BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ wa Watchtower
Watchtower
BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ
Ɔtɛtɛla
  • BIBLE
  • EKANDA
  • NSANGANYA
  • es22 lk. 108-118
  • Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi

Ndooko vidɛo yele lo kɛnɛ kɔsɔnyiyɛ.

Otokimwe, munga kakongi etena kakayatelesharjɛki vidɛo.

  • Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi
  • Tɔsɛdingolake Afundelo lushi la lushi—2022
  • Ɛtɛ w'awui wahɔnyi
  • Lushi la hende, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 1
  • Lushi la sato, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 2
  • Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 3
  • Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 4
  • Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 5
  • Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 6
  • Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 7
  • Lushi la hende, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 8
  • Lushi la sato, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 9
  • Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 10
  • Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 11
  • Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 12
  • Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 13
  • Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 14
  • Lushi la hende, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 15
  • Lushi la sato, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 16
  • Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 17
  • Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 18
  • Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 19
  • Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 20
  • Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 21
  • Lushi la hende, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 22
  • Lushi la sato, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 23
  • Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 24
  • Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 25
  • Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 26
  • Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 27
  • Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 28
  • Lushi la hende, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 29
  • Lushi la sato, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 30
Tɔsɛdingolake Afundelo lushi la lushi—2022
es22 lk. 108-118

Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi

Lushi la hende, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 1

Onto lakadimola esadi esadi la ntondo ka nde mpokamɛ dikambo dimɛna, dui sɔ diekɔ enginya ndo nsɔnyi le nde.​—Tok. 18:13.

Lam’ele hateye akambo tshɛ wendana la Jɔna, sho koka ndjɔfɔnya ɔnɛ nde komonga onto la mbɛkɛ otema ndo komonga la kɔlamelo. Nde akalongola didjango oma le Jehowa dia tewoya ase Niniva losango la kilombo. Koko lo dihole dia nkitanyiya, Jɔna akɔtɔ lo masuwa otsha lo dihole dikina “mangana la Jehowa.” (Jɔna 1:1-3) Onde wɛ otokoka mbisha Jɔna diaaso dikina dia nkotsha ɔkɛndɛ ande? Ondo bu. Koko, Jehowa aki l’ɛkɔkɔ wa nsala dui sɔ. (Jɔna 3:1, 2) Jɔna akɛnya woho w’onto wakinde mɛtɛ oma lo dɔmbɛlɔ diakandasale. (Jɔna 2:1, 2, 9) Aha la taamu, l’atei w’alɔmbɛlɔ efula wakasale Jɔna, dɔmbɛlɔ sɔ tokimanyiyaka diaha mbɔɔsa tsho oko onto lakalawɔ ɔkɛndɛ ande. Ɛtɛkɛta ande mɛnyaka dia nde aki l’okitshakitsha, aki la lowando ndo aki onto lakayashikikɛ dia nkitanyiya Jehowa. Aha la taamu, Jehowa akɛnyi kɛnɛ kaki ledia ka ditshelo dia Jɔna, nde akakadimola dɔmbɛlɔ diande ndo akatetemala nkamba la nde oko omvutshi! Ekɔ mɛtɛ ohomba dia ekumanyi tshɛ “mpokamɛ dikambo dimɛna” la ntondo ka mbisha dako! w20.04 15 od. 4-6

Lushi la sato, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 2

[Pɔɔlɔ] akakanaka la wɔ yimba oma lo Afundelo, awalembetshiya ndo awaɛnya lo nkamba l’Afundelo.​—Ets. 17:2, 3.

Ambeki wa lo ntambe ka ntondo waketawɔka wetshelo ɛsɔ ndo wakayaɛkɛka le nyuma k’ekila dia mbakimanyiya dia vɔ nshihodia Ɔtɛkɛta wa Nzambi. Vɔ wakasalaka eyangelo dia ndjashikɛ ɔnɛ wetshelo ɛsɔ wakahikama l’Afundelo. (Ets. 17:11, 12; Hɛb. 5:14) Vɔ kompika mbetawɔ kawɔ lo nsaki ndo lo tokanyi tawɔ tsho, ndo vɔ kokambɛ Jehowa l’ɔtɛ wakawayaokaka dimɛna etena kakiwɔ kaamɛ l’asekawɔ ambetawudi. Koko, mbetawɔ kawɔ kakahikama lo “ewo k’oshika ka Nzambi.” (Kɔl. 1:9, 10) Akambo wa mɛtɛ wa l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi hawotshikitana. (Os. 119:160) Ɛnyɛlɔ, vɔ hawotshikitana etena katonyangiya osekaso ombetawudi kana kasalande pɛkato kɛmɔtshi ka woke. Ndo vɔ hawotshikitana etena kahomanaso l’ekakatanu. Diakɔ diele sho pombaka ndjaekesanyiya dimɛna la wetshelo wa lo Bible ndo monga l’eshikikelo ɔnɛ vɔ wekɔ mɛtɛ. Oko wakoka longo la masuwa shikimadia masuwa lo tena dia lɔpɛpɛ la wolo, mbetawɔ kaso ka wolo kohikami l’akambo wa mɛtɛ wa lo Bible kayotoshikimadia lo tena di’ehemba. w20.07 9 od. 6-7

Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 3

Nde akatodjangɛ dia sho nsambisha anto ndo mbewoya dimɛna dimɛna.​—Ets. 10:42.

Yeso mbɔsaka kɛnɛ kasalaso dikambo di’anango w’akitami oko tekɔ lo mbosalɛ nde. (Mat. 25:34-40) Yoho yoleki dimɛna ya nsukɛ akitami ele lo ndjasha tshɛ l’olimu wa mbetɛ anto ambeki wakadjangɛ Yeso ambeki ande dia nsala. (Mat. 28:19, 20) Paka l’ekimanyielo ka “ɛkɔkɔ ekina” mbakoka anango Kristo nkotsha olimu wa woke w’esambishelo wakambema l’andja w’otondo ɛlɔ kɛnɛ. (Jni. 10:16) Naka wɛ ekɔ l’atei w’ɛkɔkɔ ekina, kete etena tshɛ kayashayɛ l’olimu ɔsɔ, wɛ mɛnyaka ngandji kokayɛ akitami ndo kokayɛ Yeso. Sho ndjalaka nto angɛnyi wa Jehowa nde la Yeso lo nkamba la falanga yaso dia nsukɛ olimu walɔmbɔlawɔ. (Luka 16:9) Ɛnyɛlɔ, sho koka nkimɔ weshasha dikambo di’olimu wa l’andja w’otondo, ndo nkimanyiya wanɛ wambohomɔ mpokoso k’oma lo diangɔ diakatongama. Sho koka nto nsukɛ etshumanelo kaso la falanga yaso ndo nkimanyiya wanɛ weyaso wele lo dihombo.​—Tok. 19:17. w20.04 24 od. 12-13

Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 4

Nde hatɔlɛnya Nzambi ka washe. . . . Koko lo dihole dia nsala ngasɔ, nde ayosha lotombo le jambizambi ya ngele.​—Dan. 11:37, 38.

Lo kɛnɛ kendana la okotshamelo wa prɔfɛsiya kɛsɔ, nkumekanga ka nɔrdɛ “[kɔnɛmi]ya Nzambi ka washe.” Lo ngande? Union soviétique akalange nshila ɛtɛmwɛlɔ tshɛ, diakɔ diakandasale la wolo dia minya shɛngiya y’atshunda w’ɛtɛmwɛlɔ. Dia nkotsha oyango ɔsɔ, lowandji la Union soviétique lakakambe la ɔlɛmbɛ wakawadje lo 1918 ndo dui sɔ diakayokonya dia didjango dia wetshelo w’ɔnɛ Nzambi bu mbetshama lo waa kalasa. Ngande wakasale nkumekanga ka nɔrdɛ kɛsɔ dia “[mbi]sha lotombo le jambizambi ya ngele”? Union soviétique akashisha falanga efula dia nkenga asɔlayi awɔ ndo wakatshule bɔmbɛ nikliyɛrɛ nunu dia nkeketsha lowandji lawɔ. L’ekomelo, nkumekanga ka nɔrdɛ la nkumekanga ka sidɛ wakonge la ekoma wa wolo wakakoke ndjaka miliyara y’anto! Nkumekanga ka nɔrdɛ ekɔ lo nsukɛ nkumekanga ka sidɛ lo dui dimɔ di’ohomba, vɔ “wa[mb]okitsha ɛngɔ ka wɔnɔnyi katonga elanyelo,” mbuta ate Organisation des Nations unies.​—Dan. 11:31. w20.05 6-7 od. 16-17

Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 5

Ɔnanyɔ . . . akashishɔ, ko ambɛnama.​—Luka 15:32.

Waa na wakoka mbisha lonya dia nyanga wanɛ wambɔla lo nyuma? Sho tshɛ, dikumanyi, ambatshi mboka, ase nkumbo ndo apandjudi wa l’etshumanelo, koka mbisha lonya dia mbayanga. Onde wɛ ekɔ l’ɔngɛnyi kana owotɔ wambɔla lo nyuma? Onde wɛ ambohomanaka l’onto ɔmɔ lambɔla lo nyuma l’esambishelo ka luudu la luudu kana l’esambishelo ka lo sɛkɛ? Naka onto ɔsɔ nangaka kosha adrɛsɛ kana numɛlɔ kande ka telefɔnɛ dia wɛ tosha dikumanyi dia l’etshumanelo kanyu, wɛ koka mbɔsa dia towasha. Ekumanyi kelɛwɔ Thomas mbutaka ate: “Dimi mimbolaka anangɛso l’akadiyɛso wotshikitanyi dia kana vɔ mbeyaka lɛnɛ adjasɛ anto wambɔla lo nyuma nshi nyɛ. Kana dimi mimbolaka apandjudi dia kana vɔ mbohɔka onto ɔmɔ lahayɔtɔ lo nsanganya. L’ɔkɔngɔ diko, etena kembolami anangɛso l’akadiyɛso wambɔla asɔ, dimi mbambolaka anawɔ ndo ewotɔ awɔ ekina. Anto amɔ wambɔla lo nyuma wakayaka l’anawɔ lo nsanganya, ndo ondo ana asɔ waki apandjudi l’etena kɛmɔ. Vɔ lawɔ koka kimanyiyama dia nkalola le Jehowa.” w20.06 24 od. 1; 25 od. 6-7

Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 6

Dimi layohɔ elimu wa Jah; dimi layohɔ etsha ayɛ wa diambo w’edjedja.​—Os. 77:11.

L’atei wa ditongami tshɛ dia la nkɛtɛ, paka anto ato mbele l’akoka wa nkondja wetshelo wendana la lɔkɛwɔ lo mbohɔ ndo nsɛdingola awui wakete. Diakɔ diele, sho koka mbeka atɔndɔ w’amɛna ndo ntshikitanya yoho yaso ya nkanyiya ndo ya nsɛna. (1 Kɔr. 6:9-11; Kɔl. 3:9, 10) Sho koka mbekiya nkum’otema kaso dia mbeya otshikitanu wele lam’asa ɔlɔlɔ la kɔlɔ. (Hɛb. 5:14) Sho koka mbeka woho wa nkɛnɛmɔla ngandji, kɛtshi ndo kandji. Ndo sho koka mbokoya losembwe la Jehowa. Yoho mɔ yakokaso mɛnya dia sho mbɔsaka woshasha wa mbohɔ la nɛmɔ ele lo mbohɔka tena tshɛ diakatokimanyiya Jehowa ndo diakandatosambe lo nshi yakete. Dui sɔ diayotokimanyiya dia monga l’eshikikelo ɔnɛ nde ayotokimanyiya ndo lo nshi yayaye. (Os 77:12; 78:4, 7) Yoho kina ele mbohɔka awui w’ɛlɔlɔ watosalɛ anto akina ndo mongaka la lowando lo kɛnɛ kasalawɔ. Anyangiyangi wakɛnya di’anto wele la lowando mbaleka monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ. w20.05 23 od. 12-13

Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 7

[Nyoke] lokombo lɔnɛ la lotombo ndo la diambo efula laki Jehowa Nzambi kanyu wɔma.​—Eoh. 28:58.

Tokanyiya woho wakayaoke Mɔsɛ etena kakandadjasɛ lo wooko wa dive ndo kakandɛnyi ɛnɛlɔ ka lotombo la Jehowa latete. Étude perspicace des Écritures mbutaka dia “ɔsɔ aki ondo dui diakaleke diambo diele ndooko onto lakɛnyi ntondo ka Yeso Kristo ndja.” Mɔsɛ akoke ɛtɛkɛta wayela ɛnɛ wele ondo ondjelo mbakawate ɔnɛ: “Jehowa, Jehowa, Nzambi ka kɛtshi ndo kokana kandji, kahoke nkɛlɛ esadi ndo koludi tɔɔ la ngandji ka kɔlamelo ndo la mɛtɛ, katɛnyaka ngandji kande ka kɔlamelo le nunu dia nɔnga, katodimanyiyaka munga, kɔlɔ ndo pɛkato.” (Eto. 33:17-23; 34:5-7) Ondo ɛtɛkɛta ɛsɔ wakayaka lo wɔɔngɔ wa Mɔsɛ etena kakandakambaka la lokombo Jehowa ndo kakandate ɛtɛkɛta wa lo divɛsa di’ɛlɔ. Etena kakanyiyaso dikambo dia lokombo Jehowa, sho pombaka kanaka yimba lo dikambo di’onto lakanga lokombo lakɔ. Sho la dia mbohɔka waonga ande, ɛnyɛlɔ oko wolo, lomba, losembwe ndo ngandji kande. Kanaka yimba la waonga asɔ ndo akina, koka tokimanyiya dia mbooka wɔma.​—Os. 77:11-15. w20.06 8-9 od. 3-4

Lushi la hende, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 8

Tetemala lo akambo wakayeke ndo wakawakokimanyiya dia mbetawɔ.​—2 Tim. 3:14.

Yeso akate dia ambeki ande wayeyama l’ɔtɛ wa ngandji kokanawɔ. (Jni. 13:34, 35) Koko nɔmbamaka akambo efula naka sho nangaka monga la mbetawɔ ka wolo. Mbetawɔ kaso pombaka pikama l’akambo efula aha tsho lo ngandji kokana ekambi wa Nzambi. Lande na? Tɔshi dia osekaso ombetawudi, ekumanyi kana ombatshi mboka ambosala pɛkato ka woke. Kana kayotota naka ɔnangɛso kana kadiyɛso ambotonyangiya lo yoho mɔ? Kana onto ɔmɔ aya ɔpɔsta ndo ota di’awui wetawɔso bu mɛtɛ. Naka awui asɔ wambosalema, onde wɛ ayotakana ndo ayotshika kambɛ Jehowa? Wetshelo wakondjaso vɔ ɔnɛ: Naka wɛ monga la mbetawɔ le Nzambi l’ɔtɛ wa kɛnɛ kasala anto akina lo dihole dia l’ɔtɛ wa diɔtɔnganelo diele lam’asayɛ wɛmɛ la Jehowa, kete wɛ hoyala la mbetawɔ ka wolo. Lo kɛnɛ kendana la mbetawɔ kayɛ, wɛ hahombe kambaka tsho la dihomɔ dia wɔdu, ɛnyɛlɔ tokanyi ndo nsaki, koko wɛ koka nkamba ndo la dihomɔ dia wolo. Wɛmɛ pombaka monga l’eshikikelo ɔnɛ Bible kekɔ l’akambo wa mɛtɛ wendana la Jehowa.​—Rɔmɔ 12:2. w20.07 8 od. 2-3

Lushi la sato, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 9

Nkimanyiya wanɛ wele wɔdu.​—Ets. 20:35.

Awui efula wakakomɛ anto mɛnyaka dia andjelo wekɔ lo nkamba kaamɛ la so dia tokimanyiya dia mbishola wanɛ wambɔla lo nyuma walanga nkalola le Jehowa. (Ɛny. 14:6) Ɛnyɛlɔ, Silvio, lodjashi l’Équateur akalɔmbɛ l’otema ɔtɔi dia nkondja ekimanyielo dia nkalola l’etshumanelo. Etena kakandalɔmbaka, ngunga ka lo soko diande kakadama. Dikumanyi pende diaki lo soko diande. Etena kakawawembolaka, vɔ waki l’ɔngɛnɔngɛnɔ dia ntatɛ mbosha ekimanyielo kakinde l’ohomba. Tayonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ efula dia nkimanyiya wanɛ wele wɔdu lo nyuma dia nkalola le Jehowa. Tende kɛnɛ kata Salvador, lele ombatshi mboka ladja welo wa laande dia nkimanyiya wanɛ wambɔla lo nyuma, nde mbutaka ate: “Lo tena dimɔ, dimi kɛdiaka asɔyi w’ɔngɛnɔngɛnɔ. Mbishakami ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula dia mɛna dia Jehowa ambohandola ɔkɔkɔ ande ɔmɔ oma l’andja ɔnɛ wa Satana ndo Io woho wemi la diɛsɛ dia nkamba kaamɛ la nde olimu ɔsɔ.” Naka wɛ ambotshikaka nsangana kaamɛ l’ekambi wa Jehowa, kete onga l’eshikikelo dia Jehowa aakatetemala kooka ngandji. Jehowa ekɔ lo kokonga dia wɛ nkalola, ndo nde ayokolongola l’ɔngɛnɔngɛnɔ tshɛ. w20.06 29 od. 16-18

Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 10

Wɛ ayɛna Ombetsha ayɛ wa Woke.​—Isa. 30:20.

Oko wende “Ombetsha a[so] wa Woke,” Jehowa akasale dia bɛnyɛlɔ di’anto efula fundama l’Ɔtɛkɛta ande dia tetsha. (Isa. 30:21) Sho kondjaka wetshelo lo kanaka yimba la ɛkɔndɔ wa lo Bible w’anto wakakɛnɛmɔla waonga wangɛnyangɛnya Nzambi. Sho kondjaka wetshelo nto etena kasɛdingolaso kɛnɛ kakakomɛ wanɛ waki kɔkɛnɛmɔla waonga w’amɛna asɔ. (Os. 37:37; 1 Kɔr. 10:11) Tokane yimba la kɛnɛ kakakomɛ nkumekanga Saolo. Oma l’etatelo, nde aki ɔlɔngɔ a pami waki l’okitshakitsha. Nde akeyaka elelo ande ndo akengengaka dia mɛmba ɛkɛndɛ efula. (1 Sa. 9:21; 10:20-22) Koko, Saolo akayonga l’otako. Nde akɛnya dionga dia kɔlɔ sɔ yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wakandonge nkumekanga. Lo diaaso dimɔ, nde akashisha solo diande dia lotutsha etena kakawakongaka omvutshi Samuɛlɛ. Diakɔ diele, Saolo kondjetawɔma le Jehowa ndo l’ekomelo, nde akashisha lowandji lande. (1 Sa. 13:8-14) Tayɛnya dia sho tekɔ la lomba naka sho nkondja wetshelo oma l’ɛnyɛlɔ k’ɔhɛmwɛlɔ kɛsɔ ndo sho mbewɔ nsala akambo la lotamanya. w20.08 10 od. 10-11

Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 11

‘Nyonge la dilɛmiɛlɔ otsha le wanɛ wanyɔlɔmbɔla lo Nkumadiɔndjɔ.’​—1 Tɛs. 5:12.

Ekɔ mɛtɛ dia lo tshimbo ya Kristo, Jehowa akasha etshumanelo Kande “apami wele oko weshasha.” (Ɛf. 4:8) L’atei wa “apami wele oko weshasha” asɔ mbele ndo ase Olui-walɔmbɔla, akimanyedi wa Olui-walɔmbɔla, ase kɔmite ka filialɛ, emendji w’etshimbedi, embetsha wa lo kalasa y’okongamelo, dikumanyi dia l’etshumanelo ndo ekambi wakimanyiya. Anangɛso asɔ tshɛ sɔnamaka oma le nyuma k’ekila dia nkokɛ ɛkɔkɔ wa Jehowa wa nɛmɔ ndo nkamba lo wahɔ w’etshumanelo. (1 Pe. 5:2, 3) Anangɛso sɔnamaka oma le nyuma k’ekila dia mɛmba ɛkɛndɛ wotshikitanyi. Oko wakamba tenyi dia demba diotshikitanyi, ɛnyɛlɔ anya, ekolo lo wahɔ wa demba di’otondo, mbele ndo anangɛso wakasɔnama oma le nyuma k’ekila kambaka olimu wa wolo lo wahɔ w’etshumanelo k’otondo. Vɔ hawoyayangɛ lotombo. Koko, vɔ salaka la wolo dia nkeketsha anangɛwɔ l’akadiyɛwɔ. (1 Tɛs. 2:6-8) Losaka le Jehowa lo woho wakandatosha apami wele l’akoka wa lo nyuma ndo wele la yimba ya ndjahondja! w20.08 21 od. 5-6

Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 12

Nyotshu ndo nyetɛ anto . . . ambeki.​—Mat. 28:19.

Ɔkɔkɔ ɔmɔ watotshutshuya dia nsambisha ele nɛ dia anto wekɔ lo ‘pɛnyahɛnyama ndo bu l’okimanyedi’ ndo wekɔ la nsaki k’efula ka mbeka akambo wa mɛtɛ wendana la Diolelo. (Mat. 9:36) Jehowa nangaka dia weho tshɛ w’anto nkondja ewo k’oshika k’akambo wa mɛtɛ ndo shimbamɛ. (1 Tim. 2:4) Tayɔsɛngiyama dia nkamba olimu washimbɛ nsɛnɔ y’anto ɔsɔ naka sho nkanyiya shɛngiya yayonga l’esambishelo kaso. Sho shimbɛka nsɛnɔ y’anto. (Rɔmɔ 10:13-15; 1 Tim. 4:16) Ndo nto, tekɔ l’ohomba wa dihomɔ di’amɛna dia nkamba la diɔ l’olimu aso. Ndo sho pombaka mbeya woho wa nkamba la dihomɔ diakɔ. Yeso akasha ambeki ande alako w’eshika. Nde akawatɛ kɛnɛ kakawahombe mɛmba, dihole diakawahombe nsambisha, ndo kɛnɛ kakawahombe mbuta. (Mat. 10:5-7; Luka 10:1-11) Ɛlɔ kɛnɛ, okongamelo wa Jehowa toshaka Dihomɔ dia mbetsha di’amɛna efula. Ndo vɔ tetshaka woho wa nkamba la dihomɔ sɔ. Elowanyelo watoshawɔ ɛsɔ tokimanyiyaka dia monga l’eshikikelo ndo monga la diewo diele la so ohomba dia nkamba olimu aso dimɛna.​—2 Tim. 2:15. w20.09 4 od. 6-7, 10

Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 13

Ndooko dikambo dioleki mbishami ɔngɛnɔngɛnɔ oleki nɛ: dia dimi mboka dia anami wekɔ lo ntetemala nkɛndakɛnda lo akambo wa mɛtɛ.​—3 Jni. 4.

Onde wɛ koka nkanyiya ɔngɛnɔngɛnɔ waki l’ɔpɔstɔlɔ Joani etena kakandoke dia wanɛ wakandakimanyiya dia mbeya akambo wa mɛtɛ wakatetemalaka kambɛ Jehowa la kɔlamelo? Vɔ wakahomana l’ekakatanu efula, ndo Joani akasale la wolo dia nkeketsha mbetawɔ k’Akristo wa kɔlamelo asɔ wakandɔsaka oko anande wa lo nyuma. Sho lawɔ ngɛnangɛnaka etena kayakimɔ anaso, oyadi wa lo demba kana wa lo nyuma le Jehowa ndo katetemalawɔ mbokambɛ. (3 Jni. 3) Oya lo 98 T.D., nyuma k’ekila ka Jehowa kakatshutshuya Joani dia mfunda mikanda esato. Oyango waki la mikanda ɛsɔ aki wa nkeketsha Akristo wa kɔlamelo dia ntetemala monga la mbetawɔ le Yeso ndo ntetemala nkɛndakɛnda lo akambo wa mɛtɛ. Joani akayakiyanyaka lo kɛnɛ kendana la shɛngiya ya kɔlɔ yaki l’embetsha wa kashi lo tshumanelo. (1 Jni. 2:18, 19, 26) Waa apɔsta asɔ wakataka dia wakeyaka Nzambi, koko vɔ kokitanyiyaka wadjango wa Jehowa. w20.07 20 od. 1-3

Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 14

Nyonge la mbetawɔ le Nzambi ndo nyonge la mbetawɔ le mi.​—Jni. 14:1.

Tekɔ la mbetawɔ lo losango laso lasambishaso, diakɔ diele sho nomɔlomɔka mbitɛ anto efula losango lakɔ. Sho ndjaɛkɛka l’alaka watanema l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi. (Os. 119:42; Isa. 40:8) Tekɔ lo mɛna ekotshamelo ka prɔfɛsiya ya lo Bible lo nshi yaso nyɛ. Tekɔ lo mɛna woho watshikitanya anto nsɛnɔ yawɔ etena kakambawɔ l’alako wa lo Bible. Djembetelo shɔ fudiaka wɛkamu aso ɔnɛ lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo mbele losango lahomba onto tshɛ mboka. Tekɔ nto la mbetawɔ le Jehowa, ɔnɛ lele Kiɔkɔ ya losango lasambishaso ndo le Yeso ɔnɛ lakandasɔnɛ oko Nkumekanga ka Diolelo. Oyadi kɛnɛ tshɛ kakoka tokomɛ, Jehowa ayoyalaka tena tshɛ eshamelo ndo wolo aso. (Os. 46:1-3) Laadiko dia laasɔ, tekɔ l’eshikikelo dia Yeso ekɔ lo nɔmbɔla olimu w’esambishelo oma l’olongo, lo nkamba la wolo ndo la lowandji lakawosha Jehowa. (Mat. 28:18-20) Mbetawɔ fudiaka eshikikelo kaso k’ɔnɛ Jehowa ayɔtshɔkɔla welo wadjaso. w20.09 12 od. 15-17

Lushi la hende, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 15

Nde ambonsalɛ dikambo dia dimɛna. . . . Nde ambosala kɛnɛ kakandakoki nsala.​—Makɔ 14:6, 8.

Lo tena dimɔ, akadiyɛso koka monga l’ohomba w’onto ɔmɔ mbakimanyiya etena kambowohomana l’okakatanu ɔmɔ. (Isa. 1:17) Ɛnyɛlɔ, wadi aki odo kana kadiyɛso kɛmɔ kakadiake diwala koka monga l’ohomba w’onto ɔmɔ mbɔtɛkɛtɛ kana mbokimanyiya dia nsala elimu ɛmɔ wakasalaka omɛnde. Kadiyɛso kɛmɔ kaya osombe koka monga l’ohomba w’onto ɔmɔ mbokimanyiya dia nsawola l’aseka enganga lo dikambo diande. Kana kadiyɛso kɛmɔ kele ombatshi mboka kakamba elimu ekina wa l’okongamelo, koka monga l’ohomba w’onto ɔmɔ mbaamɛ etena kawɔnyɔla anto akina l’ɔtɛ wahandasambisha mbala la mbala oko ambatshi mboka akina. Nyɛsɔ tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ ka Yeso. Yeso akongaka suke dia nkimanyiya akadiyɛnde etena kakawongaka l’ekakatanu. Ɛnyɛlɔ, Yeso akaamɛ Mariya etena kakawɔnyɔla Maata. (Luka 10:38-42) Nde akaamɛ Mariya mbala ka hende etena kakawanya anto akina l’ɔtɛ wa yɛdikɔ yakandɔshi yakawɔsaka ɔnɛ yekɔ ya kɔlɔ. (Makɔ 14:3-9) Yeso akashihodia kɛnɛ kakatshutshuya Mariya ndo akawandola. Nde akasha prɔfɛsiya ɔnɛ tshelo yande y’ɔlɔlɔ yayɔkɔndwamaka “l’ahole tshɛ wa l’andja w’otondo wayosambishama lokumu l’ɔlɔlɔ lɔnɛ.” w20.09 24 od. 15-16

Lushi la sato, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 16

Nyolamake ɛkɔkɔ wa Nzambi wakandanyosha ɔkɛndɛ lo nkamba oko emendji, aha oko anto watshutshuyawɔ la wolo, koko la lolango la ntondo ka Nzambi.​—1 Pe. 5:2.

Olami w’ɔlɔlɔ w’ɛkɔkɔ akashihodiaka ɔnɛ ɛkɔkɔ koka nshishɔ. Ndo naka ɔkɔkɔ wambangana l’ɛkɔkɔ ekina, olami ɔsɔ kombosalɛka akambo la djawudi. Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ kakatosha Nzambi etena kakandakimanyiyaka ekambi ande ɛmɔ wakayotshika kambɛ Jehowa. Omvutshi Jɔna akalawɔ ɔkɛndɛ ande. Kaanga mbakidiɔ ngaasɔ, Jehowa kosasɛ dia mpekɔ Jɔna. L’ɛnyɛlɔ ka olami w’ɔlɔlɔ w’ɛkɔkɔ, Jehowa akooshimbɛ ndo akookimanyiya dia nyomonga la wolo wakinde l’ohomba dia nkotsha ɔkɛndɛ ande. (Jɔna 2:7; 3:1, 2) L’ɔkɔngɔ diko, Nzambi akakambe la dambo di’eshinɔ dia nkimanyiya Jɔna dia nde nshihodia ohomba wa lɔsɛnɔ l’onto tshɛ. (Jɔna 4:10, 11) Naa wetshelo? Dikumanyi hawohombe nsasɛ dia mpekɔ wanɛ wambɔla lo nyuma. Koko, dikumanyi salaka la wolo dia nshihodia kɛnɛ kakakonya ɔkɔkɔ ɔmɔ dia ndjanganya l’etshumanelo. Ndo naka ɔkɔkɔ akɔ ambokalola le Jehowa, kete dikumanyi tetemalaka ndjasha le nde la ngandji tshɛ. w20.06 20-21 od. 10-12

Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 17

Vɔ wayokimanyiyama yema. ​—Dan. 11:34.

L’ɔkɔngɔ wa Union soviétique mpandjɔ lo 1991, ekambi wa Nzambi wa l’ɛtshi ka nkɛtɛ ka woke kɛsɔ ‘wakayokimanyiyama yema,’ mbuta ate wakayonga la lotshungɔ l’etena kɛmɔ. Diakɔ diele, vɔ wakayonga l’akoka wa nsambisha dimɛna ndo kombeta edja, lofulo l’apandjudi wa lɛnɛ aki waa Kɔministɛ lakadɛ lo nunu nkama. Koko l’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi ɛmɔ, Russie la wedja wosukɛ wakayala nkumekanga ka nɔrdɛ. Dia lowandji lɔmɔ monga nkumekanga ka nɔrdɛ kana nkumekanga ka sidɛ, lɔ pombaka nsala akambo asato anɛ: 1) monga la shɛngiya mbala kakɔ ɔtɔi le ekambi wa Nzambi, 2) mɛnya oma l’etsha alɔ dia lɔ lekɔ otunyi wa Jehowa ndo w’ekambi ande, ndo 3) ndɔshana la nkumekanga kele okonyanya ande. Russie la wedja wosukɛ wakalɔsha ekambi wa Nzambi etena kakawashimbe olimu w’esambishelo ndo wakahɛnyahɛnya nunu nkama di’anangɛso l’akadiyɛso. Awui asɔ mɛnyaka dia vɔ wekɔ lo mpetsha Jehowa ndo ekambi ande. Ndo vɔ wakalɔshana la nkumekanga ka sidɛ, Angleterre la Amɛrikɛ mandji yoleki wolo lo andja w’otondo. w20.05 12-13 od. 3-4

Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 18

Odjake yimba lo wetshelo ayɛ.​—1 Tim. 4:16.

Lam’ele wetshelo mbɔtɔnɛka la mbetɛ anto ambeki, diakɔ diele sho nangaka dia wetshelo aso monga dimɛna efula. Sho mbekaka mbala la mbala la miliyɔ y’anto akambo wa mɛtɛ wa lo Bible. Sho nangaka kɛnɛ ketshaso anto oma l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi. Diakɔ diele sho koka pembama dia ntɛkɛta efula lo kɛnɛ kendana l’awui walangaso. Koko, etena kalɔmbɔlande Wekelo wa Tshoto y’Etangelo, Wekelo wa Bible wa l’etshumanelo kana wekelo wa Bible la ngelo, ɔnɔmbɔdi hahombe ntɛkɛta amboleka efula. L’oyango wa ntshika dia Bible mbetsha, ombetsha pombaka ndjakimɛ di’aha ntɛkɛta efula ndo aha nyanga dia nembetshiya dui tshɛ dieyande diendana la divɛsa dimɔtshi dia lo Bible kana dui dikina. (Jni. 16:12) Ɛdika ewo ka lo Bible kaki la yɛ l’etena kakayalongola batisimu la kɛnɛ kaya la yɛ nshi nyɛ. Ondo l’etena kɛsɔ wɛ akashihodiaka paka wetshelo w’etatelo wa lo Bible. (Hɛb. 6:1) Akakɔsɛ ɛnɔnyi efula dia wɛ mbeka awui weyayɛ ɛlɔ kɛnɛ, diakɔ diele toyangake dia mbetsha ombeki awui tshɛ l’etena kakɔ kaamɛ. w20.10 14-15 od. 2-4

Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 19

Shi otshudi w’abaya kende, ɔnaki Mariya.​—Makɔ 6:3.

Jehowa akasɔnɛ Yeso ambutshi w’amɛna efula. (Mat. 1:18-23; Luka 1:26-38) Ɛtɛkɛta w’oma k’ɛse otema waki Mariya wofundami lo Bible mɛnyaka dia nde akalangaka Jehowa efula ndo Ɔtɛkɛta ande. (Luka 1:46-55) Ndo kɛnɛ kakasale Yɔsɛfu la ɛlɔmbwɛlɔ ka Jehowa mɛnyaka dia nde akokaka Nzambi wɔma ndo akalangaka mbɔngɛnyangɛnya. (Mat. 1:24) Tolembete dia Jehowa kɔsɔnɛ Yeso ambutshi waki l’ɔngɔnyi. Olambo wakakimɔ Yɔsɛfu la Mariya l’ɔkɔngɔ wa eotwelo ka Yeso wakɛnyaka dia vɔ waki wola. (Luka 2:24) Ondo vɔ komonga la lɔsɛnɔ la kawotake, djekoleko etena kakatafulaka nkumbo kawɔ polo lo ana oko esambele. (Mat. 13:55, 56) Jehowa akakokɛ Yeso oma lo waale ɛmɔtshi, koko nde kokokɛ Ɔnande oma lo waale tshɛ. (Mat. 2:13-15) Ɛnyɛlɔ, Yeso aki l’ewotɔ wele oma l’etatelo vɔkombeetawɔka oko Mɛsiya. (Makɔ 3:21; Jni. 7:5) Ondo Yeso akadiɛnɛ nto l’ɔkɛyi wa nyɔi ka Yɔsɛfu, she ka loodia. w20.10 26-27 od. 4-6

Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 20

Dimi hakotshikaki ndo hakokalɛki pondjo.​—Hɛb. 13:5.

Onde wɛ atayaokaka ompoko kana ɔnɛ ndooko onto lakoka kokimanyiya dia ndɔshana l’okakatanu ɔmɔtshi wakahomana la yɛ? Anto efula wakayaoke lo yoho shɔ, mbidja ndo ekambi wa Jehowa wa kɔlamelo. (1 Ku. 19:14) Naka dui sɔ diambokokomɛ, kete ohɔ daka dia Jehowa nɛ: “Dimi hakotshikaki ndo hakokalɛki pondjo.” Diakɔ diele, sho koka mbita l’eshikikelo tshɛ ɔnɛ: “Jehowa kele okimanyedi ami, dimi hantoka wɔma.” (Hɛb. 13:5, 6) Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akafundɛ asekande ambetawudi waki la Judeya ɛtɛkɛta ɛsɔ oya l’ɔnɔnyi wa 61 T.D. Ɛtɛkɛta ande toholaka tokanyi tele lo Osambo 118:5-7. L’ɛnyɛlɔ k’omembi w’esambo, Pɔɔlɔ akeyaka lo ndjela awui wakookomɛ ɔnɛ Jehowa aki Okimanyedi ande. Ɛnyɛlɔ, ɛnɔnyi ndekana ehende la ntondo ka nde fundɛ ase Hɛbɛru mukanda ande, Pɔɔlɔ akande lɔkɛndɔ la waale efula lo ndjale kakasotshasotshamaka la lɔpɛpɛ. (Ets. 27:4, 15, 20) L’edja ka lɔkɛndɔ lɔsɔ ndo la ntondo ka lɔkɛndɔ lakɔ, Jehowa akɛnya dia nde aki Okimanyedi wa Pɔɔlɔ lo toho totshikitanyi. w20.11 12 od. 1-2

Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 21

Totake wate: “Lande na kele nshi y’edjedja ndeka nshi nyɛ amɛna?”​—Ond. 7:10.

Lande na kele bu dui dia lomba dia sho ntetemala mfɔnya ɔnɛ lɔsɛnɔ laki laso lo nshi yakete ndeka la nshi nyɛ dimɛna? Olengolengo koka tokonya dia sho mbohɔka paka awui w’amɛna waki laso lo nshi yakete. Kana vɔ koka tokonya dia minya yimba l’ekakatanu wakatokomɛ. Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ k’ase Isariyɛlɛ wa lo nshi y’edjedja. L’ɔkɔngɔ wa vɔ ntomba oma l’Edjibito, vɔ wakohɛ esadi eto lɔsɛnɔ la paa laki lawɔ lɛkɔ, koko vɔ wakake washo paka lo mbo ya ndɛ y’amɛna yaki lawɔ lɛkɔ. Vɔ wakate ɔnɛ: “Ande nse, kɔkɔmbrɛ, pastɛkɛ, atungudu w’akatshi, atungudu w’ekama ndo atungudu wa hayi wakatalɛka ɔlɛlɛ lo Edjibito lee!” (Wal. 11:5) Ko onde mɛtɛ vɔ wakalɛka mbo ya ndɛ shɔ “ɔlɛlɛ”? Ndooko. Ase Isariyɛlɛ wakadiɛnɛ efula. L’etena kɛsɔ, vɔ wakasɔkishama efula oko ɛhɔmbɔ l’Edjibito. (Eto. 1:13, 14; 3:6-9) Koko l’ɔkɔngɔ diko, vɔ wakohɛ dihɛnyɔki sɔ ndo wakayokombola akambo wa lo nshi yakete. Vɔ wakɔshi yɛdikɔ ya mbika washo l’akambo w’amɛna wakete lo dihole dia mbika washo l’akambo w’amɛna wakaasalɛ Jehowa. Jehowa kɔngɛnangɛna lɔkɛwɔ lawɔ lɔsɔ.​—Wal. 11:10. w20.11 25 od. 5-6

Lushi la hende, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 22

Jehowa ekɔ suke la wanɛ wele l’etema wambatɛ; nde shimbɛka wanɛ wambɔkɔmɔ.​—Os. 34:18, nɔtɛ.

Lo tena dimɔ, sho koka nkanyiya lo woho wele lɔsɛnɔ mondo ndo lo woho wele lɔ ‘ndolanɛ la paa.’ (Jɔbɔ 14:1) Mbokɛmaka dia lo tena dimɔ sho koka nkɔmɔ. Ekambi wa Jehowa efula wa lo nshi y’edjedja wakayaoke woho akɔ waamɛ. Amɔ wakayange kaanga dia mvɔ. (1 Ku. 19:2-4; Jɔbɔ 3:1-3, 11; 7:15, 16) Koko lam’ele vɔ wakayaɛkɛka le Jehowa Nzambi, nde akaasambaka ndo akaakeketshaka. Ɛkɔndɔ awɔ wakafundama dia tosamba ndo tosha wetshelo. (Rɔmɔ 15:4) Tɔsɛdingole ɛnyɛlo ka Yɔsɛfu ɔnaki Jakɔbɔ. L’etena ka tshitshɛ keto, Yɔsɛfu kondjala nto ɔna lakalangemaka le she, koko akayala mfumbe k’anyanya kaki opanganu ɔmɔ waki ɔlɔhɛ ndo owandji w’alami l’Edjibito. (Eta. 37:3, 4, 21-28; 39:1) Oma laasɔ, wadi aki Pɔtifara akasɔngwɛ Yɔsɛfu awui wa kashi ɔnɛ nde akayange mbeyana lande la wolo. Aha la nyanga dia mbeya mɛtɛ ka dikambo sɔ, Pɔtifara akadje Yɔsɛfu lo lokanu, ndo wakokeleka mɔlɔla. (Eta. 39:14-20; Os. 105:17, 18) Mbokɛmaka mɛtɛ dia Yɔsɛfu akakoke nkɔmɔ! w20.12 16-17 od. 1-4

Lushi la sato, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 23

Lokombo layɛ lakidiame.​—Mat. 6:9.

Ɔsɔ mbele dui diakate Yeso dioleki ohomba lo dɔmbɛlɔ. Ko kakɔna kalembetshiya ɛtɛkɛta wa Yeso ɛsɔ? Nkidia ɛngɔ kɛmɔ nembetshiyaka kietɛ ekila kana pudipudi. Anto amɔ koka mimbola ɔnɛ: ‘Shi lokombo la Jehowa lokongaka ekila ndo pudipudi?’ Dia nkadimola dimbola sɔ, sho pombaka nkanyiya lo kɛnɛ kendana la awui wendana la lokombo. Lokombo lekɔ ohomba efula, koko aha tsho osanganyelo wa alɛta wofundami kana wɔtɛkɛtami. Tolembete dia Bible mbutaka ɔnɛ: “Lokombo l’ɔlɔlɔ kahomba sɔnama lo dihole dia ɔngɔnyi w’efula.” (Tok. 22:1; Ond. 7:1) Lande na kele lokombo la nɛmɔ ngasɔ? Nɛ dia dui sɔ mendanaka la lokumu, woho wɔsa anto akina kanga lokombo lakɔ. Diakɔ diele aha woho wafundama lokombo lɔmɔ kana woho walitawɔ mbele la dikambo, kɛnɛ mɛtɛ kele la dikambo ele kɛnɛ kakanyiya anto akina etena kɛnawɔ kana kokawɔ lokombo lakɔ. Etena kata anto kashi lo dikambo dia Jehowa, vɔ ndɔshanaka la lokumu lande. Etena kalɔshanawɔ la lokumu lande, vɔ mɔnyɔlaka lokombo lande. w20.06 3 od. 5-7

Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 24

Dimi lambohandjɔ wɔɔngɔ efula, ndo Jehowa le, lambokombola nte: Edja ndo etena kakɔna kayodionga?​—Os. 6:3.

Naka sho ndjakiyanya amboleka l’ɔtɛ w’ekakatanu wele laso, kete sho mbeyaka ndjonga ko hatoyokanyiya di’akambo akina nto. Ɛnyɛlɔ, sho koka ndjakiyanya ɔnɛ hatotonga la falanga efula dia ndjakotshɛ ehomba aso, kana ɔnɛ sho koka ntata hemɔ ko tɔ toshimba dia ntshɔ l’olimu kana nshisha olimu aso. Sho koka mboka wɔma nto ɔnɛ hatototshikala la kɔlamelo naka tambohembama dia nsekola ɛlɛmbɛ wa Nzambi. Keema edja Satana ayotshutshuya anto wakamba lande dia ndɔsha ekambi wa Nzambi, diakɔ diele sho mbeyaka mboka wɔma ɔnɛ hateye kɛnɛ kayotosala etena kayotɔlɔshama. Sho mbeyaka ndjambola ɔnɛ, ‘onde ekɔ kɔlɔ dimi ndjakiyanya yema l’ɔtɛ w’awui asɔ?’ Sho mbeyaka dia Yeso akatɛ ambeki ande ɔnɛ: “Nyotshike ndjakiyanya.” (Mat. 6:25) Onde dui sɔ mɛnyaka ɔnɛ nde akalongamɛka dia sho hatotonga kaanga l’okiyanu ɔtɔi? Ndooko! Kɛnɛ kele mɛtɛ ele, lo nshi y’edjedja ekambi wa Jehowa ɛmɔtshi wa kɔlamelo wakadiɛnɛ l’ekiyanu, koko Jehowa akatetemala mbaetawɔ. (1 Ku. 19:4) Lo mbita ɛtɛkɛta ɛsɔ, Yeso akatokeketshaka. Nde konanga dia sho ndjakiyanya amboleka lo kɛnɛ kendana l’ekiyanu wa lo lɔsɛnɔ polo ndo dui sɔ ndjonga la shɛngiya ya kɔlɔ l’olimu wakambɛso Nzambi. w21.01 3 od. 4-5

Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 25

Owandji wa womoto ele pami.​—1 Kɔr. 11:3.

Jehowa la Yeso wayoyokoya la omi lo woho wasalɛnde ase nkumbo kande akambo. (1 Pe. 3:7) Oko wende Owandji wa nkumbo kande ka l’andja w’otondo, Jehowa ekɔ la lotshungɔ la mbidja ɛlɛmbɛ wendana la woho wahomba anande ndjalɔmbɔla, ndo nde ekɔ la lotshungɔ la nsɛdingola dia kana vɔ wekɔ lo nkitanyiya ɛlɛmbɛ akɔ. (Isa. 33:22) Oko wende owandji w’etshumanelo k’Akristo, Yeso nde lawɔ ekɔ la lotshungɔ la mbidja ɛlɛmbɛ ndo ndjashikikɛ di’ɛlɛmbɛ akɔ wekɔ lo nɛmiyama. (Ngal. 6:2; Kɔl. 1:18-20) Lo ndjela ɛnyɛlɔ ka Jehowa la ka Yeso, owandji wa nkumbo k’Okristo ekɔ la lotshungɔ la mbɔsa tɛdikɔ lo dikambo dia nkumbo kande. (Rɔmɔ 7:2; Ɛf. 6:4) Koko, lowandji lande lekɔ l’elelo. Ɛnyɛlɔ, ɛlɛmbɛ ande pombaka mpikama l’atɔndɔ watanema l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi. (Tok. 3:5, 6) Ndo owandji wa nkumbo bu la lotshungɔ la mbidjɛ wanɛ wele bu ase nkumbo kande ɛlɛmbɛ. (Rɔmɔ 14:4) Ndo nto, etena kola anande ndo kamɔwɔ oma la ngelo, vɔ tetemalaka mbɔlɛnya, koko vɔ waya bu nto l’ɛse ka lowandji lande.​—Mat. 19:5. w21.02 2-3 od. 3-5

Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 26

‘Kotsha ehomba w’anto ayɛ.’​—1 Tim. 5:8.

Yoho mɔ ya dimɛna yakoka owandji wa nkumbo mɛnya dia nde mbokaka ase nkumbo kande ngandji, ele lo mbakotshɛka ehomba awɔ wa lo demba. Koko, nde pombaka mbohɔ ɔnɛ diangɔ dia lo demba hadiokoke kotshɛ nkumbo kande ehomba wa lo nyuma. (Mat. 5:3) Etena kaki Yeso suke la mvɔ l’otamba w’asui, nde akalange ndjashikikɛ dia wayokotshɛka Mariya ehomba ande. Kaanga mbakinde lam’asa eko la nyɔi, Yeso akalɔmbɛ ɔpɔstɔlɔ Joani dia kotshɛka Mariya ehomba ande. (Jni. 19:26, 27) Ɔnangɛso ɔmɔ lele owandji wa nkumbo koka monga l’ɛkɛndɛ efula wa weke. Nde pombaka monga l’etete l’olimu ande wa l’emunyi dia lɔkɛwɔ lande ntombola Jehowa. (Ɛf. 6:5, 6; Tito 2:9, 10) Ndo nde koka monga l’ɛkɛndɛ l’etshumanelo, ɛnyɛlɔ membola ɛkɔkɔ ndo mbisha ɛnyɛlɔ l’olimu w’esambishelo. L’etena kakɔ kaamɛ, ekɔ ohomba nde mbadiaka Bible mbala la mbala kaamɛ la wadɛnde l’anande. Vɔ wayonga la lowando l’efula lo welo wadjande dia vɔ mongaka la demba dia dimɛna, tokanyi t’amɛna ndo lonyuma la dimɛna.​—Ɛf. 5:28, 29; 6:4. w21.01 12 od. 15, 17

Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 27

[Wadi l’oshika] sɛdingolaka elimu w’ase luudu lande.​—Tok. 31:27.

Lo nembetshiya ɔkɛndɛ wele la wadi l’oshika, Ɔtɛkɛta wa Nzambi mbutaka dia nde sɛdingolaka elimu wa lo luudu lande, sombaka ndo sondjaka bɛtshi dia nkɛtɛ ndo salaka okanda. (Tok. 31:15, 16, 18) Nde bu ose olimu wele bu la lotshungɔ la mbisha kanyi. Koko omɛnde ndjaɛkɛka le nde ndo pokamɛka tokanyi tande. (Tok. 31:11, 26) Etena kasalɛ pami kɛmɔtshi wadɛnde akambo la dilɛmiɛlɔ dia ngasɔ, womoto mongaka l’ɔngɛnɔngɛnɔ dia mbokitanyiya. Kaanga mbakandasale awui wa diambo, Yeso kɔmbɔsa di’ɔnɛ ekɔ dui dia diɔnyɔ ndjakitshakitsha l’ɛse ka lowandji la Jehowa. (1 Kɔr. 15:28; Flpɛ. 2:5, 6) Woho akɔ waamɛ mbele, womoto l’oshika layela ɛnyɛlɔ ka Yeso hɔɔsa dia ekɔ dui dia diɔnyɔ nkitanyiya omɛnde. Nde ayosukɛ omɛnde aha tsho l’ɔtɛ wolangande, koko ntondotondo nɛ dia nde nangaka ndo nɛmiyaka Jehowa. Koko wadi l’Okristo lele l’okitanyiya hosukɛ omɛnde naka nde mbɔlɔmba dia nsekola ɛlɛmbɛ kana atɔndɔ wa lo Bible. w21.02 11 od. 14-15; 12 od. 19

Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 28

Asui mbishaka ekikelo.​—Rɔmɔ 5:3.

Ngandji kokawɔ Nzambi kimanyiyaka ekambi wa Jehowa dia mbikikɛ ɛhɛnyɔhɛnyɔ. Ɛnyɛlɔ, etena kakadjangɛ Tominadi ta laadiko t’ase Juda apɔstɔlɔ dia vɔ ntshika nsambisha, ngandji kakawokaka Nzambi kakatshutshuya dia “nkitanyiya Nzambi oko wende owandji lo dihole dia nkitanyiya anto.” (Ets. 5:29; 1 Jni. 5:3) Ngandji k’efula ka ngasɔ keketshaka nto anangɛso ɛlɔ kɛnɛ, wele efula ka l’atei awɔ wekɔ lo nshika ntanga la ntondo ka mandji y’esehe ndo ya wolo efula. Lo dihole dia sho nkɔmɔ, sho mbɔsaka dia ekɔ tshondo ya diɛsɛ dia mbikikɛ lohetsho l’ase andja ɔnɛ. (Ets. 5:41; Rɔmɔ 5:4, 5) Naka ase nkumbo kaso wekɔ lo tɔlɔsha, kete dui sɔ koka monga okakatanu ɔmɔ woleki wolo dia mbikikɛ. Etena katatɛso ndjasha l’akambo wa mɛtɛ, ase nkumbo kaso amɔtshi mbeyaka mfɔnya dia tambonganyiyama. Akina mbeyaka mfɔnya ɔnɛ ɔtɛ aso hayokamba dimɛna. (Ɛdika la Makɔ 3:21.) Vɔ mbeyaka kaanga tɔlɔsha la wolo tshɛ. Dui sɔ hadiohombe tambiya. Yeso akate ate: “Atunyi w’onto wayoyala anto wa lo luudu lande hita.”​—Mat. 10:36. w21.03 21 od. 6-7

Lushi la hende, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 29

Onto tshɛ pombaka monga suke dia mpokamɛ, ɔkɔkɛ dia ntɛkɛta.​—Jak. 1:19.

Naka wɛ ambotshindɛ opandjudi ɔmɔ dia teka l’ombeki ande, kete hokamɛ la yambalo tshɛ etena katɛkɛta ombetsha ndo ombeki. Paka oma laasɔ, mbakokayɛ ndjɔtɛkɛta naka kokaka. Lo mɛtɛ, wɛ pombaka monga l’ekanelo k’ɔlɔlɔ. Ɛnyɛlɔ wɛ hahombe ntɛkɛta efula ko mpembola ombetsha ɔtɛkɛta etena kalembetshiyande dui dimɔtshi kana wɛ mbuta dui diotshikitanyi. Koko naka wɛ mbuta lo tshena pe dui dimɔtshi, mbisha ɛnyɛlɔ, kana dimbola, kete wɛ ayokimanyiya dia dui diatɛkɛtama mbokɛma hwe. Lo tena dimɔ, wɛ koka mɛna dia ndooko ohomba nkotsha awui efula lo dui diatɔmbwama. Koko naka wɛ mandola ombeki ndo mɛnya dia wɛ ndjashaka le nde, kete dui sɔ diayowokimanyiya efula dia nde mpama. Naka kokaka, wɛ koka mbutɛ ombeki wa Bible lo tshena pe woho wakayeke akambo wa mɛtɛ, woho wakayakandola okakatanu ɔmɔ, kana woho wakayɛnyi ekimanyielo ka Jehowa lo lɔsɛnɔ layɛ. (Os. 78:4, 7) Awui wakakokomɛ asɔ koka monga ko vɔ mbele ombeki l’ohomba dia mboka. Vɔ koka nkeketsha mbetawɔ kande kana mbokeketsha dia nde ntetemala mpama polo lo batisimu. w21.03 10 od. 9-10

Lushi la sato, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 30

Nyetɛ anto wa lo wedja tshɛ ambeki.​—Mat. 28:19.

Onto akɔna mɛtɛ ahombaso ntombola naka tambonga l’etombelo w’ɛlɔlɔ l’esambishelo? Pɔɔlɔ akakadimola dimbola sɔ etena kakandafunde ɛtɛkɛta wayela ɛnɛ lo dikambo di’etshumanelo ka la Kɔrɛtɔ ɔnɛ: “Dimi lakonɛ, Apolo akatɛ ashi, koko Nzambi kakodia diangɔ diakɔ, diaha oyadi ɔnɛ lonɛ kana ɔnɛ latɛ ashi ndjatombola, koko paka Nzambi ladiodia.” (1 Kɔr. 3:6, 7) L’ɛnyɛlɔ ka Pɔɔlɔ, sho pombaka tena tshɛ ntombola Jehowa l’ɔtɛ wa etombelo tshɛ w’amɛna wakondjaso l’esambishelo. Ngande wakokaso mɛnya dia tekɔ la lowando l’ɔtɛ wa diɛsɛ diele laso dia “nkamba kaamɛ” la Nzambi, Kristo ndo andjelo? (2 Kɔr. 6:1) Sho koka nsala dui sɔ lo nyangaka l’ohetoheto tshɛ waaso wa mbewoya anto akina lokumu l’ɔlɔlɔ. Hatohombe monɛka ntɔngɔ y’akambo wa mɛtɛ tsho, koko sho pombaka mbitɛka ndo ashi lɔkɔ. Naka onto ambɛnya nsaki, sho pombaka nsala la wolo dia nkalola dia tosawola la nde l’oyango wa ntatɛ wekelo wa Bible. Etena katahame ombeki, sho ngɛnangɛnaka etena kɛnaso woho wakamba Jehowa olimu l’otema ndo lo yimba y’ombeki. w20.05 30 od. 14, 16-18

    Ekanda wa l’Ɔtɛtɛla (1983-2025)
    Tomba
    Ɔtɔ
    • Ɔtɛtɛla
    • Kahana l'onto
    • Nango
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ɛlɛmbɛ w'okambelo
    • Awui wa sheke
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Ɔtɔ
    Kahana l'onto