola ko mbidja lo kartɔ. Nkana yimba tokimanyiyaka dia mɛna dikambo lo tshɛ kadiɔ. w21.03 15 od. 3-5
Lushi la hende, Ngɔndɔ ka dikumi l’ahende 13
Lekɔ la lowando le Nzambi, . . . diaha dimi kohɛ pondjo lo ɛsɛngɔsɛngɔ wasalami otsho la yanyi.—2 Tim. 1:3.
Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akakoke mbika washo lo nshi yakete, afɔnya dia otondonga nde kokoma Okristo wele l’ohetoheto, tshike vɔ kombonda. Nde akakoke momalɛ apami wa lo distrikɛ di’Asiya, wanɛ wakawoke ɔkɔngɔ ndo nde akakoke ntshika ndjaɛkɛ le angɛnyi ande akina. Koko Pɔɔlɔ kosala awui asɔ tshɛ. Kaanga mbakinde suke la nyɔi, Pɔɔlɔ kombohɛ dia dui diakaleke ohomba ele ntombola Jehowa. Ndo nde akatetemala nkana yimba lo kɛnɛ kendana la woho wakandakoke nkeketsha anto akina. Nde akayaɛkɛ le Jehowa lo mbɔlɔmbaka mbala la mbala. Lo dihole dia ndjakiyanya amboleka lo dikambo dia wanɛ wakawoke ɔkɔngɔ, nde akakɛnɛmɔla lowando l’efula lo osukɔ wa la ngandji wakawosha angɛnyi ande wanɛ wakookimanyiya la kɔlamelo tshɛ lo toho ta shikaa. Laadiko dia laasɔ, Pɔɔlɔ akatetemala mbeka Ɔtɛkɛta wa Nzambi. (2 Tim. 3:16, 17; 4:13) Dui diakaleke ohomba ele, nde aki l’eshikikelo koleki tshɛ ɔnɛ Jehowa la Yeso mbookaka ngandji. w21.03 18 od. 17-18
Lushi la sato, Ngɔndɔ ka dikumi l’ahende 14
Oko watshumanyema nkangaka, ko yɔ tshumbama lo dja, ngasɔ mbayonga l’etena k’ekomelo ka dikongɛ di’akambo.—Mat. 13:40.
Lo etena kɛmɔ ka lo ntambe ka hende T.D., Akristo wa kashi wakalole lo etshumanelo k’Akristo wa mɛtɛ, vɔ wakatatɛ ndjela wetshelo w’apanganu ndo wakashɛka akambo wa mɛtɛ watanema lo Ɔtɛkɛta wa Nzambi. Oma l’etena kɛsɔ polo l’ekomelo ka ntambe ka 19, ndooko olui w’ekambi wa Nzambi wakakongɛma la nkɛtɛ. Akristo wa kashi wakafulanɛ oko nkangaka ndo akayonga dui dia wolo dia mbeya waa na waki Akristo wa mɛtɛ. (Mat. 13:36-43) Lande na kele ekɔ ohomba mbeya dui sɔ? Dui sɔ mɛnyaka dia kɛnɛ kadiaso lo Danyɛlɛ tshapita 11 lo dikambo dia nkumekanga ka nɔrdɛ la nkumekanga ka sidɛ hakoke mendana l’ewandji kana waolelo waki la lowandji l’etena kɛmɔ lam’asa ɔnɔnyi wa 100 la ɔnɔnyi wa 1870. Ndooko olui w’ekambi wa Nzambi wakakongɛma wakawakoke ndɔsha. Koko, sho koka nongamɛ dia nkumekanga ka nɔrdɛ la nkumekanga ka sidɛ wakahombe nyomɛnama l’ekomelo ka ntambe ka 19. w20.05 3 od. 5
Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka dikumi l’ahende 15
Wodja ɔmɔtshi . . . wamboya lo wodja ami.—Jɔɛ. 1:6.
Jɔɛlɛ akate di’akata w’ɛndjɔ wayolanya wodja w’Isariyɛlɛ, lo ndɛ ɛngɔ tshɛ kɛnama! (Jɔɛ. 1:4) L’edja k’ɛnɔnyi efula, takataka dia prɔfɛsiya kɛsɔ kakendanaka lo yoho ya didjidji la yoho yayasha ekambi wa Jehowa l’olimu w’esambishelo oko akata w’ɛndjɔ wahakoke onto memadia. Takashihodia di’olimu ɔnɛ wekɔ la shɛngiya ya kɔlɔ le “wodja” kana anto walɔmbwama oma le ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ. Koko, naka sho nsɛdingola prɔfɛsiya kɛsɔ lo tshɛ katɔ, kete tayɛna dia ayonga ohomba sho ntshikitanya eokelo kaso. Tolembete kɛnɛ kalaka Jehowa lo kɛnɛ kendana la dilanya di’akata w’ɛndjɔ: “Dimi layotshanya lɛkɛ la nɔrdɛ [akata w’ɛndjɔ] etale la nyu.” (Jɔɛ. 2:20) Ko naka akata w’ɛndjɔ nembetshiyaka Ɛmɛnyi wa Jehowa wakitanyiya didjango dia Yeso dia nsambisha ndo mbetɛ anto ambeki, lande na kalaka Jehowa dia mbatshanya etale? (Ɛzk. 33:7-9; Mat. 28:19, 20) Mbokɛmaka hwe dia, Jehowa ekɔ lo mbitshanya, aha ekambi ande wa kɔlamelo, koko ɛngɔ kɛmɔtshi kana onto ɔmɔtshi lahɛnyahɛnya ekambi ande. w20.04 3 od. 3-5
Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka dikumi l’ahende 16
Naka onto ɔmɔtshi l’atei anyu ekɔ l’ohomba wa lomba, nde atetemale nɔmba Nzambi.—Jak. 1:5.
Ahombaso nsala naka tambɛna dia Jehowa hakadimola dɔmbɛlɔ diaso esadi? Jakɔba mbutaka dia sho pombaka ‘ntetemala nɔmba Nzambi.’ Jehowa hɔshi dia tekɔ lo mbosanya naka sho ntetemala mbɔlɔmba lomba. Nde hatotomalɛ. Naka sho mbɔlɔmba lomba la mbikikɛ ehemba, kete Shɛso lele l’olongo ayotoshalɔ la “lokaho tshɛ.” (Os. 25:12, 13) Nde mɛnaka ehemba watokomɛ, nde tokaka kɛtshi ndo nde ekɔ suke dia tokimanyiya. Lo mɛtɛ, ɔsɔ mbele kiɔkɔ y’ɔngɛnɔngɛnɔ aso. Ko, ngande watosha Jehowa lomba? Lo tshimbo y’Ɔtɛkɛta ande. (Tok. 2:6) Dia nkondja lomba lɔsɔ, sho pombaka mbekaka Ɔtɛkɛta ande ndo ekanda walembetshiya Bible. Koko sho pombaka salaka akambo efula, aha mbekaka tsho. Sho pombaka nsala kɛnɛ katɔlɔmba Nzambi dia nsala. Jakɔba akafunde ɔnɛ: “Nyonge atshi w’ɔtɛkɛta koko aha tsho amboki.” (Jak. 1:22) Naka sho nkamba l’alako wa Nzambi, kete tayoleka monga la wɔladi, l’ekanelo k’ɔlɔlɔ ndo la kɛtshi. (Jak. 3:17) Waonga asɔ wayotokimanyiya dia mbikikɛ ehemba akɔna tshɛ aha la nshisha ɔngɛnɔngɛnɔ aso. w21.02 29 od. 10-11
Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka dikumi l’ahende 17
Etenyi ka demba tshɛ . . . kimanyiyaka dia demba mbola.—Ɛf. 4:16.
Ondo ombeki wa Bible ayotetemala mpama polo lo batisimu naka ase etshumanelo mbokimanyiya. Opandjudi tshɛ koka mbisha lonya dia etshumanelo mpama. Ombatshi mboka ɔmɔ mbutaka ate: “Ekɔ yokedi mɔ yata ɔnɛ onto tshɛ la lo ngelo pombaka mbisha ekimanyielo di’ɔna mbola. Dimi fɔnyaka dia ngasɔ mbediɔ ndo lo kɛnɛ kendana la mbetɛ anto ambeki ;mbala efula nɔmbamaka di’ose etshumanelo tshɛ mbisha lonya dia mbela onto ɔmɔ l’akambo wa mɛtɛ.” Ase nkumbo, angɛnyi, embetsha wa la kalasa, vɔ tshɛ wekɔ l’ɔkɛndɛ wa nkimanyiya ɔna dia nde mbola polo nde monga opalanga. Vɔ salaka dui sɔ lo nkeketsha ɔna ndo lo mbeetsha awui w’ohomba. Woho akɔ waamɛ mbele apandjudi koka mbisha alako, ekeketshelo ndo ɛnyɛlɔ ka dimɛna le ambeki wa Bible dia mbakimanyiya dia vɔ mpama polo lo batisimu. (Tok. 15:22) Lande na kahomba opandjudi walɔmbɔla wekelo wa Bible ngɛnangɛna ekimanyielo kakoka apandjudi akina mbisha ombeki wa Bible? Nɛ dia anto efula koka mbisha lonya di’ombeki wa Bible mpama lo nyuma. w21.03 8 od. 1-3
Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka dikumi l’ahende 18
Naka sho mbuta shate: “Sho keema la pɛkato,” kete tekɔ lo ndjakesa.—1 Jni. 1:8.
Akristo tshɛ, oyadi akɛnda kana epalanga, pombaka nshika tanga la ntondo ka shɛngiya ya monga la lɔsɛnɔ la dungi pende. Ɔpɔstɔlɔ Joani akɛnya dia hatokoke l’etena kakɔ kaamɛ takɛndakɛnda lo akambo wa mɛtɛ ko tasɛna lɔsɛnɔ la mindo. (1 Jni. 1:6) Naka sho nangaka mbetawɔma le Nzambi, kete sho pombaka mbohɔka tena tshɛ dia Jehowa mɛnaka oseka dui tshɛ diasalaso. Oyadi anto hawɛnyi kɛnɛ kasalaso lo woshɛshɛ, Jehowa mɛnaka oseka dui tshɛ diasalaso. (Hɛb. 4:13) Sho pombaka ntona kanyi yele l’andja ɔnɛ lo dikambo dia pɛkato. Lo nshi ya Joani, waa apɔsta wakataka ɔnɛ onto koka nsala pɛkato la lolango lande ko ntetemala monga la diɔtɔnganelo la Nzambi. Ɛlɔ kɛnɛ, tekɔ lo nsɛna l’atei w’anto wele la kanyi yakɔ yaamɛ. Anto efula mbutaka dia wekɔ la mbetawɔ le Nzambi, koko hawetawɔ kanyi ya Jehowa lo dikambo dia pɛkato, djekoleko awui wendana la dieyanelo. Kɛnɛ kɔsa Jehowa ɔnɛ pɛkato vɔ kielɛka ɔnɛ awui walanga onto kana yoho yande ya lɔsɛnɔ. w20.07 22 od. 7-8
Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka dikumi l’ahende 19
[Tokanake] ngandji . . . lo etsha ndo lo mɛtɛ.—1 Jni. 3:18.
Onde wɛ kimanyiyaka akadiyɛso etena kewɔ l’ohomba w’ekimanyielo? Tɔsɛdingole dui diayela nɛ. Apandjudi amɔ mɛnaka dia kadiyɛso kɛmɔ kele omɛnde bu ombetawudi, komaka mbala efula l’ɔkɔngɔ lo nsanganya ndo kalolaka kam’ashila nsanganya. Vɔ mɛnaka dia nde haleke ndja l’anande lo nsanganya. Diakɔ diele vɔ mbɔɔnyɔlaka nɛ dia vɔ fɔnyaka dia nde pombaka nɔmba omɛnde dia mbeetawɔ dia nde ndjaka l’ana lo nsanganya. Koko, kɛnɛ kele mɛtɛ ele kadiyɛso ekɔ lo nsala kɛnɛ tshɛ kakokande nsala. Aha nde mbakongɛ kɛnɛ tshɛ kasalande, aha nde mbele la yɛdikɔ y’ekomelo lo dikambo di’ana. Naka wɛ mandola kadiyɛso kɛsɔ ndo mbitɛ anto akina akambo w’amɛna wasalande, kete wɛ koka nsala dia vɔ ntshika mbɔnyɔla. Dikumanyi mbeyaka dia Jehowa nangaka di’anto akina mbasalɛ akambo lo yoho ya dimɛna. (Jak. 1:27) Dikumanyi mbokoyaka Yeso ndo wekɔ l’ekanelo k’ɔlɔlɔ, vɔ salaka dui sɔ lo mbewɔ mbidja ɛlɛmbɛ etena kele ndeka dimɛna monga ɔlɔlɔ ndo monga anto woka dikambo. (Mat. 15:22-28) Dikumanyi diatakola nna dia ntondo dia nkimanyiya, kimanyiyaka akadiyɛso dia ndjaoka dia wekɔ lo sukamɛ. w20.09 24-25 od. 17-19
Lushi la hende, Ngɔndɔ ka dikumi l’ahende 20
[Nzambi] ambewoya nkumekanga Nɛbukadinɛza kɛnɛ kayohomba salema.—Dan. 2:28.
Omvutshi Danyɛlɛ akendɛka nshi tshɛ l’okitshakitsha tshɛ le Jehowa dia ntana ɛlɔmbwɛlɔ. Ɛnyɛlɔ, etena kakakambe Jehowa la nde dia nembetshiya Nɛbukadinɛza dɔ, Danyɛlɛ kondjatombola l’ɔtɛ wa dui sɔ. Koko, l’okitshakitsha tshɛ nde akasha Jehowa lotombo ndo kɛnɛmɔ tshɛ. (Dan. 2:26-28) Wetshelo akɔna wakondjaso? Naka anangɛso wekɔ lo ngɛnangɛna asawo washaso kana tekɔ lo nkondja etombelo w’ɛlɔlɔ l’olimu w’esambishelo, tatohɛke mbisha Jehowa lotombo tshɛ. Sho pombaka mbohɔka l’okitshakitsha tshɛ ɔnɛ hatokoke nsala awui asɔ aha l’ekimanyielo ka Jehowa. (Flpɛ. 4:13) Naka sho nsala ngasɔ, kete tayokoya ndo ɛnyɛlɔ ka dimɛna ka Yeso. Yeso akendɛka le Jehowa. (Jni. 5:19, 30) Ndooko lushi lakandayange dia mbɔsa lowandji lele la She lele l’olongo. Filipɛ 2:6 totɛka ɔnɛ Yeso “komonga la kanyi ya mbɔsa dihole diande, mbuta ate mbɛdima la Nzambi.” Oko Ɔna lele l’okitshakitsha, Yeso akashihodiaka elelo ande ndo akalɛmiyaka lowandji la She. w20.08 11 od. 12-13
Lushi la sato, Ngɔndɔ ka dikumi l’ahende 21
Nyolawɔ woho wa nyu dilongola.—1 Kɔr. 9:24.
Anto amɔtshi watalawɔ lo mboka k’otsha lo lɔsɛnɔ wekɔ lo ndɔshana l’ekakatanu awɔ hita wahakoke anto akina mɛna kana nshihodia. Naka wɛ ekɔ l’ekakatanu ɛmɔtshi ndo wɛ mɛnaka di’anto hawoshihodia woho wayaokayɛ, kete wɛ koka nkondja ekeketshelo oma l’ɛnyɛlɔ ka Mefibɔshɛtɛ. (2 Sa. 4:4) Nde aki l’ɛkɔmɔ ndo nkumekanga Davidɛ kombosalɛ akambo la losembwe. Koko nde akɛnyi akambo la sso di’ɔlɔlɔ ndo nde aki la lowando l’akambo w’ɛlɔlɔ wakandɛnyi lo lɔsɛnɔ lande. Nde aki la lowando lo awui w’ɛlɔlɔ wakoosalɛ Davidɛ lo nshi yakete. (2 Sa. 9:6-10) Diakɔ diele lam’akosalɛ Davidɛ akambo aha la losembwe, Mefibɔshɛtɛ akadje yimba lo awui tshɛ wakendanaka la dikambo sɔ. Nde kombetawɔ dia munga ka Davidɛ mbootsha kɛlɛ. Ndo nde kombisha Jehowa onongo l’ɔtɛ wa kɛnɛ kakasale Davidɛ. Mefibɔshɛtɛ akadje yimba lo kɛnɛ kakandakoke nsala dia nsukɛ nkumekanga kakasɔnama oma le Jehowa kɛsɔ. (2 Sa. 16:1-4; 19:24-30) Jehowa akasale dia ɔkɔndɔ wa dimɛna wa Mefibɔshɛtɛ fundama lo Ɔtɛkɛta Ande lo wahɔ aso.—Rɔmɔ 15:4. w20.04 26 od. 3; 30 od. 18-19
Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka dikumi l’ahende 22
Tekɔ ekambi kaamɛ la Nzambi.—1 Kɔr. 3:9.
Ase etshumanelo amɔ sɔnamaka dia nkamba oko waa misiɔnɛrɛ, ambatshi mboka wa laande kana ambatshi mboka wa pondjo. Vɔ mbetɛka olimu w’esambishelo ndo wa mbetɛ anto ambeki olimu wa lo tena tshɛ wa lɔsɛnɔ lawɔ l’otondo. Kaanga mbele mbala efula ekambi wa lo tena tshɛ ɛsɔ bu la diangɔ dia l’emunyi efula, Jehowa mbashaka lɔsɛnɔ loludi tɔɔ l’ɛtshɔkɔ. (Makɔ 10:29, 30) Sho mbɔsaka anangɛso l’akadiyɛso asɔ la nɛmɔ, ndo tekɔ la lowando l’ɔtɛ wewɔ l’etshumanelo! Onde anangɛso wakasɔnama ndo wanɛ wele l’olimu wa lo tena tshɛ ato mbele la dihole l’etshumanelo? Ndooko! Opandjudi tshɛ wa lokumu l’ɔlɔlɔ ekɔ la nɛmɔ le Nzambi ndo l’etshumanelo. (Rɔmɔ 10:15; 1 Kɔr. 3:6-8) Lo mɛtɛ, oyango ɔmɔ woleki ohomba le ase etshumanelo ele mbetɛ anto ambeki wa Nkumadiɔndjɔ Yeso Kristo. (Mat. 28:19, 20; 1 Tim. 2:4) Ase etshumanelo tshɛ, oyadi apandjudi wambobatizama kana wahatabatizama pombaka nsala la wolo dia mbetsha olimu ɔsɔ lo dihole dia ntondo.—Mat. 24:14. w20.08 21 od. 7-8
Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka dikumi l’ahende 23
Dimi lekɔ la nyu nshi tshɛ polo l’etena k’ekomelo ka dikongɛ di’akambo.—Mat. 28:20.
Oko wadiɛnya ɛtɛkɛta wa lo divɛsa di’ɛlɔ, etena kongaso l’ekakatanu, Yeso ayotosukɛ. Lo mɛtɛ, ɛtɛkɛta wa Yeso ɛsɔ wekɔ kiɔkɔ y’ekeketshelo le so. Lande na? Nɛ dia nshi mɔtshi mongaka paa le so dia mbikikɛ. Ɛnyɛlɔ, etena kavushaso onto ɔmɔ lokaso ngandji, sho pombaka diɛnɛ la lɔkɔnyɔ aha nshi mɔtshi tsho, koko ondo l’edja k’ɛnɔnyi efula. Anto amɔ diɛnɛka la nshi ya paa yaya l’ɔtɛ wa lotshundu l’osombe. Koko, akina diɛnɛka la nshi ya paa l’ɔtɛ w’ɔkɔmwɛlɔ. Kaanga mbediɔ ngasɔ, sho kondjaka wolo wa mbikikɛ nɛ dia sho mbeyaka ɔnɛ Yeso ekɔ kaamɛ la so “nshi tshɛ,” mbidja ndo nshi ya paa ya lo lɔsɛnɔ laso. (Mat. 11:28-30) Ɔtɛkɛta wa Nzambi toshikikɛka ɔnɛ Jehowa tokimanyiyaka lo tshimbo y’andjelo ande. (Hɛb. 1:7, 14) Ɛnyɛlɔ, andjelo tosukɛka ndo tɔlɔmbɔlaka etena kasambishaso anto wa lo “wedja tshɛ ndo waoho tshɛ ndo ɛtɛkɛta tshɛ” “lokumu l’ɔlɔlɔ . . . la Diolelo.”—Mat. 24:13, 14; Ɛny. 14:6. w20.11 13-14 od. 6-7
Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka dikumi l’ahende 24
Tokanyi ta lo otema w’onto tekɔ oko ashi wa dingunda, koko kanga shɛnɔdi mbataholaka.—Tok. 20:5.
Sho nangaka di’ombeki aso nshihodia ɔnɛ kɛnɛ kekande ndja oma l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi wakasambiyama. (1 Tɛs. 2:13) Ngande wakokaso nsala dui sɔ? Keketsha ombeki dia mbitɛka anto akina awui wekande. Lo dihole dia nembetshiyaka ombeki avɛsa wa lo Bible tena tshɛ, lɔmbande dia nembetshiyaka avɛsa amɔtshi. Kimanyiya ombeki dia mɛna woho wendana Ɔtɛkɛta wa Nzambi la nde. Okande ambola wayowokimanyiya dia nde mbita kɛnɛ kakanyiyande ndo woho wayaokande lo kɛnɛ kendana l’avɛsa wadishande. (Luka 10:25-28) Ɛnyɛlɔ, mbolande ɔnɛ: “Ngande wambokokimanyiya divɛsa nɛ dia mɛna dionga dimɔtshi dia Jehowa?” “Wahɔ akɔna wamboyokondja oma lo dui dia mɛtɛ dia lo Bible nɛ?” “Ngande wayaokayɛ lo kɛnɛ kendana l’awui w’omayɛ la mbeka?” Kɛnɛ koleki ohomba ele, woho walanga ndo wakamba ombeki la kɛnɛ keyande, koko aha woho weyande awui efula. Sala dia wetshelo ayɛ ntomba oma lo Bible. Wɛ la dia monga l’okitshakitsha naka wɛ nangaka ndowanya akoka ayɛ wa mbetsha. w20.10 15 od. 5-6
Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka dikumi l’ahende 25
Onɛ woho ayɛ la pindju ndo toshake lonya layɛ momuya polo la dikɔlɔ.—Ond. 11:6.
Sho koka monga l’eshikikelo ɔnɛ olimu w’esambishelo ka Diolelo wayokomɛ l’etena kakashikikɛma. Tɔsɛdingole kɛnɛ kakasalema lo nshi ya Nɔa. Jehowa akɛnya dia nde kele ɔnɛ loleki mbeya deko l’ɛnɔnyi. Ɛnɔnyi oko 120 la ntondo, Jehowa akashikikɛ etena kakahombe Mvula k’elola ntatɛ. Ɛnɔnyi akumi l’ɔkɔngɔ, Jehowa akasha Nɔa ɔkɛndɛ wa nsɛla waato. Ondo ɛnɔnyi 40 kana 50 la ntondo ka Mvula k’elola ntatɛ, Nɔa akatetemala nkamba olimu wa wolo. Kaanga mbaki anto kombohokamɛ, nde akatetemala nsambisha losango l’ɔhɛmwɛlɔ polo lam’akate Jehowa ɔnɛ etena kambokoka ka mbɔtɔ lo waato. Oma laasɔ, l’etena kahombama, “Jehowa akadihe lokuke la waato wa luudu.” (Eta. 6:3; 7:1, 2, 16) Keem’edja, Jehowa ayanga nkomiya olimu w’esambishelo ka Diolelo; nde ayanga ‘ndjiha lokuke’ la dikongɛ di’akambo dia Satana ndo ayanga mbela andja w’oyoyo wa losembwe. Polo l’etena kɛsɔ, nyɛsɔ tokoya Nɔa, ndo anto akina waki kombisha lonya lawɔ momuya. Nyɛsɔ totetemale nsambisha, monga la solo dia lotutsha ndo totetemale monga la mbetawɔ ka wolo le Jehowa ndo l’alaka ande. w20.09 13 od. 18-19
Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka dikumi l’ahende 26
Akambo tshɛ wasaleme dimɛna ndo aha l’ofukutanu.—1 Kɔr. 14:40.
Otondonga heyama hwe onto akɔna ele la lowandji, tshike nkumbo ka Jehowa kotonga l’ofukutanu ndo aha l’ɔngɛnɔngɛnɔ. Ɛnyɛlɔ, ndooko onto loteya ɔnɛ kapanda mbahomba mbɔsa tɛdikɔ t’ekomelo ndo onto lahomba menda dia tɛdikɔ takɔ nɛmiyama. Naka yɛdikɔ yendana la lowandji yakɔshi Jehowa yekɔ dui di’ɔlɔlɔ, lande na kayaoka wamato efula ɛlɔ kɛnɛ dia waomɛwɔ wekɔ lo mbahɛnyahɛnya? Ekɔ nɛ dia apami efula mɔnyɔlaka ɛlɛmbɛ wa Jehowa wendana la nkumbo ndo vɔ sɔnaka dia ndjela mbekelo ya lo ngelo kana awui w’ashidi. Vɔ koka nto salɛ wadɛwɔ awui wa kɔlɔ dia vɔ ndjaoka dimɛna. Ɛnyɛlɔ, omi koka mbahemɛ wadɛnde l’oyango wa nde nɛmiyama kana dia mɛnya anto akina dia nde ekɔ pami la lokombo. Nde koka mfɔnya dia nde hakoke ntshutshuya wadɛnde la wolo dia mbooka ngandji, koko nde koka nkonya wadɛnde dia mbooka wɔma. Ndo nde koka nkamba la wɔma ɔsɔ dia mbahemɛ wadɛnde. Kanyi ndo lɔkɛwɔ la ngasɔ hɛnya di’apami mbishaka wamato kɛnɛmɔ ndo dilɛmiɛlɔ diahombawɔ nongola, ndo dui sɔ ntshikitana tshɛ lo tshɛ la kɛnɛ kakombola Jehowa.—Ɛf. 5:25, 28. w21.02 3 od. 6-7
Lushi la hende, Ngɔndɔ ka dikumi l’ahende 27
Nyokitsha ekiyanu anyu tshɛ le nde, nɛ dia nde ndjakiyanyaka dikambo dianyu.—1 Pe. 5:7.
Akristo wele l’ekiyanu koka ndjaoka dimɛna naka vɔ ndjaɛkɛ le Jehowa lo salaka alɔmbɛlɔ wa mbala la mbala. Jehowa koka nkadimola alɔmbɛlɔ ayɛ lo kosha “wɔladi wa Nzambi woleki tokanyi tshɛ” ta anto. (Flpɛ. 4:6, 7) Jehowa ayokosha wɔladi ɔsɔ lo tshimbo ya wolo ande wa nyuma k’ekila. (Ngal. 5:22) Etena kayasukanyayɛ la Jehowa lo dɔmbɛlɔ, diholɛnde otema. Ta awui shikaa. Tɛnde ekakatanu akɔ, ndo lembetshiyande woho wayaokayɛ lo dikambo diakɔ. Naka woho wa nkandola dikambo diakɔ wekɔ, kete lɔmbande dia kosha lomba dia wɛ mbeya woho wa dikandola ndo dia kosha wolo wa nsala dui sɔ. Naka ndooko woho wa nkandola dikambo diakɔ, kete lɔmba Jehowa dia kokimanyiya diaha wɛ ndeka ndjakiyanya. Naka wɛ mbita awui akɔ shikaa l’alɔmbɛlɔ ayɛ, kete wɛ ayɛna hwe woho waakadimola Jehowa. Naka okadimwelo hawoye mbala kakɔ ɔtɔi l’ɔkɔngɔ wa wɛ nɔmba, kete tohekɔke. Jehowa nangaka aha tsho dia wɛ mbita awui akɔ shikaa, koko ndo dia wɛ monga l’etete l’alɔmbɛlɔ.—Luka 11:8-10. w21.01 3 od. 6-7
Lushi la sato, Ngɔndɔ ka dikumi l’ahende 28
[Yeso] akawatɛ ate: “Aha anto tshɛ mbetawɔ ɛtɛkɛta ɛsɔ, koko paka wanɛ wakalongola losha.”—Mat. 19:11.
L’atei w’anto wakenga tshumanelo dia nshi nyɛ mbele ndo atshukanyi ndo nkumbo. Koko, tɔ kengama ndo l’anangɛso l’akadiyɛso efula wahatatshukana. Ngande wahombaso mbɔsa wanɛ weeke enyemba? Tɔsɛdingole woho wakɔsaka Yeso lonyemba. Etena kakandakambaka olimu ande la nkɛtɛ, Yeso kotshuka. Nde akatshikala onyemba ndo akaleke mbetsha wenya ndo mbidja yimba l’olimu ande. Ndooko lushi laketsha Yeso ɔnɛ tshukana kana ntshikala onyemba ekɔ didjango. Koko, nde akate ɔnɛ Akristo amɔ wayɔsɔna diaha tshukana. (Mat. 19:12) Yeso akalɛmiyaka wanɛ wahatatshukana. Nde kɔmbɔsaka enyemba oko anto wele l’ɛse k’atshukanyi kana oko anto wele lo dihombo di’ɛngɔ kɛmɔ. L’ɛnyɛlɔ ka Yeso, ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akakambaka olimu ande ele onyemba. Ndooko lushi laketsha Pɔɔlɔ ɔnɛ ekɔ kɔlɔ di’Okristo tshukana. Nde akeyaka ɔnɛ tshukana ekɔ yɛdikɔ y’onto ndamɛ. w20.08 28 od. 7-8
Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka dikumi l’ahende 29
Nzambi ekɔ ngandji.—1 Jni. 4:16.
Ɔpɔstɔlɔ Joani akasɛnɛ edja efula. Nde akahomana l’ekakatanu efula wakakoke mbɔladia mbetawɔ kande. Koko mbala tshɛ, nde akasalaka la wolo dia nkitanyiya wadjango wa Yeso, mbidja ndo didjango dia mboka anangɛso l’akadiyɛso ngandji. Etombelo wakonge ele, Joani aki l’eshikikelo dia Jehowa ndo Yeso wakolangaka ndo ɔnɛ vɔ wayowosha wolo wa mbikikɛ ohemba akɔna tshɛ. (Jni. 14:15-17; 15:10) Ndooko kakakoke Satana kana dikongɛ diande nsala kakakoke nshimba Joani dia mboka anango l’akadiyɛnde ngandji ndo mɛnya dui sɔ oma lo kɛnɛ kakandataka ndo kakandasalaka. L’ɛnyɛlɔ ka Joani, tekɔ lo nsɛna l’andja walɔmbwama oma le Satana, jambizambi ya dikongɛ nɛ yoludi tɔɔ la lohetsho. (1 Jni. 3:1, 10) Kaanga mbalangande toshimba dia ntshika mboka anangɛso l’akadiyɛso ngandji, dui sɔ hakoke tokomɛ naka sho hatowosha diaaso dia nde nsala dui sɔ. Nyɛsɔ toyashikikɛ dia mboka anangɛso l’akadiyɛso ngandji, dia mɛnya ngandji kɛsɔ oma lo kɛnɛ kataso, ndo oma lo kɛnɛ kasalaso. Oma laasɔ, tayɔngɛnangɛna monga l’atei wa nkumbo ka Jehowa, ko tayonga la lɔsɛnɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ efula.—1 Jni. 4:7. w21.01 13 od. 18-19
Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka dikumi l’ahende 30
Nzambi kasha ekikelo.—Rɔmɔ 15:5.
Lɔsɛnɔ la l’andja ɔnɛ walɔmbɔma oma le Satana koka monga wolo efula ndo lo tena dimɔ sho komaka ewo. (2 Tim. 3:1) Koko hatohombe ndjakiyanya kana mboka wɔma. Jehowa mbeyaka ekakatanu wele la so. Etena keso l’ohomba w’ekimanyielo, nde ndakaka dia tosukɛ la lonya lande l’omi la wolo. (Isa. 41:10, 13) La eshikikelo tshɛ l’osukɔ ande, sho koka nkondja ekeketshelo oma l’Afundelo ndo ntondoya oseka okakatanu tshɛ. Tovidɛo taso ndo adramɛ wa lohokamɛ tsho, mbidja ndo ɔnɔngɔ w’asawo wele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ “Tokoya mbetawɔ kawɔ” wayokokimanyiya dia wɛ monga oko onto lɛna awui wɔtɛkɛtshiwɔ lo Bible. La ntondo ka wɛ menda, mpokamɛ kana mbadia ɛkɔndɔ ɛsɔ, lɔmba Jehowa dia kokimanyiya dia wɛ ntana awui w’ohomba wakokayɛ nkamba la wɔ. Yadja lo dihole di’onto lolekiwɔ ntɛkɛta dikambo diande. Kana yimba lo awui wakasale ekambi wa Jehowa wa kɔlamelo ɛsɔ ndo woho wakandaakimanyiya dia ntondoya ekakatanu. Oma laasɔ, nkamba la wetshelo wamboyokondja dia wɛ nkandola okakatanu ayɛ hita. Kaloya Jehowa losaka l’ekimanyielo kakoshande. Ndo ɛnya dia wɛ ekɔ la lowando l’ekimanyielo kɛsɔ lo nyangaka waaso wa nkeketsha ndo nsukɛ anto akina. w21.03 19 od. 22-23
Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka dikumi l’ahende 31
Ana wekɔ etenyi k’okitɔ k’oma le Jehowa.—Os. 127:3.
Naka nyekɔ wadi l’omi ndo nyu nangaka mbota ana, kete nyoyambole ɔnɛ: ‘Onde tekɔ anto wele l’okitshakitsha ndo wele la lonyuma la dimɛna wakoka Jehowa nsɔna dia nkokɛ ana wayotɔ?’ (Os. 127:4) Naka wɛ ekɔ ombutshi, kete yambola ɔnɛ: ‘Onde dimi mbetshaka anami dia ekɔ ohomba nkamba olimu wa wolo?’ (Ond. 3:12, 13) ‘Onde dimi salaka la wolo dia nkokɛ anami oma lo waale wa lo demba ndo wendana la lɔkɛwɔ wakoka mbakomɛ?’ (Tok. 22:3) Wɛ hokoka nkokɛ anayɛ oma l’ekakatanu tshɛ. Koko, wɛ kokaka tawalɔngɔsɔlaka yema yema ndo la ngandji tshɛ lo kɛnɛ kendana l’awui wa lo lɔsɛnɔ lo mbaetsha woho wa ndjaɛkɛ lo Ɔtɛkɛta wa Nzambi. (Tok. 2:1-6) Ɛnyɛlɔ, naka owotɔ ayɛ ambotshika ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ, kete nkimanyiya anayɛ dia mbeka oma l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi lande na kele ekɔ ohomba ntshikala la kɔlamelo le Jehowa. (Os. 31:23) Kana naka onto ɔmɔ lokanyu ngandji ambovɔ, ɛnya anayɛ woho wakokawɔ nkamba l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi dia ndɔshana l’ɔkɛyi ndo monga la wɔladi.—2 Kɔr. 1:3, 4; 2 Tim. 3:16. w20.10 27 od. 7