Dithapelo Tse di Arabiwang

KELETSO ya go bua le maatla mangwe a a kwa godimo ruri ke selo sa bogologolo. Ka motlhala, mekwalo mengwe ya Baegepeto e na le dithapelo. Dingwe tsa tseno di ne di kopa tshireletso mo modimong, mme tse dingwe ke dipolelo tse di bakang kana di supang ikanyo mo modimong mongwe yo go buiwang le ene. Gareng ga Bagerika ba lekgolo la dingwaga la bofera-bobedi B.C.E., difela gammogo le dithapelo tsa maboko le tsa mediro di ne di tlwaelesegile. Mo dithapelong tsa Baroma, go ne go tlhokafala tlhokomelo fa go buiwa le modimo o o rileng, ka go bo go ne go obamelwa badimo ba le bantsi ka nako eo.

Go tla go fitlha jaanong, thapelo ke selo se se fitlhelwang mo ditumelong tse dikgolo tsa lefatshe. Batho ba ba itsegeng thata ka go dirisa thapelo ke Mabuda, Mahindu, Bajuda, Mamoselema, le bao ba iphakang gore ke Bakeresete. Lemororo go rapela go aname thata mo bodumeding jwa lekgolo la dingwaga la bo-20, mefuta e e farologaneng le methale le mekgwa ya go rapela e dira gore batho ba le bantsi ba ba batlang gore dithapelo tsa bone di arabiwe ba sale ba tlhakanye tlhogo.

A Thapelo Nngwe le Nngwe e ka Dira?

Ereka jaana thapelo e ka nna ka ditsela di le dintsi, a go raya gore thapelo nngwe le nngwe fela e tshwanetse? Bangwe ba ikutlwa gore fa fela motho yo o rapelang a le peloephepa ebile a le “modumedi,” ga go kgathalesege thata gore o dirisa sebopego sefe sa thapelo. O akanya jang? Ka ntlha ya maikutlo a a farologanyeng mo kgannyeng eno, go botlhokwa go sa tlhokomele maikutlo a batho mme go lebiwe mo boikitsisong jo bo senotsweng jo bo tswang kwa motsweding o o kwa godimo.

Dikarabo tse di mo ditsebeng tse di latelang ke tse di tswang mo motsweding ono, Bibela e e Boitshepo. E bontsha gore ga se gore thapelo nngwe le nngwe e tla dira fa e le gore morapedi wa yone o lebeletse gore e utlwiwe e bo e arabiwe.

Bibela e Tlhalosa Gore:

Dithapelo di tshwanetse go lebisiwa go mang

Ke ka ntlhayang fa dithapelo dingwe di sa arabiwe

Ke eng se se ka kopiwang mo thapelong

Ke karolo efe e motho yo o rapelang a nang le yone?

Patlafalo ya konokono ke tumelo, eseng fela tlhatswego pelo ya go dumela gore Modimo o teng le gore o ka utlwa dithapelo. (Bahebera 11:6) Tumelo e e ntseng jalo e supiwa ka go leka thata go tshela tumalanong le melao-metheo ya tshiamo ya Modimo e e thadisitsweng mo Bibeleng. Mo Therong ya gagwe ya mo Thabeng, Jesu Keresete o ne a otlelela ntlha eno: “Ga se go re, moñwe le moñwe eo o nthaeañ, a re, Morèna, Morèna, o tla tsèna mo bogosiñ yoa legodimo: ha e se eo o dihañ go rata ga Rrè eo o kwa legodimoñ.”—Mathaio 7:21.

Go fa sekai sa bao dithapelo tsa bone di ka se keng di utlwiwe, moperofeti wa Mohebera Isaia o ne a kwala a re: “E, e tla re lo diha merapèlō e le mentsi, ga nketla ke [Jehofa Modimo] utlwa: diatla tsa lona di tladikilwe madi thata.” (Isaia 1:15) Jalo botlhe ba ba sa tseeng gore botshelo bo boitshepo ba ka se lebelele gore dithapelo tsa bone di utlwiwe, go sa kgathalesege gore ba di rapela ga kae le ka tlhagafalo e e kana kang.

Ke ka ntlhayang fa “badumedi” bangwe gantsi ba sa arabiwe dithapelo tsa bone?

Tumelo e le nosi fela ga e a lekana go itumedisa Modimo le gore a arabe dithapelo tsa rona. Le eleng motho yo o tumelo e e sa nonofang o ka nna a iphaka gore ke modumedi. Gore tumelo e nne e e kwenneng, e tshwanetse ya bo e theilwe mo kitsong e e tsepameng, e e ka bonwang fela ka go ithuta Bibela. Mme gape, go dumela le tumelo di tshwanetswe go supiwa ka ditiro tsa tsone. “Yaka mmele ha o sena mōea o shule, go nntse hèla yalo, tumèlō ha e tlhalanye le ditihō e shule.”—Yakobe 2:26.

Modumedi wa mmannete o tshwanetse go tsaya Modimo tsia ka malatsi otlhe, a sa rapele fela fa a lebaganye le kotsi. Mme gape o tla dira ditiro tsa tumelo, ditiro tse di tshwanetseng tseo di akareletsang go bua le ba bangwe kaga se a se dumelang le tumelo ya gagwe mo Modimong.

Thapelo e tshwanetse go nna ya mofuta ofe?

Thapelo ga e a tshwanela go nna seomodiro fela, mme ebile ga e a tshwanela go balwa mo bukeng. Mme gape thapelo ga e a tshwanela go nna le mafoko a a boaboelediwang jaaka ekete go e boaboela go e dira gore e nne mosola go feta. Gape thapelo ga e a tshwanelwa “go direlwa” go itshupa kana go kgatlha batho. Jesu o ne a fa kgakololo eno e e molemo gore dithapelo tsa rona e tshwanetse go nna tsa mofuta ofe le gore ke eng seo re tshwanetseng go se tila: “Ha lo rapèla, lo se ka loa nna yaka baitimokanyi: gonne bōnè ba rata go rapèla ba eme mo matluñ a thutō, le ha makōpaneloñ a mebila, gore ba bōnwè ke batho. . . . Ha lo rapèla, lo se ka loa boaboèla hèla, yaka Badichaba ba tle ba dihe: gonne ba gopola, go re, ba tla utlwiwa ka ntlha ea go bua bobe ga bōnè.”—Mathaio 6:5-7.

Ga go na boemo bope jwa mmele jo bo laoletsweng dithapelo gore di utlwiwe. Lefa go ntse jalo, yo o rapelang o tshwanetse go nna motho yo o boikokobetso le yo o tlotlo ka seemo sa gagwe sa mmele le ka mafoko ao a a dirisang mo thapelong ya gagwe.

Dithapelo di tshwanetswe go lebisiwa go mang?

Buka ya Bibela ya Bahebera e bua ka motho “eo o tlañ Modimoñ.” (Bahebera 11:6) Modimo yono ke mang? Go na le Modimo Mothatayotlhe a le mongwe fela, lemororo go na le medimo e le mentsi e e itiretsweng ke batho le ya maaka. (1 Bakorintha 8:5, 6) Modimo Mothatayotlhe wa Bibela o bidiwa Jehofa. (Pesalema 83:18) Ke Mmopi wa dilo tsotlhe, mme ka ntlha ya seno thapelo e tshwanetse go lebisiwa fela kwa go ene. Jesu Keresete ka phepafalo o ne a ruta balatedi ba gagwe go rapela ba re: “Rra echo eo o kwa legodimoñ.” (Mathaio 6:9) Nnyaa, Jesu ga a ka a ruta barutwa ba gagwe gore ba mo rapele, ba rapele Maria mmaagwe, kana lefa e le motho ope yo mongwe. Mme jaanong Modimo o batla gore re tseye tsia boemo jwa Morwawe mme re fetise dithapelo tsotlhe tsa rona ka leina la ga Jesu. Ke sone se Keresete a neng a raya barutwa ba gagwe a re: “Ga go tle opè mo go Rara ha e se ka nna.”—Yohane 14:6.

Gore dithapelo di amogelesege go Modimo, he, di tshwanetse go lebisiwa go Jehofa Modimo ka Morwawe, Jesu Keresete. Seo se raya gore, di tshwanetse go bolelelwa Modimo mo leineng la ga Jesu.

Ke eng se se ka kopiwang mo dithapelong?

“Ha re lōpa señwe kaha go rateñ ga ōna, oa re utlwa.” Tlhomamisetso eno e e bonalang e sa dumelesege e kwadilwe go 1 Yohane 5:14. A mme o ile wa tlhokomela tshetla eno—“kaha go rateñ ga ōna”? Ee, lebaka la konokono la gore ke ka ntlhayang fa dithapelo di le dintsi di sa arabiwe ke gore yo o rapelang o a bo a sa leka pele go bona gore thato ya Modimo ke efe.—Diane 3:5-7.

Jaaka kaelo e e thusang kana motlhala, Jesu o ne a neela barutwa ba gagwe thapelo e e itsegeng thata gompieno jaaka “Thapelo ya Morena.” (Mathaio 6:9-13) Lemororo le yone e sa tshwanela go tsewa fela jaaka seomodiro, yone mme e supa dilo tse di tshwanetseng go etelediwa pele kafa tshwanelong. Santlha go tla leina la Modimo le boikaelelo. Sa bobedi ke ditlhokafalo tsa dilo tse di bonalang, boitshwarelo, le go gololwa mo thaelong ke mmaba. Tlhaloso e e reng “Rra echo” e ka nna ya thusa motho yo o rapelang go atolosa dithapelo tsa gagwe le go akanya ga gagwe gore a akareletse eseng fela ba lelapa la gagwe le ba losika mme gape le ba bangwe ba ba senkang go itumedisa Modiri wa bone.—Ditihō 17:26, 27.

Dithapelo di tshwanetse go nna boleele jo bo kae?

Bibela ga e tlhalose ka tsela epe e e tsepameng ya gore dithapelo di tshwanetse go nna boleele jo bo kana kang. Di ka nna tsa nna dikhutshwane kana le eleng go rapelwa ka tidimalo. (Nehemia 2:4; 1 Samuele 1:12, 13) Mo letlhakoreng je lengwe, dithapelo di ka nna tsa nna ditelele. Go na le nako nngwe eo Jesu a neng “a lala a rapèla Modimo bosigo yotlhe.” Seno ka phepafalo e ne e le fa a ne a lopa Modimo gore a mo thuse go tlhopha baaposetoloi ba gagwe ba ba 12. (Luke 6:12) Jalo boleele jwa dithapelo tse di amogelesegang bo tla farologana go ya kafa ditlhokafalong.

Ruri Dithapelo di a Arabiwa

Bibela e tletse ka dipego kaga dithapelo tseo di neng tsa arabiwa ke ‘Moutlwi wa thapelo’ yo mogolo, Jehofa Modimo. (Pesalema 65:2) Sekai se se tlhomolosegileng ke “teko ya thapelo” mo metlheng ya ga moperofeti Elija, e e kwadilweng go 1 Dikgosi kgaolo 18. Mo lekgolong la ntlha la dingwaga, barutwa ba ga Jesu ba ne ba itemogela karabo eno e e bofefo go thapelo ya bone: “E rile ba sena go rapèla, helō ha ba phuthegetseñ gōna ga reketla; me botlhe ba tlala Mōea o o Boitshèpō, me ba nna ba bua lehoko ya Modimo ka pelokgale.”—Ditihō 4:23-31.

Gareng ga maitemogelo a mantsintsi ao a amogelwang ke bagatisi ba makasine ono ke a banna le basadi ba dingwaga tsotlhe bao ba ileng ba ikutlwa gore ba tlhagetswe ke mathata. Ka ntlha ya se se neng sa diragala, ba tlhatswegile pelo gore dithapelo tsa bone di ile tsa utlwiwa le go arabiwa.

Go tshwantshetsa seno: Lekawana lengwe le le neng le nna kwa botennyeng jwa mokgatšha wa thaba nngwe mo Switzerland gaufi le molelwane wa Italy a re: “Ke ne ka ipona tota gore ke feletswe ke maatla a go bona tharabololo epe [ya mathata a botshelo] mo go neng ga dira gore ke eletse gore ke bo ke sule. . . . Ke ne ka dira selo se le sengwe fela se se neng sa tla mo mogopolong wa me. Ke ne ka rapela: ‘Ao tlhe Modimo yo o sa itsegeng, o tshwanetse wa bo o le gone, mme o tshwanetse wa bo o le Modimo yo o lorato. Nthusa! Ke a palelwa—nthusa ke bone boammaaruri.’” Malatsi a sekae moragonyana, banyalani bangwe ba babotlana bao e neng e le basupi ba ga Jehofa ba ne ba etela monna yono. Thuto ya Bibela e ne ya rulaganyediwa, mme jaanong ke Mosupi wa ga Jehofa yo o kolobeditsweng.

Mooki mongwe yo o neng a sa itumele mo botshelong ka ntlha ya botshelo jwa bofafalele jwa monna wa gagwe le go kgaogana ga bone o ne a rata bodumedi thata. Letsatsi lengwe o ne a rapela ka boitlhobogo, a kopa Modimo gore a mo itsise gore a o ne a na le boikaelelo bongwe jo bo mosola. Mo thapameng yone eo, Basupi ba ga Jehofa ba ne ba mo etela mo ga gagwe fa ba ntse ba le mo tirong ya bone ya go rera ka ntlo le ntlo. O ne a ba laletsa gore ba tle mo ga gagwe, a ba botsa dipotso di le dintsi, mme a ipelela go amogela dikarabo tse di kafa Dikwalong. Morago ga lobaka, mooki ka boene o ne a nna mmoledi wa “Mahoko a a Molemō” mme o ne a tsamaisa thuto ya Bibela.—Mathaio 24:14.

Mongwe wa Basupi ba ga Jehofa o ne a ntse a bala Tora ya Tebelo mo kareng ya gagwe fa mongwe ka tshoganetso a mo kgama mo molaleng. O ne a rapela Jehofa Modimo ka tlhoafalo. Motlhasedi o ne a tshwarwa ke bogatsu, mme a lesa go mo tlamparela. Mosupi o ne a kgotla kara ya gagwe, a mo sadisa sentle, mme a mo tlogela a eme fela foo jaaka thito ya setlhare fa gare ga tsela.

Mo lefatsheng leno le le tletseng botlhogo-e-thata le dipelaelo, barati ba Modimo le boammaaruri ba ka tlhomamisega ka botlalo gore dithapelo tse di rapelwang Jehofa Modimo, ka mosele o o tshwanetseng, ka tsela e e tshwanetseng, le ka boikutlo jo bo tshwanetseng jwa mogopolo le pelo di a utlwiwa. Modimo Mothatayotlhe ga a utlwe fela dithapelo tseo mme gape o tla di araba, go ya kafa thatong ya gagwe ya bomodimo le ka nako e a e beileng.

[Lebokoso mo go tsebe 4]

Mefuta e e Farologaneng ya Thapelo

Tlhatlhobo e khutshwane ya ditsela tse di farologanyeng tsa dithapelo tse di dirisiwang gompieno e tla re senolela sengwe.

Gantsi Bahindu ba dirisa thapelo ya motheo eo go tlotlwang modimo kana modimogadi mongwe yo o kgethilweng, eo go gopolwang gore e ka nna 330 000 000, e e obamelwang mo ditempeleng di ka nna 10 000. Lefa go le jalo, gantsi Mahindu a dirisa mofuta o o matsetseleko wa thapelo o o ka nnang ka mefuta e le mebedi—e ka ne e le ka tlhatlhanyo (dhyana) kana pako (stotra). Go gatelelwa botlhokwa jwa go rapela ka lentswe je legolo.

Mo Mabudeng a Ba-China le mo matlung a baitlami a Tao, go rapelwa ka metlha gararo ka letsatsi (mo mosong, mo motshegareng wa sethoboloko, le mo bosigong). Dithapelo tseno di patiwa ke modumonyana wa tloloko e nnye. Go ba thusa mo thapelong, baitlami ba Mabuda ba tshola thapo ya dibaga di le 108. Bangwe ba maemo a a tlwaelesegileng ba dirisa rosari go tshwara palo ya gore ba rapetse ga kae.

Mo Mamoselemeng a a ineetseng, karolo e e botlhokwa thata mo kobamelong ya bone ke thapelo ya malatsi otlhe (salat). E boaboelediwa ga tlhano ka letsatsi fa motho a ntse a lebile kwa Mecca mo Saudi Arabia.

Dithapelo tsa Bajuda di akareletsa tse di tserweng ka tlhamalalo mo Bibeleng, jaaka mo dipesalemeng. Dithapelo tse dingwe ke tse di akaretsang tse borabi ba ba farologaneng ba okeditseng ka tsone.

Gareng ga bao ba iphakang gore ke Bakeresete, go na le bontsintsi jwa dithapelo le mekgwa ya go rapela. Tseno di akareletsa tse motho a di boaboeletsang a tshotse rosari le tse di kwadilweng mo dipampiring, gammogo le tse di buiwang ka mafoko a sekae kwantle ga go a ithuta pele.

[Setshwantsho mo go tsebe 7]

Dithapelo tsa ga Jesu di ne tsa arabiwa. Mme go ka nna jalo le ka tsa gago