Ata wa la Ɛtɛkɛta—Lande na kewɔ kɔlɔ?
“Oma lende atomba ata la ewanu wa laasanyu?”—YAKƆBƆ 4:1, Dyookaneelo dy’Oyooyo.
OFUNDJI wa Bible Jakɔba kɔtɔlɔnganya dimbola sɔ le elui w’asɔlayi w’ase Rɔma wakatalɔshaka ata wa ɛlɛmbiɛlɔ; kana nde kovɔka tshɔdia lo eyango waki la apami amɔtshi w’ase Juda, wakawelɛka Andɔshi wa la tɔɔmbɔ wakalɔshaka lowandji l’ase Rɔma lo ntambe ka ntondo lo tena diaso nɛ. Koko Jakɔba akatɛkɛtaka dikambo dia ewanu wonga lam’asa anto ahende. Lande na? Nɛ dia oko ata, ewanu wele lam’asa anto wekɔ kɔlɔ. Tɔsɛdingole ɛkɔndɔ ɛnɛ wa lo Afundelo.
Ana waki owandji wa nkumbo Jakɔbɔ wakahetsha ɔnangɛwɔ Yɔsɛfu efula, ko wakosondja lo fumbe. (Etatelu 37:4-28) L’ɔkɔngɔ diko, Nkumekanga ka l’Isariyɛlɛ Saulo akayange dia ndjaka Davidi. Lande na? Nɛ dia nde akokaka Davidi kandjema. (1 Samuele 18:7-11; 23:14, 15) Lo ntambe ka ntondo, Akristo ahende wa wamato Ewadiya la Sutukɛ wakafukutanya wɔladi w’etshumanelo k’otondo l’ɔtɛ w’owanu awɔ.—Filipi 4:2.
Atete ndoko edja, anto wakakandola ekakatanu awɔ lo ata lo kamba la tɔɔmbɔ kana la ekoma. Mbala efula ɔmɔtshi l’atei wa anto asɔ wakalɔka akadiakemaka kana akatshikalaka la ɛkɔmɔ kɛmɔtshi kahashilaki. Ɛlɔ kɛnɛ wanɛ wawana kambaka la ekoma wa kɔlɔ, mbut’ate ɛtɛkɛta wa kɔlɔ efula ndo wa lɔlɛngɔ. Kânga mbele ata wa la ɛtɛkɛta hawotshola dikila vɔ tshidiaka asolo w’anto ndo nanyaka lokumu lawɔ. Mbala efula wanɛ wele bu la onongo mbaleka mɛna pâ lo “ata” asɔ.
Tɔsɛdingole kɛnɛ kakete ɛnɔnyi ɛmɔtshi la ntondo etena kakafunde osasɛrdɔsɛ ɔmɔtshi w’ose ɔtɛmwɛlɔ w’Anglikanɛ osasɛrdɔsɛ okina ɔnɛ nde ekɔ lo kɛnya la falanga ya ɔtɛmwɛlɔ. Owanu awɔ wakeyama le anto tshɛ, ndo etshumanelo kakawakambaka lɔkɔ kakayatɔnaka. Anto amɔtshi wakatonaka ntshɔ lo misa naka osasɛrdɔsɛ wahawalange mbakafukaka misa. Lohetsho lâki efula lam’asa elui ɛsɔ wakatɔna woho ɔnɛ wele vɔ kɔtɛkɛtshanyaka lam’asawɔ etena kakawɔtɔka lo misa. Owanu ɔsɔ wakayoleka monga wolo etena kakawayotaka dia osasɛrdɔsɛ wakawafunde ɔnɛ ekɔ lo kɛnya la falanga y’ɔtɛmwɛlɔ ambosala nto awui wa mindo wa dieyanelo.
Evekɛ wa lo Cantorbéry akelɛ owanu waki lam’asa asasɛrdɔsɛ asɔ ahende ate, “kansɛrɛ” ndo “dikambo dimɔtshi dia kɔlɔ diɔnyɔla lokombo la Nkumadiɔndjɔ kaso.” Lo 1997 osasɛrdɔsɛ ɔmɔtshi akɔshi yɛdikɔ ya tshika olimu w’osasɛrdɔsɛ. Okina akatetemala kamba olimu ande polo etena kakandahombe mimɔ nɛ nde akakotsha ɛnɔnyi walongola anto pasiɔ oma l’elimu awɔ. Koko, nde akatshikala lo dihole sɔ polo lam’akandakotsha ɛnɔnyi 70, mbuta ate lo Ngɔndɔ k’enanɛi 7, 2001. Jurunalɛ yelɛwɔ (The Church of England Newspaper) akɛnya dia lushi lakandɔshi mumuya oma lo olimu ande mbele lushi la fɛtɛ ka Victrice latawɔ ɔnɛ osanto. Victrice latawɔ ɔnɛ osanto akinde na? Nde aki opiskɔpɔ wa lo ntambe ka nɛi watawɔ vate akakɔmama eshingɔ nɛ dia nde akatone ntshɔ lo ta la olui ɔmɔtshi w’alembe. Jurunalɛ mɔtshi akasha kɔmatɛrɛ lo otshikitanu wa lo waonga waki lam’asa Victrice latawɔ ɔnɛ osanto la osasɛrdɔsɛ lakayanya ndamɛ ɔnɛ: “[Osasɛrdɔsɛ wakatshike ndamɛ olimu ande] aketawɔ dia ndɔ la osekande osasɛrdɔsɛ otshikitanyi la Victrice latawɔ ɔnɛ osanto.”
Asasɛrdɔsɛ asɔ wakakoke mbewɔ ndjahumuya kana pomuya akina lo asolo otowokamba la dako diele lo Romo 12:17, 18 diata ɔnɛ: “Tanyukaluyaki untu kolo lu kolo, keli nyudjaki tukanyi lu akambu weli nemo lu ashu w’antu tshe. Lu wedi anyu, nyutshaki akambu tshe weyanyu ntsha, dia mbidjase la antu tshe ki.”
Ayotota lo dikambo diayɛ? Naka onto omɔtshi ambokosalɛ kɔlɔ, onde lonyangu kotshutshuyaka dia ndɔ ata wa la ɛtɛkɛta? Kana wɛ mbewɔka tondja ɛtɛkɛta wa lɔlɛngɔ ndo tshikɛka wɔladi dihole? Naka wɛ akandjɛ onto ɔmɔtshi onde wɛ mbêwɔka ndo nongamɛka ɔnɛ l’edjedja wonya onto akɔ ayohɛ okakatanu akɔ? Ko kana wɛ mongaka suke dia nɔmba edimanyielo? Oyadi wɛ kalɔmba edimanyielo kana kadimanyiya, nyanga dia wɔladi monga ayokosha ɔngɛnɔngɛnɔ efula. Alako wa lo Bible kokaka tokimanyiya dia kandola kânga ekakatanu waya edja, oko wadiɛnya sawo diayela.