Fakapapauʻi ke Muimui ki he Founga ʻa e ʻOtuá ki he Moʻuí
Ko e ngaahi Fakataha-Lahi “Founga ʻa e ʻOtuá ki he Moʻuí” naʻe mātuʻaki lahi ai ʻa e meʻa ke ʻoatu ki he faʻahinga ʻoku nau loto ke tauhi ʻa e ʻOtuá! Naʻe fakamatalaʻi ʻe ha fakafofonga ʻe taha ʻa e fakataha-lahí ko ha “vahaʻa taimi fakaofo ʻo e fakahinohino, fakalototoʻa, mo e fakamaama.”
NAʻE pehē ʻe ha fakafofonga ʻe taha “naʻe mātuʻaki lahi ʻa e meʻa ke fiefia aí, ke fakalaulauloto ki aí, ke maʻú.” Tau vakai leva he taimí ni ki he polokalamá tonu.
Sīsū Kalaisi—Ko e Hala, ko e Moʻoni, pea mo e Moʻui
Ko e kaveinga eni ʻo e ʻuluaki ʻaho ʻo e fakataha-lahí. (Sione 14:6) Naʻe fakamatalaʻi ʻe he ʻuluaki malangá ko e taumuʻa ʻo ʻetau fakatahataha fakataha ʻi he fakataha-lahí: ke akoʻi lahi ange ai fekauʻaki mo e founga moʻui lelei taha ʻe ala maʻú, ko e founga ʻa e ʻOtuá ki he moʻuí. ʻOku akoʻi ʻe Sihova ʻa hono kakaí ki he anga ʻo e ʻaʻeva ʻi heʻene ngaahi foungá. ʻOkú ne fai eni fakafou ʻi he Tohitapú, “tamaioeiki agatonu mo boto,” mo e laumālie māʻoniʻoní. (Mātiu 24:45-47, PM; Luke 4:1; 2 Timote 3:16) He monū moʻoni ē ke fakahinohino ʻe he Hau ʻo e ʻunivēsí!
ʻI he tauhi ki he kaveinga ʻo e ʻahó, ko e malanga he tefitoʻi fakakaukaú ko e “Huhuʻi ʻa Kalaisí—Ko e Founga Ia ʻa e ʻOtuá ki he Fakamoʻuí.” ʻI he muimui ki he founga ʻa e ʻOtuá ki he moʻuí, ʻoku mātuʻaki mahuʻinga ke ʻiloʻi ʻa e ngafa ʻo Sīsū Kalaisi ʻi he taumuʻa ʻa Sihová. Naʻe pehē ʻe he tokotaha malangá: “Ka ne ʻikai ʻa e feilaulau huhuʻi ʻa Sīsū Kalaisí, ʻe ʻikai ha tangata, neongo ai pē pe ko e hā ʻene tuí pe ngaahi ngāué, ʻe lava ke ne maʻu ʻa e moʻui taʻengata mei he ʻOtuá.” Naʻá ne lave leva ki he Sione 3:16, ʻa ia ʻoku pehē ai: “Naʻe ʻofa pehe ʻa e ʻOtua ki māmāni, ko ia naʻa ne foaki hono ʻAlo tofu-pe-taha-ne-fakatupu, koeʻuhi ko ia kotoa pe ʻoku tui pikitai kiate ia ke ʻoua naʻa ʻauha, kae maʻu ʻa e moʻui taʻengata.” Ko e tui pīkitai ki he feilaulau huhuʻi ʻa Kalaisí ʻoku fiemaʻú ke tau hoko ʻo ʻilo totonu ʻa e moʻoní. ʻOku toe kau ki ai ʻa hono fakatapui ʻetau moʻuí kia Sihova, ʻo fakaʻilongaʻi eni ʻaki ʻa e papitaiso ʻi he vaí, pea moʻui ʻo fakatatau ki he faʻifaʻitakiʻanga naʻe tokonaki mai ʻe Sīsū Kalaisí.—1 Pita 2:21.
Ko e konga efiafí naʻe kamata ʻaki ia ha malanga naʻe fakakaveinga “Ko e Founga ʻo e ʻOfá ʻe ʻIkai ʻAupito ʻOsi Ia.” Naʻe kau ki heni ha lāulea fakafoʻiveesi ki hono fakamatalaʻi fakaueʻiloto ʻe Paula ʻa e ʻofá, ʻa ia naʻe hiki ʻi he 1 Kolinito 13:4-8. Naʻe fakamanatu ki he kau fanongó ko e ʻofa feilaulauʻi-kitá ko ha tafaʻaki fakapapauʻiʻanga ia ʻo e lotu faka-Kalisitiané pea ko e ongo tafaʻaki ʻikai ala tuku ʻo e lotu ʻoku fakahōifua kia Sihová ʻa e ʻofa ki he ʻOtuá mo e kaungāʻapí.
Naʻe hoko mai ai ha malanga fakakongokonga konga ʻe tolu naʻe fakakaveinga “Ngaahi Mātuʻa—Fakahūhū ʻa e Founga ʻa e ʻOtuá ki Hoʻo Fānaú.” ʻE lava ʻa e ngaahi mātuʻá ʻo tokoniʻi ʻenau fānaú ke tauhi ʻa e ʻOtuá ʻaki hono fokotuʻu ha faʻifaʻitakiʻanga lelei ʻi he lautohí mo hono ako ʻa ʻene Folofolá. ʻE lava ke nau fakahūhū ʻa e moʻoní ki heʻenau fānaú fakafou ʻi he ako fakafāmili tuʻumaʻu, ʻo liliu ia ke ne aʻusia ʻa e ngaahi fiemaʻu ʻa e fāmilí. ʻOku toe mahuʻinga foki ke tokoniʻi ʻa e fānaú ke nau hoko ʻo kau ʻi he ngaahi ngāue ʻa e fakatahaʻangá pea mo e ngāue fakamalangá. Neongo ko ha pole ʻa hono ʻohake ʻa e fānaú ʻi he māmani fulikivanu ko ení, ʻoku ʻomai ʻa e pale lahi ʻi he fai peheé.
Hoko mai ʻi he malanga fakakongokonga ko ení ko ha malanga “Tuku ke Fakafuo Koe ʻe Sihova ki he Ngāue Taau.” Hangē ko hono fakafuo ʻe ha tufunga ipu ha ipu ʻumea, ʻoku pehē pē ʻa hono fakafuo ʻe he ʻOtuá ʻa e faʻahinga ʻoku holi ke tauhi kiate iá. (Loma 9:20, 21) ʻOkú ne fai eni ʻaki hono tokonaki mai ʻa e akonaki ʻi heʻene Folofolá pea fakafou mai ʻi heʻene kautahá. ʻE tokoniʻi kitautolu ʻe Sihova ke ngāueʻaki ʻetau ngaahi pōtoʻí ki he kakato tahá kapau ʻoku tau fakaʻatā kitautolu, tali ʻa e ngaahi faingamālié, pea loto-lelei ke tuku ia ke ne tataki ʻetau laká.
Ko ha konga fakalotomāfana ʻo e polokalamá naʻe hoko hení—“Ngāue ʻi he Malaʻe Fakamisinalé.” ʻOku lolotonga ngāue ʻi he māmaní kotoa ʻi he ngaahi fonua ʻe 148 ʻa e kau faifekau Kalisitiane ʻe toko 2,390 ʻa ia ʻoku fai ʻa e vakai ki ai ʻoku nau maʻu ha tuʻunga misinalé. ʻOku nau fokotuʻu ha faʻifaʻitakiʻanga fisifisimuʻa ʻo e mateaki mo e faivelenga pea ʻoku nau houngaʻia loloto ʻi honau monū ko e ngāue ʻi he ngaahi malaʻe mulí. Lolotonga ʻa e konga ko eni ʻo e polokalamá ʻi he ngaahi fakataha-lahi fakavahaʻapuleʻangá, naʻe lea ai ʻa e kau misinalé fekauʻaki mo e ngaahi pole mo e fiefia ʻi he moʻui fakamisinalé.
Ko e malanga fakaʻosi ʻo e ʻuluaki ʻahó naʻe fakakaveinga “ʻOku ʻI Ai ha Moʻui Hili ʻa e Maté?” Kuo fakapuputuʻuʻi ʻe he fehuʻí ni ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá ʻi he laui afeʻi taʻu. Kuo fāinga ʻa e kakai ʻi he sōsaieti kotoa pē mo e kaveingá. ʻOku ʻikai siʻi ʻa e ngaahi tali fakamahaló. ʻOku nau kehekehe ʻo hangē pē ko e ngaahi anga-fakafonua mo e ngaahi lotu ʻa kinautolu ʻoku nau fai iá. Ka, ʻoku fiemaʻu ke ʻiloʻi ʻe he kakaí ʻa e moʻoní.
Fakatatau ki ai, naʻe fanongonongo mai ai ʻe he tokotaha malangá ʻa hono tukuange mai ʻo ha polosiua fakalanu foʻou peesi 32 ko e What Happens to Us When We Die? ʻOku fakamatalaʻi ʻe he polosiuá ni ʻa e tupuʻanga ʻo e akonaki fekauʻaki mo e taʻefaʻamate ʻa e soulú pea fakahaaʻi ʻa e founga ʻo e hoko ʻa e tuí ni ʻo mahuʻinga ki he meimei ngaahi lotu kotoa pē ʻi he māmaní he ʻaho ní. ʻI he founga maʻalaʻala mo fakamānako, ʻokú ne sivisiviʻi ʻa e meʻa ʻoku leaʻaki ʻe he Tohitapú fekauʻaki mo e soulú, ʻuhinga ʻoku tau mate aí, pea mo e meʻa ʻoku hoko kiate kitautolu ʻi he maté. ʻOku toe fakamatalaʻi ʻe he polosiuá ʻa e ʻamanaki ʻoku ʻi ai ki he kau maté mo e kau moʻuí. Ko ha tāpuaki moʻoni ē ʻa e tohí ni ki he kau kumi ki he moʻoní ʻi he feituʻu kotoa pē!
Hanganaki Tokanga ʻAupito ki he Anga Hoʻo Laká
Ko ha kaveinga feʻungamālie moʻoni eni ki he ʻaho hono ua ʻo e fakataha-lahí! (Efeso 5:15) Naʻe fakahanga ʻa e polokalama pongipongí ki he ngāue fakamalangá mo e ngaohi-ākongá. Hoko mai he lāulea ki he konga tohi fakaʻahó, naʻe hoko atu ʻa e polokalamá ki he malanga “Ko Hono Tokoniʻi ʻa e Kakaí ke Fou ʻi he Hala ki he Moʻuí.” ʻI hono fakahoko ʻo e ngāue fakavavevave ko ení, ʻoku mahuʻinga ke maʻu ha fakakaukau pau, ʻo ʻiloʻi ko hono vahevahe atu ʻa e moʻoní ki he niʻihi kehé ko ha monū fakatouʻosi ia mo ha fatongia. ʻI he ʻuluaki senituli T.S., naʻe talitekeʻi ai ʻe he tokolahi taha ʻo e kakaí ʻa e Folofola ʻa e ʻOtuá. Kae kehe, neongo ʻa e fakafepakí, naʻe ʻi ai ʻa e faʻahinga ‘naʻa nau hehema ki he moʻui taʻengatá pea hoko ko e kau tui.’ (Ngāue 13:48, 50, NW; 14:1-5) ʻOku meimei tatau pē mo e tuʻunga ʻi he ʻaho ní. Neongo hono talitekeʻi ʻe he tokolahi ʻa e moʻoni ʻo e Tohitapú, ʻoku hokohoko atu ʻetau kumi ki he faʻahinga ʻa ia te nau tali loto-leleí.—Mātiu 10:11-13.
Ko e malanga hono hokó naʻe lāulea ai ki he pole ʻo e aʻu ki he niʻihi kehé mo e pōpoaki ʻo e moʻuí. Koeʻuhi ʻoku faingataʻa ange he taimí ni ke maʻu atu ʻa e kakaí ki ʻapi, ʻoku fiemaʻu ke tau fakaʻāuliliki mo pōtoʻi kapau ʻoku tau loto ke aʻu ki he tokolahi taha ʻe ala lavá mo e pōpoaki ʻo e Puleʻangá. ʻI he ngaahi fonua lahi, ʻoku maʻu ʻe he kau malanga ʻo e ongoongo leleí ʻa e ngaahi ola lelei fakafou ʻi he faifakamoʻoni ʻi he telefoní pea ʻi he malanga ʻi he feituʻu pisinisí, ʻo aʻu ai ki he faʻahinga ʻa ia ʻoku faingataʻa ke fetuʻutaki ki aí.
Ko e malanga naʻe fakakaveinga “Ko Hono Akoʻi ki he Kau Ākongá ʻa e Meʻa Kotoa Naʻe Tuʻutuʻuni ʻe Kalaisí” naʻe fakahanga ia ki he mahuʻinga ʻo e hoko ʻo pōtoʻi ʻi heʻetau ngāue fakafaifekaú. ʻOku fakamāsilaʻi ʻetau ngaahi pōtoʻi fakafaiakó ʻi heʻetau ako mei he niʻihi kehé pea ngāueʻaki ʻa e ako lelei ʻaupito kuo maʻu ʻi he ngaahi fakataha ʻa e fakatahaʻangá. ʻI heʻetau hoko ʻo pōtoʻi ʻi heʻetau faiakó, ʻoku tau maʻu ai ʻa e fiefia lahi ange mo e fiemālie ʻi heʻetau ngāue ko hono tokoniʻi ʻa e kakaí ke ako ʻa e moʻoni faka-Tohitapú.
Naʻe fakaʻosi ʻa e konga pongipongí ʻaki ha malanga ʻi he ʻuhinga ʻo e fakatapuí mo e papitaisó. Ko e taha ʻo e ngaahi poini naʻe leaʻaki ʻe he tokotaha malangá naʻe pehē kapau ʻoku tau falala kakato ki he ʻOtuá pea ʻoku tau feinga fakamātoato ke fai hono finangaló, te ne tāpuakiʻi mo fakaivia kitautolu. Naʻe tohi ʻa e tangata potó: “Ke ke fakaongo kiate ia [ʻOtuá] ʻi ho hala kotoa pe, pea ʻe fakatonutonu ʻe ia ho ngaahi ʻalunga.” (Palovepi 3:6) Ko e fakafiefia ʻo e papitaisó ʻiate ia pē ko ha konga mahuʻinga ia ʻo e fakataha-lahí ʻi hono fakahāhaaʻi ai kuo kamata ʻa e tokolahi ke muimui ki he founga ʻa e ʻOtuá ki he moʻuí.
Hoko atu ʻi ha mālōlō kai hoʻatā, naʻe kamataʻaki ʻa e konga efiafí ha malanga “Tauhi mo e Hanga Atu ki he Moʻui Taʻehanongataʻangá.” Ko e taumuʻa ʻa e ʻOtuá ke tauhi kiate ia ʻo taʻengata ʻi he māmaní ʻa e faʻahinga ʻo e tangata talangofuá ʻe fakahoko ia. He feʻungamālie leva ko ia, ke fakahanga ʻetau fakakaukaú, ngaahi palaní, mo e ngaahi ʻamanakí ʻi he tauhi kia Sihova fakataha mo e vakai atu ki ʻitānití! Lolotonga ʻoku tau loto ke tauhi ʻa e “ʻaho ʻo e ʻOtua” ke ofi ʻi he fakakaukaú, ʻoku mātuʻaki mahuʻinga ke manatuʻi ko ʻetau taumuʻá ke tauhi ki ʻitāniti. (2 Pita 3:12) ʻI he ʻikai ʻiloʻi ʻa e taimi tofu pē ʻe fakahoko ai ʻe Sīsū ʻa e faisāuni ʻa e ʻOtuá ʻokú ne hanganaki ʻai kitautolu ke tau ʻāʻā peá ne ʻomai kiate kitautolu ʻa e ngaahi faingamālie fakaʻaho ke fakamoʻoniʻi ʻoku tau tauhi kia Sihova ʻaki ʻa e ngaahi taumuʻa taʻesiokita.
Ko e ongo malanga ʻe ua naʻe hoko aí naʻá na sivisiviʻi ʻa e vahe hono 4 ʻo e tohi ʻa Paula ki he kau ʻEfesoó. Naʻe ʻi he lotolotonga ʻo e ngaahi meʻa naʻe lāulea ki aí ʻa e tāpuaki ʻoku tau maʻu ʻi he “meʻaʻofa ki he tangata,” ko e kau tangata taau fakalaumālie ʻa ia ʻoku fakanofo ʻe he laumālie māʻoniʻoní. ʻOku tokonaki mai ʻe he kau mātuʻa ko ení ʻa e akonaki mo e tataki ki heʻetau lelei fakalaumālié. Ko e tohi fakamānavaʻi ʻa Paulá ʻoku toe naʻinaʻi ai ki he kau Kalisitiané ke kofuʻaki ʻa e “tangata foʻou.” (Efeso 4:8, 24) Ko ha angaʻitangata fakaʻotua ʻoku kau ki ai ʻa e ngaahi ʻulungaanga ko ia hangē ko e manavaʻofa, anga-ʻofa, fakaʻakiʻakimui, anga-mokomoko, faʻa kātaki, mo e ʻofa.—Kolose 3:12-14.
ʻI he hanganaki tokanga ʻaupito ki he anga ʻo ʻetau laká ʻoku kau ki ai ʻa hono tauhi kitautolu ke taʻehaʻila mei he māmaní—ko e kaveinga ia ʻo e malanga hokó. ʻOku fiemaʻu ʻa e mafamafatataú ʻi he fili ʻo e fakafiefiá, ngaahi tuʻunga fakasōsialé, mo e tuli ki he meʻa fakamatelié. ʻI hono ngāueʻaki ʻa e akonaki ʻi he Semisi 1:27 ke tauhi ke taʻehaʻila mei he māmaní, ʻoku tau fiefia ai ʻi he hā maʻa ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá mo ha konisēnisi lelei. ʻE lava foki ke tau moʻuiʻaki ha moʻui mohu ʻuhinga pea ʻe tāpuakiʻi ʻaki ai kitautolu ʻa e melino, tuʻumālie fakalaumālie, mo e ngaahi feohi lelei.
Naʻe hoko mai leva ha malanga fakakongokonga konga ʻe tolu naʻe fakakaveinga “Kau Talavou—Muimui ʻi he Founga ʻa e ʻOtuá.” ʻI hono ʻiloʻi ʻoku ʻofa ʻa e ʻOtuá ʻiate kinautolu mo fakahoungaʻi ʻenau ngaahi feinga ke poupouʻi ʻa e lotu maʻá, ʻoku totonu ke akoʻi ʻe he toʻutupú ʻenau ngaahi mafai fakaefakakaukaú ke tauhi anga-tonu kiate ia. Ko e founga ʻe taha ke fakatupulekina aiʻa e ngaahi mafai fakaefakakaukaú ko hono lau fakaʻaho ʻa e Folofola ʻa e ʻOtuá mo fakalaulauloto ki ai. Kapau ʻoku tau fai eni, ʻe lava ke tau hoko ai ʻo ʻiloʻi ʻa e ngaahi founga ʻa Sihová. (Sāme 119:9-11) ʻOku toe fakatupulekina ʻa e ngaahi mafai fakaefakakaukaú ʻi hono tali ʻa e akonaki matuʻotuʻa mei he ngaahi mātuʻá, kau mātuʻá, mo e ngaahi tohi ʻa e Sōsaietí. Fakafou ʻi hono ngāueʻaki ʻenau ngaahi mafai fakaefakakaukaú ʻi he founga totonú, ʻoku talitekeʻi ai ʻe he toʻutupú ʻa e nōfoʻi ʻi he ngaahi koloa fakamatelié, ko e lea taʻemaʻá, mo e tōtuʻa ʻo e fakafiefiá ʻa ia ʻoku angaʻaki ʻe he māmani ko eni ʻoku mavahe mei he ʻOtuá. ʻI he muimui ki he founga ʻa e ʻOtuá ki he moʻuí, ʻe lava ke fiefia tatau ai ʻa e talavoú mo e taʻumotuʻá ʻi he lavameʻa moʻoni.
Ko e malanga fakaʻosi ʻo e ʻahó “Ko e Tokotaha-Fakatupú—Ko Hono ʻUlungāngá mo ʻEne Ngaahi Foungá.” Hili e tuhu ki he laui miliona ʻa e kakai ʻoku ʻikai te nau ʻilo ʻa e Tokotaha-Fakatupú, naʻe pehē ʻe he tokotaha malangá: “Ko e ʻuhinga moʻoni ʻo e moʻuí ʻoku felāveʻi ia mo hono ʻiloʻi ʻo e Tokotaha-Fakatupú, ʻa hotau ʻOtua fakafoʻituituí; ʻo ʻiloʻi ʻa hono ʻulungāngá; pea ngāue fakataha mo ʻene ngaahi foungá. . . . ʻOku ʻi ai ʻa e ngaahi moʻoniʻi meʻa fekauʻaki mo hotau māmaní pea fekauʻaki mo kitautolu ʻe lava ke ke ngāueʻaki ke tokoniʻi ʻa e kakaí ke nau tali ʻa e Tokotaha-Fakatupú pea ke maʻu ʻa e ʻuhinga felāveʻi mo iá.” Naʻe toki lāulea leva ʻa e tokotaha malangá ki he fakamoʻoni ʻoku tuhu ki he ʻi ai ʻo ha Tokotaha-Fakatupu poto mo ʻofá. Ko e tumutumu ʻo e malangá ko hono tukuange mai ʻo ha tohi foʻou—Is There a Creator Who Cares About You?
“Ko Eni ʻa e Hala, Fou Ai”
Ko e kaveinga eni ʻo e ʻaho hono tolu ʻo e fakataha-lahí. (Aisea 30:21) Naʻe kamataʻaki ʻa e polokalamá ha malanga fakakongokonga fakalotomāfana ko e malanga ʻe tolu, ʻo fakahanga ki he vīsone ʻa ʻIsikeli ki he temipalé. Ko e vīsoné ni ʻoku ʻi ai hono ʻuhinga lahi ki he kakai ʻa e ʻOtuá he ʻaho ní, koeʻuhi he ʻoku felāveʻi ia mo e lotu maʻa ʻi hotau taimí. Ko ha kī ki hono mahinoʻi ʻo e vīsoné ko eni: Ko e temipale lahi fakalaumālie ʻo Sihová ʻokú ne fakafofongaʻi ʻa ʻene fokotuʻutuʻu ki he lotu maʻá. ʻI he lāulea ki he ngaahi tafaʻaki ʻo e vīsoné, naʻe fakakaukauloto ʻa e kau fanongó ki heʻenau ngāue ʻi he poupou ki he ngāue kuo fai ʻe he kau ʻovasia anga-ʻofa ʻo e toenga ʻo e kau paní pea ʻi he kau mēmipa ʻoku ʻamanekina ʻo e kalasi houʻeikí.
Ki mui ai ʻi he pongipongí, naʻe ʻi ai ha tulama Fakatohitapu fakaʻofoʻofa mo ha kau ʻeti naʻa nau tui teunga. Naʻe fakakaveinga ʻa e tulamá “Ngaahi Fāmili—ʻAi ʻa e Lau Tohitapu Fakaʻahó ko Hoʻomou Founga Moʻuí Ia!” Naʻe fakatātaaʻi ai ʻa e tui mo e loto-toʻa ʻa e toko tolu Hepelū ko ia naʻa nau fakafisi ke punou hifo ki he ʻīmisi koula naʻe fokotuʻu ʻe Tuʻi Nepukanesa ʻo Pāpiloné. Ko e taumuʻa ʻo e tulamá ke fakahāhā ʻoku ʻikai ngata pē ʻi he hoko ʻa e Tohitapú ko ha tohi ia ʻo e hisitōlia he kuonga muʻá ka ko ʻene akonakí ʻoku ʻaonga moʻoni fakatouʻosi ki he kau talavoú mo e kakai lalahi he ʻaho ní.
Ko e konga he efiafí ko e taimi ki he malanga maʻá e kakaí “Ko e Founga Pē Taha ki he Moʻui Taʻengatá.” Hili e fakatotoloʻi ʻa e hisitōlia ʻo e tō ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá ki he angahalá mo e maté, naʻe fakaʻosiʻaki ʻe he tokotaha malangá ʻa e ngaahi lea fakatupu fakakaukau ko ení: “Ko e konga tohi kaveinga faka-Tohitapu ki he ʻaho fakataha-lahi ko ení ko Aisea vahe 30, veesi 21, ʻa ia ʻoku pehē: ‘ʻE fanongo ʻe ho telingá ki ha lea mei ho tuʻá, Ko eni ʻa e halá, fou ai; ka ai haʻo afe ki toʻomataʻu, pe ka ai haʻo afe ki toʻohema.’ ʻOku anga-fēfē ʻetau fanongo ki he leʻo ko ení? ʻOku hoko ia ʻi heʻetau fanongo ki he Folofola ʻa e ʻOtuá, ko e Tohitapu Māʻoniʻoní, pea ʻi he muimui ki he tataki ʻoku tokonaki fakafou mai ai ʻe hotau Tokotaha-Fakahinohino Maʻongoʻonga, ko Sihova ko e ʻOtuá, pea fakafou ʻi heʻene kautaha Kalisitiane ʻi onopōní. Ko e moʻoni, ko e founga pē taha ki he moʻui taʻengatá ko hono fai ʻa e meʻá ni.”
Hoko atu ʻi hono fakamatalaʻi fakanounou ʻo e kupu ʻi he ako Taua Leʻo ki he uiké ko e malanga fakaʻosí, naʻe fakakaveinga ko e “Hanganaki Laka ʻi he Founga ʻa Sihová.” ʻI ha konga, naʻe fakamanatu ai ʻa e ngaahi poini tefito ʻo e polokalamá. Naʻe ʻomai leva ai ʻe he tokotaha malangá ha fakapapau ʻo fakahaaʻi ai ʻa e fakapapauʻi ke hokohoko atu ʻa e moʻui ʻi he founga ʻa e ʻOtuá.
Naʻe fakaʻosiʻaki ʻa e fakapapaú ʻa e ngaahi lea fakaueʻiloto ko ení: “ʻOku tau tuipau ko e moʻui ʻaki ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni, akonaki, mo e faleʻi Fakatohitapú ko e founga moʻui lelei taha ia ki he ʻaho ní pea fakatoka ai ha makatuʻunga lelei ki he kahaʻú, ke tau lava ʻo pikimaʻu ai ki he moʻui moʻoní. Kae sinoemeʻa, ʻoku tau fai ʻa e fakapapaú ni koeʻuhi ʻoku tau ʻofa ʻia Sihova ko e ʻOtuá ʻaki ʻa e kotoa hotau lotó, soulú, ʻatamaí, mo e mālohí!” Naʻe fakapapauʻi ʻe he kau maʻu fakatahá kotoa ʻenau loto-tatau ʻaki ʻenau lea mahino ʻio!
[Fakatātā/Puha ʻi he peesi 8]
Is There a Creator Who Cares About You?
Ko e tohi foʻou ʻoku ʻaʻana ʻa e ʻuluʻi kaveinga ko ení ʻokú ne ʻomai ʻa e fakamoʻoni fakatuipau ʻo e ʻi ai ʻa e Tokotaha-Fakatupú, ʻa Sihova, pea ʻoku lāulea ai ki hono ʻulungāngá. ʻOku faʻufaʻu ia tautefito ki he faʻahinga ko ia kuo nau ako lelei ʻi he ngaahi meʻa fakaemāmaní ka ʻoku ʻikai te nau tui ki he ʻOtuá. Ko e tohi peesi 192 ko ení te ne toe fakalahi ʻa e tui ʻa e faʻahinga tāutaha kuo nau ʻosi tui ki he ʻOtuá, ʻo langa hake ʻa e houngaʻia ki hono ʻulungāngá mo ʻene foungá.
Ko e Is There a Creator Who Cares About You? ʻoku ʻikai te ne pehē ʻe ia ai ke tui ʻa e tokotaha lautohí ki he ʻOtuá. Ka, ʻoku lāulea ai ki he anga ʻo e fakamoʻoni ʻa e kau fakatotolo fakasaienisi fakamuimuí mo e fakakaukaú ki he ʻi ai ʻa e Tokotaha-Fakatupú. ʻOku ʻi he ngaahi vahé ʻa ia kuo fakakaveinga “Ko e Hā ʻe Lava ke Ne Tānaki Atu ke Mohu ʻUhinga Hoʻo Moʻuí?,” “Naʻe Anga-Fēfē ʻa e Hoko Mai ki Heni Hotau ʻUnivēsí?—Ko e Fakakikihi,” mo e “He Makehe Moʻoni ko Koe!” ʻOku lāulea ʻa e vahe kehé ki he ʻuhinga ʻoku lava ai ke tau fakapapauʻi ʻoku fakamānavaʻi fakaʻotua ʻa e Tohitapú. Ko e tohi foʻoú ʻokú ne toe ʻomai ha vakai fakalūkufua ki he Tohitapú, ʻa ia ʻokú ne fakahaaʻi ai ʻa e ʻulungaanga mo e founga ʻa e Tokotaha-Fakatupú. ʻOku ʻikai ngata pē ʻi he lāulea ʻa e tohí ki he ʻuhinga kuo fakangofua ai ʻe he ʻOtuá ʻa e faingataʻa lahí ka ʻokú ne toe fakamatalaʻi ʻa e founga te ne fakangata taʻengata ai iá.
[Fakatātā ʻi he peesi 7]
Naʻe papitaiso ʻa e tokolahi
[Fakatātā ʻi he peesi 7]
Ko e polosiua foʻoú naʻe tukuange mai ia ʻe A. D. Schroeder, ko ha mēmipa ʻo e Kulupu Pule ʻo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová
[Fakatātā ʻi he peesi 8, 9]
Ko ha tulama fakalotomāfana naʻe fakaʻaiʻai ai ʻa e lau Tohitapu fakaʻahó