LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • g 4/07 p. 18-19
  • Kuo Taʻelavameʻa ʻa e Lotu Faka-Kalisitiané?

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • Kuo Taʻelavameʻa ʻa e Lotu Faka-Kalisitiané?
  • ʻĀ Hake!—2007
  • Kaveinga Tokoni
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • Ko ha Founga Mioʻi ʻo e Lotu Faka-Kalisitiané
  • Ko e Hā Naʻe Akoʻi Moʻoni ʻe Sīsuú?
  • Lotu Faka-Kalisitiane Moʻoní he ʻAhó Ni
  • Ko Hai ʻa e Kau Kalisitiane Moʻoní?
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2006
  • Te Ke Lava Fēfē ʻo Maʻu ʻa e Lotu Moʻoní?
    Ko e Hā ʻOku Fiemaʻu ʻe he ʻOtuá Meiate Kitautolú?
  • ʻE Faifai Ange pea Hoko ʻa e Lotú ko ha Mālohi Ia ki he Melinó?
    ʻĀ Hake!—2011
  • Lotu ʻa Ia ʻOku Hōifua ki Ai ʻa e ʻOtuá
    Ko e Hā ʻOku Akoʻi Moʻoni ʻe he Tohi Tapú?
Sio ki he Me‘a Lahi Ange
ʻĀ Hake!—2007
g 4/07 p. 18-19

Ko e Vakai ʻa e Tohi Tapú

Kuo Taʻelavameʻa ʻa e Lotu Faka-Kalisitiané?

FEʻUNGA mo ha vahe tolu ʻe taha ʻo e tokolahi ʻo e māmaní ʻoku nau taukaveʻi ko e kau Kalisitiane kinautolu. Ka neongo ia, ʻoku hā ngali mavahevahe fakapolitikale ange ʻa e māmaní mo toe anga-fakamālohi ange ʻi ha toe taimi ki muʻa. ʻOku ʻuhinga nai ení ko e lotu faka-Kalisitiané ʻo hangē ko ia naʻe akoʻi ʻe Sīsuú ʻoku ʻi ai hano mele? Pe ʻi hono kehé ʻoku hā ʻa e melé ʻi he founga ʻoku ngāueʻaki ai ʻe he kakai tokolahi ʻa e ngaahi akonaki ʻa Kalaisí?

Ko e kupu ko ení ʻe sivisiviʻi ai ʻa e meʻa naʻe akoʻi moʻoni ʻe Kalaisí pea mo e fakatātā naʻá ne fokotuʻu maʻa hono kau muimuí. ʻE toe lāulea ai ki ha fakakaukau anga-maheni ʻi he haʻohaʻonga ʻo e kau Kalisitiane lau peé, ko e taha ai ʻoku fepaki moʻoni ia mo e ʻuhinga moʻoni ʻo e lotu faka-Kalisitiané.

Ko ha Founga Mioʻi ʻo e Lotu Faka-Kalisitiané

ʻI he ngaahi taʻu ʻe laui ngeau hili ʻa e pekia ʻa Kalaisí, naʻe fokotuʻu ai ha founga mioʻi ʻo e lotu faka-Kalisitiané ko ha lotu ala tali ia ʻi he ʻEmipaea Lomá. ʻI he ʻikai kei hoko ko ha kau sola taʻetali leleí, ko e ngaahi mēmipa ʻo e kulupu ko eni ʻo e kau Kalisitiane lau peé naʻe vave ʻenau hoko ko e faʻahinga mahuʻinga kinautolu ʻi he tuʻunga fakapolitikale mo fakasōsiale anga-maheni ʻo e sōsaieti Lomá. Ko e kau taki lotú, ʻo hangē ko ʻAokositainé, naʻa nau fakafeangai ki he liliu ko ení ʻaki hono akoʻi ko e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá ʻoku fakatatali ki aí kuo hoko mai ia he taimi ko iá. Naʻe akoʻi ʻe he kau taki lotu peheé ko ʻenau tākiekina foʻou fakapolitikale mo fakalotú ʻa e founga ki hono fakahoko mai ʻa e finangalo ʻo e ʻOtuá ki he māmaní. Ko ia naʻe fakamamafaʻi ai ʻa e mahuʻinga ʻo e feinga ʻa e tangatá ʻi hono tataki ʻa e ngaahi meʻa ʻi he māmaní.

Ko hono olá, kuo hoko ai ʻa e tokolahi ʻo tui ʻoku maʻu ʻe ha Kalisitiane ha ngafa ʻi he faʻunga fakapolitikale ʻo e sōsaietí. Ke fai iá, ʻoku tui ʻa e tokolahi tahá kuo pau ki ha Kalisitiane ʻi he taimi ʻe niʻihi ke ne fakangaloku ʻa e ngaahi tafaʻaki pau ʻo ʻene tuí ki he fiemaʻu ʻa e sōsaieti ʻa ia ʻokú ne nofo aí. Ko e fakatātaá, ko e kakai tokolahi ʻoku nau leaʻaki pē ʻoku nau talangofua ki he ngaahi akonaki ʻa Kalaisi fekauʻaki mo e ʻofá mo e melinó, lolotonga iá ʻi he taimi tatau ʻoku nau poupouʻi ʻa e ngaahi tau anga-kakaha. ʻI he ʻuhinga tatau, ʻe fakalototoʻaʻi nai ʻe he ngaahi lotú honau kau muimuí ke nau lotu ki he Puleʻanga ʻo e ʻOtuá ka ʻi he taimi tatau ʻoku nau poupou ki he kau pule ʻoku nau tōʻonga fakamālohí.

Ko e founga fakangalingali ko eni ʻo e lotu faka-Kalisitiané ʻoku ʻikai ko e lotu ia naʻe fokotuʻu ʻe Sīsuú. ʻI hono kehé, ko ha founga fakaetangata ia ʻoku fai ʻi he ʻahó ni ʻe he tokolahi taha ʻo e kau Kalisitiane laú pē. Ko e founga ko eni ʻo e lotu faka-Kalisitiané kuo taʻelavameʻa moʻoni, ʻo hangē ko ia ʻoku fakamoʻoniʻi ʻi he mafolalahia ʻa e taʻetokaʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻa e Tohi Tapú ʻi he kotoa ʻo e Puleʻanga-Haʻa-Kalisitiané he ʻahó ni.

Ko e Hā Naʻe Akoʻi Moʻoni ʻe Sīsuú?

ʻE fakaʻohovale nai ki he niʻihi ʻa e lea moʻoni ʻa Sīsū ʻo pehē ko hono kau muimuí ʻoku totonu ke “ʻikai te nau ʻo māmāni, hange ko [iá], [naʻe] ʻikai te [ne] ʻo māmāni.” (Sione 17:​15, 16) Ko e hā ʻe fakalototoʻaʻi ai ʻe Kalaisi hono kau muimuí ke nau fai peheé? Naʻe ʻomai ʻe he ākonga ʻofeina ʻa Sīsū ko e ʻapositolo ko Sioné ʻa e talí. Naʻá ne tohi: “Ko hono kotoa ʻo mamani ʻoku ʻi he nima ʻo e Fili.”—1 Sione 5:19.

Ko ia ai, ko e ngaahi akonaki ʻa Kalaisí ʻoku fakahanga ai ʻa e kakaí, ʻo ʻikai ki he kau fakafofonga fakaetangatá, ka ki he Puleʻanga fakahēvani ʻo e ʻOtuá ko e founga-pule ia te ne ʻomai ha māmani fakamaau totonu mo māʻoniʻoni ki heni ʻi he māmaní. (Mātiu 6:10) Ko Sīsū tonu naʻe ʻikai te ne fakahaaʻi ha kiʻi hehema ke kau ʻi he faʻunga fakasōsiale ʻo hono taimí. Naʻá ne talitekeʻi fakaʻaufuli ʻa e tuʻunga fakapolitikalé. (Sione 6:15) Naʻá ne toe talitekeʻi foki ʻa e fakamālohí ko ha founga ia ʻo hono fakaleleiʻi ʻa e fekīhiakí. (Mātiu 26:​50-53; Sione 18:36) Naʻe ʻikai ke tuku mai ʻe Sīsū ha konisitūtone pe tohi fakamoʻoniʻanga ʻo ha ngaahi lao fakapuleʻanga. Naʻe ʻikai ke ʻi ai haʻane kaunga fakapolitikale ki he ngaahi ʻīsiu ʻo hono taimí. Ko e fakatātaá, naʻe ʻikai te ne hoko ko ha tokotaha taukapoʻi ʻa e totonu ʻa e kau pōpulá, pea naʻe ʻikai ke ne kau ʻi he fāinga ʻa e kau Siú ke faitau mo Lomá.

Kae kehe ʻoku ʻikai ke ʻuhinga ení naʻe ʻikai ke tokanga ʻa Sīsū ia ki he kakaí mo ʻenau ngaahi palopalemá. Naʻe lahi ʻa e akonaki ʻa Sīsū ʻo kau ki he fatongia ʻo ha tokotaha ki hono kaungā faʻahinga ʻo e tangatá. Naʻá ne fakalototoʻaʻi ʻa e faitotonú ʻi hono totongi ʻo e ngaahi tukuhaú pea fakamamafaʻi ʻa e fiemaʻu ke moʻulaloa ki he faʻahinga ʻoku nau ʻi he ngaahi tuʻunga moʻoni ʻo e mafaí. (Mātiu 22:​17-21) Naʻá ne akoʻi ʻa e founga ke fakahaaʻi ai ha mahuʻingaʻia moʻoni ʻi he tuʻunga lelei ʻo e faʻahinga ʻoku masivá. Naʻá ne toe akoʻi ʻa e founga ke fakahaaʻi ai ʻa e fakaʻapaʻapa ki he ngeia ʻo e niʻihi kehé pea mo e founga ke hoko ai ʻo kaungāongoʻi, fakamolemole pea faimēsí. (Mātiu, vahe 5-7) Ko ha foʻi moʻoni ʻiloa ia ʻa ia ko e tokangataha ki he ngaahi akonaki ʻa Kalaisí ko e ʻofa ki he ʻOtuá pea mo e kaungāʻapí.—Maake 12:​30, 31.

Lotu Faka-Kalisitiane Moʻoní he ʻAhó Ni

ʻOku totonu leva ke fēfē ʻa e tōʻonga ʻa ha tokotaha muimui moʻoni ʻo Kalaisi ? Te ne fai ʻo hangē ko Sīsuú. Lolotonga ʻene talangofua faitōnunga ki he ngaahi lao ʻo e fonuá, ʻokú ne tuʻu-ʻatā mālohi maʻu pē ʻi he felāveʻi mo e ngaahi meʻa fakapolitikalé. (Sione 12:​47, 48) Heʻikai te ne fakangaloku ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni faka-Kalisitiané, naʻa mo e ʻi he malumalu ʻo ha tenge lahi. (1 Pita 2:​21-23) ʻI he taimi tatau, heʻikai lava ke ne hoko ko ha tokotaha mamata taʻemahuʻingaʻia pē. Ko ha Kalisitiane moʻoni te ne fakahaaʻi ʻa e mahuʻingaʻia ʻi he tuʻunga lelei ʻo e faʻahinga takatakai ʻiate iá, ʻo hangē pē ko Sīsuú. (Maake 6:34) Te ne toe ngāue lahi ange foki ʻi hono tokoniʻi ʻa e niʻihi kehé ke nau maʻu ha moʻui fiefia ange ʻaki hono tokoniʻi kinautolu ke nau mahinoʻi pea moʻui ʻaki ʻa e ngaahi akonaki ʻa Kalaisí.—Sione 13:17.

Ko ia ai, ʻoku feinga ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová he ʻahó ni ke faʻifaʻitaki kia Kalaisi ʻi heʻenau feohi mo e kakai takatakai ʻiate kinautolú. Lolotonga ʻenau hoko ko e kau tangataʻifonua tauhi lao melino, ʻoku ʻikai ko ha konga kinautolu ʻo e māmaní. Hangē pē ko Sīsuú, ʻoku nau fakafisi ke hoko ko ha konga ʻo e fakamālohi pe fekīhiaki fakapolitikale ʻoku failahia he ʻaho ní. Ko ʻenau ʻamanakí ʻoku tuku taha ia ʻi he Puleʻanga ʻo e ʻOtuá ko e fakaleleiʻanga pē ia ki he ngaahi palopalema ʻoku fehangahangai mo e māmaní. ʻOku iku atu ʻa e lotu faka-Kalisitiane moʻoní ki ha moʻui fiefia ange mo feongoongoi ʻi he lotolotonga ʻo hono kau mēmipá. (Sione 13:​34, 35) Ko e moʻoni kuo teʻeki ai ke taʻelavameʻa ia.

KUÓ KE FIFILI NAI?

◼ ʻOku totonu ke kau ʻa e kau Kalisitiané ʻi he ngaahi meʻa fakapolitikalé?—Sione 6:15.

◼ Naʻe fakaʻaiʻai nai ʻe Kalaisi ʻa e fakamālohí ko ha founga ia ke fakaleleiʻi ʻaki ʻa e fekīhiakí?—Mātiu 26:​50-53.

◼ Ko e hā ʻa e fakaʻilonga fakapapauʻiʻanga ʻo e kau Kalisitiane moʻoní?—Sione 13:​34, 35.

[Maʻuʻanga Tā ʻi he peesi 18]

EL COMERCIO, Quito, ʻEkuatoa

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share