-
Ata wa la Ɛtɛkɛta—Lande na kewɔ kɔlɔ?Tshoto y’Etangelo—2005 | Ngɔndɔ ka sato 1
-
-
Evekɛ wa lo Cantorbéry akelɛ owanu waki lam’asa asasɛrdɔsɛ asɔ ahende ate, “kansɛrɛ” ndo “dikambo dimɔtshi dia kɔlɔ diɔnyɔla lokombo la Nkumadiɔndjɔ kaso.” Lo 1997 osasɛrdɔsɛ ɔmɔtshi akɔshi yɛdikɔ ya tshika olimu w’osasɛrdɔsɛ. Okina akatetemala kamba olimu ande polo etena kakandahombe mimɔ nɛ nde akakotsha ɛnɔnyi walongola anto pasiɔ oma l’elimu awɔ. Koko, nde akatshikala lo dihole sɔ polo lam’akandakotsha ɛnɔnyi 70, mbuta ate lo Ngɔndɔ k’enanɛi 7, 2001. Jurunalɛ yelɛwɔ (The Church of England Newspaper) akɛnya dia lushi lakandɔshi mumuya oma lo olimu ande mbele lushi la fɛtɛ ka Victrice latawɔ ɔnɛ osanto. Victrice latawɔ ɔnɛ osanto akinde na? Nde aki opiskɔpɔ wa lo ntambe ka nɛi watawɔ vate akakɔmama eshingɔ nɛ dia nde akatone ntshɔ lo ta la olui ɔmɔtshi w’alembe. Jurunalɛ mɔtshi akasha kɔmatɛrɛ lo otshikitanu wa lo waonga waki lam’asa Victrice latawɔ ɔnɛ osanto la osasɛrdɔsɛ lakayanya ndamɛ ɔnɛ: “[Osasɛrdɔsɛ wakatshike ndamɛ olimu ande] aketawɔ dia ndɔ la osekande osasɛrdɔsɛ otshikitanyi la Victrice latawɔ ɔnɛ osanto.”
Asasɛrdɔsɛ asɔ wakakoke mbewɔ ndjahumuya kana pomuya akina lo asolo otowokamba la dako diele lo Romo 12:17, 18 diata ɔnɛ: “Tanyukaluyaki untu kolo lu kolo, keli nyudjaki tukanyi lu akambu weli nemo lu ashu w’antu tshe. Lu wedi anyu, nyutshaki akambu tshe weyanyu ntsha, dia mbidjase la antu tshe ki.”
Ayotota lo dikambo diayɛ? Naka onto omɔtshi ambokosalɛ kɔlɔ, onde lonyangu kotshutshuyaka dia ndɔ ata wa la ɛtɛkɛta? Kana wɛ mbewɔka tondja ɛtɛkɛta wa lɔlɛngɔ ndo tshikɛka wɔladi dihole? Naka wɛ akandjɛ onto ɔmɔtshi onde wɛ mbêwɔka ndo nongamɛka ɔnɛ l’edjedja wonya onto akɔ ayohɛ okakatanu akɔ? Ko kana wɛ mongaka suke dia nɔmba edimanyielo? Oyadi wɛ kalɔmba edimanyielo kana kadimanyiya, nyanga dia wɔladi monga ayokosha ɔngɛnɔngɛnɔ efula. Alako wa lo Bible kokaka tokimanyiya dia kandola kânga ekakatanu waya edja, oko wadiɛnya sawo diayela.
-
-
Ɛlɔlɔ Waya Lo mbidjaka wɔladiTshoto y’Etangelo—2005 | Ngɔndɔ ka sato 1
-
-
Ɛlɔlɔ Waya Lo mbidjaka wɔladi
EDWARD aki suke la nyɔi, koko Bill akôhetshaka. Ɛnɔnyi akumi ahende la ntondo Edward akɔshi yɛdikɔ yakashishɛ Bill olimu ande, ndo dikambo sɔ diakakakitola angɛnyi asɔ ahende waki ntondo la lɔngɛnyi la ma ma. Kakianɛ Edward ambohemba dia nɔmba edimanyielo dia nde mvɔ lo wɔladi. Koko, Bill akatone mbohokamɛ.
Ɛnɔnyi oko 30 l’ɔkɔngɔ lam’aki Bill suke la nyɔi, nde akalembetshiya bonde kakinde kombodimanyiya. “Edward totondokoka salɛ ɔngɛnyi ande wa ma ma kɛnɛ kakandosalɛ. Dimi konangaka sho mbokana nto l’ɔkɔngɔ wa ɛnɔnyi akumi ahende. . . . Ondo dimi lakasale kɔlɔ, koko kɛsɔ mbaki lo wɔɔngɔ ami.”a
Ewanu wa lam’asa anto hawotongaka nshi tshɛ l’etombelo wa kɔlɔ wa ngasɔ, koko mbala efula vɔ nyangiyaka anto ndo mbatshidiaka asolo. Ohokanyiya dikambo dia onto lele la kanyi yele oko nyɛ yaki la Edward. Etena keyande dia yɛdikɔ yande yakasalɛ osekande kɔlɔ, onto la ngasɔ mbeyaka sɛna la nkum’otema kele la onongo ndo la kandji k’efula lo woho wakahembɔ lɔngɛnyi lasande la osekande. Koko, nde akanyangaka efula etena kakandakanyiyaka woho wakakasha osekande lakandasalɛ kɔlɔ lɔngɛnyi lawɔ, wate kana oko ɛngɔ kɛmɔtshi ka mindo.
Koko, onto lele la kanyi yele oko nyɛ yaki la Bill ndjaɔsaka oko onto laha la onongo losalewɔ kɔlɔ, ndo nde mbeyaka ndjakiyanya efula ndo monga la kɛlɛ k’efula. Le nde ɔnɛ laki ɔngɛnyi ande ntondo akeyaka akambo dimɛna ndo ondo nde akasale kɔlɔ la okonda. Mbala efula etena katomba okakatanu lam’asa anto ahende onto tshɛ ndjashikikɛka dia nde kele la shadiya ndo osekande mbosadi kɔlɔ. Omalɔkɔ, anto ahende waki ntondo angɛnyi wakayokomaka oko anto walɔshana.
Vɔ ndjoyakimɔka l’ata wa la ekoma w’edimidimi, ndo vɔ mbewewɔnaka, ndo etena kahomanawɔ lo olui ɔmɔtshi wa anto vɔ salaka oko haweyana. Vɔ mendanaka oma lo etale la sso dia kɔlɔ mbuta ate la sso dia lohetsho. Etena katɛkɛtshanyawɔ, vɔ tɛkɛtaka la shashimoya kana tondjaka ɛtɛkɛta wa lɔlɛngɔ wate kana oko onto laka okina tokuwa.
Koko, kânga mbakokawɔ mɛnama oko hawokana kânga yema, ondo vɔ mbɔtɔnganɛka lo awui amɔtshi. Vɔ mbeyaka mbetawɔ dia vɔ waki la ekakatanu wa wolo ndo ɔnɛ pembola lɔngɛnyi la ɔngɛnyi wa ma ma kema dikambo dia tshitshɛ. Ondo vɔ akɔ ahende mongaka la pâ kele oko ka onto lele la mpota katondja tonya ndo vɔ tshɛ mbeyaka dia dikambo dimɔtshi pombaka salema dia kikɔnɔla. Ko akɔna l’atei awɔ ayotakola nna dia ntondo dia kaloya lɔngɛnyi lakalana dia mbidja wɔladi? Ndoko onto lalanga.
Ambeta ɛnɔnyi nunu dihende, apɔstɔlɔ waki Yeso Kristo waki la ewanu wa wolo tena dimɔtshi. (Mako 10:35-41; Luka 9:46; 22:24) Lo ɔkɔngɔ wa owanu awɔ ɔmɔtshi, Yeso akawambola ate: “Kakanyayamaka lu mbuka?” Vɔ wakɔlɛ yɔɔ nɛ dia waki la sɔnyi ndo ndoko onto la l’atei awɔ lakôkadimola. (Mako 9:33, 34) Wetshelo waki Yeso wakâkimanyiya dia vɔ mbokana nto. Alako ande, ndo alako wa ambeki ande amɔtshi, wekɔ lo tetemala kimanyiya anto dia vɔ kandola ekakatanu ndo nɔngɔsɔla lɔngɛnyi lambôlanaka. Nyɛsɔ tɔsɛdingole woho wakimanyiya alako asɔ.
Yaketembola dia mbidja wɔladi
“Dimi halange tɛkɛta la onto ongo. Halange mɛnana la nde nto.” Naka wɛ ambôtondjaka ɛtɛkɛta wa ngasɔ lo dikambo dia onto ɔmɔtshi, kete wɛ pombaka sala dikambo dimɔtshi oko wadiɛnya avɛsa wayela wa lo Bible anɛ.
Yeso aketsha ate: “Okone naka we eko lu nkimo ushasha aye l’ediakelu, ku we ambuho wati: Unyami eko la mi dikambu, kutshiki ushasha aye leko la ntundu k’ediakelu. Kutshu, kutashidisha dikambu diasaye la unyaye, kuyi, kuyukimo ushasha aye.” (Mateu 5:23, 24) Nde akate nto ate: “Naka unyaye ayukutshela kolo, kutshu, kutuwenya munga kandi, we la ndi atu.” (Mateu 18:15) Oyadi wɛ kosale onto kɔlɔ ko kana onto okina kokosale kɔlɔ, ɛtɛkɛta waki Yeso mɛnyaka ohomba wa wɛ tɛkɛta la onto okina esadi eto dia dikambo diakɔ. Wɛ pombaka sala dikambo sɔ “l’[otema] wa memakana.” (Ngalatiya 6:1) Oyango wa sawo sɔ bu dia nyanga woho wakokɛ nɛmɔ diayɛ lo nyanga tɛkɛ nɛndɛ kana dia tshutshuya okina dia nde nɔmba edimanyielo, koko dia mbidja wɔladi. Onde dako sɔ dia lo Bible diekɔ ohomba?
Ernest ekɔ owandji wa lo kɔpanyi kɛmɔtshi ka woke.b Lo edja ka ɛnɔnyi efula olimu ande wakɔlɔmbaka dia kandola akambo amɔtshi wa wolo la anto wa weho tshɛ ndo dia mongaka la diɔtɔnganelo dia ɔlɔlɔ la anto akɔ. Nde akɛnyi woho wakoka ekakatanu tomba esadi eto. Nde akate ate: “Tena dimɔtshi dimi laki la ekakatanu l’anto amɔtshi. Koko etena kakatombaka okakakatanu l’asa dimi la onto ɔmɔtshi dimi lakadjasɛka l’onto akɔ ndo takasawolaka dia dikambo diakɔ. Tshɔka tosawole la wɔ aha la tshimbatshimba. Ndo ɛnana la wɔ, la oyango wa mbidja wɔladi. Oyango tshɛ wakamawesaka wakakotshamaka.”
Alicia ekɔ la angɛnyi wele la weho wa mbekelo yotshikitanyi, ndo nde mbutaka ate: “Tena dimɔtshi dimi mbutaka dui dimɔtshi ndo dimi ndjɔfɔnyaka dia ondo lakanyangiyisha onto ɔmɔtshi. Dimi ntshɔka tɛnana l’onto akɔ dia tɔlɔmba edimanyielo. Mbala efula akakomɛka dia dimi nɔmba edimanyielo kânga naka hasale onto okina kɔlɔ, nɛ dia
-