Fa ba Utswiwa ke Batsadi

MORAGO ga go fetsa dingwaga tse dintsi monna wa gagwe a mo itaya e bile a utlwisa maikutlo a gagwe botlhoko mme a bo a mo tlogela go ya go nna le mosadi yo mongwe, Cheryl o ne a tsenya kopo ya go tlhala.a Morago ga gore kgotlatshekelo e laole gore bana ba tsewe ke ene, o ne a simolola go ritibala mo botshelong a bo a kgona go rulaganya botshelo jwa gagwe sentle—go fitlha letsatsi lengwe a utlwa founo ya gagwe e lela. E ne e le monna wa gagwe wa pele. O ne a re: “Fa e le gore o batla go bona bana ba gago gape, dumela gore re nyalane gape”! Cheryl o ne a utsweditswe bana morago ga gore ba fetse kgwedi ba etetse rraabone kwa nageng e o neng a tsholetswe kwa go yone mme o ne a gana ba boela kwa go mmaabone.

Cheryl o ne a ikuela kwa Lephateng la Naga la United States a le mo tlalelong, mme o ne a se ka a bona sepe sa molao go mo thusa go ya go tsaya bana ba gagwe kwa nageng e sele. Maikutlo ale a go itlhoboga a o kileng a ne a tshelela mo go one ka nako ya fa a ne a tlhola a itewa a ne a mmoela gape. O ne a re: “Tota ke mo seemong se se tshwanang. Motho ga a itse gore a ka go kganela jang.”

“Go Utlwisiwa Botlhoko mo Tlhaloganyong”

Go utswiwa ga ngwana ke motsadi yo mongwe go ile ga bidiwa gore ke “go utlwisa tlhaloganyo botlhoko go gogolo thata” go go dirwang kgatlhanong le motsadi le ngwana. Carolyn Zogg, yo e leng mokaedimogolo wa Child Find of America, Inc., o ne a bua jaana malebana le batho ba ba ba utswang: “Batsadi ba le bantsi ba ba dirang jalo ba a bo ba ipusolosetsa mme ba ipusolosetsa ka selo se se maswe thata se se dirang gore yo mongwe a tsene mo tlalelong. Seo ke selo se [motsadi yo molao o mo neileng ngwana] a se ratang thata—selo sa botlhokwa thata, e leng, ngwana wa gagwe. . . . Ga ba akanyetse ngwana, ba akanya fela ka bone le gore ba ipusolosetse—a dire yo mongwe se a se mo dirileng.”

Fa ngwana a utswilwe, ga se motsadi fela yo o shakgalang, a ikutlwa a latlhegetswe, a sa itse gore a direng e bile a tlaletswe, mme seo gantsi se gobatsa le ngwana mo maikutlong ka tsela nngwe. Mo maemong mangwe ngwana a ka patelediwa go tlhola a tshela botshelo jwa go sia, a tila go tsalana thata le ba bangwe e bile a tlhola a utlwa motsadi yo mongwe a senngwa leina le go bolelelwa maaka ka ene. Tiragalo eno e ka mo dira gore a nne le makoanyana mangwe a a jaaka go ntshetsa metsi mo dikobong, go tlhoka boroko, go amega thata mo maikutlong, go boifa go ema gaufi le difensetere le mabati le letshogo le le feteletseng. Tota le mo baneng ba ba setseng ba godile, go ka baka gore ba hutsafale thata le go shakgala.

Kwa United States go na le dikgetsi tse di fetang 350 000 ngwaga le ngwaga tse mo go tsone motsadi a tlolang molao wa kgotla ka go gapa ngwana yo o neilweng motsadi yo mongwe kana a sa mo buse mo nakong e o neng a e beetswe. Mo dikgetsing tseno, mo e ka nnang go feta 100 000 tsa tsone, ngwana o fitlhiwa ke mongwe mo lapeng ka maikaelelo a go mo kgaoganya gotlhelele le motsadi yo mongwe. Bangwe ba bone ba tshabisiwa mo lefelong le ba nnang mo go lone kana mo nageng eo.

Mabaka a Mangwe

A ka metlha selo se se rotloetsang batsadi go gapa bana ke fela go batla gore ba boelane le yo mongwe kana go batla go ipusolosetsa? Michael Knipfing wa Child Find o tlhalosa gore batsadi bangwe, ba boifa gore kgotla e ka nna ya abela molekane wa bone wa pele bana, ba bo ba “dira jalo pele ga yo mongwe a dira sengwe.” Kana fa e le gore bana ba setse ba neilwe motsadi yo mongwe mme a gana yo mongwe a tla go tlhola bana, seno se ka nna sa bolaisa yo mongwe pelo. Knipfing o tlhalosa jaana: “Fa o rata ngwana wa gago mme yo mongwe a gana o tla go mo tlhola, o simolola go tlelwa ke kakanyo ya gore ga go se o ka se dirang fa e se fela gore o mo phamole o tshabe ka ene.”

Gape o bolela gore ‘batho ba bantsi ga ba lemoge ditlamorago tsa go utswa ngwana jalo. Ga ba lemoge gore ba ya go nna le mathata a go bona tiro. Go tlilwe go laelwa gore ba tshwarwe. Ba akanya gore bothata joo bo ama bone fela le motsadi yo mongwe. Ga ba lemoge gore mapodise le one a tla tsena mo kgannyeng. Ga ba ne ba tlhoka mmueledi a le mongwe fela mme ba tla tlhoka wa bobedi ka gonne jaanong ba tla tlhoka yo o tla ba emelang mo tlolomolaong ya go utswa ngwana le yo o tla ba emelang mo tshekong ya gore ngwana a newe mang.’

Batsadi ba bangwe ba ka nna ba nna le dipelaelo tsa gore yo mongwe o gobatsa ngwana. Fa molao o diega go tsaya kgato, motsadi yo o mo tlalelong o ka nna a dira sengwe a sa tshwenyege ka ditlamorago tsa gone. Go ne ga nna jalo mo kgannyeng ya ga Hilary Morgan wa dingwaga tse tlhano. Moithutatlhaloganyo ya bana o ne a gakolola ka gore Hilary a se ka a tlhola a ya kwa go rraagwe, a bolela gore go na le bosupi jo bo “tlhamaletseng le jo bo tlhatswang pelo” jwa gore o a mo sotla. Lefa go ntse jalo, kgotlatshekelo e ne ya bolela gore bosupi joo jwa gore o a sotliwa ga bo a tlhomama mme ya laela gore a nne a etele rraagwe a sa patiwa ke ope. Mmaagwe Hilary e bong Dr. Elizabeth Morgan, o ne a tlola taelo ya kgotlatshekelo ka go suba morwadie. Batsadi ba ba tleng ba utswe bana ba bo ba tshaba ka bone ba a tle ba utlwelwe botlhoko thata ke setšhaba.

Elizabeth Morgan o ne a latlhegelwa ke tiro ya gagwe ya bongaka, a tshwarwa dingwaga tse pedi mme a lebanwa ke sekoloto sa kalafi le tsheko sa didolara di feta dimilione di le 1,5 (diranta di feta dimilione di le 5,4). O ne a tlhalosetsa US News & World Report jaana: “Baitse ba bolela gore ngwanake o ka bo a gobetse tlhaloganyo thata fa nkabo ke ile ka se ka ka kganela gore a se ka a sotliwa. . . . Ke ne ka patelesega go dira tiro e kgotlatshekelo e ganneng go e dira: Go sireletsa ngwanake.”

Ruri selo seno se se lemogilweng ke Greif le Hegar, bao e leng badiradipatlisiso ba ba malebana le kgang ya bana ba ba gapiwang ke batsadi, se boammaaruri: “Ditiragalo tseno di raraane tota, gonne di tshwana le letamo la metsi le le lebegang le sa tshwane fa o le lebile go tswa mo matlhakoreng a a sa tshwaneng; nako le nako fa o leba metsi, o bona selo sengwe se se farologaneng.”—When Parents Kidnap—The Families Behind the Headlines.

Mo godimo ga bana ba ba utswilweng ke batsadi kana ke bathofela go na gape le dimilione tsa bana ba bangwe ba ba nyelelang mo lefatsheng lotlhe—ba ba latlhiwang le ba ba ngwegang. Bone ke bomang, mme ba diragalelwa ke eng?

[Ntlha e e kwa tlase]