LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • w04 11/1 p. 3-4
  • Ko e Fekumi ki ha Tuʻunga Taki Leleí

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • Ko e Fekumi ki ha Tuʻunga Taki Leleí
  • Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2004
  • Kaveinga Tokoni
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • “Kuo Pau Ke Tau Kātaki” —Pe ʻOku ʻi Ai ha Fetongi?
  • Ko Hai ʻa e Taki Totonu ki he ʻAho Ní?
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2004
  • Tuʻunga-Taki Leleí—ʻE Lava Ke Tau Maʻu Ia mei Fē?
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2002
  • Ko Hai ʻa e Taki Te Ke Filí?​​—Ko e Hā ʻa e Lau ʻa e Tohi Tapú?
    Ngaahi Kaveinga Kehe
  • Muimui ʻIa Kalaisi, ko e Taki Haohaoá
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2011
Sio ki he Me‘a Lahi Ange
Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2004
w04 11/1 p. 3-4

Ko e Fekumi ki ha Tuʻunga Taki Leleí

“ʻOku ou pehē atu, mavahe, pea ko ʻetau ʻosí ia. ʻI he huafa ʻo e ʻOtuá, ʻalu!”​—Oliver Cromwell; leaʻaki ʻe Leopold Amery, mēmipa ʻo e Fale Alea Pilitāniá.

Naʻe hokohoko atu ʻa e Tau II ʻa Māmaní ʻi hono ʻalunga fakaefakaʻauhá ʻo feʻunga mo e māhina ʻe valu, pea naʻe ʻikai ke lelei ia ki Pilitānia mo ʻene faʻahí. Kia Leopold Amery mo e niʻihi kehe ʻi he puleʻangá, naʻe fiemaʻu ha liliu ʻi he tuʻunga takí. Ko ia ai, ʻi he ʻaho 7 ʻo Mē, 1940, naʻe ngāueʻaki ai ʻi he Fale Aleá ʻe Mr. Amery ʻa e ngaahi lea ʻi ʻolungá ʻa ia naʻe fai ki he Palēmia ko Neville Chamberlain. ʻI he ʻaho ʻe tolu ki mui aí, naʻe mavahe ai ʻa Mr. Chamberlain mei he lakangá pea naʻe fetongi ia ʻe Winston Churchill.

KO E tuʻunga takí ko ha fiemaʻu tefito ia ki he faʻahinga ʻo e tangatá, ka ʻe ʻikai feʻunga ha faʻahinga taki pē. Naʻa mo e ʻi ha fāmili, ko e tamaí kuo pau ke ne malava ʻa e ngāue ko e takimuʻá kapau ʻoku fiemaʻu ke fiefia ʻa hono uaifí mo e fānaú. Ko ia ai, fakaʻuta atu ki he lahi ʻo e meʻa ʻoku fiemaʻu mei ha taki fakafonua pe taki ʻi he māmaní! ʻOku ʻikai fai ha ofo ʻi he fakamoʻoniʻi ʻa e faingataʻa ʻaupito ke maʻu ha kau taki leleí.

Fakatatau ki ai, kuo hoko ʻi he laui afeʻi taʻu ʻa e ngaahi hilifaki kalauni taʻefaʻalaua, ngaahi liukava, ngaahi liua puleʻanga, ngaahi fakanofo lakanga, ngaahi fili kanititeiti, ngaahi fakapō mo e ngaahi liliu ʻi he founga-pulé. Ko e ngaahi tuʻi, kau palēmia, kau pilinisi, kau palesiteni, kau sekelitali-seniale mo e kau tikitató kuo nau fetongitongi ʻi he tuʻunga mafaí. Kuo toʻo naʻa mo e kau taki mālohí ʻi ha ngaahi liliu taʻeʻamanekina. (Sio ki he puha “Fakafokifā ʻa e Mavahe mei he Mafaí,” ʻi he peesi 5.) Neongo ia, ko e tuʻunga taki taau mo tuʻuloá kuo fakamoʻoniʻi ʻa ʻene maʻungataʻá.

“Kuo Pau Ke Tau Kātaki” —Pe ʻOku ʻi Ai ha Fetongi?

Ko ia ai, ʻoku ʻikai ha ofo ʻi he mole mei he tokolahi ʻa e ʻamanakí ʻi he fekauʻaki mo hono kumi ha tuʻunga taki leleí. ʻI he ngaahi fonua ʻe niʻihi, ko e ongoʻi taʻemahuʻingaʻia mo e ʻikai ha ʻamanaki ʻa e kakaí kuo hoko ʻo hā mahino ia ʻi he taimi ʻo e filí. Naʻe pehē ʻe Geoff Hill, ko ha fainusipepa ʻi ʻAfilika: “Ko e taʻemahuʻingaʻiá pe ko e fakafisi [mei he filí] ʻoku mafolalahia ia ʻi he taimi ʻoku ongoʻi ai ʻe he kakaí ʻoku ʻikai hanau mālohi ke liliu ʻa e tuʻunga faingataʻa ʻi heʻenau moʻuí. . . . ʻI ʻAfilika, ʻi he taimi ʻoku ʻikai ke kau ai ʻa e kakaí ʻi he filí, ʻoku ʻikai ʻuhinga tefito ia ai ʻoku nau fiemālie. ʻOku faʻa hoko, ko ha tangi ia ki ha tokoni mei he faʻahinga ʻoku nau ongoʻi ʻoku ʻikai ke fanongo mai ha tahá.” ʻOku tohi ʻi he tuʻunga meimei tatau ha tokotaha-faʻu-kōlomu nusipepa ʻi he ʻIunaite Seteté fekauʻaki mo ha fili naʻe tuʻunuku mai: “ʻOku ou fakaʻamu ange ʻe hū ki he filí ha kanititeiti haohaoa.” Naʻá ne tānaki mai: “ʻOku ʻikai ha taha pehē ia. ʻOku ʻikai ʻaupito pē ke ʻi ai. Kuo pau ke tau kātaki.”

ʻOku ʻikai moʻoni toe ʻi ai ha fili ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá ka ke “kātaki” pē ʻi he kau taki taʻehaohaoá? ʻOku fakamoʻoniʻi ʻi he moʻoniʻi meʻa ko ia ʻo e ʻikai malava ʻe he kau taki fakaetangatá ke fakatōliʻa ʻa e ngaahi fiemaʻu ʻa e faʻahinga ʻoku nau pule ki aí ʻe ʻikai ʻaupito ke tau maʻu ha tuʻunga taki lelei? ʻIkai. ʻOku ala maʻu ʻa e tuʻunga taki ʻi he tuʻunga māʻolunga tahá. ʻE lāulea ʻa e kupu hoko maí ki he taki haohaoa ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá mo e founga ʻe lava ai ke maʻu ʻaonga ʻa e laui miliona lahi ʻo e kakai ʻo e ʻātakai kotoa pē ʻi heʻene ngāué—ʻo kau ai mo koe.

[Fakatātā ʻi he peesi 3]

Toʻohema ʻi ʻolungá: Neville Chamberlain

Toʻomataʻu ʻi ʻolungá: Leopold Amery

ʻI laló: Winston Churchill

[Maʻuʻanga ʻo e Tā]

Chamberlain: Photo by Jimmy Sime/Central Press/Getty Images; Amery: Photo by Kurt Hutton/Picture Post/Getty Images; Churchill: The Trustees of the Imperial War Museum (MH 26392)

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share