Bonde kasala anto awui wa kɔlɔ?
SUKE l’anto tshɛ mbetawɔka dia sho tshɛ kema kokele, salaka munga ndo salaka awui wayotonyangaka l’ɔkɔngɔ. Ko, onde ɔsɔ mbele ɔkɔkɔ wakonya anto dia nsala awui wa kɔlɔ efula oyadi wa weke kana wa totshitshɛ wɛnaso shoamɛ kana watawɔ lo tita nsango nshi tshɛ?
Kânga mbeso kema kokele, anto lo tshɛ kawɔ mbeyaka dia ekɔ ɛlɛmbɛ wendana la lɔkɛwɔ wahatahombe pondjo nsekola ndo ɔnɛ anto wekɔ l’akoka wa ntona dia nsala awui wa kɔlɔ. Ndo nto, anto mbetawɔka dia otshikitanu wekɔ lam’asa mbuta kashi aha l’okonda la mamatanyiya anto awui l’okonda ndo lam’asa mbokadia onto wâle aha l’okonda la ndjaka onto l’okonda. Mbala efula anto wɔsama oko anto w’ɔlɔlɔ l’ɛtshi kɛmɔtshi ka nkɛtɛ mbatosalaka awui wa kɔlɔ. Lande na? Lande na kasala anto awui wa kɔlɔ?
Bible kadimolaka ambola asɔ tshɛ. Tɔ mbishaka ɛkɔkɔ wasala anto awui weyawɔ dia wekɔ kɔlɔ. Ɛsɔ tende kɛnɛ katatɔ.
▪ ‘Wɛngiya kokaka nkonya kanga lomba dia nde nsala akambo oko kanga dadi.’—UNDAKI 7:7.
Bible mbetawɔka dia mbala mɔtshi anto ndjosalaka awui wahawakoke nsala l’ɔtɛ w’awui amɔtshi watohomanaka la wɔ. Anto amɔtshi salaka awui wa kɔlɔ efula l’ɔtɛ wakombolawɔ dia nshidiya ekakatanu ndo wɛngiya. Dibuku Terrorisme urbain (lo Angɛlɛ) mbutaka ɔnɛ: “Mbala efula ɔkɔkɔ wa ntondo watotshutshuyaka anto dia vɔ ndjasha l’awui wa terɔrismɛ ele woho wɛnawɔ dia ewandji wa pɔlitikɛ, w’atshunda ndo amundji w’ekanda hawetawɔ dia nsala kɛnɛ kakombolawɔ.”
▪ “Saki ka ukundji eko udiu a wehu tshe w’akambu wa kolo.”—1 TIMOTE 6:10.
Anto amɔtshi mbutaka ɔnɛ kânga anto w’ɛlɔlɔ kokaka nsekola ɛlɛmbɛ wendana la lɔkɛwɔ naka wambota dia mbasha falanga efula. Anto amɔtshi wɛnama dia wekɔ anto w’ɛlɔlɔ naka vɔ ndoko l’okakatanu ndjotshikitanyaka lonto lawɔ naka wambotanema la ntondo ka diaaso dia nshisha falanga kana ndjikondja ndo vɔ ndjokomaka anto wa ngala ndo wele la djawudi. Tatohɛke dia anto salaka awui wa kɔlɔ efula l’ɔtɛ wa lokaki lele la wɔ lɛnama l’awui wele oko nshisha onto dia tayanga mbishola toseke tande dia nde tosha falanga, nkɔsɔla onto falanga, wovi, munda onto dia nde ndjotosha falanga ko sho mbokimɔ ndo diakatanelo.
▪ “Ehimbwelu k’akambu wa kolo hayala esadi. Diako mbatululaka etema w’antu too la pusa ka ntsha kolo.”—UNDAKI 8:11.
Divɛsa nɛ tɛkɛtaka dia mbekelo kele l’anto ka mfɔnya ɔnɛ onto kokaka mɔmɔla oseka ɛngɔ tshɛ naka ewandji ande bu laawɔ. Kɛsɔ mbasala toshufɛlɛ tatɔkɛndjakɛndjaka la lowango l’efula, ambeki watovaka lo ɛgzamɛ, wanɛ watovaka falanga ya lɛɛta ndo wanɛ wasala awui akina wa kɔlɔ. Naka ewandji wa lɛɛta hawosale di’anto nkitanyiya ɛlɛmbɛ kana naka anto hawoyoka wɔma wa mbidjama lo lokanu, kânga anto watokitanyiyaka ɛlɛmbɛ ndjongaka la dihonga dia nsala awui wahawakoke nsala. Jurnalɛ Faits et arguments (lo Angɛlɛ) mbutaka ɔnɛ: “Mɛnamaka dia woho walawɔ wanɛ wasala awui wa kɔlɔ efula aha ndoko l’okakatanu mbatshutshuya anto akina dia vɔ nsala awui woleki tshɛ kɔlɔ.”
▪ “Untu l’untu atuhimbamaka lam’akutwamandi ndu lam’ahimbamandi la saki kandi ndame ka kolo. Ku saki kako, lam’atshoto diemi, to kayuta kolo.”—JAKOBA 1:14, 15.
Onto tshɛ kokaka monga la tokanyi ta kɔlɔ. Lushi tshɛ, anto totshutshuyaka dia sho nsala kɔlɔ. Ɔpɔstɔlɔ Paulo akafundɛ Akristo wa la Kɔrɛtɔ ɔnɛ: “Nduku uhimba waya lenyu, waheyi antu memba.” (1 Koreto 10:13) Kânga mbediɔ ngasɔ, akambo tshɛ watokomɛ mendanaka la yɛdikɔ yɔsa onto l’onto, mbuta ate minya tokanyi ta kɔlɔ oma lo yimba esadi eto kana mbetawɔ dia tɔ mpama. Jakoba 1:14, 15 tɔhɛmɔlaka ɔnɛ naka onto mbetawɔ dia nsaki ka kɔlɔ ‘ntshɔ diemi,’ kete nde ayoyosala akambo wa kɔlɔ ndoko onyake.
▪ “One latengolaka kame la akanga a yimba, atuyalaka kanga yimba. Keli one latekesanelaka la akanga a dinginya, atuhumoka lukulu l’engeno.”—TUKEDI 13:20.
Angɛnyi aso kokaka monga la shɛngiya ya dimɛna kana ya kɔlɔ le so. Ɔnkɔnɛ, etena katosalaka anto awui wakiwɔ kosangoya nsala, mbala efula vɔ tâsalaka l’ɔtɛ wa tɔsɛngiya t’oma le asekawɔ kana lo ndjela kɛnɛ kata anto efula, nɛ dia vɔ wekɔ l’angɛnyi wa kɔlɔ ndo dui sɔ mongaka l’etombelo wa kɔlɔ. Lo Bible, etelo k’ɔnɛ “akanga a dinginya” mendanaka aha la wanɛ wele bu la yimba, koko la wanɛ wɔnyɔla alako w’amɛna w’oma l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi. Oyadi ɛlɔngɔlɔngɔ, esekaseka kana epalanga mbeso, naka hatɔsɔnyi angɛnyi w’amɛna lo ndjela atɔndɔ wa lo Bible, kete sho koka mpomɔ “lukulu l’engeno.”
Avɛsa wa lo Bible wambotɔsɛdingola anɛ ndo akina nembetshiyaka lo tshena pe lande na kasala anto w’ɛlɔlɔ awui wa kɔlɔ. Lam’ele ekɔ ohomba sho nshihodia kɛnɛ katshutshuya anto dia nsala awui wa kɔlɔ, onde sho kokaka nongamɛ dia anto wayotshikitana lushi lɔmɔtshi? Eelo. Bible halembetshiya tsho lande na kasala anto awui wa kɔlɔ, koko tɔ ndakaka nto dia awui akɔ hawotonga nto. Naa alaka akɔ? Onde awui wa kɔlɔ wasalema l’andja ɔnɛ wayokomɛ mɛtɛ? Sawo diayela diayokadimola ambola asɔ.