Sisinó—ʻOku Hoko ko ha Mahaki-Tō ʻi Māmani Lahi?
“KUO fuoloa ʻa e vakai ki ai ko ha meʻa ʻoku tupu ʻi he moʻui fakaeonopooni ʻi he ngaahi fonua fakalakalaka koloaʻiá, ko e sisinó ʻoku mafola atu foki ia ki he ngaahi fonua langalanga haké,” ko e līpooti ia ʻa e pepa fakafaitoʻo Pilitānia The Lancet. Naʻe pehē ai ʻoku fakatokanga he taimí ni ʻa e kau mataotao he meʻakaí fekauʻaki mo “ha mahaki-tō ʻi māmani lahi” ʻo e ngaahi mahaki felāveʻi mo e sisinó hangē ko e suká, toto māʻolungá, kanisaá mo e mahaki ʻi he halanga totó.
ʻI he liunga tolu ʻa e tokolahi ʻo e kau tangata ʻoku ʻova honau mamafá mo ha liunga ua ʻo e tokolahi ʻo e kakai fefine ʻoku ʻova honau mamafá ʻi Siaina ʻi he taʻu ʻe valu kuo maliu atú, ko e tuʻunga ʻi ai ʻo e toto māʻolungá ʻoku tatau ia he taimí ni mo e tuʻunga ʻi he ʻIunaite Seteté. Ko e laka hake ia he vaeua ʻo e ngaahi keisi ʻiloʻi foʻou kotoa ʻo e suká ʻi ʻInitia mo Siainá. Ko e lēvolo ʻo e kau suká ʻi ʻIsipité ʻoku tatau ia mo ia ʻi he ʻIunaite Seteté, pea ko e vaeua ʻo e kakai fefine ʻi he fonuá ʻoku ʻova honau mamafá he taimí ni. Kuo maʻu ʻe Mekisikou ha tupu vave ʻaupito ʻi he sisinó ʻi he lēvolo kotoa ʻo e sōsaietí ʻi he ʻēlia kotoa ʻo e fonuá, ʻo iku ai ki he mahiki hake ʻo e suká. Naʻa mo e ngaahi fonua masiva ʻaupito ʻo e ngaahi konga fonua Sahala ʻi ʻAfiliká, ʻoku mahiki hake ai ʻa e sisinó mo e suká.
Neongo ko ha kai ʻo e meʻakai ngako ʻi he falekai-vavé ʻoku tupu nai ai ʻa e sisinó ʻi he ngaahi fonua ʻe niʻihi, ko ha tupuʻanga lahi ko e tānaki atu ko ia he taimí ni ʻe he ngaahi fale ngāue lahi ʻa e suka lahi ange ki he meʻakaí “ke ʻai ke ifo angé.” Tānaki atu ki ai, ko e meʻakai faka-ʻĒsiá mo faka-ʻAfiliká ʻoku kau ai ʻa e lolo ngaohi kai lahi ange, fakataha mo ha ngaahi kalolī lahi ange. Ko e tekinolosia fakalakalaka ʻi he ngaahi fale ngāué pea ʻi he ngoué ʻoku ʻuhinga iá ko e ngāue fakaesino siʻi ange ʻoku fiemaʻu ki hono ngaohi ʻo e koloá. ʻOku fiemaʻu ʻe he kakaí ke nau ngāue siʻi ange pea lahi ange honau taimi mālōloó. ʻI heʻene mātuʻaki manakoa he taimí ni ʻa e komipiutá mo e televīsoné, ʻoku hoko ʻo siʻi ange ai ʻa e fakamālohisino ʻa e kau ngāué, pea “kuo ʻomai ʻe he ʻĪ-meilí ʻa e ngataʻanga ʻo hono ʻave ʻo e pōpoakí mo e tuʻu hake ʻo ʻalu ke talanoa ki he kaungāngāué.”
Koeʻuhi ʻoku mahiki vave ʻa e sisinó ʻi he lotolotonga foki ʻo e fānau akó, tautefito ʻi he ngaahi ʻēlia kuo fakasiʻisiʻi ai ʻa e ngaahi fakafiefiá mo e ngāue fakaesinó, ʻoku ʻi ai ha fiemaʻu fakavavevave ki he kau faiakó ke nau lāuʻilo fekauʻaki mo e vā ʻi he vahaʻa ʻo e meʻakaí mo e ngāue fakaakó. Ko Gail Harrison, ʻo e Akoʻanga ʻo e Moʻui Lelei ʻa e Kakaí, ʻi he ʻUnivēsiti ʻo Kalefōniá, ʻoku fakatokanga mai ʻo pehē ʻi he tānaki atu ki he ngaahi feinga fakalotofonua ke taʻofi ʻa e sisinó, “ko ha ʻasenita anga-maheni ki hono taʻofi ʻi ha tuʻunga fakaemāmani lahí, fakataha mo e felāveʻi vāofi ʻa e palani fakalūkufuá, pōtoʻí, mo e kautaha lalahí, ʻoku fiemaʻu ia” ke fekuki ai mo e mahaki-tō ʻo e sisinó mo e ngaahi mahaki felāveʻi mo iá.