Nyetsha ananyu dia nanga wɔladi
Nɛ dia ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula waki la nkumbo kawɔ l’ɔtɛ wakawonɔ etale efula lo ngelo kɛmɔtshi ka lo wodja awɔ, Nicole laki l’ɛnɔnyi enanɛi akasawolaka mbala la mbala nde la Gabrielle k’ɔngɛnyi ande akambo tshɛ. Lushi lɔmɔtshi, la shashimoya Gabrielle akatɛ Nicole ɔnɛ hambete la wonwelo anyu. Oko wakinde la kandji ndo la kɛlɛ lo ɛtɛkɛta wakawotɛ ɔngɛnyi ande, Nicole akatɛ nyango ate: “Hakombolaki mɛnana la Gabrielle nto pondjo!”
MBALA efula ekakatanu wa lam’asa ana w’akɛnda oko wɔnɛ waki lam’asa Nicole nde la Gabrielle nɔmbaka dia ambutshi mbâkimanyiya, aha paka dia tutsha kandji la nkɛlɛ kawɔ, koko ndo dia mbaɛnya woho wahombawɔ kandola ekakatanu akɔ. Ana w’akɛnda kɛnɛmɔlaka nshi tshɛ ‘waonga wele oko wa tɔkɛndakɛnda,’ ndo mbala efula vɔ mbokaka wɔma wa kɔlɔ kakoka tondja ɛtɛkɛta la ditshelo diawɔ. (1 Koreto 13:11) Vɔ wekɔ l’ohomba w’ekimanyielo dia monga la waonga wakoka mbâkimanyiya dia monga la diɔtɔnganelo dia wɔladi lam’asawɔ l’anto akina lo nkumbo ndo l’ahole akina.
Ambutshi w’Akristo ndjashaka efula dia mbetsha anawɔ dia vɔ ‘nyanga ki ndo kiyela.’ (1 Petero 3:11) Ɔngɛnɔngɛnɔ waya lo monga onto ladja wɔladi nɔmbaka dia mbidja welo wahombama dia nɛmbia tokanyi ta kananɛ kɔlɔ, ta lonyangu ndo ta lohetsho. Naka nyekɔ ambutshi, ngande wakokanyu mbetsha ananyu dia vɔ monga anto walanga wɔladi na?
Nyokimanyiya ananyu dia vɔ monga la nsaki ka ngɛnyangɛnya ‘Nzambi ka wɔladi’
Jehowa mbelamɛka ɔnɛ: ‘Nzambi ka wɔladi’ ndo ɔnɛ ‘lasha wɔladi.’ (Filipi 4:9; Romo 15:33) Ɔnkɔnɛ, ambutshi wele la tomba kambaka la Bible, Ɔtɛkɛta wa Nzambi la diewo tshɛ dia monɛ nsaki ka ngɛnyangɛnya Nzambi ndo ka mbokoya waonga ande l’etema w’anawɔ. Ɛnyɛlɔ, nyokimanyiya ananyu dia vɔ monga oko anto wɛna kɛnɛ kakɛnyi ɔpɔstɔlɔ Joani l’ɛnɛlɔ ka diambo efula, mbuta ate ngolo kakangadimɔka kakadinge kiti ka diolelo kaki Jehowa.a (Enyelo 4:2, 3) Nyalembetshiya dia ngolo ekɔ didjidji dia wɔladi ndo dia wɔlamu wodingi Jehowa ndo ɔnɛ anto tshɛ wôkitanyiya wayokondja ɛtshɔkɔ wa ngasɔ.
Jehowa mbishaka nto ɛlɔmbwɛlɔ lo tshimbo ya Ɔnande, Yeso Kristo ɔnɛ lelamɛ ɔnɛ: “Uwandji wa Ki.” (Isaya 9:6, 7) Ɔnkɔnɛ, nyadiake ndo nyɔkɛtshanyake la ananyu ɛkɔndɔ wa lo Bible wa lɛnɛ aketsha Yeso wetshelo efula w’ohomba wendana la woho wa mbewɔ ata ndo ewanu. (Mateu 26:51-56; Mako 9:33-35) Nyâlembetshiya woho wele Paulo ɔnɛ laki ntondo “otenganyi,” akatshikitanya yoho yande ya lɔsɛnɔ ndo akayofundaka ɔnɛ: ‘Okambi wa Nkumadiɔndjɔ hahombe ndɔ ta, koko nde pombaka monga la memakana le anto tshɛ, monga l’akoka wa mbetsha ndo ndjakimɛ diaha sala kɔlɔ.’ (1 Timote 1:13; 2 Timote 2:24) Ɔnanyu mbeyaka mbisha okadimwelo wa dimɛna efula wahanyakoke kanyiya.
Evan mbohɔka dia lam’akinde la ɛnɔnyi esambele, dikɛnda dimɔtshi dia pami akawɔlɛ etena kakiwɔ lo bisi kɛmba ambeki otsha la kalasa. Nde mbutaka ate: “Lakomalɛ dikɛnda dia pami diakɔ ko lakalange kaloya kɔlɔ lo kɔlɔ! Koko lakohɔ wekelo ɔmɔtshi wakateke la ngelo wendana la wanɛ walɔ ta. Lakeyaka dia Jehowa halange dia dimi ‘kaloya onto kɔlɔ lo kɔlɔ’ ndo nde nangaka ‘dimi mbidjasɛ l’anto tshɛ ki.’” (Romo 12:17, 18) Oma lâsɔ, Evan akakondja wolo ndo dihonga dia nde kandola dikambo sɔ lo tshikala ki. Nde akakombola dia ngɛnyangɛnya Nzambi ka wɔladi.
Nyonge ambutshi walanga wɔladi
Onde wɔladi wekɔ lo nkumbo yanyu? Naka eelo, kete ananyu kokaka mbeka akambo efula lo kɛnɛ kendana la wɔladi lo menda tsho kɛnɛ kasalanyu. Etombelo w’ɛlɔlɔ wayonyokondja lo mbetsha ananyu dia vɔ monga anto walanga wɔladi nemanɛka lo yɛdikɔ y’efula la woho wokoyanyu Nzambi ka wɔladi ndo Kristo.—Romo 2:21.
Russ nde la Cindy wakakambe la wolo dia mbetsha anawɔ ahende, lo mbakeketsha dia vɔ ntshaka akambo la ngandji etena kawaomadia anto akina. Cindy mbutaka ate: “Dionga diaso otsha le anaso ndo otsha le anto akina etena katomba ekakatanu mongaka la shɛngiya ya woke lo woho wahomba anaso kandola ekakatanu wa woho akɔ wâmɛ.”
Kânga naka nyambosala munga nyu koka kamba la diaaso sɔ dia mbetsha ananyu wetshelo w’ohomba efula. (Shi ambutshi tshɛ salaka munga?) Stephen mbutaka ate: “Aki tena dimɔtshi diele dimi la wadɛmi Terry takomalaka ndo takashaka anaso dilanya la ntondo ka sho shihodia tshondo ya dikambo. Naka takawasha dilanya aha la sho mbeya shikaa ka dikambo, sho takâlɔmbaka edimanyelo.” Terry kotshaka ate: “Takokiyaka anaso dia sho lawɔ kema kokele ndo sho salaka munga. Tambɛna dia dui sɔ kokimanyiya tsho dia wɔladi monga lo nkumbo kaso, koko diakakimanyiya nto ndo ana dia vɔ mbeya woho wa nsɛna la anto lo wɔladi.”
Onde ananyu wekɔ lo mbeka woho wa monga anto walanga wɔladi lo sɛdingola woho wâsalɛnyu akambo? Yeso akate ate: “Nyutsheli antu akambu tshe uku alanganyu vo nyutshela.” (Mateu 7:12) Kânga mbele nyu lawɔ salaka munga, nyoyashikikɛ dia ngandji ndo kɛtshi kokanyu ananyu ayonga l’etombelo w’ɛlɔlɔ. Ana w’akɛnda wayetawɔ esadi eto ɛlɔmbwɛlɔ kalongolawɔ la ngandji tshɛ.
Tanyokake nkɛlɛ esadi
Tukedi 19:11mbutaka ɔnɛ: “Untu leli la yimba hatukaka kele esadi.” Ngande wakokanyu kimanyiya ananyu dia vɔ monga la shɛnɔdi? David la Mariann ka wadɛnde tɛnyaka yoho ya dimɛna yakakambe lawɔ dia kimanyiya ɔnawɔ la pami ndo la womoto. David mbutaka ate: “Naka wambômalɛ onto ɔmɔtshi lakawate dui dimɔtshi dia kɔlɔ kana lakâsale dui dimɔtshi diakanyangiyisha, sho mbakimanyiyaka dia vɔ mbôka kɛtshi. Sho mbambolaka ambola wa totshitshɛ wele oko: ‘Onde onto akɔ akikɔ l’awui wakotshindjaki yimba? Onde nde akakoki monga la kandjema? Onde onto ɔmɔtshi akotshindjisha wɔɔngɔ?’” Miriann kotshaka ate: “Kɛsɔ akɔladiaka anaso lo dihole dia vɔ tetemala monga la nkɛlɛ kana mbidjana tâmu dia mbeya ɔnɛ lɔswɛ kana ɔnɛ lahaswɛ.”
Wetshelo wa ngasɔ kokaka monga l’etombelo w’ɛlɔlɔ efula. Tende woho wakakimanyiyama Nicole, lakatatɛkɛtshi dikambo diande l’etatelo ka sawo nɛ oma le Michelle wa nyango, dia kaloya lɔngɛnyi laki lam’asande la Gabrielle. Michelle mbutaka ate: “Dimi la Nicole takadia tshapita 14 ya dibuku Etshama oma le Ombetsha a Woke.b Oma lâsɔ, lakôlembetshiya kɛnɛ kakalange Yeso nembetshiya lam’akandate dia sho pombaka dimanyiya onto ‘mbala akumi esambele tena esambele.’ L’ɔkɔngɔ wa dimi mpokamɛ Nicole la yambalo tshɛ etena kakandashaka kanyi yande, lakôkimanyiya dia nde kanyiya lonyangu laki la Gabrielle l’ɔtɛ w’ɔnɛ ɔngɛnyi ande woleki tshɛ ambokakitɔna la nde.”—Mateu 18:21, 22.
Nicole akayoshihodiaka kɛnɛ kakakoke konya Gabrielle dia momala, kɛsɔ akokimanyiya dia nde ndjadja lo dihole diande ndo dia mbelɛ Gabrielle lo telefɔnɛ dia mbɔlɔmba edimanyielo. Michelle mbutaka ate: “Oma k’etena kɛsɔ, Nicole ngɛnangɛnaka ndjadja lo dihole di’anto akina ndo mbâsalɛ awui w’ɛlɔlɔ wakoka mbâkonya dia vɔ ndjaoka dimɛna.”—Filipi 2:3, 4.
Nyokimanyiya ɔnanyu dia nde mbewɔ dia momalaka l’ɔtɛ wa munga y’anto akina kana naka ohokohoko ɔmɔtshi wambônga. Ntsha ngasɔ ayonyokimanyiya dia nyu mɛna woho wayoyasha ananyu w’akɛnda lo wahɔ w’anto akina ndo ngandji kayowowaoka.—Romo 12:10; 1 Koreto 12:25.
Nyokeketsha ɔnanyu dia kondja lotombo laya oma l’edimanyielo
Tukedi 19:11 mbutaka ɔnɛ: “Mbuhela kolo . . . eli lutumbu.” Lam’akandasunyasunyaka lomu, Yeso akokoya She lo kɛnɛmɔla dionga dia dimanyiyana. (Luka 23:34) Ananyu kokaka mbeka lotombo laya oma lo dimanyiya etena kayowokeketshama oma lo edimanyielo kanyu.
Ɛnyɛlɔ, Willy lele l’ɛnɔnyi etanu akalangaka sanga asango nde la tshɛnde ka womoto. Lo diaaso dimɔtshi, tshɛnde ka womoto akatone dia sanga lande asango, akôhangwɛ ndo akamɔ oma lalende. Willy akanyange efula. Papa kande, Sam mbutaka ate: “Tshɛ aki Willy akandama la hemɔ ka ofukutanu wa lo yimba kelɛwɔ Alzheimer. Ɔnkɔnɛ sho takalembetshiya Willy l’ɛtɛkɛta wakandakoke shihodia.” L’ɔkɔngɔ wa sho mbohola Willy dia ekɔ mbala efula yakawodimanyiyaka munga yande ndo ɔnɛ nde lawɔ pombaka dimanyiya anto akina, Sam akâmbe lo menda kɛnɛ kakasale Willy. Sam mbutaka ate: “Etena kakatɛnyi yana yaso shɔ ambotshɔ otsha le tshɛnde ka womoto k’ɛnɔnyi 80, ko mbɔlɔmba edimanyielo la ɔkɛtshi tshɛ, ko oma lâsɔ nde kimɛ tshɛnde lo lonya dia ndja oya lo mɛsa, sho takambe heyama.”
Ekɔ lotombo etena keka ɔna dia ‘tetemala mbikikɛ’ kɔlɔ ndo wandja w’anto akina ndo mbadimanyiya. (Kolosai 3:13) Oyadi etena konyangiya anto akina l’okonda, nyoshikikɛ ɔnanyu dia monga la wɔlamu etena kɛsɔ kokaka monga la shɛngiya ya wolo, nɛ dia “lam’atongenangenaka [Jehowa] ditshelu di’untu, ndi atuyalaka ololo kuyanga le atunyi andi.”—Tukedi 16:7.
Nyotetemale kimanyiya ɔnanyu dia nde nanga wɔladi
Etena kakamba ambutshi la Ɔtɛkɛta wa Nzambi dia mbetsha anawɔ ‘lo wɔladi’ ndo oko “antu watuyangaka ki,” vɔ wayonga kiɔkɔ y’ɔtshɔkɔ le anawɔ. (Jakoba 3:18) Ambutshi asɔ wekɔ lo kimanyiya anawɔ dia mbeya kɛnɛ kahombawɔ sala dia kandola ewanu ndo monga anto walanga wɔladi. Kɛsɔ kimanyiyaka efula dia vɔ monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo l’ɔlɔ lo nsɛnɔ yawɔ.
Dan nde la Kathy waki l’ana asato waki l’ɛnɔnyi dikumi l’ɛmɔtshi wakatahamaka dimɛna lo nyuma. Dan mbutaka ate: “Kânga mbakidiɔ tshondo y’okakatanu dia mbaetsha oma ko totshitshɛ tawɔ, tekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo woho wakambɛwɔ Jehowa olimu dimɛna. Vɔ wekɔ la diɔtɔnganelo dia wɔladi lam’asawɔ l’anto akina, ndo wekɔ suke dia dimanyiya anto akina naka dikambo dimɔtshi diambolanga fukutanya wɔladi.” Kathy mbutaka ate: “Kɛsɔ tokeketshaka efula, lam’ele wɔladi ekɔ olowa ɔmɔtshi wa nyuma ka Nzambi.”—Ngalatiya 5:22, 23.
Diɔ diakɔ diele ambutshi w’Akristo ‘hawohekɔ’ kana ‘hawɔlɛmbɛ’ dia mbetsha anawɔ dia nsɛna lo wɔladi kânga mbele ehamelo mongaka ɔkɔkɛ. Naka nyu sala ngasɔ, kete nyoyashikikɛ dia “[Nzambi k]a ngandji la ki ayuyala la nyu.”—Ngalatiya 6:9; 2 Koreto 13:11.
[Nɔte ya l’ɛse ka dikatshi]
a Enda osato wele lo lɛkɛ 75 la dibuku La Révélation : le grand dénouement est proche ! diakatondjama oma le Ɛmɛnyi wa Jehowa.
b Akatondjama oma le Ɛmɛnyi wa Jehowa.
[Kiombo/Osato wa lo lɛkɛ 14]
ONDE EKƆ SHƐNGIYA YELE LA WAHƆ?
Jurnalɛ mɔtshi yakatondjama oma le ase tita sango yakikɔ l’ɔtɛ a dui ɔnɛ “Awui wa ngala lo tɔkɛnyɔ ta lo tita sango” (lo Angɛlɛ) yakate dia: “Kanyi y’ɔnɛ awui wa ngala wekɔ oko ehomɔ dia kandola ekakatanu mbaleka minyanyema lo tɔkɛnyɔ tɛnyawɔ woho wakamba anto wa kɔlɔ ndo anto wa lokumu la awui wa ngala mbala la mbala.” Paka pursa oko 10 tsho ya filmɛ, tɔkɛnyɔ ndo ya mishiki mbakɛnya etombelo wa kɔlɔ wele l’awui wa ngala. Koko, jurnalɛ yakɔ mbutaka ɔnɛ “anto mbɔsaka awui wa ngala oko yoho yoleki dimɛna ya kandola ekakatanu ndo mbishaka tɛkɛ nɛndɛ dia mɛnya ɔnɛ awui wa ngala bu kɔlɔ koko wekɔ ɔlɔlɔ.”
Onde nyambɛna ohomba wa tshikitanya wendelo wa televiziɔ la ngelo? Tanyetawɔke dia tɔkɛnyɔ la tita sango ndanya welo wadjanyu dia mbetsha ananyu dia vɔ monga anto walanga wɔladi.
[Osato wa lo lɛkɛ 12]
Nyokakatshiya nsaki ka ngɛnyangɛnya ‘Nzambi ka wɔladi’ l’etema w’ananyu
[Osato wa lo lɛkɛ 13]
Nyodje welo wahombama dia mingola ɛtɛkɛta ndo ditshelo dia kɔlɔ
[Osato wa lo lɛkɛ 15]
Ananyu pombaka mbeka woho wa nɔmbaka edimanyielo ndo dimanyiyanaka