Onde wɛ mbɔsaka kɛnɛ kakasale Jehowa dia kotshungola la nɛmɔ?
“[Jehowa, Nzambi k’]Israyɛlɛ atombɔme, dikambo dyakandakɛndɛɛ ndo dyakandacungola woja waakinde.”—LUKA 1:68, Dyookaneelo dy’Oyooyo.
1, 2. Ɛnyɛlɔ kakɔna kɛnya dia tekɔ l’ohomba w’efula w’etshungwelo, ndo ambola akɔna wayotɔsɛdingola?
OHƆSA dia wɛ ekɔ lo mbeto ka lopitadi. Wɛ ekɔ lo shambrɛ kâmɛ l’anto wele la woho wa hemɔ kokayɛ, hemɔ ka wolo kele bu l’okanga. Wɛ aya l’elongamelo etena kamboyeya dia dɔkɔtɛlɛ dimɔtshi ekɔ lo mbidja welo dia tana okanga wa saka hemɔ kakɔ. Wɛ ekɔ lo nomɔlomɔ dia kondja nsango yendana l’eyangelo watandasale. Lushi lɔmɔtshi, wambokotɛ dia nde amboshola okanga wa saka hemɔ kɛsɔ! Dɔkɔtɛlɛ sɔ ambodja welo efula di’anto kondja okanga akɔ. Ngande wayoyaoka l’etena kɛsɔ? Aha la tâmu, otema ayɛ wayolola la dilɛmiɛlɔ ndo la lowando otsha le dɔkɔtɛlɛ sɔ diambokotsha wɛ l’anto akina efula oma lo nyɔi.
2 Dui sɔ mbeyaka mɛnama diele oko diamboleka wolo, koko diɔ mbɔtɔnɛka la dui dimɔtshi diele la so. Sho tshɛ tekɔ la dikambo dioleki sɔ. Tekɔ l’ohomba w’efula w’otshungodi. (Adia Romo 7:24.) Jehowa akayahombia akambo efula dia totshungola. Ɔnande nde lawɔ akayahombia akambo efula dia sala dui sɔ. Ɔnkɔnɛ, nyɛsɔ tɔsɛdingole ambola anɛi w’ohomba anɛ: L’ɔtɛ wa na weso l’ohomba w’etshungwelo? Kakɔna kakahombe Yeso sala dia totshungola? Kakɔna kakahombe Jehowa sala dia totshungola? Ngande wakokaso mɛnya dia sho mbɔsaka etshungwelo k’oma le Nzambi kɛsɔ la nɛmɔ?
Ɔkɔkɔ weso l’ohomba w’etshungwelo
3. Ngande wele pɛkato oko hemɔ yanda anto efula?
3 Lo ndjela eyangelo weke kasalema, hemɔ ka grippe espagnole kaki l’ɔnɔnyi 1918 kekɔ l’atei wa hemɔ kakande anto efula l’ɔkɔndɔ w’anto ndo tɔ kakadiake miliyɔ akumi y’anto. Hemɔ nkina yekɔ lo ndjaka anto efula. Hemɔ shɔ mbeyaka munda anto yema tshitshɛ, koko yɔ ndjakaka suke l’anto tshɛ wandama la yɔ.a Ko, kayotota naka sho mbɛdika pɛkato la hemɔ kanda anto efula kɛsɔ? Tohɔ ɛtɛkɛta wa lo Romo 5:12 wata ɔnɛ: “Uku akayi kolo la kete uma le untu otoi, la nyoi uma lu kolo; ku nyoi akadiangana le antu tshe ne dia antu tshe wakatshi kolo.” Anto tshɛ mbadiɛnɛ la hemɔ kɛsɔ nɛ dia anto tshɛ wele kema kokele wekɔ atshi wa pɛkato. (Adia Romo 3:23.) Ko anto angana wavɔ l’ɔtɛ wa pɛkato? Paulo akafunde dia pɛkato mbelaka nyɔi le “antu tshe.”
4. Naa kanyi yele la Jehowa lo dikambo dia otale wa lɔsɛnɔ laso, ndo ngande wotshikitanyi kanyi yande la nyɛ yele l’anto efula ɛlɔ kɛnɛ?
4 Ɛlɔ kɛnɛ, anto efula hawɔshi dia pɛkato ndo nyɔi ekɔ wâle efula. Vɔ mbokaka wɔma dia mvɔ nyɔi kelɛwɔ ɔnɛ nyɔi k’osondjo, koko vɔ mbutaka dia nyɔi kayovɔka anto naka waya esombe bu dui diele kɔlɔ. Anto kokaka mbohɛ esadi eto sangwelo diaki Otungi. Lɔsɛnɔ laso lekɔ mondo efula lo liɛdika la kɛnɛ kakakongɛ Otungi. Lo mɛtɛ, ndoko onto lambɔsɛnaka kânga “lushi otoi” lo ndjela kanyi yaki Jehowa. (2 Pet. 3:8) Omalɔkɔ, Ɔtɛkɛta wa Nzambi mbutaka dia lɔsɛnɔ laso lekɔ mondo oko adiyo w’ɔmɔngɛla. (Osam. 39:5; 1 Pet. 1:24) Sho pombaka mbohɔka dui sɔ. Lande na? Naka sho mbeya woke woke wa hemɔ katɛnya pâ, kete tayoleka shihodia nɛmɔ diele l’okanga, mbuta ate etshungwelo kaso.
5. Kakɔna kambosalɛ pɛkato ɔmɔmɔ la l’atei aso?
5 Dia sho shihodia woke woke wa pɛkato ndo shɛngiya yele la tɔ, sho pombaka sala la wolo dia shihodia kɛnɛ kambosala pɛkato l’alemba aso. Dikambo sɔ mbeyaka monga wolo l’etatelo nɛ dia l’ɔtɛ wa pɛkato, tatakondjaka ɛngɔ kɛmɔtshi kakashisha ambutshi aso wa ntondo. L’etatelo, Adama la Eva waki anto wa kokele. Lam’ele vɔ waki kokele lo yimba ndo lo demba, vɔ wakakoke sɔna dia mbahemɛ tokanyi, nsaki ndo etsha awɔ. Ɔnkɔnɛ, vɔ waki l’akoka wa tetemala kɛnɛmɔla waonga wa diambo oko wakiwɔ ekambi waki Jehowa Nzambi. Koko, vɔ wakakasha woshasha wa nɛmɔ ɔsɔ. Lo sɔna dia tɔmbɔkwɛ Jehowa, vɔ wakayashishɛ ndo wakashishɛ tokanula tawɔ yoho ya lɔsɛnɔ yakâlɔngɔsɔlɛ Jehowa dia vɔ nsɛna. (Etat. 3:16-19) L’etena kakɔ kâmɛ, vɔ wakayasha vɔamɛ ndo wakatosambiya hemɔ ka wolo efula ka pɛkato. Aha la tshimbatshimba, Jehowa akawasha dilanya. Koko, nde akatolake dia totshungola.—Osam. 103:10.
Kɛnɛ kakahombe Yeso sala dia totshungola
6, 7. a) Ngande wakɛnya Jehowa ntondo di’etshungwelo kayɔlɔmba dia nde ndjahombia awui efula? b) Wetshelo akɔna wakokaso kondja oma lo elambo wakalambola Abɛlɛ ndo ewandji wa nkumbo wakasɛnɛ la ntondo k’Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ?
6 Jehowa akeyaka dia nde ayoyahombia awui efula dia tshungola tokanula t’Adama la Eva. Prɔfɛsiya kele lo Etatelu 3:15 mɛnyaka kɛnɛ kakahombe Jehowa sala dia totshungola. Jehowa akahombe kimɔ ‘kanula,’ mbuta ate otshungodi wakahombe ndjolanya Satana. Koko, otshungodi ɔsɔ akahombe soyama, mbuta ate numatama l’etshindji lo yoho ya didjidji. Ko alembetshiya dui diakahombe mbosha pâ efula sɔ? Kakɔna kakahombe Ɔsɔnami waki Jehowa mbikikɛ?
7 Dia shimbɛ anto oma lo pɛkato, otshungodi akahombe kimɔ ehomɔ ka ekesanelo, mbuta ate yoho yakahombe anto ndjokana la Nzambi lo minya etombelo w’oma lo pɛkato. Dui sɔ alembetshiyadiɔ? Tolembetelo takikɔ takɛnyaka dia olambo wakalɔmbamaka. Etena kakalambola Abɛlɛ, onto la ntondo la kɔlamelo Jehowa elambo wa nyama, nde akangɛnyangɛnya Nzambi. L’ɔkɔngɔ diko, ewandji wa nkumbo wakokaka Nzambi wɔma wele oko Nɔa, Abarahama, Jakɔbɔ ndo Jɔbɔ wakayolambola Nzambi elambo wa woho akɔ wâmɛ ndo nde akangɛnangɛna dui sɔ. (Etat. 4:4; 8:20, 21; 22:13; 31:54; Jobo 1:5) Ntambe efula l’ɔkɔngɔ, Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ wakayolembetshiya hwe dikambo di’elambo.
8. Kakɔna kakasalaka ɔlɔmbɛdi wa lâdiko mbala ɔtɔi l’ɔnɔnyi Lushi la Ekesanelo?
8 L’atei w’elambo wakaleke ohomba wakalɔmbama l’Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ mbaki ndo olambo wakawalambolaka ɔnɔnyi tshɛ lo lushi la Ekesanelo. Lushi lɔsɔ, ɔlɔmbɛdi wa lâdiko akasalaka akambo amɔtshi waki la kitshimudi ya didjidji. Nde akalambolaka Jehowa elambo w’edimanyielo ka pɛkato, ntondotondo lo dikambo dia pɛkato y’ɛlɔmbɛdi, ko oma lâsɔ lo dikambo dia pɛkato ya waoho waki komonga ɛlɔmbɛdi. Ɔlɔmbɛdi wa lâdiko akɔtɔka lo Dihole dioleki ekila dia lo tabɛrnakɛlɛ kana dia lo tɛmpɛlɔ, lɛnɛ ele paka ndamɛ oto mbakɔtɔka ndo paka lushi ɔtɔi loto mbakandɔtɔka l’ɔnɔnyi. Lɛkɔ, nde akamɔngaka yema ya dikila di’elambo wakandalambolaka la ntondo k’ɔshɛtɛ wa sheke. Lâdiko di’ɔshɛtɛ wa sheke y’ekila ɔsɔ mbakikɔ dinge diakangayimaka diaki didjidji dia wongelo wa Jehowa Nzambi.—Etum. 25:22; Lew. 16:1-30.
9. a) Lo Lushi la Ekesanelo, ɔlɔmbɛdi wa lâdiko aki didjidji di’onto akɔna, ndo kakɔna kakalembetshiyaka elambo wakandakimɔka? b) Kakɔna kalembetshiya woho wakɔtɔka ɔlɔmbɛdi wa lâdiko lo Dihole dioleki ekila?
9 Nyuma k’ekila kakatshutshuya ɔpɔstɔlɔ Paulo dia nde nembetshiya kitshimudi y’awui wa didjidji asɔ. Nde akɛnya di’ɔlɔmbɛdi wa lâdiko aki didjidji dia Mɛsiya, Yeso Kristo ndo olambwelo w’elambo aki didjidji dia nyɔi k’olambo kaki Kristo. (Heb. 9:11-14) Olambo wa kokele ɔsɔ wakahombe tonga ekesanelo ka mɛtɛ lo dikambo di’elui ehende w’anto, olui w’ɛlɔmbɛdi w’anango Kristo w’akitami 144000 ndo “ekoko ekina.” (Joa. 10:16) Woho wakɔtɔka ɔlɔmbɛdi wa lâdiko lo Dihole dioleki ekila aki didjidji dia woho wakɔtɔ Kristo l’olongo dia tokimɔ nɛmɔ di’olambo ande wa tshungo la ntondo ka Jehowa Nzambi.—Heb. 9:24, 25.
10. Akambo akɔna wakahombe komɛ Mɛsiya wakate prɔfɛsiya ya lo Bible?
10 Mbokɛmaka hwe dia etshungwelo ka tokanula ta Adama la Eva kakahombe nɔmba dia Jehowa ndjahombia awui efula. Mɛsiya akahombe ndjolambola lɔsɛnɔ lande! Aprɔfɛta wa lo Afundelo wa lo Hɛbɛru wakalembetshiya dimɛna dimɛna dui sɔ. Ɛnyɛlɔ, ɔprɔfɛta Danyɛlɛ akate dia “olombodi, ukitami w’iso” akahombe ‘ndjakema’ dia “ntunga ekesanelu dikambu di’uhedia.” (Dan. 9:24-26) Isaya akate dia Mɛsiya akahombe tonama, pɛnyahɛnyama kana ndjakema dia mɛmba pɛkato y’anto.—Is. 53:4, 5, 7.
11. Lo toho takɔna takɛnya Ɔnaki Jehowa dia nde mbetawɔka ndjakimɔ dia totshungola?
11 La ntondo ka nde ndja la nkɛtɛ, Ɔna ɛtɔi laki Nzambi lakandote akeyaka kɛnɛ kakandahombe sala dia totshungola. Nde akahombe sowa efula ndo l’ɔkɔngɔ ndjodiakema. Etena kakawotɛ She akambo wa mɛtɛ asɔ, onde nde akakalola ɛkɔngɔkɔngɔ kana akatɔmbɔkɔ? Kema, nde akayakitshakitsha la lolango lande tshɛ lo lolango laki She. (Is. 50:4-6) Woho akɔ wâmɛ, etena kakinde la nkɛtɛ, Yeso akakotsha lolango laki She l’okitanyiya tshɛ. Lande na? Nde akasha okadimwelo lo mbuta ɔnɛ: “Dimi latulangaka Papa.” Nde akasha okadimwelo okina lo mbuta ɔnɛ: “Nduku untu la ngandji kuleki kene ka mvwela engenyi andi.” (Joa. 14:31; 15:13) Ɔnkɔnɛ, etshungwelo ndekaka nemanɛ la ngandji katoka Ɔnaki Jehowa. Kânga mbele dui sɔ diakalɔmbɛ dia nde kimɔ lɔsɛnɔ lande la kokele, nde aketawɔ dia sala dikambo sɔ dia totshungola.
Kɛnɛ kakahombe Jehowa sala dia totshungola
12. Tshungo ekɔ djembetelo ya lolango laki na, ndo lande na kakandakikimɔ?
12 Aha Yeso mbakahɔhɔla dikambo dia kimɔ olambo wa tshungo. Koko, Jehowa mbele ɔpɔhɔdi wa etshungwelo. Ɔpɔstɔlɔ Paulo akɛnya dia ediakelo kaki lo tɛmpɛlɔ lɛnɛ akalambɔmaka elambo aki didjidji dia lolango laki Jehowa. (Heb. 10:10) Ɔnkɔnɛ, Jehowa mbele lo kiɔkɔ y’etshungwelo kambotokondja lo tshimbo y’olambo wa Kristo. (Luka 1:68) Tɔ kekɔ djembetelo ya lolango lande la kokele ndo ya ngandji k’efula kokande anto.—Adia Joani 3:16.
13, 14. Ngande watokimanyiya ɛnyɛlɔ k’Abarahama dia sho shihodia ndo mbɔsa kɛnɛ kakatosalɛ Jehowa la nɛmɔ?
13 Kakɔna kakashisha Jehowa dia tɛnya ngandji katokande lo yoho shɔ? Ekɔ wolo le so dia shihodia woke woke wa dui sɔ. Koko, ɔkɔndɔ ɔmɔtshi wa lo Bible kokaka tokimanyiya dia sho shihodia dui sɔ. Jehowa akalɔmbɛ Abarahama pami ka kɔlamelo dia nde sala dui dimɔtshi diaki wolo efula, mbuta ate nambola Isaka w’ɔnande oko olambo. Abarahama aki ombutshi wa ngandji. Jehowa akatɛkɛta lo dikambo dia Isaka ɔnɛ: “Etoi kaye k’ona, . . . lalekaye mbuka ngandji.” (Etat. 22:2) Koko, Abarahama akɔshi dia sala lolango laki Jehowa aki dui di’ohomba efula ndeka ngandji kakandokaka Isaka. Abarahama akakitanyiya dui sɔ. Jehowa kombetawɔ di’Abarahama sala kɛnɛ kakandɔlɔmbɛ dia nde sala. Nzambi akatome ondjelo dia ndjoshimba Abarahama etena kakinde suke la nambola ɔnande. Abarahama akayashikikɛ dia kitanyiya Nzambi kande l’etena k’ohemba wa wolo ɔsɔ diakɔ diele nde aki l’eshikikelo k’ɔnɛ nde ayoyokoka mɛna ɔnande la lɔsɛnɔ paka lo eolwelo. Koko, nde aki la mbetawɔ ka nge di’ɔnɛ Nzambi ayowolola. Lo mɛtɛ, Paulo akate dia Abarahama akalongola Isaka lo eolwelo ‘lo yoho ya didjidji.’—Heb. 11:19.
14 Ohokanyiya kandji kaki la Abarahama etena kakandayalɔngɔsɔlaka dia nambola ɔnande! Lo yoho mɔtshi, kɛnɛ kakakomɛ Abarahama tokimanyiyaka dia shihodia woho wakayaoke Jehowa etena kakandalambola ɔnɛ lakandelɛ ɔnɛ: “On’ami la ngandji.” (Mat. 3:17) Koko, tohɔ dia ondo kandji kaki la Jehowa kakaleke efula. Nde l’Ɔnande wakadjasɛ kâmɛ l’edja ka miliyara y’ɛnɔnyi yaheyama mbadiema. Ɔna ɔsɔ akakambaka l’ɔngɛnɔngɛnɔ tshɛ kâmɛ la She oko “ukambi a komba” wa ngandji ndo oko “Diui,” mbuta ate Yɛmb’awui yande. (Tuk. 8:22, 30, 31; Joa. 1:1) Hatokokaki pondjo shihodia kɛnɛ kakakikɛ Jehowa etena kakandɛnyi Ɔnande asoyama, atɛngama ndo adiakema oko ondjakanyi. Jehowa akashisha efula dia totshungola! Ko ngande wakokaso mɛnya dia sho mbɔsaka etshungwelo kɛsɔ la nɛmɔ?
Ngande wakokaso mɛnya dia sho mbɔsaka etshungwelo kɛsɔ la nɛmɔ?
15. Ngande wakasale Yeso tshelo ya woke y’ekesanelo, ndo ɛtshɔkɔ akɔna wakaye oma lo dikambo sɔ?
15 Yeso akasale tshelo ya woke ya ekesanelo l’ɔkɔngɔ wa nde mbolɔ ndo ntshɔ l’olongo. Etena kakandakome le She ka ngandji, nde akawosha nɛmɔ di’olambo ande. Ɛtshɔkɔ wa weke wakayelana la dikambo sɔ. Ntondotondo, anango Kristo w’akitami ndo l’ɔkɔngɔ diko “antu tshe wa la kete” wakadimanyiyama pɛkato yawɔ tshɛ lo tshɛ. L’ɔtɛ w’olambo ɔsɔ, ɛlɔ kɛnɛ anto tshɛ wayatshumoya l’otema ɔtɔi oma lo pɛkato yawɔ ndo wakoma ambeki wa mɛtɛ wa Kristo kokaka monga la diɔtɔnganelo dia dimɛna la Jehowa Nzambi. (1 Joa. 2:2) Ngande wendanayɛ la dikambo sɔ?
16. Ɛnyɛlɔ kakɔna kakokaso kamba la tɔ dia mɛnya lande na kahombaso monga la lowando lo kɛnɛ kakasale Jehowa dia totshungola?
16 Nyɛsɔ tokalole yema l’ɛnyɛlɔ kakatakambi la tɔ l’etatelo. Tɔshi dia dɔkɔtɛlɛ diamboshola okanga amboya le ɛkɔnyi wele la yɛ luudu ɔtɔi ndo ambowatɛ ɔnɛ: Ɔkɔnyi tshɛ wetawɔ esakelo kɛnɛ ndo wayela kɛnɛ kayowɔlɔmba ayɔkɔnɔ ndoko onyake. Ko kayoyosala naka suke l’ɛkɔnyi ekina tshɛ wambotona kɛnɛ kakatshi dɔkɔtɛlɛ, wata dia ayonga wolo efula dia nnɔ ekanga ndo ndjela kɛnɛ tshɛ kakandatshi? Onde wɛ ayosala oko vɔ etena keyɛ l’eshikikelo di’okanga akɔ wayokɔkɔnɔya mɛtɛ? Kema! Aha la tâmu, wɛ ayɛnya lowando layɛ l’okanga ɔsɔ ndo ayoyela kɛnɛ kata dɔkɔtɛlɛ dimɛna dimɛna ndo ondo wɛ ayotɛ anto akina yɛdikɔ yamboyɔsa. Lo yoho yoleki tshɛ, sho tshɛ pombaka nomɔlomɔ dia mɛnya Jehowa woho wandolaso etshungwelo kakandatosha oma lo tshimbo y’olambo wa tshungo w’Ɔnande.—Adia Romo 6:17, 18.
17. Lo toho takɔna takokaso mɛnya lowando laso lo kɛnɛ kakasale Jehowa dia totshungola?
17 Naka tekɔ la lowando lo kɛnɛ kakasale Jehowa nde l’Ɔnande dia totshungola oma lo pɛkato la nyɔi, kete tayɛnya lowando lakɔ. (1 Joa. 5:3) Tayɔlɔshana la nsaki yaso ya sala pɛkato. Hatotoyasha pondjo lo sala pɛkato ndo monga la lɔsɛnɔ la dungi pende laya oma lo pɛkato. Monga la yoho ya lɔsɛnɔ la ngasɔ ayɛnya dia hatɔshi tshungo la nɛmɔ kana sho bu la lowando. Koko, tayɛnya lowando laso lo sala la wolo dia tshikalaka pudipudi lo washo waki Nzambi. (2 Pet. 3:14) Tayɛnya dui sɔ lo mbewoya anto akina elongamelo ka diambo k’etshungwelo kele la so dia vɔ lawɔ mbetawɔma le Jehowa ndo monga l’elongamelo ka ndjɔsɛna pondjo pondjo. (1 Tim. 4:16) Aha la tâmu, sho kokaka mɛtɛ kamba la wenya ndo wolo aso dia tombola Jehowa nde l’Ɔnande! (Mako 12:28-30) Tokanake yimba lo dikambo sɔ! Tekɔ mɛtɛ lo kongɛ etena kayotɔkɔnɔ tshɛ lo tshɛ oma lo pɛkato. L’etena kɛsɔ tayɔsɛna lɔsɛnɔ oko wakalikongɛ Nzambi. Tayonga anto wa kokele wayɔsɛna pondjo pondjo. Awui asɔ tshɛ wayosalema l’ɔtɛ wa kɛnɛ kakasale Jehowa dia totshungola!—Romo 8:21.
[Nɔte ka l’ɛse ka dikatshi]
a Anyangiyangi mbutaka dia hemɔ ka grippe espagnole kakande anto l’asa pursa 20 polo 50 wa l’andja w’otondo wa l’etena kɛsɔ. Ondo hemɔ kɛsɔ kakadiake anto l’asa pursa 1 polo 10 ya wanɛ wakakitate. Lo wedi okina, hemɔ ka Ebola haleke kokanɛ l’anto, koko tɔ ndjakaka suke la pursa 90 ya wanɛ wakitata.
Ngande wayoyokadimola?
• Lande na keso l’ohomba wa wanyandja w’etshungwelo?
• Shɛngiya yakɔna yele la ndjahombia kakasale Yeso le so?
• Ngande wayaokaso lo dikambo dia woshasha w’olambo wakakimɔ Jehowa?
• Kakɔna kamboyotshutshuyama dia sala lo kɛnɛ kendana la kɛnɛ kakasale Jehowa dia kotshungola?
[Osato wa lo lɛkɛ 27]
Lo lushi la Ekesanelo, ɔlɔmbɛdi wa lâdiko wa l’Isariyɛlɛ aki didjidji di’oshika diaki Mɛsiya
[Osato wa lo lɛkɛ 28]
Woho waketawɔ Abarahama dia nambola ɔnande tetshaka woke woke w’olambo wakakimɔ Jehowa