Naa kanyi yaki Nzambi lo dikambo dia wanu?
OTUNGI aso wakombola kɛnɛ koleki ɔlɔlɔ le so hatoshimbe nnɔ wanu la wɛdimo.a Nde akasha anto “wanu watongenyangenyaka etema awo, ndu iso ka ningialingia dundji diawo, la [mma] dia nde dia mbisha nyumu yawo wulu.” (Osambu 104:15) Lo diaaso dimɔtshi, Yeso Kristo akasha lonya lo ɔngɛnɔngɛnɔ wa lo diwala dimɔtshi lo nkadimola ashi “wanu [woleki] ololo.”—Joani 2:3-10.
Mbokɛmaka dia Otungi aso mbeyaka dimɛna shɛngiya yonga la wanu lo demba ndo lo wɔɔngɔ. L’ekimanyielo ka Bible, Shɛso lele l’olongo ‘tetshaka dikambo dia wahɔ aso,’ ndo tɔhɛmɔlaka la wolo tshɛ dia mbewɔ ɔnwɛlɔ a wanu wa tshambandeko. (Isaya 48:17) Ɛhɛmwɛlɔ ɛmɔtshi wokɛma hwe watoshande vɔɛnɛ:
“Tanyojɔke waanu: waanu ntɔlaka onto lo lɔsɛnɔ l’ofutanu.” (Efeso 5:18, Dyookaneelo dy’Oyooyo) “Ambidjoki a wanu . . . hawukiti diulelu dia [Nzambi].” (1 Koreto 6:9-11) Ɔtɛkɛta wa Nzambi tonaka “ojweelo wa waanu ndo [ɛ]ngɛnɔngɛnɔ wakomya lo nsaki ya kɔɔlɔ.”—Ngal. 5:19-21, Dyookaneelo dy’Oyooyo.
Nyɛsɔ tɔsɛdingole wâle ɛmɔtshi waya oma l’ɔnwɛlɔ a wanu wa tshambandeko.
Wâle waya oma l’ɔnwɛlɔ a wanu wa tshambandeko
Kânga mbele wanu kokaka monga la ɛlɔlɔ ɛmɔtshi, vɔ wekɔ la tangangɔ tɔmɔtshi talanya yimba ndo ɛkɛndɛkɛndɛlɔ ka demba. Ɔnwɛlɔ a wanu wa tshambandeko kokaka mbela ekakatanu wayela ɛnɛ:
Ɔnwɛlɔ a wanu w’efula fukutanyaka ekanelo ka yimba k’ɔnɔshi ndo ‘mboshishɛka akoka ande wa nkana yimba dimɛna.’ (Tukedi 23:33, TEV) Allen, omunga a wanu wakatatɛkɛtshi dikambo diande lo sawo dietshi akate ate: “Ɔnwɛlɔ a wanu wa tshambandeko mongaka la etombelo wa kɔlɔ lo demba, lo yimba ndo lo waonga w’onto. Onto lanɔ wanu lo tshambandeko hakanyiya kɔlɔ kasalɛnde anto akina.”
Ɔnwɛlɔ a wanu wa tshambandeko kokaka mfukutanya wɔɔngɔ. Afundelo tewolaka ɔnɛ: “Wanu la ashi w’elua watunyaka ewu.” (Hosea 4:11) Lo woho akɔna na? Lo shɛngiya ya kɔlɔ yele la wanu, sho kokaka ndjotatɛ mbetawɔ tokanyi ndo nsaki ya kɔlɔ yahatakoke mbetawɔ etena kahatanwɛ wanu. Yɛdikɔ yaso ya nkukutɛ kɛnɛ kele ɔlɔlɔ kokaka ndjɔlɛmba. Wanu kokaka tokonya dia monga la lɔkɛwɔ la mindo ndo dia sho ndjohomɔ mpokoso ka lo nyuma.
Ɛnyɛlɔ, John akawane la wadɛnde ndo akatombe la kɛlɛ otsha lo barɛ. L’ɔkɔngɔ wa nde nnɔ elangi ɛmɔtshi engana wa wanu, womoto ɔmɔtshi akaye ndjosawola la nde. L’ɔkɔngɔ wa nde nkotsha elangi ekina engana, John akayosalaka loseka nde la womoto ɔsɔ. Oma lâsɔ, John akanyange efula woho wakandasale dikambo diakinde komonga la kanyi ya nsala otondongaka wɔɔngɔ ande kofukutana la wanu.
Ɔnwɛlɔ a wanu wa tshambandeko kokaka nkonya onto dia ntondja ɛtɛkɛta w’otondjatondja ndo nsala awui w’otshatsha. Bible mumbolaka ɔnɛ: “Akɔna atohomanaka la mpokoso tena tshɛ? Akɔna atodjanaka tâmu ndo atɔlɔka ata?” Tɔ kadimolaka ɔnɛ: “Onto tshɛ latotshikalaka edja lo nnɔ wanu ndo latotaka ate: ombidje vɛrɛ y’ekomelo.” (Tukedi 23:29, 30, Contemporary English Version) Ɔnwɛlɔ a wanu wa tshambandeko kokaka nkonya onto dia nde ndjaoka “uku untu letami l’atei [w’]ashi a waki, uku one letami la shodi y’utamba a mashua.” (Tukedi 23:34) Onto lakanɔ wanu wa tshambandeko kokaka memɔ la pindju “ele la mpota lo demba, aha la nde mbohɔ woho wakasalema akambo asɔ tshɛ.”—Tukedi 23:35, CEV.
Ɔnwɛlɔ a wanu wa tshambandeko kokaka ndanya demba. “L’ekumelu, [wanu] watulumataka untu uku ului, ndu watôkomaka uku kutu.” (Tukedi 23:32) Aseka enganga wamboshikikɛ lomba lele la yokedi y’edjedja shɔ. Wanu w’efula wekɔ la lɔlɛngɔ lakoka nkonya onto dia nde ntata hemɔ yele oko, kansɛrɛ, epatitɛ woye oma lo wanu, hemɔ ka l’ovɔ, ka lo lɔlɛngɔ, diabɛtɛ, nkonya di’ɔna mbotɔ oko enginya, nkɔsha onto la shɔkɛ kana mbokonya lo solo hayotakiya. Ɔsɔ ekɔ tsho etombelo ɛmɔtshi engana waya oma lo ɔnwɛlɔ a wanu wa tshambandeko. Ndo kânga mbala ɔtɔi mbɔnwɛ onto wanu wa tshambandeko, dui sɔ kokaka mbokonya lo kɔma kana lo nyɔi. Koko abuku w’aseka enganga hawolembetshiya etombelo woleki kɔlɔ waya oma l’ɔnwɛlɔ a wanu wa tshambandeko.
Wâle woleki woke. Kânga mbakoka onto nnɔ wanu ko hadjwe, ɔnwɛlɔ a wanu wa tshambandeko wekɔ la wâle efula lo nyuma. Bible mbutaka hwe ɔnɛ: “Mananu kayali le waku watetoka k’olomo la pindju dia ntayangi dinono dia wulu, la watutshikalaka leko ndu l’utshu, edja ndu wanu ambuwadjuya.” Lande na? Isaya nembetshiyaka etombelo wa kɔlɔ wa lo nyuma waya oma lo ɔnwɛlɔ a wanu waha la wɛdimo lo mbuta ate: “Vo hawutudjaka yimba l’ulimu wa [Jehowa]. Ndu hawutukanaka yimba l’ulimu w’anya andi.”—Isaya 5:11, 12.
Ɔtɛkɛta wa Nzambi tolakaka ɔnɛ: “Tuyalaki l’ului wa anoshi a wanu [w’efula].” (Tukedi 23:20, sho mbɛnganyisha alɛta lo sawo nɛ di’otondo.) Vɔ ndakaka epalanga a wamato diaha monga “fumbi ya wanu.” (Tito 2:3) Lande na? Nɛ dia mbala efula ndo yema yema, anto tatɛka mfudia lofulo l’elangi a wanu wanɔwɔ ndo mbala yanɔwɔ aha la vɔ mbeya. L’edjedja ka wonya, ɔnɔshi a wanu mbeyaka “kashimɔ l’otsho ko ndjambola ɔnɛ: ‘Kaande ayohotɔ wonya dia dimi ntshɔ tɔnɔ wanu akina?’” (Tukedi 23:35, CEV) Anɔshi a wanu wakaladi la wodjɔki ndjaokaka dimɛna etena kemɔwɔ la pindju paka naka wambɔnɔ yema ya wanu.
Bible mbutaka dia wanɛ wayasha lo “dinwelo dia wanu, la engenongeno wa kolo, . . . way[oyokoya la] one lakayalongosola dia numbuya weli la lumu ndu wakavu.” (1 Petero 4:3, 5) Lo kɛnɛ kendana la tena dia pâ diasɛnaso nɛ, Yeso akate ate: “Nyuyalamaki, ne dia etema anyu watukuyala wutshu la dishi, la edjwelu ka wanu la edinganu wa lumu lone. Lushi loso, latukuya le nyu shashimuya, uku shuni ya djunga.”—Luka 21:34, 35.
Ko kakɔna kakoka anɔshi a wanu wa tshambandeko nsala diaha etema awɔ ‘ndjala wetsho la ɔnwɛlɔ a wanu wamboleka efula’?
[Nɔtɛ ka l’ɛse ka dikatshi]
a Lo sawo nɛ, “wanu” mendanaka efula la wanu wa dja, wanu w’ashi ndo weho ekina wa wanu.
[Esato wa lo lɛkɛ 4, 5]
Ɔnwɛlɔ a wanu wa tshambandeko kokaka nkonya onto lo ekakatanu efula