AKO 28
Anga Fakafetalanoaʻaki
ʻOKU ongoʻi fiemālie fakalūkufua ʻa e kakaí ʻi he taimi ʻoku nau fetalanoaʻaki ai mo e ngaahi kaumeʻá. Ko ʻenau ngaahi kupuʻi leá ʻoku fakanatula. ʻOku longomoʻui ʻa e faʻahinga tāutaha ʻe niʻihi; ʻoku fakalongolongo lahi ange ʻa e niʻihi. Ka neongo ia, ko e tuʻunga fakanatula ʻo e lea peheé ʻoku fakamānako.
Kae kehe, ʻi he fakaofiofi ki ha solá, ʻoku ʻikai feʻungamālie ke lea ʻi he founga ʻa ia ʻoku anga-maheni tōtuʻa pe fuʻu ʻai noaʻia. Ko hono moʻoní, ʻi he ngaahi sivilaise ʻe niʻihi ʻoku kamata ʻa e fetalanoaʻaki kotoa pē mo e kau solá ʻi ha founga mātuʻaki fakaʻapaʻapa. Hili hono fakahaaʻi ʻa e tokaʻi ʻoku tuha mo iá, ʻi he ʻiloʻiló leva, ʻe lelei nai ke ngāueʻaki ha lea ʻoku siʻi ʻene ʻi he tuʻunga fakaʻapaʻapá kae lahi ange ki he anga fakafetalanoaʻakí.
ʻI hoʻo malanga mei he peletifōmú, kuo pau ke ke toe ngāueʻaki ʻa e tokanga. Ko ha anga ʻa ia ʻoku fuʻu ʻai noaʻia ʻoku toʻo ai ʻa e ngeia ʻo ha fakataha faka-Kalisitiane pea toʻo ai mo e mafatukituki ʻo e meʻa ʻoku fakamatalaʻí. ʻI he ngaahi lea ʻe niʻihi, ʻoku fiemaʻu ʻa e ngaahi kupuʻi lea pau ʻi he taimi ʻoku lea ai ki ha tokotaha motuʻa angé, ko ha faiako, ko ha ʻōfisa, pe ko ha mātuʻa. (Fakatokangaʻi ʻa e ngaahi kupuʻi lea ʻoku ngāueʻaki ʻi he Ngāue 7:2 mo e 13:16.) ʻOku ngāueʻaki ʻa e ngaahi kupuʻi lea kehe ʻi he lea ki ha hoa mali pe ko ha kaumeʻa ofi. Lolotonga ko e anga ʻo ʻetau lea ʻi he peletifōmú ʻoku ʻikai totonu ke fuʻu fakaʻapaʻapa tōtuʻa, ʻoku totonu ke fakahaaʻi ai ʻa e tokaʻi.
Kae kehe, ʻoku ʻi ai ʻa e ngaahi meʻa tefito ʻe fakatupunga nai ai ke ongo fakangatangata pe fakafounga ha fakahoko ʻa ha tokotaha ʻi he tuʻunga ʻoku ʻikai fiemaʻu. Ko e taha ʻo e ngaahi meʻá ni ko e faʻunga ʻo e sētesí, pe fakaleá. ʻOku malanga hake ha palopalema ʻi he feinga ʻa e tokotaha malangá ke toutou leaʻaki ʻa e ngaahi kupuʻi leá ʻi he founga tofu pē ko ia ʻo ʻenau hā ʻi hono pulusí. Ko e foʻi lea ʻoku hikí ʻoku faʻa mātuʻaki kehe ia mei he foʻi lea ʻoku leaʻakí. Ko e moʻoni, ko e fekumi ʻi he teuteu ki ha malangá ʻoku faʻa fai ia ʻo ngāueʻaki ʻa e fakamatala kuo pulusí. Mahalo ʻoku tokonaki mai ʻi ha ʻautilaine kuo pulusi ʻa e makatuʻunga ki he malangá. Ka ʻo kapau ʻokú ke fakahaaʻi ʻa e ngaahi fakakaukaú ʻi he founga tofu pē ko ia ʻo ʻenau hā ʻi hono pulusí pe lau hangatonu ia mei ha ʻautilaine kuo pulusi lolotonga hoʻo malangá, ngalingali ʻe ʻikai ke ongo fakafetalanoaʻaki ai hoʻo leá. Ke tauhi maʻu ha sīpinga fetalanoaʻaki, fakahaaʻi ʻa e ngaahi fakakaukaú ʻi hoʻo lea pē ʻaʻaú pea fakaʻehiʻehi mei he faʻunga sētesi fihí.
Ko e meʻa tefito ʻe taha ko e kehekehe ʻi he vavé. Ko e lea ʻoku fefeka ʻi ha tuʻunga mo fai fakafoungá ʻoku faʻa kau ki ai ha lele ʻa e ngaahi foʻi leá ʻoku mātuʻaki vahavaha tatau mo ha vave ʻa ia ʻoku fuʻu hokohoko. ʻI he fetalanoaʻaki anga-mahení, ʻoku ʻi ai ʻa e ngaahi liliu ʻi he vavé mo e ngaahi toutou mālōlō ʻi he ngaahi lōloa kehekehe.
Ko e moʻoni, ʻi hoʻo lea ki ha fuʻu kau fanongo tokolahí, ʻoku totonu ke ke fakatahaʻi ʻa e sīpinga fetalanoaʻaki ʻo e leá fakataha mo ha tuku hake ʻa e lahi ʻo e leʻó, ko hono lahí, mo e faivelenga koeʻuhí ke maʻu ʻenau tokangá.
Koeʻuhi ke ngāueʻaki ha anga fakafetalanoaʻaki ʻa ia ʻoku feʻungamālie ki he ngāue fakafaifekaú, ʻoku fiemaʻu ke ke ʻai ko ha tōʻonga ia ke lea lelei ʻi he ʻaho kotoa pē. ʻOku ʻikai ʻuhinga eni ia kuo pau ke ke ʻi ha tuʻunga fakaako māʻolunga. Ka ʻoku lelei ke fakatupu ʻa e ngaahi tōʻonga lea ʻa ia ʻe fakatupunga ai ʻa e niʻihi kehé ke nau fanongo fakataha mo hono tokaʻi ʻa e meʻa ʻokú ke leaʻakí. ʻI he fakakaukau ki aí, tokanga pe ʻoku fiemaʻu ke ke ngāue ki he ngaahi poini hono hokó ʻi hoʻo fetalanoaʻaki fakaʻahó.
Fakaʻehiʻehi mei he ngaahi kupuʻi lea ʻoku fepaki mo e kalama leleí pe ʻoku ngāue ke fakafekauʻaki ai koe mo e kakai ʻoku fakafepakiʻi ʻe heʻenau founga moʻuí ʻa e ngaahi tuʻunga fakaʻotuá. ʻI he fehoanaki mo e akonaki ʻi he Kolose 3:8, siʻaki ʻa e lea ʻoku fefeka mo fakatupu ʻitá. ʻI he tafaʻaki ʻe tahá, ʻoku ʻikai ke fakafepakiʻi ʻa e lea anga-mahení. Ko e ngaahi kupuʻi lea anga-mahení, pe fakaʻahó ʻoku ʻikai fakafounga ia, ka ʻoku fakatatau ki he ngaahi tuʻunga ʻo e leá ʻoku ala talí.
Fakaʻehiʻehi mei he toutou leaʻaki tuʻumaʻu ʻa e fakamatala mo e ngaahi kupuʻi lea tatau ke fakahaaʻi ʻa e fakakaukau kehe kotoa pē nai ʻokú ke maʻú. Ako ke ngāueʻaki ʻa e ngaahi foʻi lea ʻoku fakahaaʻi mahino ai ʻa hoʻo ʻuhingá.
Fakaʻehiʻehi mei he toe leaʻaki ʻa e meʻa kuó ke ʻosi leaʻakí ʻaki hono ʻai ke mahino ʻi ho ʻatamaí ʻa e meʻa ʻokú ke loto ke leaʻakí; pea kamata leva ke lea.
Fakaʻehiʻehi mei hono fufū ʻa e ngaahi fakakaukau leleí ʻi he fuʻu lahi ʻa e ngaahi foʻi leá. ʻAi ko ha tōʻonga ia ke fakahaaʻi mahino ʻi ha sētesi faingofua ʻa e poini ʻoku fiemaʻu ke manatuʻí.
Lea ʻi ha founga ʻoku fakahaaʻi ai ʻa e tokaʻi ʻo e niʻihi kehé.