BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ wa Watchtower
Watchtower
BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ
Ɔtɛtɛla
  • BIBLE
  • EKANDA
  • NSANGANYA
  • w08 4/15 lk. 3-7
  • Totone “akambu w’anyanya”

Ndooko vidɛo yele lo kɛnɛ kɔsɔnyiyɛ.

Otokimwe, munga kakongi etena kakayatelesharjɛki vidɛo.

  • Totone “akambu w’anyanya”
  • Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2008
  • Ɛtɛ w'awui wahɔnyi
  • Awui wa woho akɔ
  • Totone nzambi y’anyanya
  • Tatetawɔke dia mbɔsa nsaki ya lo demba oko nzambi
  • Tewɔ ɛtɛkɛta w’anyanya
  • Woho wa tona ɛtɛkɛta w’anyanya
  • Tɛwɔ dia Nyanga “Akambu w’Anyanya”
    Olimu Aso wa Diolelo—2002
  • Ɛkɔndɔ W’apandjudi A Diolelo
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—1996
  • Tekɔ L’ɔngɛnɔngɛnɔ Nɛ Dia Jehowa Ekɔ Lo Tɛ̂nya Mboka Kande
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—1999
Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2008
w08 4/15 lk. 3-7

Totone “akambu w’anyanya”

“One latuyelaka akambu w’anyanya, kema la yimba.”​—TUK. 12:11.

1. Naa diangɔ dimɔtshi dia nɛmɔ diele laso ndo naa yoho yoleki dimɛna yakokaso kamba la diɔ?

OKO weso Akristo, sho tshɛ tekɔ la diangɔ dia nɛmɔ diotshikitanyi. Diɔ kokaka monga yônge ya demba, wolo aso, akoka wa lo yimba wakotɔ laso kana ekundji aso. L’ɔtɛ wa ngandji kokaso Jehowa, sho ngɛnangɛnaka dia kamba la diangɔ sɔ l’olimu ande ndo ngasɔ mbakitanyiyaso dako diakasambiyama nɛ: “Olemia [Jehowa] la ekundji aye.”​—Tuk. 3:9.

2. Ɔhɛmwɛlɔ akɔna washa Bible lo kɛnɛ kendana la akambo w’anyanya, ndo ngande wakotshamawɔ lo yoho ya mɛtɛ mɛtɛ lo lɔsɛnɔ laso la lushi la lushi?

2 Lo wedi okina, Bible tɛkɛtaka nto dia akambo w’anyanya ndo tewolaka diaha sho shisha kɛnɛ kele laso dia mbesa akambo akɔ. Lo dikambo sɔ, tɔsɛdingole ɛtɛkɛta wele lo Tukedi 12:11 wata ɔnɛ: “One latukambaka ekambo kandi katuyalaka la mbu ya nde. Keli one latuyelaka akambu w’anyanya, kema la yimba.” Kema wolo dia sho mɛna woho wakotshama ɛtɛkɛta wa lo yokedi shɔ lo yoho ya mɛtɛ mɛtɛ lo lɔsɛnɔ laso la lushi la lushi. Naka onto ɔmɔtshi ayokamba la wenya ndo la wolo ande dia sukɛ nkumbo kande, kete nde ayokoka kikondjiyɛ diangɔ dia l’emunyi lo yɛdikɔ mɔtshi. (1 Tim. 5:8) Koko, naka nde ayoshisha kɛnɛ kele lande dia mbesa akambo w’anyanya, kete nde ayɛnya dia nde “kema la yimba,” mbuta ate nde kema la ekanelo kele la wɛdimo ndo la eyango w’ɛlɔlɔ. Onto la ngasɔ mbeyaka ndjohomba diangɔ dia nsɛna ladiɔ.

3. Ngande wendana ɔhɛmwɛlɔ washa Bible lo dikambo dia akambo w’anyanya la ɔtɛmwɛlɔ aso?

3 Ko kayotota naka sho kamba la tɔndɔ dia lo yokedi shɔ lo kɛnɛ kendana la ɔtɛmwɛlɔ aso? Lâsɔ mbayotɛna dia Okristo wakambɛ Jehowa olimu la etete ndo la kɔlamelo tshɛ mongaka la lutui tshitshi la mɛtɛ. Nde kokaka monga la eshikikelo ɔnɛ Nzambi ayowɔtshɔkɔla oma ko kakianɛ ndo ayoyala la elongamelo ka shikaa lo kɛnɛ kendana la nshi yayaye. (Mat. 6:33; 1 Tim. 4:10) Koko, Okristo wekola yimba yande lo akambo w’anyanya mbidjaka diɔtɔnganelo diasande la Jehowa ndo elongamelo kande ka lɔsɛnɔ la pondjo lo wâle. Ngande wakokaso mbewɔ dikambo sɔ? Sho la dia sɛdingola akambo wele ‘anyanya’ lo nsɛnɔ yaso ndo ndjashikikɛ dia mbâtona.​—Adia Tito 2:11, 12.

4. Lo tshɛ kawɔ, akambo akɔna wele anyanya?

4 Ko akambo akɔna wele anyanya? Lo tshɛ kawɔ, vɔ kokaka nembetshiya dikambo tshɛ diatekola yimba diaha sho kambɛ Jehowa l’anima aso tshɛ. Ɛnyɛlɔ, vɔ kokaka mendana nto la weho efula wa tɔkɛnyɔ. Lo mɛtɛ, tɔkɛnyɔ tekɔ amɛna naka sho ndjakimɔ la wɛdimo lɔkɔ. Koko etena ketshaso wenya efula lo akambo “w’anyanya” l’ɔtɛ wa ndjasha lo akambo wendana la ɔtɛmwɛlɔ aso, tɔkɛnyɔ komaka akambo wele anyanya, nɛ dia tɔ ndanyaka lonyuma laso. (Und. 2:24; 4:6) Dia mbewɔ dikambo sɔ, Okristo la dia monga la wɛdimo ndo sɛdingola dimɛna woho wakambande la wenya ande. (Adia Kolosai 4:5.) Koko, ekɔ akambo w’anyanya woleki tɔkɛnyɔ wâle la fwa. L’atei awɔ mbele ndo nzambi ya kashi.

Totone nzambi y’anyanya

5. Ngande wakamba Bible mbala efula la tshɛkɛta “anyanya”?

5 Ekɔ dui dia diambo efula dia mɛna dia lo avɛsa efula wa lo Bible wokambiwɔ la tshɛkɛta “anyanya,” yɔ nembetshiyaka nzambi ya kashi. Ɛnyɛlɔ, Jehowa akatɛ wodja w’Isariyɛlɛ ate: “Tanyuyatshilaki dikishi, tanyuyaemelaki efanelu ka losela kana luhingu, ndo tanyuyakitshiyaki nduku efanelu ka dive lu kete yanyu dia nyu dikhusela adui.” (Lew. 26:1) Nkumekanga Davidi akafunde ate: “Ne dia [Jehowa] keli wuki, ndi kuleki nkuka dia ntumbawama! Ndi keli woma ladiku dia ditemolatemola tshe; ne dia ditemolatemola tshe dia wedja, dikishi mbedio, keli [Jehowa] akatungi ulungu.”​—1 Ek. 16:25, 26.

6. Lande na kele nzambi ya kashi yekɔ anyanya?

6 Oko wakadiɛnya Davidi, sho nyingama la tolembetelo tɛnya woke woke wa Jehowa. (Osam. 139:14; 148:1-10) Ande diɛsɛ diaki l’ase Isariyɛlɛ dia Jehowa mbidja la wɔ sheke lee! Ande dinginya diakiwɔ dia mbôka ɔkɔngɔ ndo kusamɛ dikishi dia lɔsɛla ndo dikɔhɔ dia ekila lee! Lo nshi ya pâ, nzambi yawɔ ya kashi yaki mɛtɛ anyanya ndo yɔ komonga la wolo wa ndjâshimbela yɔamɛ kana atɛmɔdi ayɔ.​—Emb. 10:14, 15; Is. 46:5-7.

7, 8. Ngande wakoka “ukundji” mbɔsama oko nzambi kɛmɔtshi?

7 Lo wedja efula ɛlɔ kɛnɛ, anto wekɔ lo tetemala nkusamɛ pingu yakawasɛlɛ ndo yɔ yekɔ anyanya oko wakiyɔ lo nshi yakete. (1 Joa. 5:21) Koko, Bible nembetshiyaka akambo akina wele anyanya lâdiko dia pingu yɔsama oko nzambi ya kashi. Ɛnyɛlɔ tɔsɛdingole ɛtɛkɛta ɛnɛ waki Yeso: “Nduku untu leya nkambela ewandji ehendi ulimu. Ne dia ndi ayuhetsha omotshi, ayulanga ukina, kana ayekela omotshi, ayonyola ukina. Nyu hanyeyi nkambela [Nzambi] la ukundji ulimu.”​—Mat. 6:24.

8 Ngande wakoka “ukundji” mbɔsama oko nzambi kɛmɔtshi na? Tɔshi ɛnyɛlɔ ka dive dimɔtshi diakakalema l’ekambɔ kɛmɔtshi lo wodja w’Isariyɛlɛ w’edjedja. Diɔ diakakokaka monga ohomba efula lo ohikelo wa luudu kana w’ehele kɛmɔtshi. Lo wedi okina, naka diɔ diakashikikɛma oko “luhingu,” kete diɔ diakakomaka otamba a takanya le wodja waki Jehowa. (Lew. 26:1) Woho akɔ wâmɛ mbele, ndo falanga yekɔ ohomba lo lɔsɛnɔ. Tekɔ l’ohomba ayɔ dia ndjasɛnya, ndo sho kokaka kamba layɔ l’olimu wa Jehowa. (Und. 7:12; Luka 16:9) Koko naka sho mbetsha oyangelo wa falanga la ntondo k’olimu aso w’Okristo, kete falanga yayokoma oko nzambi kɛmɔtshi le so. (Adia 1 Timote 6:9, 10.) Lo andja ɔnɛ wamboleka anto ndjasha l’oyango w’ɛngɔnyi, sho pombaka ndjashikikɛ dia tekɔ la kanyi yele la wɛdimo lo dikambo sɔ.​—1 Tim. 6:17-19.

9, 10. a) Ngande wɔsa Okristo wɔtwɛlɔ wa kalasa? b) Naa wâle wele la wɔtwɛlɔ wa kalasa y’adidi?

9 Ɛnyɛlɔ kekina ka dikambo di’ohomba diakoka koma dikambo di’anyanya ele kalasa ya lo demba. Sho kombolaka dia anaso mbeya mukanda dimɛna dia vɔ ndjonga l’akoka wa ndjâsɛnya. Kɛnɛ koleki ohomba ele Okristo weya mukanda dimɛna ekɔ l’akoka w’efula wa mbeya mbadia Bible dimɛna ndo kishihodia, kana yimba lo dikambo ndo mbɔsa tɛdikɔ t’amɛna ndo mbetsha akambo wa mɛtɛ wa lo Bible lo yoho yokɛma hwe ndo yetawoya. Mbeka mukanda dimɛna mbɔsaka wenya efula, koko ɔsɔ bu wenya wa wetshetsha.

10 Ko kakɔna kayotota lo dikambo dia wɔtwɛlɔ wa kalasa y’adidi? Yɔ mbɔsamaka oma le anto efula oko dui di’ohomba efula dia tondoya lɔsɛnɔ. Koko anto efula wayela kalasa shɔ ndjokomaka dia ndodja wɛɔngɔ awɔ la lomba la kɔlɔ la l’andja ɔnɛ. Kalasa shɔ shishɛka ɛlɔngɔlɔngɔ la esekaseka ɛnɔnyi awɔ wotowokoka kamba lawɔ dimɛna l’olimu wa Jehowa. (Und. 12:1) Ondo kema diambo dia lo wedja weka anto mukanda efula, vɔ hawoyoleka monga la mbetawɔ le Nzambi. L’ɔtɛ wa mendɛ lo wɔtwɛlɔ wa kalasa y’adidi ya lo andja ɔnɛ dia kondja lotui tshitshi, Okristo la dia kitsha wɛkamu ande le Jehowa.​—Tuk. 3:5.

Tatetawɔke dia mbɔsa nsaki ya lo demba oko nzambi

11, 12. Lande na kakate Paulo lo dikambo di’anto amɔtshi ɔnɛ: “[nzambi] kawo eli dikundju”?

11 Lo mukanda wakandafundɛ ase Filipi, ɔpɔstɔlɔ Paulo akatɛkɛta dia dikambo dikina diakoka ndjɔsama oko nzambi. Nde akatɛkɛta lo dikambo di’anto amɔtshi waki asekande ambetawudi ndo akate ate: “Ne dia efula watokendakendaka uku akamanyutela la asoi lu ashu nti: Vo weko atunyi wa utumba [w’asui] wa Kristu. Ekumelu kawo eko elanyelu, [nzambi] kawo eli dikundju. . . . watukanaka akambu wa la kete.” (Fil. 3:18, 19, sho mbɛnganyisha alɛta lo sawo nɛ di’otondo.) Ngande wakoka dikundju di’onto mbɔsama oko nzambi?

12 Mɛnamaka hwe dia lo ndjela kanyi y’asekande la Paulo, nsaki ka ndjasha lo akambo wa lo demba kakayala ohomba efula oleki ka kambɛ Jehowa kâmɛ la Paulo. Mbeyaka monga ko amɔtshi wakayasha lo olelo ndo l’ɔnwɛlɔ wa tshambandeko polo ndo lo vɔ koma akanga wa deshi ndo ambidjɔki a wanu lo yoho ya mɛtɛ mɛtɛ. (Tuk. 23:20, 21; ɛdika la Euhwelu k’Elembe 21:18-21.) Anto akina wakasɔnɛ dia ndjasha tshɛ lo akambo wakatanemaka lo andja wa lo ntambe ka ntondo ko wakekola timba tawɔ oma l’olimu wakawakambɛka Jehowa. Tatetawɔke pondjo dia nsaki ka monga la lɔsɛnɔ lelɛ anto akina ɔnɛ lɔsɛnɔ la dimɛna tokonya dia sho kitshakitsha olimu wakambɛso Jehowa la anima aso tshɛ.​—Kol. 3:23, 24.

13. a) Elɛwɔ ɔkɔmiya ndo ngande wakôlembetshiya Paulo? b) Ngande wakokaso mbewɔ ɔkɔmiya?

13 Paulo akatɛkɛta nto dia ɔtɛmwɛlɔ wa kashi lo yoho kina. Nde akafunde ate: “Okone nyudiaki akambu wa kolo wa la kete: munanyi, akambu wa mindu, saki ka dimba, lulangu la kolo, okomiya, weli otemwelo wa dikishi.” (Kol. 3:5) Ɔkɔmiya ekɔ nsaki ka wolo ka monga la ɛngɔ kɛmɔtshi keso bu la tɔ. Vɔ kokaka monga diangɔ dia l’emunyi. Vɔ mbeyaka mendana kânga la nsaki ya mindo ya dieyanelo. (Etum. 20:17) Shi ekɔ ohomba efula kanyiya woho wele nsaki shɔ kokaka mbɔtɔnɛ la ɔtɛmwɛlɔ wa dikishi kana ɔtɛmwɛlɔ wa nzambi kɛmɔtshi ka kashi? Yeso akakambe la ɛtɛkɛta wananda otema ɛsɔ dia mɛnya ohomba wa sala la wolo dia nɛmbia nsaki ya kɔlɔ shɔ.​—Adia Mako 9:47; 1 Joa. 2:16.

Tewɔ ɛtɛkɛta w’anyanya

14, 15. a) Naa “engo k’anyanya” kakatakoya anto efula mboka lo nshi ya Jeremiya? b) Lande na kaki ɛtɛkɛta wa Mɔsɛ ɛsɔ la nɛmɔ?

14 Akambo w’anyanya kokaka mendana nto la ɛtɛkɛta. Ɛnyɛlɔ, Jehowa akatɛ Jeremiya ate: “Amvutshi watutaka kashi lu akambu wahatayi lu lukumbu lami. Dimi kumbatuma, kumbalakanya, kuyanga nteketa la wo. Vo watunyutelaka akambu wahatayi uma lu enelo ka kashi, uma l’esakelu ka diwulu, uma l’engo k’anyanya ndu uma lu lukesu l’etema awo.” (Jer. 14:14) Aprɔfɛta wa kashi asɔ wakasɛmaka dia lo lokombo la Jehowa mbakawatɛkɛtaka ko tete le wakasukɛka tokanyi ndo tomba tawɔ hita. Ɔnkɔnɛ, ɛtɛkɛta awɔ waki “engo k’anyanya.” Vɔ waki anto w’anyanya ndo waki wâle wa mamba le ekambi waki Nzambi. Lo 607 N.T.D., efula k’anto wakoke ɛtɛkɛta w’anyanya ɛsɔ wakavu nyɔi y’esondjo oma l’anya w’asɔlayi w’ase Babilɔna.

15 Lo wedi okina, Mɔsɛ akatɛ ase Isariyɛlɛ ate: “Nyulami aui ane tshe wamumunyutela elo l’etema anyu, . . . ne dia dikambu ne kema dikambu dia tshitshe le nyu, dio dieko lumu lanyu. Uma lu dikambu so mbayuyala nshi yanyu efula lu kete yatanyatshu dia ntukita lam’ayunyuteho Jorodana.” (Euh. 32:46, 47) Eelo, ɛtɛkɛta wa Mɔsɛ ɛsɔ wakasambiyama oma le Nzambi. Ɔnkɔnɛ, vɔ waki ɛtɛkɛta wa nɛmɔ, eelo waki ohomba dikambo dia yônge y’ɔlɔlɔ ya wodja. Wanɛ wakâkitanyiya wakayala la lolombe ndo l’ɔngɔnyi. Nyɛsɔ totonake nshi tshɛ ɛtɛkɛta w’anyanya ndo tokukutɛke ɛtɛkɛta w’ohomba w’akambo wa mɛtɛ.

16. Ngande wɔsaso ɛtɛkɛta watondja waa nomb’ewo yalɔshana l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi?

16 Onde sho mbokaka anto watondja ɛtɛkɛta w’anyanya ɛlɔ kɛnɛ? Eelo. Ɛnyɛlɔ, waa nomb’ewo mɔtshi mbutaka dia wetshelo w’ohilwelo ndo woshwelo wasalawɔ l’akambo akina mɛnyaka dia aya ndoko ohomba monga la mbetawɔ le Nzambi, ndo ɔnɛ dui tshɛ kokaka nembetshiyama oma l’etongelo. Onde ɛtɛkɛta w’otako wa ngasɔ kokaka tokiyanya? Kema! Lomba l’oma le Nzambi tshikitana la l’anto. (1 Kor. 2:6, 7) Koko, sho mbeyaka dia naka wetshelo w’anto wɔlɔshana la kɛnɛ kakatosholɛ Nzambi, kete wetshelo w’anto mbatongaka nshi tshɛ kashi. (Adia Romo 3:4.) Kânga mbambosalema ehamelo efula l’awui wa siansɛ, kɛnɛ kata Bible lo kɛnɛ kendana la lomba l’ana w’anto kekɔ nshi tshɛ mɛtɛ. Tɔ mbutaka ɔnɛ: “Yimba ya la kete nye yeli enginya lu ashu wa [Nzambi].” Tokanyi t’anto tekɔ anyanya lo tiɛdika la lomba laki Nzambi laha l’elelo.​—1 Kor. 3:18-20.

17. Ngande wahombaso mbɔsa ɛtɛkɛta w’ewandji wa lo Lokristokristo ndo wa waa apɔsta?

17 Ɛnyɛlɔ kekina k’ɛtɛkɛta w’anyanya tanemaka l’atei w’ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ wa lo Lokristokristo. Vɔ sɛmaka dia lo lokombo laki Nzambi mbatɛkɛtawɔ, koko efula k’ɛtɛkɛta watondjawɔ hawoye oma l’Afundelo, ndo kɛnɛ katawɔ kekɔ tshɛ anyanya. Waa apɔsta vɔ lawɔ tondjaka ɛtɛkɛta w’anyanya, lo sɛma ɔnɛ wekɔ la lomba l’efula loleki laki ‘ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ.’ (Mat. 24:45-47) Koko, waa apɔsta mbetshaka lomba lakiwɔ la ntondo, ko tete le ɛtɛkɛta awɔ wekɔ anyanya, mbuta ate dive di’otakanya le onto tshɛ lakoka mbahokamɛ. (Luka 17:1, 2) Ngande wakokaso mbewɔ diaha minganyiyama oma le wɔ?

Woho wa tona ɛtɛkɛta w’anyanya

18. Lo toho takɔna takokaso kamba la dako dia lo 1 Joani 4:1?

18 Ɔpɔstɔlɔ w’osombe Joani akasha dako di’ɔlɔlɔ lo dikambo sɔ. (Adia 1 Joani 4:1.) Lo yoho yɔtɔnɛ la dako diaki Joani, sho keketshaka nshi tshɛ wanɛ wahomana la so l’olimu w’esambishelo dia pemba kɛnɛ kambowowaetshaka lo kiɛdika la kɛnɛ kata Bible. Ɔsɔ ekɔ tɔndɔ di’ɔlɔlɔ ndo le so. Naka ɛtɛkɛta ɛmɔtshi wɔnyɔla akambo wa mɛtɛ kana wamamatanyiya etshumanelo, dikumanyi kana anangɛso amɔtshi wambokoma l’atui aso, sho hatowaetawɔ mbala kakɔ ɔtɔi. Koko, sho ndjambolaka ɔnɛ: “Onde ɔnɛ lambodianganya ɛtɛkɛta ɛsɔ ekɔ lo sala akambo lo yoho yɔtɔnɛ la kɛnɛ kata Bible? Onde awui wamondodianganya asɔ tɔlaka sangwelo diaki Jehowa otsha la ntondo? Onde vɔ keketshaka ki ka l’etshumanelo?” Dui tshɛ diokaso dialanya nkumbo kaso k’onto l’ɔnango lo dihole dia dikeketsha ekɔ dui di’anyanya.​—2 Kor. 13:10, 11.

19. Ngande wayashikikɛ dikumanyi dia ɛtɛkɛta awɔ kema anyanya?

19 Lo kɛnɛ kendana la ɛtɛkɛta w’anyanya, dikumanyi vɔ lawɔ kokaka kondja wetshelo w’ohomba. Etena tshɛ kashawɔ anto alako vɔ mbohɔka elelo awɔ ndo hawosha anto alako lo ndjela ewo kawɔ hita. Vɔ pombaka kambaka mbala tshɛ paka la kɛnɛ kata Bible. Ɔkɔkɔ w’oshika wâtshutshuya dia vɔ sala ngasɔ tanemaka l’ɛtɛkɛta waki ɔpɔstɔlɔ Paulo wata ɔnɛ: “Tanyolekake ntsho la ntundu k’akambu wakafundama.” (1 Kor. 4:6) Dikumanyi hawete la ntondo k’akambo wakafundama lo Bible. Ndo nto, vɔ hawete la ntondo ka alako wa lo Bible wofundami l’ekanda waki ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ.

20. Lo toho takɔna tambotokimanyiyama dia tona akambo w’anyanya?

20 Akambo w’anyanya, oyadi ‘nzambi,’ ɛtɛkɛta kana ɛngɔ kekina wekɔ wâle efula. Oma l’ɔkɔkɔ ɔsɔ mbele sho nɔmbaka Jehowa ekimanyielo mbala tshɛ dia mbeya awui wele anyanya ndo nyanga ɛlɔmbwɛlɔ kande dia mbeya woho wa mbatona. Etena kasalaso dikambo sɔ, sho mbutaka oko wakate omembi w’esambo ɔnɛ: “Unya ashu ami uma l’akambu w’anyanya, untshutshiya lu mbuka kaye.” (Osam. 119:37) Lo sawo diayela, tayɔkɛtshanya nto dia ohomba wa mbetawɔ ɛlɔmbwɛlɔ kaki Jehowa.

Onde wɛ kokaka nembetshiya?

• Lo tshɛ kawɔ, naa “akambu w’anyanya” wahombaso tona?

• Ngande wakokaso mbewɔ dia mbɔsa falanga oko nzambi kɛmɔtshi?

• Lo yoho yakɔna yakoka nsaki ya demba koma ɔtɛmwɛlɔ wa dikishi?

• Ngande wakokaso mbewɔ ɛtɛkɛta w’anyanya?

[Osato wa lo lɛkɛ 3]

Ase Isariyɛlɛ wakakeketshama dia ‘kamba nkɛtɛ,’ ndo aha dia mbesa akambo w’anyanya

[Osato wa lo lɛkɛ 5]

Tatetawɔke pondjo dia nsaki ka lomombo la l’emunyi tɔtɛwɔla l’olimu wa Jehowa

[Osato wa lo lɛkɛ 6]

Ɛtɛkɛta wa dikumanyi kokaka monga la nɛmɔ efula

    Ekanda wa l’Ɔtɛtɛla (1983-2025)
    Tomba
    Ɔtɔ
    • Ɔtɛtɛla
    • Kahana l'onto
    • Nango
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ɛlɛmbɛ w'okambelo
    • Awui wa sheke
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Ɔtɔ
    Kahana l'onto