Fakaʻehiʻehi—Mei he Tauhele ʻo e Pelepaʻangá
“Naʻe ʻikai ke uesia ʻe he pelepaʻangá ʻa ʻeku moʻui lelei fakasinó, pea naʻá ku puleʻi maʻu pē ʻa e lahi ʻo e paʻanga naʻá ku fakamoleki ʻi he pelepaʻangá. Ka ʻoku ou fakahaaʻi ʻi ha taimi pē naʻá ku vaʻinga ai ʻi ha keimi lulu, naʻá ku fili maʻu pē ʻa e meʻa naʻá ku vakai ki ai ko hoku ngaahi fika monūʻia.”—Linda.
KO E kau pelepaʻanga tokolahi ʻoku nau fakatupu ha tui ki ha ngaahi fika monūʻia pe ngaahi meʻa ʻomi monū. ʻOku ʻikai nai te nau fakakaukau ʻoku nau mātuʻaki fakamātoato ʻi heʻenau ngaahi tui taʻeʻuhingá, ka neongo ia ʻoku nau kīvoi pē nai ai.
ʻOku aʻu ʻo fai ʻe he kau pelepaʻanga ʻe niʻihi ha ngaahi lotu ki he ʻOtuá, ʻo kole ke ne tokoniʻi kinautolu ke nau ikuna ʻi heʻenau keimi kuo filí. Neongo ia, ʻoku ʻi he Tohitapú ʻa hono fakahalaiaʻi ʻe he ʻOtuá ʻa e faʻahinga ʻoku nau taukaveʻi ʻoku nau lotu ange kiate ia ka ʻoku nau “teu ʻa e tepile kia Monū.” (Aisea 65:11) ʻIo, ʻoku fakaliliʻa ʻa e ʻOtuá ʻi he ngaahi tōʻonga ʻoku pouaki ai ha tui taʻeʻuhinga ki he monuú. Ko e pelepaʻangá ʻi hono natulá tonu, ʻoku fakalototoʻaʻi ai ha falala kuikui ki he meʻa ʻoku taku ko e Fefine Monūʻia (Lady Luck).
ʻOku toe pouaki taʻemā ʻe he pelepaʻangá ha ʻofa ki he paʻangá. ʻI he sōsaieti fakautuutu ʻene fakamāmaní ʻi he ʻaho ní, kuo hoko ai ʻa e paʻangá tonu ko ha fetongi ʻotua, pea ko e pelepaʻangá ko ha founga manakoa ia ʻo e lotu ki aí. Ko e ngaahi fuʻu fale lotu lalahi foʻoú kuo hoko ia ko e ngaahi kasino fakangeingeia, pea ko e fakakaukau foʻoú ko e pehē ko ia ʻoku lelei ʻa e mānumanú. Kuo ʻiloʻi ʻe he kau fakatotoló ko e fuʻu kakai tokolahi fau ʻoku ʻaʻahi ki he ngaahi kasinó ʻoku nau pehē ʻoku nau fai ia, ʻo ʻikai koeʻuhi ko e fakafiefiá pe ko e ʻatimosifiá, ka ke ikuna “ha fuʻu paʻanga lahi moʻoni.” Kae kehe, ʻoku fakatokanga mai ʻa e Tohitapú: “Ko e ʻofa ki he paʻanga ko e aka ʻoku tupu mei ai ʻa e ngaahi kovi kotoa pe, pea ko e niʻihi ʻi heʻenau ala ki he meʻa ko ia kuo nau hē mei he lotu, pea kuo nau hokohokaʻi ʻaki ʻa kinautolu ʻa e ngaahi mamahi lahi.”—1 Timote 6:10.
ʻI he 1 Kolinito 6:9, 10, ʻoku fakamatalaʻi mahino ai ʻe he Tohitapú: “ʻOua naʻa tuku ke kākāʻi kimoutolu: ʻoku ʻikai ha . . . lotu ki he aitoli, . . . pe ha manumanu, . . . te ne maʻu tofiʻa ʻi he Puleʻanga ʻo e ʻOtua.” Ko e mānumanú ʻoku ʻikai ko ha mahaki fakasōsiale fakatupu vaivai pē ia; ko ha mahaki fakalaumālie fakatupu mate ia—ka ko ha mahaki ʻa ia ʻoku ʻi ai hono faitoʻo.
Naʻa Nau Maʻu ʻa e Mālohi ke Liliu
“Naʻá ku feinga ke tuku ʻa e pelepaʻangá ʻi he taimi lahi,” ko e manatu ia ʻa Kazushige, naʻe lave ki ai ʻi he kupu kamatá. “Naʻá ku ʻiloʻi ko ʻeku pelepaʻanga mo hoku ngaahi kaumeʻá ʻi he lovaʻangá naʻe fakatupu maumau ia ki hoku fāmilí. Naʻá ku fakamoleki maʻu pē ha paʻanga pē naʻá ku ikunaʻi. Naʻe aʻu ʻou pelepaʻanga ʻaki ʻo mole ʻa e paʻanga naʻe tauhi ʻe hoku uaifí ki he fāʻeleʻi ʻa homa foha hono uá, pea naʻe iku ʻou kamata pelepaʻanga ʻaki ʻa e paʻanga ʻa e kautaha naʻá ku ngāue ki aí. Ko hono olá, naʻe mole fakaʻaufuli meiate au ʻa ʻeku tokaʻi-kitá. Naʻe faʻa tangi ʻa hoku uaifí mo kōlenga mai kiate au ke tuku ʻa e pelepaʻangá, ka naʻe ʻikai pē lava ke u liʻaki.”
Naʻe kamata leva ʻa Kazushige ke ako Tohitapu mo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová. ʻOkú ne pehē: “Ko e lahi ange ʻo ʻeku lau ʻa e Tohitapú, ko ʻeku hoko lahi ange ia ʻo falala ʻoku ʻi ai ha ʻOtua pea te u maʻu ʻaonga mei he fanongo kiate iá. Naʻá ku fakapapauʻi ʻi he mālohi ʻoku ʻomai ʻe he ʻOtuá, te u liʻaki ai ʻa e pelepaʻangá. ʻI heʻeku ʻohovalé, kuo ʻikai ngata pē ʻi heʻeku liʻaki ʻa e pelepaʻangá ka kuó u toe fakatupu ha fehiʻa ki ai. ʻI heʻeku fakakaukau atu he taimí ni ki he mamahi naʻe fakatupunga ʻe heʻeku pelepaʻangá ki hoku fāmilí, ʻoku mamahi hoku lotó. He fakamālō ē ko au kia Sihova ko e ʻOtuá ʻi heʻene tokoniʻi au ke u ʻatā mei he maʻunimā ʻe he pelepaʻangá pea ʻi heʻene tokoniʻi au ke u iku ki ha moʻui mohu ʻuhingá!”—Hepelu 4:12.
Ko John, naʻe toe lave ki ai ʻi he kupu kamatá, naʻá ne kamata tatau ha ako ʻo e Tohitapú. ʻOkú ne manatu: “Ko ʻeku ako Tohitapú naʻá ne tokoniʻi au ke u toe fakamahuʻingaʻi ʻa hoku ngaahi tuʻungá. ʻI he ʻuluaki taimí, naʻe ʻā moʻoni hoku matá ki he maumau naʻe fakatupunga ʻe heʻeku pelepaʻangá fakatouʻosi kiate au mo hoku fāmilí. Naʻá ku hoko ʻo ʻiloʻi ʻoku pouaki ʻe he pelepaʻangá ha fakakaukau siokita, mo mānumanu ʻi he kakaí—ko e ongo ʻulungaanga ʻoku fehiʻa ai ʻa Sihova. ʻI heʻeku hokohoko atu ʻeku akó, naʻe ʻomai kiate au ʻe heʻeku ʻofa kia Sihová ʻa e mālohi ke ʻatā ai ʻo mavahe mei he pelepaʻangá. Naʻá ku kamata pelepaʻangá koeʻuhi naʻá ku fakaʻānaua ki hano maʻu ha moʻui lelei ange. ʻI he taimí ni ʻi heʻeku liʻaki ʻa e pelepaʻangá peá u tauhi fiefia kia Sihová, kuo hoko ai ʻo moʻoni ʻa e fakaʻānaua ko iá.”
Ko e uaifi ʻo John, ʻa Linda, naʻá ne toe fili ke fakaʻehiʻehi mei he pelepaʻangá. “Naʻe ʻikai ke faingofua,” ko ʻene leá ia. “Ka ʻi he hili ʻeku kamata mo hoku husepānití ke ako Tohitapu mo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová, naʻá ku ako ai ke fakahangataha ki he ngaahi meʻa mahuʻinga ange ʻi he moʻuí. Naʻá ku ako ai ke ʻoua ʻe ngata pē ʻi he ʻofa ki he ngaahi meʻa ʻoku ʻofa ai ʻa e ʻOtuá ka ke toe fehiʻa foki ki he ngaahi meʻa ʻokú ne fehiʻa aí, ʻo kau ai ʻa e founga kotoa pē ʻo e mānumanú. Tānaki atu ki hono maʻu ha moʻui mohu taumuʻa angé, ʻoku ou maʻu ʻa e paʻanga lahi ange ʻi heʻeku pēsí.”—Sāme 97:10.
ʻI hono fakatupulekina ha vahaʻangatae mo Sihova ko e ʻOtuá, ko koe foki ʻe lava ke ke maʻu ʻa e mālohi mo e poto ʻoku fiemaʻú ke fakaʻehiʻehi ai mei he tauhele ʻo e pelepaʻangá. Ko hono fai iá ʻe laka ki muʻa ai ho tuʻunga fakapaʻangá, fakaeongó mo e tuʻunga moʻui lelei fakalaumālié. Te ke maʻu leva ai ʻa e fiefia ʻi hoʻo hokosia tonu ʻa e moʻoni ʻo e ngaahi lea ʻoku lēkooti ʻi he Palovepi 10:22: “Ko e tapuaki ʻa Sihova, ko ia ia ʻoku fakakoloa: pea ʻoku ʻikai te ne ʻatu mo ia ha mamahi.”
[Fakamatala ʻi he peesi 11]
Ko e mānumanú ʻoku ʻikai ko ha mahaki fakasōsiale fakatupu vaivai pē ia; ko ha mahaki fakalaumālie fakatupu mate ia
[Puha/Fakatātā ʻi he peesi 9]
Pelepaʻangá mo e Meʻa ʻOku Mahulu Hake ʻi Natulá
ʻI ha līpooti ki he Komisiona Ako Fakafonua ki he Ola ʻo e Pelepaʻangá, ko e kau fakatotolo ʻi he ʻUnivēsiti Duke naʻa nau lave ai ki ha fehokotaki ʻi he vahaʻa ʻo e founga ʻo hono tuʻuaki ʻo e pelepaʻangá pea mo e tui ki he meʻa ʻoku mahulu hake ʻi natulá. ʻOku pehē ʻe he līpōtí: “Ko e ngaahi tuʻuaki [lulu] lahi ʻoku fakahangataha pē ia ki he tuʻumālie fakamatelié . . . Neongo ia ʻoku ʻikai ko e koloa fakamatelie eni ia ʻo e ngāue mālohi mo e kītaki ka ʻoku tatau ia mo e falala ki he laumālie mahulu hake ʻi natula mo e ngaahi maama faimana, ʻoku makatuʻunga ʻi he ngaahi ʻamanaki, ngaahi fakaʻānaua mo e tui taʻeʻuhinga. Pea ko e pule lulu kotoa pē ʻokú ne ʻiloʻi ko e tokolahi ʻo ʻene kau kasitomā lelei tahá ʻoku makatuʻunga ʻenau ngaahi petí ʻi he ngaahi tui taʻeʻuhinga fakafoʻituitui, ngaahi saati fakaʻasitalolosia, faʻahinga ʻoku nau fai tongafisi ʻi he founga fakaekinautolu, pea mo e ‘ngaahi tohi fakaʻānaua’ ʻoku ala fakalāngilangiʻi ʻoku fakahokohoko ai ʻa e ngaahi fika ʻoku felāveʻi mo e ngaahi hingoa, ngaahi ʻaho, mo e ngaahi fakaʻānaua. ʻI he ʻikai ke fakamamafaʻi ko e fika kotoa pē ʻoku nau maʻu ʻa e tuʻunga fakaʻapē tatau ʻi hono filí pea ko e pelepaʻanga ʻo ngāueʻaki ʻa e ngaahi fika manakoá ʻe fakasiʻisiʻi ai ʻa e meʻa ʻoku ʻamanekina ke totongi ʻe he tokotahá ʻi he ngaahi keimi petí, ko e ngaahi fakafofonga lulú kuo nau fili ke fakalotolahiʻi ʻa e kau vaʻingá ke nau fili (pea pipiki ki he) ngaahi fika mahuʻinga fakafoʻituituí.”
[Fakatātā ʻi he peesi 10]
“Ko ʻeku ʻofa kia Sihová naʻá ne ʻomai kiate au ʻa e mālohi ke u ʻatā ai ʻo mavahe mei he pelepaʻangá.”—John
“Tānaki atu ki hono maʻu ha moʻui mohu taumuʻa angé, ʻoku ou maʻu ʻa e paʻanga lahi ange ʻi heʻeku pēsí.”—Linda
[Fakatātā ʻi he peesi 10]
“ʻI heʻeku ʻohovalé, naʻe ʻikai ngata pē ʻi heʻeku liʻaki ʻa e pelepaʻangá ka kuó u toe fakatupu ha fehiʻa ki ai.”—Kazushige