LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • g02 10/8 p. 24-25
  • Ko e ʻĀpele ʻInitia Makehé

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • Ko e ʻĀpele ʻInitia Makehé
  • ʻĀ Hake!—2002
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • Lēmani Mohu ʻAonga
    ʻĀ Hake!—2012
  • Fakaʻofoʻofa mo Ifo!
    ʻĀ Hake!—2005
ʻĀ Hake!—2002
g02 10/8 p. 24-25

Ko e ʻĀpele ʻInitia Makehé

MEI HE TOKOTAHA-TOHI ʻĀ HAKE! ʻI MEKISIKOU

FAKAʻUTA atu ki he ifo vovo ʻo e sitolōpelí, sinamoní, mangó mo e fainaá ʻoku fakatahaʻi kotoa! Ko e anga ia hono fakamatalaʻi ʻe he niʻihi ʻa e ʻāpele ʻInitiá. Kapau ʻoku ʻikai te ke nofo ʻi he ngaahi feituʻu māfaná, ngalingali kuo teʻeki ai ʻaupito te ke ʻahiʻahiʻi ia. ʻOku toe ui ia ko e soursop (Annona muricata), ko e ʻāpele ʻInitiá ko ha fuaʻiʻakau fuopotopoto fuololoa kili lanu mata ia ʻoku ʻi ai ʻa e fanga kiʻi talatala ʻoku tuʻu ki tuʻa ʻi hono kilí pea mo ha kakano huhuʻa hinehina ʻoku ʻi ai ʻa e ngaahi tenga ngingila lanu melomelo mālohi.

Ko e soursop ko ha ʻakau lanu mata tuʻumaʻu ia ʻa ia ʻoku ʻikai lava ke ne matuʻuaki ʻa e ʻea momokó. Ko hono matalá ʻoku fakafua ia ʻe he fanga kiʻi ʻinisēkite iiki, hangē ko e loó mo e fanga kiʻi pītolo ʻe niʻihi. ʻI he ʻikai hano huhuʻa melie pea ʻikai hano ngaahi lanu mataʻāʻaá, ʻoku ʻikai tohoakiʻi mai ai ʻe he matalá ha fanga kiʻi ʻinisēkite fakafua lahi. Tānaki atu ki ai, ʻoku fakahaaʻi ʻe he matalá ha natula fakafua taimi kehekehe, ʻa ia ko e ngaahi fuá mo e konga ʻoku ʻi ai ʻa e efuefu fakafuá ʻokú na aʻu ki he tuʻunga matuʻotuʻá ʻi he ngaahi taimi kehekehe. Ko ia ai, ki he ngaahi taumuʻa fakakomēsialé, ʻoku fiemaʻu ai ke fakafua ʻaki ʻa e nimá. He ka ʻikai, ʻe ʻomai pē ʻe he fuʻu ʻakaú ia ʻa e foʻi fua ʻe 12 ki he 20 ʻi he faʻahitaʻu. ʻOku toli ʻa e ʻāpele ʻInitiá ʻi he ofi ki heʻene motuʻá pea ʻoku momoho vave ʻaupito. Ko ia ai, ʻoku kiʻi vave ʻa ʻene palá.

ʻI heʻene mamafa ʻo aʻu ki he kilokalami ʻe nimá, ko e ʻāpele ʻInitiá ko ha maʻuʻanga lelei ia ʻo e vaitamini B3, vaitamini B2, mo e vaitamini C pea ʻoku fakafuofua ko e peseti ʻe 12 ai ʻo e suká. Kae kehe, ki he tokolahi taha ʻo e kakaí ʻoku kiʻi mahi ʻa e fuaʻiʻakaú ke kai taʻefakamelie. Ko e kakano molū ʻoku feʻunga ki he kaí ʻoku laiki ia pea sivi ʻo ngāueʻaki tefito ia ki he ngaahi inu fakaivifoʻoú mo e hikingauá. ʻI he tukufakaholó, ko ha tī naʻe ngaohi mei hono laú kuo ngāueʻaki ia ki he tuʻu totó, fofonú mo e futefutengiá. ʻI Mekisikou kuo ngāueʻaki ai ʻa e tií ko ha meʻa fakafepakiʻi ʻo e hamú pea mo ha meʻa fakalelei kili. ʻOku ngāueʻaki ʻa e aka ʻo e ʻakaú ko ha meʻa ke ne fakaʻauha pe tuku ki tuʻa ʻa e fanga kiʻi ponu kainikaveá, pea ko hono tengá ʻoku ngāueʻaki ia ko ha meʻa talitekeʻi kainikavea pe ko ha faitoʻo tāmate ʻinisēkite.

Kapau ʻoku ala maʻu ʻa e ʻāpele ʻInitiá ʻi ho feituʻú, te ke saiʻia nai ke ʻahiʻahiʻi ia. ʻOku ʻikai ha veiveiua te ke ifoʻia ai!

[Puha/Fakatātā ʻi he peesi 15]

Hikingaua ʻĀpele ʻInitia

ipu huhuaʻi ʻāpele ʻInitia ʻe 2

sēpuni lahi huhuaʻi lēmani ʻe 1

ipu suka kalami ʻe 200

ipu vai ʻe 1

ipu kilimi ʻe 1

1. Oʻi ʻa e kakano ʻo e ʻāpele ʻInitiá ʻaki hono ʻai ki ha meʻa sivi lahi, lomi ia ʻi ha meʻa-sivi, pe tatau ʻi ha konga tupenu manifinifi. 2. Fakatahaʻi ʻa e suká mo e vaí, pea fakalili ʻa e ongo meʻa ko iá ʻi he miniti ʻe nima. Fakamokomoko ke māmāfana. 3. Tānaki atu ki ai ʻa e huhuʻá, kilimí mo e huhuaʻi lēmaní. 4. Lingi kotoa ia ki ha kapa tahekeheka, ʻufiʻufi pea tuku ʻaisi kae ʻoua kuo meimei seti. Heu mālohi. Fakafoki ki he ʻaisí, pea tuku ʻaisi ai kae ʻoua kuo seti.

[Maʻuʻanga ʻo e Tā ʻi he peesi 24, 25]

Peesi 24 ʻi ʻolungá: Geo Coppens, CIRAD-FLHOR/IPGRI; peesi 25 toʻomataʻu ʻi ʻolungá: IPGRI-Americas

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share